Γεώργιος Ζώρας

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Γεώργιος Ζώρας, Έλληνας εθνικιστής φιλόλογος και Πανεπιστημιακός καθηγητής, γεννήθηκε το 1908 στο χωριό Κούμανι κοντά στον Πύργο του Νομού Ηλείας και πέθανε στις 14 Ιουνίου 1982 στην Αθήνα.

Ήταν παντρεμένος και από το γάμο του είχε αποκτήσει ένα γιο, το Γεράσιμο Ζώρα.

Γεώργιος Ζώρας

Βιογραφία

Πρόγονος του ήταν ο Παπα-Κοσμάς Ζώρας, αγωνιστής της επαναστάσεως του 1821 και πατέρας του ήταν ο Θεόδωρος Ζώρας, στρατιωτικός γιατρός, ενώ η μητέρα του ήταν Ιταλίδα κοντέσα από τη Σιένα, γεγονός που εξηγεί τη στενή του σχέση µε την Ιταλία, την άριστη γνώση της γλώσσας και τον ιταλικό πολιτισμό του. Αρχικά σπούδασε στη Γαλλία, συνέχισε με Νομικά και έγινε κάτοχος διδακτορικού διπλώματος το 1931 από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ρώμης και το θέμα της διατριβής του αναφέρονταν στο Βυζαντινό Δίκαιο, ενώ αναγορεύθηκε διδάκτορας στις Πολιτικές Επιστήμες, τη Φιλοσοφία και τη Φιλολογία στα πανεπιστήμια της Νάπολη και της Σιένα.

Πανεπιστημιακή καριέρα

Ιταλία

Ξεκίνησε την πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία το 1931 ως καθηγητής της Νεοελληνικής γλώσσας και Φιλολογίας στη Σχολή Ανατολικών γλωσσών της Ρώμης. Το 1933, η Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών εξέφρασε το ενδιαφέρον της για τη διδασκαλία της Ιταλικής Λογοτεχνίας, την οποία ανέθεσε στον τότε Υφηγητή του Πανεπιστημίου της Πίζας Vincenzo Biagi, ενώ την ίδια χρονιά -στα πλαίσια της αμοιβαιότητας- το Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης, εισήγαγε το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, και ανέθεσε τη διδασκαλία του στο Γεώργιο Ζώρα, ο οποίος δίδαξε έως το 1940, ως τακτικός καθηγητής.

Την πενταετία 1934-1939 εισηγήθηκε σαράντα τέσσερις διδακτορικές διατριβές μεταξύ των οποίων µία για την ποιητική συλλογή «Δωδεκάλογος του Γύφτου» του Κωστή Παλαμά, ενώ στο διάστημα 1957-1979, εισηγήθηκε περισσότερες από τριάντα διατριβές, μεταξύ των οποίων, του μετέπειτα καθηγητή της Σχολής Συμέων-Φαίδωνα Μπουμπουλίδη και του Νάσου Βαγενά για τον Γεώργιο Σεφέρη. Το 1958, ύστερα από προσπάθειες του Ζώρα λειτούργησε Λεκτοράτο Ιταλικής Γλώσσας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο ίδιος ανέλαβε εκ νέου τη διδασκαλία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη Φιλοσοφική Σχολή της Ρώμης.

Ελλάδα

Γεώργιος Ζώρας με συναδέλφους του και φοιτητές

Το 1942 διορίστηκε τακτικός καθηγητής στη δεύτερη έδρα της Μεσαιωνικής και Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Διευθυντής του Σπουδαστηρίου Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας, χωρίς εκλογή, καθώς υπήρχε νόμος, με τον οποίο αν κάποιος ήταν ήδη καθηγητής σε ξένο Πανεπιστήμιο δεν περνούσε από διαδικασία κρίσεως. Το ακαδημαϊκό έτος 1952-53 διατέλεσε Κοσμήτορας της Σχολής [1] και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μέχρι τις 27 Ιανουαρίου 1968, όταν απομακρύνθηκε [2] από τη θέση του από το καθεστώς της 21ης Απριλίου 1967 του Γεωργίου Παπαδόπουλου, ενώ παράλληλα δίδασκε το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου Αθηνών. Παρέδιδε μαθήματα ιστορίας της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στα δύο πρώτα έτη ενώ στα μεγαλύτερα έτη δίδασκε μαθήματα µε ανάλυση των σχετικών κειμένων, όπως Δημοτικό τραγούδι, Πρόδρομοι, Επτανησιακή Σχολή, Διονύσιος Σολωμός, Ανδρέας Κάλβος, Ρομαντική Σχολή, Πεζογραφία του 19ου αιώνα και Νεωτέρα πεζογραφία, καθώς κι ένα μάθημα νεοελληνικής μετρικής στο οποίο εξέταζε ποιήματα και της πιο σύγχρονης ποιήσεως.

Το 1956 ήταν μέλος της κριτικής επιτροπής για τα κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία, που συγκροτήθηκε με απόφαση του υπουργού Παιδείας Πέτρου Λεβαντή, μαζί με τους Λίνο Πολίτη, Κ. Θ. Δημαρά, Βάσο Βαρίκα, Άλκη Θρύλο και Ανδρέα Καραντώνη. Τη χρονιά εκείνη απένειμαν το Α' βραβείο ποιήσεως στον Νικηφόρο Βρεττάκο, ενώ δεν απένειμαν Α' Βραβείο για το μυθιστόρημα και έδωσαν το Β΄Βραβείο δίνεται στο Νίκο Κάσδαγλη για το έργο του «Τα Δόντια της μυλόπετρας». Υπήρξε διευθυντής των περιοδικών «Παρνασσός» από το 1959 έως το 1982 και «Επιστημονική Επετηρίς» της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 1953 έως το 1967 και διετέλεσε αντιπρόεδρος στο φιλολογικό όμιλο «Παρνασσός», αλλά και πρόεδρος του Φιλολογικού και Αρχαιολογικού Τμήματος του Ομίλου. Ήταν πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της Μεγάλης εγκυκλοπαίδειας της νεοελληνικής λογοτεχνίας του Χάρη Πάτση, που κάλυπτε χρονικά το διάστημα από το 10ο αιώνα π.Χ. έως τα μέσα του 20ου αιώνα. Το 1977, υπέβαλε υποψηφιότητα και διεκδίκησε θέση μεταξύ των μελών της Ακαδημίας Αθηνών και δεν εκλέχθηκε, ενώ το 1980 δεν υπέβαλε υποψηφιότητα για λόγους υγείας.

Καθεστώς 4ης Αυγούστου

Το όνομα του Ζώρα περιλαμβάνεται μεταξύ των λογοτεχνών που συνεργάστηκαν από το Σεπτέμβριο του 1937, με το καθεστώς της 4ης Αυγούστου του Ιωάννη Μεταξά και το περιοδικό «Νέον Κράτος», με πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, διεθνή και ιδεολογικά θέματα, το οποίο δεν αποτελούσε όργανο κάποιου κρατικού οργανισμού ή καθεστωτικής οργανώσεως. Το «Νέον Κράτος» εξελίχθηκε στο σημαντικότερο και εγκυρότερο από όσα κυκλοφόρησαν εκείνη την περίοδο και η έκδοσή του διακόπηκε τον Μάρτιο του 1941, αφού είχε εκδώσει συνολικά 43 τεύχη, ενώ πέρα από τη στήριξη των οπαδών του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, είχε διείσδυση στον χώρο των διανοουμένων. Μεταξύ των συνεργατών του περιλαμβάνονταν οι Γιάννης Γρυπάρης, Άγγελος Σικελιανός, Ρίτα Μπούμη-Παπά, Κλέων Παράσχος, Ιωάννης Μ. Παναγιωτόπουλος, Πέτρος Χάρης, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Ευάγγελος Παπανούτσος, Αχιλλέας Τζάρτζανος, Κωνσταντίνος Δημαράς και Στίλπων Κυριακίδης. Διευθυντής του περιοδικού ήταν ο Άριστος Καμπάνης, ο οποίος στη διακήρυξή του για την στην επέτειο της εισόδου του περιοδικού στο τρίτο έτος κυκλοφορίας, ζητούσε, «.. Όχι κυβέρνησιν εφήμερον (...), αλλά κυβέρνησιν μόνιμον, ως η παρούσα...». Σε χρονογράφημά του το 1932, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό, αναφέρονταν σχεδόν προφητικά στην καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος στην Αθήνα, κι έγραφε «...Η ασέβεια προς το τοπίον, την διαμόρφωσίν του, την έκφρασίν του -ιδού τι εχαρακτήρισε τους “οικοδόμους” των Αθηνών. Επλήγωσαν τους λόφους -ελατόμησαν την ιστορίαν. Μία πόλις εκ του προχείρου, μου έλεγε προ πολλών ετών ένας Έλλην ζωγράφος, γνωστός ήδη διά το πλούσιον έργον του στο εξωτερικόν, μία αυτοσχεδιασμένη πόλις είναι η Αθήνα. Μια πολυκατοικία κοντά εις μίαν καλύβην, μία μάνδρα δίπλα εις ένα μέγαρον -ασύμφιλοι ρυθμοί- ρωσσική σαλάτα. Καμμία αρχιτεκτονική, καμμία ομοιογένεια, καμμία σύνθεσις, κανένα νόημα...».

Εργογραφία

Προσέγγισε τη νεοελληνική λογοτεχνία μέσα από τη βυζαντινή γραμματεία και την ιταλική φιλολογία, ενώ σημαντική υπήρξε η συμβολή του στην προώθηση και στη διάδοση των νεοελληνικών σπουδών στη χώρα μας και στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στην Ιταλία. Ήταν πολύγλωσσος και συνέβαλε στη διάδοση και την εδραίωση των Νεοελληνικών Σπουδών στην Ευρώπη, ενώ δημιούργησε στην Ιταλία σειρά από γενιές μαθητών που αναπτύχθηκαν κι έδωσαν σημαντικούς Ιταλούς νεοελληνιστές. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην έκδοση κειμένων με κύρια κατεύθυνση την Κρητική και Επτανησιακή λογοτεχνία, από την οποία τον απασχόλησε το έργο του Ανδρέα Κάλβου, ενώ παρουσίασε αρκετά δημοσιεύματα και για τον Διονύσιο Σολωμό.

Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο (μελέτες, δοκίμια κλπ.). Σπουδαιότερα έργα του:

  • «Περί τας Πηγάς της "Θυσίας του Αβραάμ"», το 1945,
  • «Γεώργιος ο Τραπεζούντιος και αι προς ελληνοτουρκικήν συνεννόησιν προσπάθειαι αυτού», το 1954,
  • «Επτανησιακά μελετήματα», το 1959 σε έξι τόμους,
  • «Περί την Άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως», το 1959,
  • «Ανδρέας Κάλβος-Βιογραφία, Εργογραφία», το 1960,
  • «Ανδρέου Κάλβου Ωδή εις Ιονίους και άλλα Μελετήματα», το 1960,
  • «Νέα Καλβικά», το 1970,
  • «Έγγραφα του αρχείου Βατικανού περί της Ελληνικής Επαναστάσεως», το 1979.

Πηγές

  • Ζώρας Γεώργιος, Σπουδαί–Δράσις–Δημοσιεύματα. Αθήναι, 1977.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές