Ζώης Καπλάνης
Ο Ζώης Καπλάνης, Έλληνας εθνικός ευεργέτης, γεννήθηκε το 1736 στο χωριό Γραμμένο της Ηπείρου και πέθανε στις 20 Δεκεμβρίου 1806 στη Μόσχα. Η κηδεία του έγινε στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου από τον ιερομόναχο Αγαθάγγελο, πνευματικό και εν ζωή εξομολογητή του, και τάφηκε τρεις μέρες αργότερα στο μοναστήρι του Δονσκόη.
Βιογραφία
Πατέρας του ήταν ο Κωνσταντίνος Καπλάνης που κατάγονταν από το Γραμμένο, ενώ η μητέρα του την οποία έχασε σε μικρή ηλικία, κατάγονταν από το χωριό Τζιουντίλα, τη σημερινή Ζωοδόχο. Επειδή είχε μείνει ορφανός και μεγάλωσε με στερήσεις, οι συγχωριανοί του τον αποκαλούσαν «Πικροζώη». Μετά το θάνατο του πατέρα του, η μητριά του που τον κακομεταχειριζόταν τον έδιωξε από το σπίτι και το 1750 εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα, όπου υπηρέτησε στο σπίτι του εμπόρου γουναρικών Παναγιώτη Χατζηνίκου. Το 1854 πήγε στο Βουκουρέστι αρχικά ως υπάλληλος και στη συνέχεια ως συνέταιρος. Όταν πέθανε ο Χατζηνίκος, μετέφερε την έδρα των επιχειρήσεών του στη Νίζνα της Ρωσίας και από εκεί αργότερα στη Μόσχα. Με την εργατικότητα και την εντιμότητα που τον διέκριναν αναδείχτηκε ένας από τους πιο μεγάλους γουνέμπορους, με διεθνή δραστηριότητα. Οι μεγάλες του εμπορικές επιχειρήσεις του απέδωσαν τεράστια κέρδη και έτσι κατόρθωσε να δημιουργήσει μία αξιόλογη περιουσία στο εξωτερικό.
Η Διαθήκη του
Διέθεσε την περιουσία του σχεδόν ολόκληρη για την Ελλάδα και ιδιαίτερα για την Ήπειρο. Ήδη από το 1797 κατέθεσε στο Αυτοκρατορικό Ορφανοτροφείο της Μόσχας 10.000 ρούβλια και οι τόκοι δωρίζονταν στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων. Το 1798 ανέλαβε τη συντήρηση της «Μαρουτσαίας Σχολής», στην οποία δημιούργησε «κτίριον ευρύχωρον», και αμφιθέατρο στο οποίο λειτουργούσε βιβλιοθήκη και ο χώρος για τα πειράματα και το 1806 συνεισέφερε στο ταμείο της 100.000 ρούβλια, με τα οποία ανασυστάθηκε και έκτοτε μετονομάστηκε σε «Καπλάνειο Σχολή» Ιωαννίνων, και λειτούργησε με διευθυντή το διδάσκαλο του Γένους Αθανάσιο Ψαλλίδα. Στη διαθήκη του περιέγραψε «...τον εγκάρδιο ζήλο που τον αξίωσε, ενώ ζούσε, να συστήσει…{…}… Ελληνικό και Επιστημονικό σχολείο, στο οποίο ήδη παραδίδονται μαθήματα» και φρόντισε ώστε με πατριαρχικό σιγίλιο η Καπλάνειος να ονομασθεί Σχολή «Πατριαρχική». Η σχολή καταστράφηκε το 1820 από τον Αλή πασά.
Κατέθεσε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή 7.500 γρόσια. Στις 15 Αυγούστου 1806 με τη διαθήκη του όρισε να κατατεθούν 10.000 ρούβλια, για να προικοδοτούνται άπορες κοπέλες από τα χωρία Γραμμένο και Τζιουντίλα, ενώ άλλα 10.000 ρούβλια διέθεσε για τους φτωχούς των ίδιων χωριών. Παράλληλα διέθεσε 10.000 ρούβλια για τους φυλακισμένους των Ιωαννίνων, από 5.000 για την Πατμιάδα και την Αθωνιάδα Σχολή, 6.000 για να προικίζονται τα άπορα κορίτσια της πόλης των Ιωαννίνων και 2.000 υπέρ του νοσοκομείου Νίζνας της Ρωσίας.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- [Σπάνια Ευποιΐας έργα του Ζώη Καπλάνη Εθνική Βιβλιοθήκη Αργυρούπολης]
