Μάρκος Δράκος

Ο Μάρκος Δράκος Έλληνας εθνικιστής με Κυπριακή καταγωγή, Εθνικοεπαναστάτης, μέλος και αγωνιστής της Ε.Ο.Κ.Α.-Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών που πήρε μέρος στον Κυπριακό αγώνα κατά την περίοδο της Αγγλικής αποικιοκρατίας για Ένωση με την Ελλάδα, γεννήθηκε 3 το πρωί της 24ης Σεπτεμβρίου 1932 στη Λεύκα Λευκωσίας και σκοτώθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1957 στην περιοχή Σκληνίτζια της Ευήχου σε μάχη με τις Αγγλικές δυνάμεις κατοχής. Τάφηκε στον περίβολο των Κεντρικών φυλακών, στο χώρο που αποκαλείται Φυλακισμένα μνήματα κι είναι ο ένατος στη σειρά των εθνικών ηρώων που είναι θαμμένοι στον ιερό χώρο.

Μάρκος Δράκος

Βιογραφία

Ο Μάρκος κατάγονταν από οικογένεια εργατών που κατοικούσε στη Βατυλή. Γονείς του ήταν ο Κυριάκος Δράκος από το χωριό Καλοπαναγιώτη και η Δέσποινα Χατζημάρκου από το χωριό Βατυλή. Οι οικογένεια του κατοικούσε στη Βατυλή και ο Μάρκος είχε αδελφές την Μεγαλύνη και την Μαρία. Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της στον Μάρκο η μητέρα του κοιλοπονούσε για δύο μέρες, με αποτελεσμα η μαμμή του χωριού να διαγνώσει πως ο τοκετός θα ήταν δύσκολος και έκρινε πως έπρεπε να μεταφερθεί η ετοιμόγεννη στο Γενικό Νοσοκομείο της Λευκωσίας, όπου γεννήθηκε ο Μάρκος. Ο πατέρας του Μάρκου εργάζονταν αρχικά στην ηλεκτρική εταιρεία της Λευκωσίας και μετά σε διάφορες δουλειές στο χωριό του, τον Καλοπαναγιώτη, όμως το 1939 ο Τούρκος Δήμαρχος της Λεύκας, που καταγόταν από τη Βατυλή με τον οποίο είχαν πολύ καλές σχέσεις, τον διόρισε στην ηλεκτρική εταιρεία της Λεύκας και έτσι η οικογένεια μετακόμισε εκεί.

Ο Μάρκος παρακολούθησε τα μαθήματα του Δημοτικού σχολείου στα χωριά Καλοπαναγιώτη, Βατυλή, όπου έκανε την Τρίτη τάξη του Δημοτικού, και Λεύκα. Μετά την αποφοίτηση του από το Δημοτικό με Άριστα ο πατέρας του συγκέντρωσε όλες τις οικονομίες της οικογένειας και τον έστειλε στην «Εμπορική Σχολή Σαμουήλ» στη Λευκωσία από την οποία αποφοίτησε το 1949 με βαθμό βαθμό Άριστα. Μέχρι να βρει μια μόνιμη εργασία, εργάστηκε σε φαρμακείο, σε καντίνα και διάφορες άλλες εργασίες. Το 1952 σε ηλικία 20 ετών έδωσε εξετάσεις και διακρίθηκε μεταξύ 300 υποψηφίων και προσλήφθηκε ως λογιστής στην «Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία» συνεισφέροντας στα οικονομικά της οικογενείας του. Έκτοτε ο Δράκος μετακόμισε στη Λευκωσία και έμενε στο σπίτι της Ευπραξίας Χριστοδούλου, όπως τότε που ήταν μαθητής. Λόγω της μεγάλης πίστεως του στην Ορθοδοξία, είχε πάντοτε την Αγία Γραφή επάνω του, εντάχθηκε γρήγορα στην ΟΧΕΝ Λευκωσίας του Παπασταύρου, η οποία ήταν το φυτώριο των νέων Επαναστατών Εθνικιστών της Ε.Ο.Κ.Α. καθώς και στην Συνομοσπονδία Εργατών Κύπρου, ΣΕΚ. Το 1952, ως μέλος της επιτροπής της Π.Ε.Ο.Ν., [Παγκύπρια Εθνική Οργάνωση Νέων] συνέβαλε στην οργάνωση της Κυπριακής νεολαίας και στην καλλιέργεια των εθνικοθρησκευτικών ιδεωδών.

Το 1953 κατά τη στέψη της βασίλισσας Ελισάβετ της Αγγλίας ο Μάρκος ήταν επικεφαλής διαδηλώσεων στη Λευκωσία και μαζί με άλλους ριψοκίνδυνους και φλογερούς πατριώτες προκαλούν διακοπή του ρεύματος την ώρα της δεξιώσεως του Άγγλου κυβερνήτη, ενώ τον Δεκέμβριο του 1954 εκλέχθηκε μέλος του Γενικού Συμβουλίου της ΣΕΚ.

Επαναστατική δράση

Ο Μάρκος μυήθηκε από τους πρώτους στην Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών, την ΕΟΚΑ, εκπαιδεύτηκε στη θεωρία, στα σαμποτάζ και στις εκρηκτικές ύλες και ακολούθως στρατολόγησε και όρκισε φίλους του από τη συμμετοχή του στην ΠΕΟΝ και ΟΧΕΝ. Λίγο καιρό πριν την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα συνόδευσε τον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή από την Κακοπετριά στη Λευκωσία μέσω Λεύκας. Την 1η Απριλίου 1955 ο Δράκος επικεφαλής της ομάδας του με την ονομασία «Αστραπή» ηγήθηκε στην επίθεση εναντίον του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθαλάσσας . Πιο εντυπωσιακή ενέργεια, ήταν η πρόκληση βλάβης στον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό Δεκέλειας, εξαιτίας της οποίας η Λευκωσία βυθίστηκε για ώρες στο σκοτάδι. Στις 24 Μαΐου 1955, με προεργασία από το Δράκο, ο αγωνιστής Χαρίλαος Ξενοφώντος τοποθέτησε βόμβα στο σινεμά «Παλλάς», με σκοπό το θάνατο του Κυβερνήτη Άρμιτεϊτζ. Η βόμβα είχε τοποθετηθεί κάτω από το κάθισμα του Κυβερνήτη, όμως λόγω της κακής λειτουργίας του ωρολογιακού μηχανισμού, η έκρηξη έγινε μετά τη λήξη της παραστάσεως και την αποχώρηση του Άγγλου Κυβερνήτη.

Στις 19 Ιουνίου 1955 ο Δράκος οργάνωσε την βομβιστική επίθεση εναντίον του Αστυνομικού σταθμού της Πύλης Κερύνειας στη Λευκωσία. Συνελήφθη από τους Άγγλους στις 30 Ιουνίου 1955 στο σπίτι της Ευπραξίας Χριστοδούλου όπου διέμενε. Το δικαστήριο τον απάλλαξε με αναστολή δίωξης στις 15 Ιουλίου, όμως αμέσως μετά οι Άγγλοι αστυνομικοί τον συλλαμβάνουν με βάση τον νόμο προσωποκράτησης που μπήκε σε ισχύ την ίδια μέρα και τον κλείουν στη φυλακή ως κρατούμενο αυτή τη φορά στις Κεντρικές Φυλακές, όμως στις 3 Σεπτεμβρίου μεταφέρθηκε στο Φρούριο της Κερύνειας με βάση τον Αγγλικό νόμο «Περί κρατήσεως προσώπων άνευ δίκης». Στις 23 Σεπτεμβρίου 1955 δραπέτευσε μαζί με άλλους 16 αγωνιστές της ΕΟΚΑ και επικηρύχθηκε από τις Αγγλικές αρχές με το ποσό των 5.000 λιρών. Μετά την δραπέτευση του ο Δράκος κατέφυγε στην Λάπηθο και εκεί τους βοήθησαν οι κάτοικοι να κρυφτούν και ακολούθως οργάνωσαν εκδρομή προσκηνύματος στον Κύκκο. Οι αντάρτες αναμείχθηκαν με τα γυναικόπαιδα κι έτσι ενώθηκαν σε λίγες μέρες με τους άλλους αντάρτες της περιοχής Κύκκου. Εκεί ο Δράκος χρησιμοποιώντας τα ψευδώνυμα «Λυκούργος» και «Μαβίλλης», ήταν επικεφαλής ομάδος η οποία πραγματοποίησε αξιόλογες και επιτυχημένες επιθέσεις εναντίον των Βρετανικών στρατευμάτων κατοχής, συνέχισε να προσβάλει Βρετανικά περίπολα, ενώ κατέστρεψε δύο φορέs το γεφύρι του Κοκκινόγκρεμου. Σου Κύκκου ο Δράκος σχημάτισε την πρώτη ανταρτική ομάδα της περιοχής με την επωνυμία «Ουρανός» και διηύθυνε πολλές επιχειρήσεις εναντίον του Αγγλικού στρατού, μεταξύ των οποίων και την ενέδρα στις 15 Δεκεμβρίου 1955 στο Μερσινάκι, όπου έχασε τη ζωή του ο Χαράλαμπος Μούσκος και συνελήφθηκαν οι Χαρίλαος Μιχαήλ και Ανδρέας Ζάκος. Ο Δράκος κατόρθωσε να διαφύγει τραυματισμένος στο κεφάλι. Στις 12 Νοεμβρίου 1956 μαζί με τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη ηγήθηκαν επιθέσεως στην Ξεραρκάκα εναντίον φάλαγγας στρατιωτικών οχημάτων στο δρόμο Λεύκας-Καλοπαναγιώτη. Στα λημέρια του Δράκου κατέφυγε στις 17 Ιανουαρίου 1956 και ο Γεώργιος Γρίβας, που παρέμεινε μαζί του μέχρι το Μάιο του ιδίου έτους.

Το τέλος του

Στις 15 Ιανουαρίου 1957 ο Μάρκος και τέσσερις άνδρες της ανταρτικής του ομάδος υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το κρησφύγετο τους στην περιοχή Τρουλινός του χωριού Καλοπαναγιώτης, κατόπιν εκτεταμένων ερευνών που άρχισαν εκεί οι Βρετανικές αρχές κατοχής και να καταφύγουν στον τομέα Σολέας. Την νύχτα τηs 18ης Ιανουαρίου 1957 ο Μάρκοs και η ομάδα του, με τη βοήθεια του Μιχαήλ Δημητριάδη, ενός τροφοδότη της ΕΟΚΑ από την Τεμβριά, κατέβαλαν προσπάθειες για την δημιουργία ενος νέου κρησφύγετου. Ο Μάρκος επικεφαλής της ομάδας του, επιχείρησε να διασπάσει τον κλοιό των Άγγλων, που επεκτείνοντας τις έρευνές τους είχαν ασφυκτικά περικυκλώσει ολόκληρη την περιοχή Σολέας και να οδηγήσει τους άνδρες του σε ασφαλέστερο μέρος, ενώ κινούνταν μέσα στο σκοτάδι υπό σφοδρή θύελλα, ήλθαν τρεις φορές σε επαφή με Άγγλους στρατιώτες με τους οποίους αντάλλαξαν πυρά, την πρώτη και την τρίτη φορά. Στη διάρκεια της τρίτης επαφής της ομάδος του με Βρετανούς στρατιώτες, ο Μάρκος Δράκος και ένας Άγγλος στρατιώτης αλληλοεπισημάνθηκαν στη λάμψη μιας αστραπής και αλληλοπυροβολήθηκαν, ενώ ακολούθησαν ριπές Αγγλικών πολυβόλων. Στη μάχη με τους ενεδρεύοντες Άγγλους στρατιώτες του Suffolk Regiment της 3ης Βρετανικής Ταξιαρχίας, ώρα 23:10 της Παρασκευής 18 Ιανουαρίου 1957, στα βουνά της Σολέας, ενάμιση μίλι νοτιοανατολικά της Ευρύχου, το εγγλέζικο αυτόματο όπλο Στεν, με το οποίο ο Δράκος ανταπέδιδε τα πυρά στους διώκτες του, έπαθε εμπλοκή καθώς το 13ο φυσίγγιο στην θαλάμη είχε αφλογιστία κι ήταν αυτή η στιγμή που του στοίχησε τη ζωή του Τραυματίας της συμπλοκής ήταν ο Κώστας Λοϊζου, που χτυπήθηκε σοβαρά στο πόδι. Οι υπόλοιποι αντάρτες πήραν στον ώμο το Λοΐζου και, μετά από πολύωρη ταλαιπωρία, έφτασαν στα Κατύδατα. Ο θάνατος του Μάρκου που είχε δεχθεί 40 σφαίρες σε όλο του το σώμα, υπήρξε ακαριαίος. Όταν οι Αγγλικές αρχές κατοχής κάλεσαν τον πατέρα του στο Νοσοκομείο της Πεντάγυιας κι αναγνώρισε τον νεκρό του γιό, βγαίνοντας απ’ το νεκροτομείο ο Κυριάκος Δράκος, μ’ ένα πλατύ χαμόγελο στο δακρυσμένο πρόσωπο του ανάγγειλε στους απ’ έξω ότι: «Στο στήθος του Μάρκου είναι οι σφαίρες των Άγγλων. Όχι στην πλάτη».

Μνήμη Μάρκου Δράκου

Ο Γεώργιος Γρίβας έπλεξε το εγκώμιο του Μάρκου Δράκου με τα παρακάτω λόγια: «Υπήρξεν αγνός, τίμιος, ανιδιοτελής και γενναίος μαχητής. Εκ των πρώτων προσέτρεξεν εις τας τάξεις της Οργανώσεως. Ο θάνατός του με απεστέρησε ενός αρίστου συμπολεμιστού, την δε Κύπρον ενός τέκνου της, το οποίον θα της ήτο λίαν χρήσιμον, όχι μόνον εις τον απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά και εις την μετ’ αυτόν δημιουργικήν εργασίαν διά την πρόοδον και ευημερίαν της. Η θλίψις μου διά τούτο ήτο μέγιστη. Αλλά και όλη η Κύπρος εθλίβη και τον εθρήνησε δικαίως. Ήρωες, ως ο Δράκος, και θνήσκοντες δεν παύουν να ζουν. Παραμένουν φωτεινοί οδηγοί των επιζώντων, διά την εκπλήρωσιν της αποστολής των εις ωραίους ευγενείς αγώνας».

Χαρακτηριστικό του πάθους του για Ελλάδα κι Ελευθερία είναι το ποίημα που έγραψε ως μαθητής στην Δ' τάξη του Δημοτικού, με τίτλο «Κύπρος», στο οποίο πρόβλεπε το ξεσηκωμό του 1955 για αποτίναξη του αποικιακού ζυγού. Όπως τόνιζε:
«Μια λαμπρόφωτη όμως ημέρα,
που κι αυτή για πολύ δεν αργεί,
θα χυμήξουμε όλοι αντάμα
και θα πούμε το ζειν ή θανείν.»

Ο Δράκος αψηφούσε το θάνατο, και ριχνόταν μέσα στη φωτιά με πάθος για την ιδέα της Ενώσεως με την Ελλάδα. Δεν πτοήθηκε από φυλακίσεις και βασανιστήρια, αντίθετα έζησε ώρες απόλυτης ελευθερίας στο αντάρτικο, στήνοντας ενέδρες, περιγελώντας το θάνατο ως την ημέρα που η προδοσία στάθηκε αφορμή της θυσίας του. Aπό μικρό παιδί διακρινόταν την αρετή του και για την πίστη του στο Θεό και την Ελλάδα. Πριν και μετά από κάθε μάχη έκανε την προσευχή του, διάβαζε και ανέλυε στους συναγωνιστές του την Αγία Γραφή. Ήταν η προσευχόμενη προσωπικότητα του Αγώνα της ΕΟΚΑ και κατά τις δύσκολες στιγμές γονάτιζε σε μια σκοτεινή γωνιά του κρησφύγετου και προσευχόταν στο Θεό.

Το άγαλμα του Μάρκου βρίσκεται στον δρόμο που οδηγεί στο Λήδρα Πάλας, ελάχιστα μέτρα κάτω από τον προμαχώνα της Ρόκκας, όπου κυμματίζει η Τουρκική ημισέλινο κι ο ήρωας με το χέρι υψωμένο δείχνει με το δάχτυλό του κάπου μακριά. Στο σημείο του θανάτου του στήθηκε ένας μαρμάρινος ανδριάντας και μια γαλανόλευκη σημαία. Την ανέγερση του μνημείου ανέλαβε το Κοινοτικό Συμβούλιο της Ευρύχου και σ' αυτό υπάρχει η επιγραφή: «ΕΠΕΣΕ ΜΑΧΟΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 18.1.1957». Το τραγούδι «Ο Αντάρτης-Πάνω στου Τζύκκου τα βουνά», του Μιχάλη Βιολάρη, είναι γραμμένο για την θυσία του, ενώ ως ένδειξη τιμής δόθηκε το όνομα του τόσο σε στρατόπεδο όσο και σε κεντρική οδική αρτηρία του χωριού. Πίσω από τα βουνά, στην περιοχή ανάμεσα στα χωριά Ευρύχου-Σινά Όρους, στην περιοχή όπου έπεσε μαχόμενος ο Δράκος, βρίσκεται ένα λαγκάδι που φέρει το όνομα «Το αρκάτζιν του Δράκου»

Αντικείμενα μνήμης

Στις 12 Μαΐου 2015, καταχωρήθηκε δημοσίευμα στη βρετανική εφημερίδα «Daily Mail», ότι δημοπρατήθηκαν αντικείμενα του Harry Allen, ο οποίος ήταν ο δήμιος των απαγχονισθέντων ηρώων της Κύπρου. Ελληνοκύπριοι που κατοικούν στην Αγγλία επικοινώνησαν με τον Οίκο Δημοπρασίας για να τα αγοράσουν, ωστόσο τα αντικείμενα είχαν πωληθεί σε Βρετανό, ο οποίος ύστερα από επικοινωνία μαζί τους, δέχθηκε να τους τα μεταπωλήσει αντί 1.100 στερλινών. Στα αντικείμενα, που αποτελούν τεκμήρια και πειστήρια της αποικιοκρατικής θηριωδίας, περιλαμβάνεται ένας κατάλογος τριών σελίδων με λεπτομερή στοιχεία των εννέα απαγχονισθέντων της ΕΟΚΑ, όπως ημερομηνία γεννήσεως, ημερομηνία απαγχονισμού και πόσα δευτερόλεπτα πέρασαν μέχρι να αφήσει την τελευταία του πνοή ο καθένας, ένα ρόπαλο, προσωπικές φωτογραφίες του δημίου, ένα παραδοσιακό νεροκόλοκο με σκαλισμένη την επιγραφή «Εσκαλίσθη εις τας Κεντρικάς Φυλακάς στις 12 Σεπτεμβρίου του 1958», ένα ρολόι «Ωμέγα», δύο επάργυρα ποτήρια, με επιγραφές αφιερώματα προς τον Harry Allen από φίλους του, καθώς και δύο βιβλία για τη ζωή του, το ένα με τίτλο «Ο τελευταίος δήμιος της Βρετανίας» που εξέδωσε το Μουσείο των Φυλακών. Στο άλμπουμ με τις φωτογραφίες και τα στοιχεία των απαγχονισθέντων υπάρχει μια έγχρωμη σελίδα με τον κατάλογο τους, πλαισιωμένη με φωτογραφίες τους και μια γνωστή δήλωση από τον καθένα.

Τα αντικείμενα παραδόθηκαν στον Πρόεδρο της Κυπριακής Βουλής Γιαννάκη Ομήρου από αντιπροσωπεία αποδήμων Κυπρίων της Μεγάλης Βρετανίας, με επικεφαλής τη Φανούλα Αργυρού. Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εκδόθηκε, τα τεκμήρια δόθηκαν στο Μουσείο Αγώνος, «...για να εκτίθενται ως αιώνιο όνειδος της απεχθούς διαγωγής των αποικιοκρατών και για να αποτελούν διαχρονικό, αποκρουστικό δείγμα των μεθόδων της καταπίεσης, της ανελευθερίας και του ολοκληρωτισμού...». Στο διάστημα από τις 10 Αυγούστου 1955 μέχρι τις 23 Ιουλίου 1957 είχαν ανασταλεί όλες οι εκτελέσεις στη Βρετανία.

Στο βιβλίο «Ο τελευταίος δήμιος της Βρετανίας» δημοσιεύεται μια επιστολή του Υπουργείου Αποικιών της 31ης Δεκεμβρίου 1957 με την οποία καλείτο ο Harry Allen να αναλάβει καθήκοντα εκτελεστή στην Κύπρο, όμως ως την ημερομηνία αυτή είχαν εκτελεστεί όλοι οι απαγχονισμοί στην Κύπρο. Η επιστολή του Υπουργού Αποικιών φέρει σκόπιμα προχωρημένη ημερομηνία για να καλυφθεί ο Harry Allen και για να μη μπορούν να εγείρουν κατηγορίες δικηγόροι και συγγενείς των απαγχονισθέντων εναντίον της Αγγλικής Κυβερνήσεως και της Αγγλικής διοικήσεως στην Κύπρο, καθώς στην Βρετανία δεν πραγματοποιούνταν εκτελέσεις. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Βρετανικού μουσείου φυλακών, ο Harry Allen πραγματοποίησε 29 εκτελέσεις, μεταξύ τους δεν περιλαμβάνονται οι 9 ήρωες της ΕΟΚΑ, και βοήθησε σε άλλες 53.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μάρκος Δράκος: «Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία»
• ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ / Πεσόντες αγωνιστές-Δράκος Μάρκος
• Μάρκος Δράκος

Διαβάστε τα λήμματα

ΕΟΚΑ-1955 ΕΟΚΑ (1η Απριλίου 1955) Η Οργάνωση Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών-Ε.Ο.Κ.Α. Ο τόπος Φυλακισμένα μνήματα Αρχηγός Γεώργιος Γρίβας Πολιτική Καθοδήγηση Κώστας Μόντης Υποστηρικτές Σπυρίδων Παπαγεωργίου Θεόφιλος Γεωργιάδης Τάσος Παπαδόπουλος Τάκης Μεγαλοοικονόμου Φάνης Χαμόδρακας Βιβλιογραφία Από την ΕΟΚΑ στην ΕΟΚΑ Β΄ Εθνικοί ήρωες Επιφανείς μαχητές Γρηγόριος Αυξεντίου Ανδρέας Δημητρίου Μάρκος Δράκος Αυγουστής Ευσταθίου Ανδρέας Ζάκος Μιχαήλ Καραολής Ανδρέας Κάρυος Πάτροκλος Κόκκινος Μιχαήλ Κουτσόφτας Στυλιανός Λένας Νεοπτόλεμος Λεφτής Κυριάκος Μάτσης Χαρίλαος Μιχαήλ Στέλιος Μαυρομάτης Ανδρέας Παναγίδης Ευαγόρας Παλληκαρίδης Ηλίας Παπακυριακού Ιάκωβος Πατάτσος Φώτης Πίττας Σάββας Ροτσίδης Χρίστος Σαμάρας Χρίστος Τσιάρτας Ορθόδοξοι Ιερωμένοι Αρχιεπίσκοποι Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Β' Μητροπολίτες Μητροπολίτης Άνθιμος (ο Μαχαιριώτης), Μητροπολίτης Γεννάδιος (ο Μαχαιριώτης), Μητροπολίτης Κυπριανός (ο Κυριακίδης) Ιερείς Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org