Ανδρέας Μεταξάς
Ο Ανδρέας Μεταξάς, Έλληνας αγωνιστής της Εθνεγερσίας του 1821, διπλωμάτης και πολιτικός που διατέλεσε πρωθυπουργός, γεννήθηκε το 1790 στο Αργοστόλι του νομού Κεφαλληνίας και πέθανε στις 8 Σεπτεμβρίου 1860 στην Αθήνα.
Ήταν παντρεμένος και από το γάμο του απέκτησε δύο γιους, τον Σπυρίδωνα Μεταξά, πληρεξούσιο και εκπρόσωπο Κεφαλληνίας στην Β' Εθνοσυνέλευση και τον Πέτρο Μεταξά.
| Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος - Πρωθυπουργός - |
|---|
| Έναρξη Θητείας : 3 Σεπτεμβρίου 1843 |
| Λήξη θητείας : 12 Φεβρουαρίου 1844 |
| Προκάτοχος |
|
|
| Διάδοχος |
|
|
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Η ιστορία της οικογένειας Μεταξά ξεκινά από το 1081, στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ένα μέλος της οικογένειας από την πλευρά του πατέρα του στην περίοδο των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων του οίκου των Κομνηνών, σύμφωνα με την «Αλεξιάδα» της Άννας Κομνηνής, είχε το αξίωμα του Υπουργού του Αλέξιου Κομνηνού. Στην πολιορκία της Κωνσταντινουπόλεως, ο Μάρκος Αντώνιος Μεταξάς, συμπολεμιστής του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, του τελευταίου Αυτοκράτορα, διακρίθηκε για τη γενναιότητα του και την αφοσίωση του. Την ημέρα της αλώσεως κατάφερε διέφυγε και περνώντας από τη Χίο και την Κρήτη, έφθασε στην Κεφαλλονιά όπου εγκαταστάθηκε στη περιοχή «Φραντζάτα» που μετονομάσθηκε σε «Μεταξάτα». Από τότε η οικογένεια του έδωσε στο Έθνος, αρχιερείς, στρατηγούς, πολιτικούς, διπλωμάτες και άλλους που διακρίθηκαν στα γράμματα και τις επιστήμες.
Η οικογένεια του Ανδρέα Μεταξά είναι μία από τις αρχαιότερες και πλέον αριστοκρατικές της Επτανήσου, εγγεγραμμένη στα «Libri d oro», της Ζακύνθου, της Κέρκυρας και της Κεφαλλονιάς. Η οικογένεια αναφέρεται στο «Libro d' Oro» του Ραγκαβή ως μία από αυτές που το 1691, είχαν αποκτήσει από την Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, τον τίτλο του κόμη. Ο Νικόδημος Μεταξάς, Έλληνας μοναχός, είναι ο πρώτος τυπογράφος στην Ανατολή, που ίδρυσε το 1627 τυπογραφείο στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα το μετέφερε στην Κεφαλληνία. Πατέρας του ήταν ο Κόμης Πέτρος Μεταξάς, τίτλο που έφερε και ο Ανδρέας, αδελφοί του ήταν ο Αναστάσιος Μεταξάς, εθνικός αγωνιστής, πληρεξούσιος και εκπρόσωπος Κεφαλληνίας στην Β' Εθνοσυνέλευση, αλλά και ο Κωνσταντίνος Μεταξάς. Απόγονος της οικογένειας ήταν ο αξιωματικός και πολιτικός Ιωάννης Μεταξάς, που διατέλεσε βουλευτής, υπουργός και πρωθυπουργός του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, αλλά και ο Ανδρέας Μεταξάς, εθνικός ευεργέτης και ιδρυτής του αντικαρκινικού νοσοκομείου «Μεταξά» στην Αθήνα.
Επαναστατική δράση
Ο Ανδρέας Μεταξάς μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία και όταν κηρύχθηκε η επανάσταση συγκρότησε, μαζί με τον αδερφό του Αναστάσιο και τον ξάδελφό του Κωνσταντίνο, στρατιωτικό σώμα 350 ανδρών από την Κεφαλλονιά, εξοπλισμένων και με δύο τηλεβόλα. Με το πρόσχημα της καταδίωξης πειρατών επιβιβάστηκε σε πλοίο και στις 9 Μαΐου 1821, αποβιβάστηκε στη Κυλλήνη κι από εκεί βάδισε προς Μανωλάδα όπου και συναντήθηκε με τους οπλαρχηγούς, Βιλαέτη, Σισίνη και Πλαπούτα. Στη συνέχεια εκστράτευσαν εναντίον του χωριού Λάλα, όπου πολιόρκησαν τους Λαλαίους Τούρκους τους οποίους ανάγκασαν στις 13 Ιουνίου 1821, να καταφύγουν στη Πάτρα. Στη μάχη τραυµατίστηκε και στα δύο χέρια του, γεγονός που τον ανάγκασε να απέχει, έκτοτε, από πολεμικές αναμετρήσεις και συγκρούσεις.
Στις 25 Μαΐου του 1822 με πράξη του «Εκτελεστικού», που εγκρίθηκε ομόφωνα, με την οποία πολιτογραφήθηκε Έλληνας κάτοικος Πελοποννήσου και τον Απρίλιο του 1826 διορίσθηκε από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, υπουργός του πολέμου και στη συνέχεια πληρεξούσιος στην Εθνοσυνέλευση του Άργους και μέλος του Νομοτελεστικού, ενώ χρημάτισε και υπουργός Αστυνομίας. Στην Β' Εθνοσυνέλευση στο Άστρος, όπου επήλθε ρήξη στις σχέσεις πολιτικών και στρατιωτικών, τάχθηκε με το μέρος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο οποίος συνέλαβε τα μέλη του Εκτελεστικού και τα μετέφερε στο Ναύπλιο. Μαζί με τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη και τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο συνέδριο της Βερόνα, προκειμένου να αναπτύξει τις ελληνικές θέσεις, όμως επέστρεψε άπρακτος αφού δεν του δόθηκε άδεια αποβίβασης.
Πολιτική δράση
Βασική αρχή της πολιτικής του Μεταξά ήταν η Ορθοδοξία ως πηγή εξουσίας, ενώ ήταν κάθετα αντίθετος με την ύπαρξη συντάγματος. Στον πολιτικό του βίο ήταν η ηγετική μορφή του λεγόμενου Ρωσικού Κόμματος ή Κόμματος των Ναππαίων και υπήρξε φίλος της ρωσικής πολιτικής. Πρωτοστάτησε, μετά την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, στην εκλογή ως κυβερνήτη, του Ιωάννη Καποδίστρια και τον υποστήριξε ως τη δολοφονία του από την οικογένεια Μαυρομιχάλη.
Εποχή Καποδίστρια
Ο Καποδίστριας διόρισε τον Μεταξά μέλος στο «Πανελλήνιο» και προϊστάμενο του «Φροντιστηρίου των στρατιωτικών». Το 1830 ο Κυβερνήτης, τον διόρισε έκτακτο επίτροπο Πελοποννήσου και ανέθεσε [1] στον τότε Γερουσιαστή Ανδρέα Μεταξά, που ως φίλος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, διέθετε κύρος ανάμεσα Πελοποννήσιους, την κατάπαυση της εξεγέρσεως, με αφορμή την παραίτηση του πρίγκιπα Λεοπόλδου από την εκλογή του στο θρόνο της Ελλάδος. Ο Μεταξάς στις 28 Ιουνίου 1830, έστειλε διαταγές σ' όλους τους Διοικητές και αστυνόμους της Πελοποννήσου, με τις οποίες τους γνωστοποιούσε το διορισμό του και ζητούσε πληροφορίες για την κατάσταση των επαρχιών που διοικούσαν και την 1η Ιουλίου έφτασε την Τρίπολη της Αρκαδίας, όπου άκουσε τα αιτήματα των πολιτών, μεταξύ τους η κατάργηση του λεγόμενου «Ποιμενικού φόρου», που αφορούσε τους κατόχους αμνοεριφίων. Στις 6 Ιουλίου, όταν έφτασε στο Μυστρά, η κατάσταση στην περιοχή της Λακωνίας είχε περιέλθει σε ύφεση, καθώς ο στρατηγός Νικήτας Σταματελόπουλος είχε αναγκάσει τους Μανιάτες, που πρωτοστατούσαν στα γεγονότα, να φύγουν από το Έλος και την επαρχία Μονεμβασίας.
Παράλληλα φρόντισε για τη σύλληψη του ληστή Μπόγρη, που τρομοκρατούσε την περιοχή και λεηλατούσε τις περιουσίες των κατοίκων και εισηγήθηκε στην Κυβέρνηση την καταστροφή εξήντα περίπου πολεμικών πύργων στους ανατολικούς πρόποδες των Βαρδουνίων και στην πεδιάδα του Έλους, που αποτελούσαν καταφύγια των Μανιατών κι όσων όταν αποφάσιζαν να λεηλατήσουν τους χωρικούς. Ανέθεσε την κατεδάφιση των πύργων στον Διοικητή Λακεδαίμονος Νικόλαο Μπούκουρα, ο οποίος ως το τέλος Σεπτεμβρίου 1830 είχε κατεδαφίσει 70 πύργους στην επαρχία Μονεμβασίας, αποζημιώνοντας με 1000 περίπου φοίνικες, όσους χρησιμοποιούσαν τους πύργους για κατοικία. Με τάγματα Ρουμελιωτών τα οποία διοικούσε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, φρόντισε για την είσπραξη των φόρων στην Πελοπόννησο, την περιστολή της κλοπής ζώων και την πάταξη των ληστειών. Περιόδευσε επίσης, στην Καλαμάτα, όπου παρέμεινε για περίπου ένα μήνα και αναχώρησε στα μέσα Σεπτεμβρίου, για την Κυπαρισσία όπου έφτασε στις 18 του ίδιου μήνα, στις 23 Σεπτεμβρίου κατέλυσε στον πύργο Ηλείας και στις 6 Οκτωβρίου στην Πάτρα. Ακολούθησαν οι επισκέψεις του στο Αίγιο στις 14 Οκτωβρίου και λίγες μέρες αργότερα στα Καλάβρυτα, ενώ στις 20 Οκτωβρίου επέστρεψε στο Ναύπλιο [2].
Μετά Καποδίστρια εποχή
Ο Μαεταξάς αντιτάχθηκε στην εκλογή του Αυγουστίνου Καποδίστρια, δίχως να ακολουθήσει τη διχαστική γραμμή του Ιωάννη Κωλέττη και διετέλεσε μέλος της προσωρινής κυβερνήσεως μέχρι την έλευση του βασιλιά Όθωνα. Στη διάρκεια της Αντιβασιλείας διορίστηκε νομάρχης Λακωνίας και τον Οκτώβριο του 1835 σύμβουλος της Επικράτειας, όμως συκοφαντήθηκε ως ύποπτος για τις φιλελεύθερες αρχές του και απελάθηκε στην Σύρο απ’ όπου δραπέτευσε στη Μασσαλία. Το 1835 ανακλήθηκε από την Αντιβασιλεία και στάλθηκε ως πρεσβευτής στο Κάιρο και στη συνέχεια στην Μαδρίτη και στην Λισσαβόνα. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1839 και διορίστηκε σύμβουλος της Επικρατείας.
Υπουργός
Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1841, ο Μεταξάς χρημάτισε υπουργός Στρατιωτικών στην κυβέρνηση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Το 1844 στις εκλογές που έγιναν μετά την παραίτηση του εκλέχθηκε βουλευτής Αττικής. Συμμετείχε από τον Αύγουστο 1844 μέχρι τον Αύγουστο του 1845, ως υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Ιωάννη Κωλέττη και υπήρξε ο εμπνευστής του θεσμού των Δημοσίων οικονομικών Υπηρεσιών, όταν εξέδωσε τον πρώτο νόμο που πρόβλεπε την ίδρυση οικονομικής εφορίας, αφού αρχικά κατάργησε τις «Οικονομικές Επιτροπείες» που ίσχυαν ως τότε και ίδρυσε 19 οικονομικές εφορίες, όσες και οι επαρχίες της Ελληνικής επικράτειας. Οι έφοροι είχαν την αποκλειστική ευθύνη για την είσπραξη των φόρων αλλά και για τη διαχείριση της εθνικής και εκκλησιαστικής περιουσίας, όμως ο νόμος περιέπεσε σε αδράνεια όταν παραιτήθηκε ο Ανδρέας Μεταξάς, από τη θέση του υπουργού Οικονομικών και επανήλθε το 1854 από τον Κωνσταντίνο Προβελέγγιο, τότε υπουργό Οικονομικών, που κατάφερε να ψηφίσει τον νόμο «Περί Εφοριών», παρά τις σφοδρές αντιδράσεις που συνάντησε.
Το διάστημα 1846-47 διετέλεσε γερουσιαστής και από το 1850 μέχρι το 1859 βουλευτής Αττικής. Το 1850 προάχθηκε στο βαθμό του αντιστρατήγου και παρασημοφορήθηκε από τον Βασιλέα Όθωνα με τον Μεγαλόσταυρο, ενώ στις 15 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου στάλθηκε ως πρέσβης της Ελλάδας στη Κωνσταντινούπολη. Στις 10 Μαρτίου 1854, σχεδόν ταυτόχρονα με την έκρηξη του Κριμαϊκού πολέμου, παραιτήθηκε από τη θέση του πρεσβευτή, επέστρεψε στην Αθήνα κι αποσύρθηκε από την πολιτική. Υποστήριξε το κίνημα της Θεσσαλίας και της Ηπείρου, όμως αντιτάχθηκε στην απόφαση του βασιλιά να ταξιδέψει στις εξεγερμένες περιοχές. Ελάχιστο καιρό πριν το θάνατο του, ο Όθωνας του ανέθεσε τον σχηματισμό κυβερνήσεως, όμως αρνήθηκε. Διατέλεσε πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, καθώς και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων.
Πρωθυπουργός
Ο Μεταξάς προσχώρησε στην Επανάσταση της 2ης Σεπτεμβρίου 1844 κατά του βασιλιά Όθωνα, αν και ήταν εναντίον της παραχωρήσεως Συντάγματος, και μαζί µε τον Κωνσταντίνο Ζωγράφο αποτέλεσαν τον πολιτικό της πυρήνα, διατηρώντας την ελπίδα ότι ο βασιλιάς δεν θα δεχόταν την μείωση των δικαιωμάτων του και θα υποχρεώνονταν σε παραίτηση, γεγονός που εξυπηρετούσε τις ανάγκες, τους στόχους και τις επιδιώξεις της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Με πρόταση του Γιάννη Μακρυγιάννη ο βασιλιάς Όθωνας του ανέθεσε, το σχηματισμό κυβερνήσεως, που θα προσπαθούσε τη μετάβαση από την απόλυτη στη συνταγματική μοναρχία, με την ψήφιση Συντάγματος. Ο Μεταξάς σχημάτισε κυβέρνηση στις 3 Σεπτεμβρίου 1843, θα σχηματίσει κυβέρνηση αναλαμβάνοντας την προεδρεία του υπουργείου, τη θέση του σημερινού πρωθυπουργού, αλλά και τη θέση του υπουργού των Εξωτερικών και έγινε ο πρώτος αρχηγός Ελληνικής κυβερνήσεως που έφερε τον τίτλο πρωθυπουργός.
Υπουργοί του ήταν, Στρατιωτικών ο Ανδρέας Λόντος, Ναυτικών ο Κωνσταντίνος Κανάρης, Δικαιοσύνης ο Λέων Μελάς, Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως ο Μιχαήλ Σχινάς, Οικονομικών ο Δρόσος Μανσόλας και Εσωτερικών ο Ρήγας Παλαμήδης και η κυβέρνηση του διεξήγαγε εκλογές για τη σύγκλιση της Α' Εθνοσυνελεύσεως. Παραιτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1844, όταν ο ίδιος καθώς και ο υπουργός του Μιχαήλ Σχινάς, διαφώνησαν με την Εθνοσυνέλευση και στη θέση του πρωθυπουργού τον διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Κανάρης.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραπομπές
