Αλεξάντρ Σολζενίτσιν

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Αλεξάντρ Ισάγεβιτς Σολζενίτσιν, [Алекса́ндр Иса́евич Солжени́цын], [αγγλικά Aleksandr Isaevich Solzhenitsyn], Ρώσος Εθνικιστής αντικαθεστωτικός και διάσημος συγγραφέας, κάτοχος βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1970, Ορθόδοξος Χριστιανός και πολέμιος του κομμουνισμού που αποκλήθηκε «η Εθνική και Χριστιανική Συνείδηση του Ρωσικού Έθνους» αυτός που πρώτος αποκάλυψε στα έργα του την βαρβαρότητα των κομμουνιστικών στρατοπέδων συγκεντρώσεως, (Γκουλάγκ) ενώ κατήγγειλε εξίσου τον καπιταλισμό, την Δημοκρατία και τον Σιωνισμό, γεννήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1918 στo Κισλοβόντσκι [Kislovodsky] της Σταυρούπολης κοντά στο Ροστόφ, πάνω στον ποταμό Δον και πέθανε λίγο πριν τα μεσάνυχτα, Κυριακή βράδυ, στις 3 Αυγούστου 2008, από οξεία καρδιακή ανεπάρκεια στη ντάτσα του [εξοχική κατοικία], στη δυτική Μόσχα. Τάφηκε την Τετάρτη 14 Αυγούστου στο κοιμητήριο της μονής Ντονσκόι στη Μόσχα, όπως του είχε επιτρέψει, μετά από αίτημα που είχε υποβάλλει το 2003, ο Πατριάρχης Αλέξιος ο 2ος.

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν

Βιογραφία

Γονείς του Αλεξάντρ ήταν ο Ισαάκ, αξιωματικός του αυτοκρατορικού στρατού ο οποίος είχε σκοτωθεί σε ατύχημα στο κυνήγι λίγο μετά τη σύλληψή του και η Ταϊσίγια, κόρη εύπορου κτηματία που έχασε την περιουσία του μετά την Επανάσταση των Μπολσεβίκων, με την οποία και μεγάλωσε. Σπούδασε μαθηματικά και φυσική στο Πανεπιστήμιο του Ροστόβ και παράλληλα παρακολουθούσε μαθήματα Φιλοσοφίας, Λογοτεχνίας και Ιστορίας, στο Ινστιτούτο της Μόσχας, όπου γνώρισε την Ναταλία Ρεσετόβσκαγια, φοιτήτρια χημείας, με την οποία παντρεύτηκε στις 7 Απριλίου 1940, χώρισαν δώδεκα χρόνια αργότερα, και παντρεύτηκαν εκ νέου το 1957 πριν χωρίσουν οριστικά το 1972.

Δίδαξε ως καθηγητής, ενώ στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, υπηρέτησε ως αξιωματικός του Πυροβολικού, πολέμησε με τον Κόκκινο Στρατό και παρασημοφορήθηκε δύο φορές, ως λοχαγός. Πρός το τέλος του πολέμου, συνελήφθη και μεταφέρθηκε στη Μόσχα, καθώς σε ένα γράμμα του αναφέρθηκε ειρωνικά για την προσωπικότητα και τις ικανότητες του Ιωσήφ Στάλιν. Νοσηλεύθηκε το 1954 ως ασθενής με καρκίνο στομάχου ο οποίος αντιμετωπίσθηκε, σε νοσοκομείο της Τασκένδης και εξορίστηκε στο Ριάζαν στην κεντρική Ασία, 200 χιλιόμετρα από τη Μόσχα και άρχισε να γράφει και να διδάσκει. Το 1969 επειδή στράφηκε εναντίον της λογοκρισίας που ασκούσε η ρωσική κυβέρνηση, διαγράφτηκε από την Ένωση Σοβιετικών Συγγραφέων, τα βιβλία του τίθενται απαγορεύονται και κυκλοφορούν σε «σάμιζντατ», δηλαδή σε παράνομες ιδιωτικές εκδόσεις από χέρι σε χέρι.

Το 1970 του απενεμήθη το Νόμπελ Λογοτεχνίας, όμως δεν πήγε στη Στοκχόλμη για να το παραλάβει, με το φόβο ότι δε θα του επέτρεπαν την επανείσοδο στη χώρα. Αναγκάστηκε το 1974, επί γενικού γραμματέα Κ.Κ.Σ.Ε. Λεονίτ Μπρέζνιεφ, να εγκαταλείψει τη Σοβιετική Ένωση, του αφαιρέθηκε η ιθαγένεια, και αρχικά έζησε στην -τότε- Δυτική Γερμανία και κατόπιν στην Ελβετία. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Καλιφόρνια, μετά από πρόσκληση του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, και από το 1976 στο Βερμόντ, στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Στις Η.ΠΑ.

Στις 12 Φεβρουαρίου 1974 δημοσίευσε κείμενο με τον τίτλο «Να μη ζούμε με ψέματα», όπου γράφει «Έχουμε χάσει τόσο απελπιστικά την ανθρωπιά μας, ώστε για τις σημερινές υλικές αξίες παραδίνουμε όλες τις αρχές μας, την ψυχή μας, όλες τις προσπάθειες των προγόνων μας, όλες τις δυνατότητες για τους απογόνους μας, φτάνει μόνο να μη χαλάσουμε την κακομοιριασμένη μας ζωή. Είναι ωραία λοιπόν να ζεις βολικά σ’ όλη σου τη ζωή. […] Αραδιάζουμε ψέματα στον εαυτό μας, για να τον καθησυχάσουμε. [….] Μπορούμε ν’ αρνηθούμε να λέμε αυτό που δεν σκεφτόμαστε”! Όποιος θέλει να είναι ειλικρινής και τίμιος δεν θα

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν

γράψει ποτέ, δεν θα υπογράψει ποτέ, δεν θα δημοσιεύσει ποτέ, με κανέναν τρόπο, μήτε μια φράση που διαστρεβλώνει την αλήθεια. Δεν θα προφέρει καμιά τέτοια φράση ούτε σε ιδιαίτερη συζήτηση... Δεν θα ψηφίσει μήτε φανερά, μήτε κρυφά, πρόσωπα που τα θεωρεί ανάξια ή ύποπτα... Με μια λέξη, δεν θα δεχτεί ν’ αρκεστεί σε ημίμετρα... Πρέπει να κάνει ένα τουλάχιστον βήμα απ’ αυτά που προαναφέραμε προς όφελος της αλήθειας ή προς το ψέμα, προς το μέρος της πνευματικής ανεξαρτησίας ή της πνευματικής δουλοπρέπειας. Εκείνος που δεν θα ’χει το θάρρος να υπερασπιστεί την ψυχή του, ας μην υπερηφανεύεται για τις προοδευτικές του ιδέες» [...].

Στις 9 Ιουλίου 1975 μιλώντας στη Νέα Υόρκη, προς τα μέλη του μεγαλύτερου εργατικού συνδικάτου των ΗΠΑ, της AFL-CIO, είπε μεταξύ άλλων:

«...Το ότι ο μαρξισμός δεν είναι επιστήμη σε μας, στη Σοβιετική Ένωση, οι καλλιεργημένοι άνθρωποι το ξέρουν από καιρό. Και ακόμα, αν κάποιος άλλος, υποστήριζε ότι είναι μια από τις επιστήμες, τότε η γνώμη του αυτή θα ήταν στραβή. [...] Ο κομμουνισμός είναι μια χοντροκομμένη απόπειρα για να εξηγηθεί ο άνθρωπος και η κοινωνία. Ο μαρξισμός πάντοτε ήταν εναντίον της ελευθερίας [...] Αλλά τι μας μένει, όταν αμετάκλητα καταργήσουμε αυτές τις λέξεις; Θα σας το πω τι θα μείνει: Υλιστικοί συνδυασμοί και τίποτε άλλο. Ξαναπέφτουμε στον κόσμο των ζώων. Τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη ο κομμουνισμός στρέφεται εναντίον του ανθρώπου. Ακούμε συχνά, σήμερα, να γίνεται λόγος για «αντικομμουνισμό» […] Ο κομμουνισμός λοιπόν είναι αντιανθρώπινος. [...] Όποιος είναι κατά του κομμουνισμού είναι υπέρ του ανθρώπου. Άρνηση, απόρριψη αυτής της μισάνθρωπης ιδεολογίας θα πει ανθρωπισμός στην πιο απλή μορφή του! [...]».

Επιστροφή στη Ρωσία

Η κυβέρνηση Γκορμπατσόφ το 1990, του πρόσφερε βραβείο για το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» όμως το αρνήθηκε, καθώς δε μπορούσε να δεχτεί τιμές «για ένα βιβλίο γραμμένο με το αίμα εκατομμυρίων ανθρώπων». Τον ίδιο χρόνο του επαναχορηγήθηκε η σοβιετική ιθαγένεια, όμως επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στη Ρωσία στις 27 Μαΐου 1994, μετά τη διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ. μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του, χωρίς τα παιδιά τους, τα οποία προτίμησαν να μείνουν στις Η.Π.Α. Επιστρέφοντας επισκέφθηκε τη Σιβηρία, ως πράξη σεβασμού στη μνήμη εκατομμυρίων θυμάτων του κομμουνισμού και για μήνες ταξίδευε στη Ρωσία. Ήταν μέχρι το τέλος της ζωής του βαθιά χριστιανός, σε ένα κράτος όπου η πίστη απαγορευόταν με ποινή εκτοπισμού και άλλες διώξεις.

Η κυβέρνηση Γιέλτσιν προσπάθησε να του απονείμει το Ανώτατο Κρατικό Βραβείο το 1998, όμως η προσπάθειά της είχε την ίδια τύχη, «Δεν μπορώ να δεχτώ βραβείο από μια κυβέρνηση που οδήγησε τη χώρα στην καταφρόνια και το χάος» δήλωσε, ασκώντας έντονη κριτική και στο μετασοβιετικό καθεστώς. Εξόριστος στην Αμερική κατήγγειλε το δυτικό τρόπο ζωής. Παρέμεινε ως το θάνατό του Σλάβος, ορθόδοξος πατριώτης, αντικομμουνιστής, αντισημίτης και αντιδυτικός που αναζητούσε αξίες στη ρώσικη γη, στο λαό, στην Ορθοδοξία και στην ιστορία.

Εξορία

Ο Σλοζενίτσιν κατηγορήθηκε για αντισοβιετική προπαγάνδα με βάση το άρθρο 58 του Ποινικού Κώδικα, και στις 7 Ιουλίου 1945 καταδικάσθηκε σε ισόβια εκτόπιση και οκταετή καταναγκαστική εργασία, αν και του απαγορεύτηκε να υπερασπισθεί τον εαυτό του. Πέρασε τα 6 πρώτα χρόνια της ποινής του σε διάφορα στρατόπεδα εργασίας στο ασιατικό τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης και κατόπιν τοποθετήθηκε σε «σαράσκα», ερευνητικό κέντρο για καταδικασμένους και προς το τέλος της μεταφέρθηκε σε ειδικό στρατόπεδο για πολιτικούς κρατουμένους, ως το 1953, όταν αφέθηκε ελεύθερος, λίγους μήνες πριν από το θάνατο του Στάλιν.

Συγγραφική δραστηριότητα

Το 1961 έδωσε στον αρχισυντάκτη του περιοδικού «Νόβι Μιρ», [Νέος Κόσμος], Αλεξάντρ Τβαρντόβσκι, χειρόγραφο του έργου «Μια μέρα στη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς», που δημοσιεύθηκε το 1962, με άδεια του Νικίτα Χρουστσόφ και στη συνέχεια εκδόθηκε σε βιβλίο. Το έργο του μεταφράστηκε στα ελληνικά και περιγράφει τη ζωή των κρατούμενων στα σταλινικά στρατόπεδα εργασίας και με αυτό έγινε παγκόσμια γνωστός. Το 1963 το όνομά του αναφέρθηκε μεταξύ των υποψήφιων για το βραβείο Λένιν, όμως έπεσε ξαφνικά σε δυσμένεια. Τα μυθιστορήματα του κυκλοφόρησαν στη Δυτική Ευρώπη, αλλά απαγορεύτηκε η δημοσίευσή τους στη χώρα του.

Τα έργα του

  • «Μια μέρα από τη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς» στις αρχές της δεκαετίας του ’60,
  • Το «Σπίτι της Ματριόνα», όπου αναφέρεται σε μια παλιά Ρωσίδα, κράμα θρησκοληψίας, αγραμματοσύνης και υποταγής και ταυτόχρονα καρτερικότητας, ορθόδοξης πίστης και απλής λαϊκής σοφίας.
  • «Πρώτος Κύκλος», το 1965,
  • «Πτέρυγα Καρκινοπαθών», το 1968,
  • «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ», [έργο αντίστασης κατά της καταπίεσης του άτεγκτου και μονολιθικού σοβιετικού καθεστώτος, βασισμένο σε μαρτυρίες, την προσωπική του και 227 ακόμη κρατουμένων, των κομμουνιστικών στρατοπέδων εργασίας. Ο πρώτος τόμος του έργου παρουσιάστηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1973, στο Παρίσι. Οι αρχές της Σοβιετικής Ενώσεως χαρακτήρισαν το βιβλίο «συκοφαντικό»].
  • «Αύγουστος 1914» το 1971,
  • «Κόκκινος Τροχός», [Красное колесо, Red Wheel],
  • «Η Ρωσία σε κατάρρευση»,
  • «Ανατολή και Δύση»,
  • «Σιτάρι ανάμεσα στις μυλόπετρες», [μυθιστορηματική βιογραφία για τη ζωή του στην Αμερική], το 2000,
  • «Διακόσια χρόνια μαζί», [η ιστορία της εβραϊκής κοινότητας στη Ρωσία], το 2000.

Βραβεύσεις

  • Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1970, «για την ηθική δύναμη με την οποία συνεχίζει τη ρωσική παράδοση»,
  • Βραβείο του ρωσικού κράτους, «για τα εξαιρετικά επιτεύγματά του στον ανθρωπιστικό τομέα», από τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Απονομή Νόμπελ

Στη διάλεξή του για το βραβείο Νόμπελ λέει «Ποιος θα εξηγήσει στην ανθρωπότητα τι είναι όντως ανυπόφορο και σκληρό και τι μας ενοχλεί επιδερμικά; Και ποιος θα κατευθύνει την οργή προς εκείνο που είναι το πιο τρομερό και όχι στον πλησίον μας; Ποιος θα μπορούσε να μεταφέρει αυτή την κατανόηση πέρα από τα όρια της ανθρώπινης εμπειρίας;

Ποιος θα μπορούσε να εμπνεύσει στη στενοκέφαλη, πεισματάρα ανθρώπινη ύπαρξη τον πόνο για την ξένη θλίψη και χαρά, την κατανόηση των ορίων και των πλανών, που ποτέ δε θα βιώσει η ίδια; […] Είναι η τέχνη. Είναι η λογοτεχνία. […] ».

Αποφθέγματα

Για τον κομμουνισμό

«Τραβήξτε, βγάλτε από όλους μας αυτό το καταϊδρωμένο, βρώμικο πουκάμισο, που έχει κιόλας πάνω του τόσο αίμα - το αίμα εκείνων των 66 εκατομμυρίων – ώστε δεν αφήνει να πάρει ανάσα το ζωντανό σώμα του έθνους μας.

Πάνω του βρίσκεται όλη η ευθύνη για όσα έγιναν στη χώρα, και γι’ αυτό πρέπει να το βγάλετε, όσο πιο γρήγορα γίνεται κι ας το περιμαζέψει όποιος θέλει».

Μνήμη Σολζενίτσιν

Ενδεικτικό των αντιθέσεων που προκάλεσε με τη ζωή και τη δράση του ο Σολζενίτσιν είναι το άρθρο της εφημερίδας κομμουνιστικής εφημερίδος

  • «Ριζοσπάστης» [1], που γράφει:

«Ένας από τους «σημαιοφόρους» της αντισοβιετικής και αντικομμουνιστικής

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν

«σταυροφορίας», [...]. ...αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στην ανατροπή του σοβιετικού συστήματος, περιγράφοντάς το [...] με τα πιο μελανά χρώματα, χωρίς να λυπηθεί να το περιβάλλει με ψέματα και υπερβολές, ακόμη κι από το οπλοστάσιο του Γκαίμπελς, για να το διαβάλει. Για το ρόλο του αυτό βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας [...] . Όχι τυχαία, χτες το ρόλο του εκθείασε ο σημερινός Ρώσος πρωθυπουργός Βλ. Πούτιν και ο πρόεδρος της Γαλλίας, Ν. Σαρκοζί. [....] δεν έβγαλε άχνα όταν ο Γιέλτσιν έστελνε τα τανκς να βομβαρδίσουν το ρωσικό κοινοβούλιο το 1993, αιματοκυλώντας το λαό της Μόσχας, θέτοντας εκτός νόμου πολλά κόμματα, νοθεύοντας τις εκλογές κ.ά. [...] ...προσπάθησε να αρθρώσει έναν κριτικό λόγο στην κατάσταση που επικρατεί στη Ρωσία σήμερα, αλλά από θέσεις οπισθοδρομικές και εθνικιστικές. Δεν μπόρεσε να υπερβεί το αντισοβιετικό και αντικομμουνιστικό του παρελθόν, [...] Έτσι και θα μείνει στην ιστορία! Σαν ένας από αυτούς που σημάδευαν τον κομμουνισμό και πέτυχαν τον ίδιο το ρωσικό λαό!».

  • Ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, αναφέρει:
«...μία από τις μεγαλύτερες συνειδήσεις στη Ρωσία του 20ού αιώνα …..άνοιξε τα μάτια του κόσμου για την πραγματικότητα του σοβιετικού συστήματος, ανάγοντας την προσωπική του εμπειρία σε παγκόσμια περιωπή». 
  • Ο Αφτονμπλάντεν Χοράς Ενγκταλ, γενικός γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας, που απονέμει το Νόμπελ Λογοτεχνίας διακηρύσσει:

«Με τα κείμενά του άνοιξε τα μάτια χιλιάδων ανθρώπων της Αριστεράς...».

  • Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ θεώρησε ότι:

«έπαιξε ρόλο-κλειδί στην υπονόμευση του απολυταρχικού καθεστώτος του Στάλιν» και τα έργα του «άλλαξαν τις συνειδήσεις εκατομμυρίων ανθρώπων».

Εξωτερικές συνδέσεις

Παραπομπές

  1. [«Πέθανε ένας σημαιοφόρος του αντικομμουνισμού» Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», φύλλο 5ης Αυγούστου 2008.]