Αγαπητός Τσοπανάκης

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Αγαπητός [Άκης], Γ. Τσοπανάκης, Έλληνας εθνικιστής, γλωσσολόγος και ομότιμος καθηγητής της Φιλολογικής Σχολής [1] στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, που διατέλεσε το 1998 πρόεδρος [2] της Ακαδημίας Αθηνών της οποίας ήταν τακτικό μέλος [3] από το 1983, γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1908 στο χωριό Σάλακος της Ρόδου και πέθανε [4] στις 27 Οκτωβρίου 2005 στη Ρόδο. Η κηδεία του έγινε στις 28 Οκτωβρίου στο νεκροταφείο του δ.δ. Σαλάκου στο δήμο Ρόδου [5].

Αγαπητός Τσοπανάκης

Βιογραφία

Ο Αγαπητός παρακολούθησε τα μαθήματα του Δημοτικού σχολείου στη Σάλακο όμως αποφοίτησε στο χωριό Απόλλωνα, και από το 1919 έως το 1924 φοίτησε στο Βενετόκλειο Γυμνάσιο της Ρόδου και στη συνέχεια, από το 1924 έως το 1929 που πήρε το πτυχίο του, φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή, στο Πανεπιστήμιο Aθηνών.

Σπουδές

Ο Αγαπητός παρακολούθησε μαθήματα γλωσσολογίας, φωνητικής αρχαίων γλωσσών, σανσκριτικών, ιταλικής γλώσσας και λογοτεχνίας, καθώς και κλασσικής φιλολογίας το 1931, στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, με καθηγητή τον Κλεμέντε Μέρλο και το 1932 αναγορεύτηκε διδάκτορας, με θέμα της εργασίας του τη φωνητική των ροδιακών ιδιωμάτων, [La fonetica delle parlate de Rodi]. Με την διατριβή του, εξασφάλισε το δικαίωμα να συμμετάσχει σε διαγωνισμό πτυχιούχων και πέτυχε να καταλάβει μια από τις τέσσερις θέσεις εσωτερικών σπουδαστών για φιλολόγους, στη σχολή «Scuola Normale Superiore» της Πίζας, από την οποία απέκτησε το «diploma di perfezionamento» το 1933, όταν υπέβαλλε εργασία για το ιδίωμα της Χάλκης.

Τα χρόνια της διδαχής

Ως καθηγητής, ο Τσοπανάκης, δίδαξε από το το 1933 έως το 1936 σε γυμνάσιο στη Pόδο, ενώ τη χρονιά εκείνη συνελήφθη από τις αρχές στο υπό Ιταλική κατοχή νησί, για την πατριωτική του δράση, και εκτοπίστηκε σε χωριό στην Iταλία. Υπηρέτησε ως καθηγητής την ελληνική κοινότητα στο ημιγυμνάσιο του Xαρτούμ στο Σουδάν, όπου δίδαξε Ελληνικά και στη συνέχεια επέστρεψε στην Ελλάδα και δίδαξε από το 1937 στο Β' Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης.

Στα χρόνια της Κατοχής, υπηρέτησε ως φιλόλογος στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας και ως γνώστης των ηθών, εθίμων και του γλωσσικού ιδιώματος της περιοχής, δημοσίευσε [6] μελέτη στο περιοδικό της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ 2». Το 1944 έγινε υφηγητής Γλωσσολογίας και δίδαξε νεοελληνική γραμματική στους φοιτητές από το 1945 ως το 1948, το 1950 εκλέχτηκε έκτακτος, το 1955 εξελέγη καθηγητής στη Β' έδρα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στη φιλοσοφική σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου στη Θεσσαλονίκη, όπου δίδαξε ως το 1973, ενώ τα χρόνια 1959 και 1960 διετέλεσε Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής και τα έτη 1964-1965 μέλος της συγκλήτου. Παράλληλα διηύθυνε την Επιστημονική Επετηρίδα της Σχολής από το 1955 ως το 1973, [τόμοι Ζ'-ΙΑ΄] και υπήρξε πρόεδρος από το 1960 ως το 1973, του Εποπτικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσικών και Φιλολογιών της Σχολής.

21η Απριλίου 1967

Στις 17 Νοεμβρίου του 1973 η κυβέρνηση του Σπύρου Μαρκεζίνη υπέγραψε Νομοθετικό Διάταγμα με το οποίο ο Τσοπανάκης διορίστηκε τακτικό μέλος στην πενταμελή «επιτροπή προσωρινής διοικήσεως και διαχειρίσεως του [νεοσύστατου] Πανεπιστημίου Θράκης». Το σχετικό Φύλλο Εφημερίδος της Κυβερνήσεως [7] φέρει ημερομηνία 22 Νοεμβρίου του 1973 και Πρόεδρος της ίδιας Επιτροπής ανέλαβε ο απόστρατος συνταγματάρχης Νικόλαος Γκαντώνας, ένας από τους στενούς φίλους και συνεργάτες του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Ο Τσοπανάκης ήταν ένας από τους τρεις εν ενεργεία πανεπιστημιακούς-μέλη της επιτροπής Γκαντώνα, μαζί με τον συνάδελφό του της Ιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης, Παναγιώτη Μεταξά και της Νομικής σχολής Κωνσταντίνο Κεραμέα, πατέρα της Νίκης Κεραμέως, μετέπειτα Υπουργού των Κυβερνήσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Μετά το 1973

Την περίοδο 1978-1979 ο Τσοπανάκης δίδαξε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Kρήτης στο Ρέθυμνο, και συνέβαλλε στην οργάνωση και στελέχωσή της, ενώ υπήρξε εκλέκτορας για την εκλογή των πρώτων καθηγητών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Διακρίσεις

Ο Αγαπητός Τσομπάνάκης ήταν μέλος από το 1960 έως το 1979 και ενδιάμεσα το διάστημα, από το 1970 έως το 1974, υπήρξε πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου στο «Ίδρυμα Μανόλης Τριανταφυλλίδης», ενώ συμμετείχε και σε επιτροπές του Yπουργείου Παιδείας για τη Mέση Eκπαίδευση. Πήρε μέρος σε διάφορα συνέδρια, όπως στο διεθνές βυζαντινολογικό Θεσσαλονίκης, το 1958 στο διεθνές ονοματολογικό Μονάχου, το 1959 στο διεθνές κλασικών σπουδών Λονδίνου, ενώ το 1963 με υποτροφία της αμερικανικής κυβερνήσεως, από το ίδρυμα Fulbright, συμμετείχε σε ερευνητικό πρόγραμμα στο Υale University στο Νew Ηaνen στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και εκεί συνέγραψε την πραγματεία «Homeric Researchers – From the Prosodic Irregularity to the Construction of the Verse».

Ήταν μέλος της επιτροπής που συγκρότησε το 1975 το Υπουργείο Παιδείας, για τη σύνταξη της νεοελληνικής Γραμματικής και ως πρόεδρος επιτροπής που διατύπωσε την τελική μορφή του Συντακτικού της Νέας Ελληνικής, για χρήση των μαθητών γυμνασίου. Το 1983 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, στην έδρα της Κλασικής Ελληνικής Φιλολογίας , και ανέλαβε την εποπτεία του Ιστορικού Λεξικού της Κοινής Νέας Ελληνικής και των Νεοελληνικών Διαλέκτων.

Ήταν επίτιμο μέλος [8] της Ενώσεως Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Μακεδονίας –Θράκης, [Ε.Σ.Η.Ε.Μ.-Θ.], και ιδρυτικό μέλος του Βαλκανικού Κέντρου Τύπου, στο οποίο συμμετείχε και ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Ήταν επίσης ένα από τα ιδρυτικά μέλη του συλλόγου Δωδεκανησίων Βόρειας Ελλάδας [9] που ιδρύθηκε το 1984 από επιφανείς Δωδεκανήσιους που ζούσαν κυρίως στη Μακεδονία και τη Θράκη. Είχε δωρίσει [10] στη Σαλάκο, το «Λαογραφικό σπίτι», το οποίο διαμορφώθηκε για να στεγάσει διάφορα αρχαία αντικείμενα από τη ζωή των ντόπιων κατοίκων.

Εργογραφία

Τα σημαντικότερα από τα συγγράμματά του Τσοπανάκη είναι:

  • «Νεοελληνική Γραμματική», [11] στην οποία ασχολείται κυρίως με την κλίση και την παραγωγή των λέξεων και κυκλοφόρησε το 1994 σε τόμο 815 σελίδων,

από τον εκδοτικό οίκο «Κυριακίδης» στην Θεσσαλονίκη και την «Εστία» στην Αθήνα.

  • «La phοnetique des parlers de Rhοdes», το 1940, [«Η φωνητική των Ροδιακών ιδιωμάτων»], που μεταφράστηκε και στα γαλλικά,
  • «Συμβολή στην έρευνα των ποιητικών λέξεων: «Αι Γλώτται», το 1948,
  • «Κοινή-Ροδιακά ιδιώματα», το 1948,
  • «Το ιδίωμα της Χάλκης Δωδεκανήσου», το 1949.

Τα ιδιώματα και οι διάλεκτοι της ελληνικής γλώσσας, [Kύπρος, Xάλκη, Pόδος, Mακεδονία, Kάτω Iταλία], αποτέλεσαν αντικείμενα ιδιαίτερων μελετών του καθώς και η γλώσσα αλλά και το λεξιλόγιο σημαντικών συγγραφέων, όπως οι Νικόλαος Καζαντζάκης [12] , Αριστοτέλης Βαλαωρίτης [13] [14] και Αδαμάντιος Κοραής.

  • «Ερμηνευτικά και διορθωτικά στο κείμενο του Διγενή Ακρίτα», το 1960,
  • «Μικρή συμβολή στην εξέλιξη του ελληνικού φωνηεντισμού», το 1960,
  • «Ο δρόμος προς την δημοτική», [15] το 1982,
  • «Προβλήματα της δημοτικής. Το τελικό -ν», το 1987,
  • «Ροδιακά γλωσσοϊστορικά μελετήματα», το 1992,
  • «Αντί χρυσέων», το 1995,
  • «Εισαγωγή στον Όμηρο», το 1998.

Δημοσίευσε πολλές μελέτες σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, οι περισσότερες είναι συγκεντρωμένες σε δύο ογκώδεις τόμους με τίτλο «Συμβολές στην ιστορία της Ελληνικής γλώσσας» και έχει κάνει μεταφράσεις σημαντικών ξένων έργων, όπως η «Γλωσσολογία» του Albin Lesky, που αναφέρονται στην αρχαία ελληνική φιλολογία.

Η σχέση του με τη Δημοτική

Στη «Νεοελληνική Γραμματική» ο Tσοπανάκης ασχολείται περισσότερο με την κλίση και την παραγωγή των λέξεων και λιγότερο με τη σύνταξη της νέας ελληνικής. Οριοθετεί την ορθολογικότερη οργάνωση των κλίσεων των ονομάτων στη βάση της ισοσυλλαβίας - ανισοσυλλαβίας αντί του γένους, που αναλύεται διεξοδικότερα στη Νεοελληνική γραμματική (της δημοτικής) του Μανόλη Tριανταφυλλίδη και τη φωνητική απόδοση των λέξεων. Αν και ο Τσοαπανάκης δεν διακρίνει τη φωνητική από τη φωνολογία και δεν χρησιμοποιεί το διεθνές φωνητικό αλφάβητο, η οργανωμένη παρουσίαση της παραγωγής των λέξεων δίδεται με παράθεση πολλών παραδειγμάτων γλωσσικής χρήσΕΩς. Στη σύσταση του ελληνικού λεξιλογίου εξετάζει τα δάνεια της νέας ελληνικής από διάφορες πηγές, εξαιρώντας από την εξέταση αυτή τόσο τα μεταφραστικά δάνεια, όσο και τα δάνεια από το διεθνές επιστημονικό λεξιλόγιο.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. ↑ [Ομότιμοι Καθηγητές-Τμήμα Φιλολογίας]
  2. ↑ [Πρόεδροι της Ακαδημίας Αθηνών από την ίδρυσή της]
  3. ↑ [Τακτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών κατά σειρά εκλογής]
  4. ↑ [Πέθανε ο Αγαπητός Τσοπανάκης Pathfinder.gr (ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2022, 11:43')]
  5. ↑ [Κηδεύτηκε ο Αγ. Τσοπανάκης Εφημερίδα Η Καθημερινή, Πολιτισμός.]
  6. ↑ [Το Σιατιστινό ιδίωμα]
  7. ↑ [Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, 22 Νοεμβρίου 1973, τεύχος 1ο, αριθμός φύλλου 308ο.]
  8. ↑ [Θάνατος Αγαπητού Τσοπανάκη Ιστότοπος ΕΣΗΕΜ-Θ]
  9. ↑ [Σύλλογος Δωδεκανησίων Βόρειας Ελλάδος]
  10. ↑ [Ρόδος Διάφορα]
  11. ↑ [Προσωπογραφικά «Τo ΒΗΜΑ» της Κυριακής, 9 Σεπτεμβρίου 1994.]
  12. ↑ [«Η γλώσσα και το λεξιλόγιο του Ν. Καζαντζάκη» «Νέα Εστία», Χριστούγεννα 1977. σελίδες 65η-72η.]
  13. ↑ [«Ο δημοτικισμός και η γλώσσα του Βαλαωρίτη» «Νέα Εστία», Χριστούγεννα 1979, σελίδα 475η-483η.]
  14. ↑ [«Ο δημοτικισμός και η γλώσσα του Βαλαωρίτη» Ekebi.gr]
  15. ↑ [Ο δρόμος προς την δημοτική, Μελέτες και άρθρα]




Ανακτήθηκε από «http://el.metapedia.org/m/index.php?title=Αγαπητός_Τσοπανάκης&oldid=119199»