Ρήγας Φεραίος

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Ρήγας Βελεστινλής Θετταλός γνωστός ως Ρήγας Φεραίος, Αντώνιος Κυριαζής ή Κυρίτζης -όπως φέρεται να ήταν το πραγματικό όνομα του κάτι που δεν επιβεβαιώνεται και θεωρείται μύθευμα από τις σύγχρονες ιστορικές έρευνες [1], Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός στοχαστής και επαναστάτης, Εθνομάρτυρας και πρόδρομος και πρωτεργάτης της Ελληνικής Εθνεγερσίας του 1821, γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο, τις αρχαίες Φερές, στο σημερινό νομό Μαγνησίας στη Θεσσαλία και δολοφονήθηκε με στραγγαλισμό από τους Τούρκους στις 12/24 Ιουνίου 1798 στο Βελιγράδι. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» ή «Ρήγας ο Θεσσαλός» και όχι ως «Φεραίος», κάτι που πιθανόν είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων [2].

Ο Ρήγας ήταν άγαμος και δεν απέκτησε απογόνους.

Ρήγας Βελεστινλής
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 1757
Τόπος: Βελεστίνο (Φερές), Μαγνησία (Ελλάδα)
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Εθνομάρτυρας, Συγγραφέας
Πολιτικός στοχαστής
Δολοφονία: 12/24 Ιουνίου 1798
Τόπος: Πύργος Neboisa, Βελιγράδι

Βιογραφία

Οικογενειακή καταγωγή

Ο Ρήγας κατάγονταν από εύπορη οικογένεια. Από τη νεανική του ζωή τα μόνα γνωστά είναι μόνο όσα αναγράφει στην Επιπεδογραφία της Φεράς νυν λεγομένης Βελεστίνος [3], που αποτελεί ύμνο στη γενέτειρά του. Το όνομα του πατέρα του ήταν «Κυρίτζης», όπως φαίνεται στο αυτόγραφο του Ρήγα σε βιβλίο Αρχαίοι γεωγράφοι του 1571, που υπάρχει στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, όνομα σύνηθες στην περιοχή του Βελεστίνου, που εξακολουθεί να υπάρχει ως τις μέρες μας. O πατέρας του Ρήγα ονομαζόταν Γεώργιος Κυρατζής ή Κυριαζής και ήταν ντόπιος, δηλαδή γηγενής στην καταγωγή [4] και δεν είχε βλάχικη καταγωγή. Μητέρα του Ρήγα ήταν η Μαρία ενώ είχε και ένα αδελφό, τον Κωνσταντίνο [5], όμως αμφισβητείται η ύπαρξη της αδελφής του Ασήμως, διότι δεν υπάρχουν ή δεν διασώθηκαν τα σχετικά έγγραφα.

Εφηβεία

Ο Ρήγας εγκατέλειψε το Βελεστίνο πολύ νωρίς, αμέσως μετά τη βασική του μόρφωση. O Χριστόφορος Περραιβός, γράφει πως ο Ρήγας Βελεστινλής διδάχθηκε τα πρώτα του γράμματα από ιερέα στο Βελεστίνο και κατόπιν παρακολούθησε μαθήματα στη Ζαγορά, ενώ στη συνέχεια ο πατέρας του τον έστειλε και στα Αμπελάκια για περαιτέρω μόρφωση. Επιστρέφοντας δίδαξε ως δημοδιδάσκαλος στην κοινότητα Κισσού Πηλίου. Ήταν είκοσι ετών όταν σκότωσε στο Βελεστίνο έναν Τούρκο πρόκριτο, επειδή του είχε συμπεριφερθεί δεσποτικά, και εξ αιτίας αυτού του γεγονότος κατέφυγε στο Λιτόχωρο του Ολύμπου, όπου κατατάχθηκε στο σώμα των αρματολών του θείου του, Σπύρου Ζήρα. Αργότερα μετέβη στο Άγιο Όρος, ως φιλοξενούμενος του ηγουμένου της μονής Βατοπεδίου, Κοσμά με τον οποίο ανέπτυξε στενή φιλία, ενώ συνδέθηκε φιλικά με τον συμπατριώτη του μοναχό Νικόδημο (Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη), ο οποίος του παραχώρησε τα κλειδιά της βιβλιοθήκης της φημισμένης Αθωνιάδας Σχολής για να εμπλουτίσει τις γνώσεις του, όμως ο Ρήγας έμεινε στο Άγιο Όρος λίγο χρονικό διάστημα.

Ενήλικη ζωή

Το 1785 ο Ρήγας μετέβη στην Κωνσταντινούπολη για σπουδές, μετά από πρόσκληση του Πρέσβη της Ρωσίας, στην οικία του οποίου γνώρισε τον Πρίγκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη, μέγα διερμηνέα του Σουλτάνου και παππού του μετέπειτα αρχηγού της Φιλικής Εταιρίας, Αλέξανδρου Υψηλάντη, πετυχαίνοντας την είσοδο σε μια από τις μεγαλύτερες και πιο αριστοκρατικές οικογένειες της Κωνσταντινουπόλεως, γεγονός που αποτέλεσε σταθμό για την περαιτέρω εξέλιξή του. Στο περιβάλλον των Φαναριωτών ο Ρήγας διεύρυνε τις σπουδές του και τις γνώσεις του ενώ έδειξε πραγματικά καταπληκτική ικανότητα στην εκμάθηση ξένων γλωσσών, και είχε αποκτήσει προχωρημένη εξοικείωση με τα τουρκικά, βλάχικα, γερμανικά αλλά και τα γαλλικά που τα χειριζόταν όπως τη μητρική του γλώσσα. Έμαθε επίσης να παίζει και φλάουτο που το χρησιμοποίησε αργότερα για να παίζει τα τραγούδια του. Όταν ο Υψηλάντης έφυγε για το Ιάσιο, προκειμένου να γίνει ηγεμόνας της Μολδαβίας, ο Ρήγας τον ακολούθησε. Σύντομα διαφώνησε με τον Υψηλάντη και το 1788 εγκαταστάθηκε στη Βλαχία ως γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαου Μαυρογένη, αδερφό του παππού της Μαντώς Μαυρογένους και ταξίδεψε για το Βουκουρέστι έδρα της ηγεμονίας, όντας πλέον στην ηλικία των 30 χρόνων. Στην Βλαχία ο Ρήγας ασχολήθηκε, κυρίως, με το συγγραφικό έργο και δεν ανέπτυξε εμπορικές δραστηριότητες. Κατείχε ένα αγρόκτημα στην επαρχία Vlaşca και ένα άλλο στο Călăreţi, το μεν πρώτο αγοράσθηκε πριν το 1788 και το άλλο προ του 1796, ενώ και για τα δύο την φροντίδα τους είχε ο αδελφός του Κωστής.

Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο και την ήττα της Τουρκίας το 1790, ο Μαυρογένης αποκεφαλίστηκε ως υπαίτιος της ήττας και τον ίδιο χρόνο ο Ρήγας κατέφυγε στη Βιέννη, όπου ταξίδεψε μαζί με τον Αυστριακό βαρώνο Ελληνικής καταγωγής Χριστόφορο Κιρλιανό, μετέπειτα βαρόνο του Λάνγκενφελτ, ο οποίος τον έφερε σε επαφή με άλλους ομογενείς κι εκεί εγκατέστησε την έδρα της επαναστατικής δράσεως του. Πρόκειται για την περίοδο τέλη Μαΐου 1790-τέλη Ιανουαρίου 1791, για την οποία διασώθηκε σχετικό ημερολόγιο εξόδων γραμμένο από τον Ρήγα και το οποίο κατέθεσε ο ίδιος απαιτώντας από τον Κιρλιάνο την αποζημίωση του, όταν αυτός αρνούνταν την καταβολή της. Στην υπόθεση αυτήν αναμείχθηκε η αυλή του Μιχαήλ Σούτσου και ο Γραμματεύς της Παναγιώτης Κοδρικάς, ο Αθανάσιος Ψαλίδας, το αυστριακό και γαλλικό προξενείο, χωρίς, ωστόσο, να υπάρξει αίσιο τέλος στις απαιτήσεις του Ρήγα. Η οικογένεια του Ρήγα υπήρξε θύμα της τουρκικής θηριωδίας με αποτέλεσμα να διασωθούν μόνο η μητέρα του με τον αδερφό του οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη Βλαχία, όπου συντηρούνταν από τον Ρήγα. Στη Βιέννη συνεργάτες του ήταν κυρίως Έλληνες έμποροι ή σπουδαστές, αλλά οι σημαντικότεροι από αυτούς ήταν οι τυπογράφοι αδελφοί Πούλιου, από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας. Στο τυπογραφείο τους τύπωσε την επαναστατική του προκήρυξη σε χιλιάδες αντίτυπα, προκειμένου αυτά να μοιραστούν στους Έλληνες των περιοχών των Βαλκανίων.

Ο Ρήγας επέλεξε την Βιέννη σαν κέντρο της δράσης του παρόλο που ο στενός του φίλος Πασβάνογλου πίστευε ότι το κίνημα έπρεπε να αρχίσει από το Αιγαίο, που ήταν η καρδιά της Ελλάδος. Στη Μολδαβία και τη Βλαχία κυριαρχούσαν οι Φαναριώτες και ο Ρήγας ήθελε να τους αποφύγει γιατί δεν πίστευαν στην ιδέα της εξεγέρσεως. Άλλωστε από τη Βιέννη ο Ρήγας θεωρούσε ότι βρισκόταν κοντά στην Ελλάδα, διατηρούσε επαφή με τους κλέφτες και τους αρματολούς που ο ίδιος θεωρούσε ως τις βάσεις ενός εθνικού κινήματος. Στη Βιέννη άλλωστε εκδόθηκε και η πρώτη ελληνική εφημερίδα από τους αδερφούς Μακρίδη-Πουλιού στα τέλη του 1790 με τον τίτλο Εφημερίς -με την οποία συνεργάστηκε και ο Ρήγας και την επέλεξε ως όργανο προβολής των σκοπών του- που αν και εκδιδόταν υπό την αυστηρή αυστριακή λογοκρισία πρόβαλλε με σαφήνεια τις εθνικές Ελληνικές τάσεις.

Πολιτικό έργο

Ο Ρήγας είχε επικεντρώσει το σύνολο των δυνάμεων του στην απελευθέρωση της Ελλάδος από τον τουρκικό ζυγό, μέσα από την ενδυνάμωση της εθνικής συνειδήσεως των Ελλήνων και την προετοιμασία ενόπλου εξεγέρσεως. Το πολιτικό όραμα του αποσκοπούσε στη δημιουργία μιας πολυεθνικής βαλκανικής επικράτειας που θα ήταν απαλλαγμένη από τις αγκυλώσεις της τουρκικής πολιτικής και στην οποία οι Έλληνες θα είχαν κυρίαρχη θέση. Για την πραγματοποίηση του στόχου του προσπάθησε να εξεγείρει όλους τους υπόδουλους λαούς της Βαλκανικής, της Μικράς Ασίας και της Μεσογείου, εναντίον της Τουρκικής τυραννίας. Απέβλεπε στην απελευθέρωση και ενοποίηση όλων των Βαλκανικών λαών και φυσικά όλου του ελληνικού στοιχείου που ήταν διασκορπισμένο στην Ανατολή και τα ευρωπαϊκά κέντρα. Θεωρούσε ότι στη θέση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας έπρεπε να υπάρξει η Ελληνική Δημοκρατία, κοσμικό, δημοκρατικό πολιτικό σύστημα, στηριγμένο στις αρχές της αρχαίας Ελληνικής Δημοκρατίας και τις σύγχρονες, της Αμερικανικής και Γαλλικής Επαναστάσεως.

Συνεπώς, η δημοκρατία του Ρήγα είχε ως κεντρικούς άξονες της την φιλοπατρία και την δημοκρατική διακυβέρνηση, ενώ σταθερές πηγές εμπειρίας, παραδείγματος και εμπνεύσεως αποτελούσαν η αρχαία Ελληνική Δημοκρατία, οι μεγάλοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και πολιτικοί, η διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας και τα Γαλλικά Συντάγματα του 1793 και 1795 και τέλος οι Ευρωπαίοι διαφωτιστές, όπως οι Ρουσσώ, Μοντεσκιέ και Βολταίρος. Επηρεασμένος από τον Ευρωπαϊκό διαφωτισμό, πίστεψε στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της Μεγάλης Χάρτας, ενός μνημειώδους χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 μέτρων που αποτελείτο από επί μέρους τμήματα. Η φύση του χάρτη επέτρεψε στον Ρήγα μεταδώσει με συνοπτικό τρόπο επαναστατικά και να δείξει παραστατικά την έκταση και την ακτινοβολία τού Ελληνισμού, ενώ θεωρήθηκε συμπλήρωμα του λεκτικού έργου Ο Θούριος. Ο Ρήγας έκανε εκτεταμένη χρήση της εικόνας και του τραγουδιού για να ενισχύσει το όραμα για ελευθερία και να το καταστήσει προσιτό και κατανοητό σε όλους τους σκλαβωμένους λαούς της Βαλκανικής χερσονήσου.

Συγγραφικό έργο

Ο Ρήγας διακρίθηκε ως λόγιος και συγγραφέας. Επεδίωκε μέσα από το μεταφραστικό και το πρωτότυπο συγγραφικό του έργο να φέρει σε επαφή τους Έλληνες με τη σκέψη των Δυτικών διανοουμένων και να τους προετοιμάσει για τη διεκδίκηση της ελευθερίας τους. Το έργο του, παρά το σύντομο της ζωής του, υπήρξε πραγματικά τεράστιο όχι τόσο σε έκταση, όσο σε περιεκτικότητα, σημασία και αξία. Έγραψε [6] μεταξύ άλλων, τα βιβλία, στα οποία υπογράφεται ως «Ρήγας Βελεστινλής Θετταλός»:

  • «Σχολείο των ντελικάτων εραστών» [7], μετάφραση έξι διηγημάτων από την Γαλλική γλώσσα, που μας αποκαλύπτουν τον πλούσιο συναισθηματικό κόσμο του Ρήγα.
  • «Φυσικής Απάνθισμα» [8], το 1790.

Το έργο μεταφέρει την επιστημονική γνώση της Γαλλικής Εγκυκλοπαίδειας, διαφωτίζει το λαό σε θέματα της φυσικής ιστορίας και καταπολεμά την αμάθεια και τις δεισιδαιμονίες. Τυπώθηκε με έξοδα του Ρήγα προς «ωφέλειαν των ομογενών», όπως ο ίδιος αναφέρει. Είναι γραμμένο σε γλώσσα κατανοητή, με τρόπο απλό και σαφή προσπαθεί να προσφέρει στα υπόδουλα τότε Ελληνόπουλα βασικές γνώσεις Αστρονομίας και Φυσικής που ήταν ήδη γνωστές στη νεολαία της Δυτικής Ευρώπης. Ο Ρήγας παρουσιάζεται στην «Φυσική» ως συνετός και φιλογενής πνευματικός άνθρωπος που πονεί για την φτώχεια, την αμάθεια και την παρακμή του Έθνους και προσπαθεί να συντελέσει στην καλλιέργεια και ανασυγκρότησή του. Στο πλαίσιο του βιβλίου αυτού, παρέθεσε ο Ρήγας την επιγραμματική φράση «όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά» που αποτελεί την πεμπτουσία του ευρωπαϊκού και του νεοελληνικού διαφωτισμού.

  • «Ηθικός Τρίποδας»
  • «Νέος Ανάχαρσις», όπου αναφέρεται στην ένδοξη ιστορία της αρχαίας Ελλάδος.

Ως κορυφαίο έργο του θεωρείται η

  • «Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας» [9]

που περιέχει, τον Θούριο, γνωστό επαναστατικό άσμα, μία επαναστατική προκήρυξη, τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου σύμφωνα με τα πρότυπα των Γάλλων Διαφωτιστών, καθώς και το Σύνταγμα του Ρήγα.

Μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος

Το 1796 στη Βιέννη ο Ρήγας τύπωσε τη Μεγάλη Χάρτα της Ελλάδος [The Charter of Greece], έναν χάρτη της Βλαχίας το 1797, έναν της Μολδαβίας τον ίδιο χρόνο και μία χαλκογραφία, την «Εικόνα» του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του στρατηλάτη, συμβόλου του έθνους και τιμωρού των Τούρκων βαρβάρων. Η «Χάρτα της Ελλάδος εν ή περιέχονται αι νήσοι αυτής και μέρος των εις την Ευρώπην και Μικράν Ασίαν πολυαρίθμων αποικιών αυτής...», η «...εκδοθείσα παρά του Ρήγα Βελεστινλή Θετταλού, χάριν των Ελλήνων και φιλελλήνων–Εχαράχθη παρά του Φρανσουά Μήλλερ εν Βιέν[νη]», παρουσίαζε την Ελληνική Ανατολή από τα Καρπάθια όρη και τον Δούναβη και έφθανε έως την Κρήτη και δυτικά ξεκινούσε από την Αδριατική και το Ιόνιο και ανατολικά έφθανε έως τον Εύξεινο Πόντο και την Βιθυνία της Μικράς Ασίας. Στην κάτω αριστερή γωνία του χάρτη, ο Ρήγας τοποθέτησε σε ξεχωριστό πλαίσιο -σε μεγάλη κλίμακα- την Κωνσταντινούπολη, αναγράφοντας τον τίτλο «Επιπεδογραφία της Κωνσταντινουπόλεως, του Κόλπου της, του Καταστένου της, της από το Σταυροδρόμι θέας της, των περί αυτήν και του Σαραγίου, με τας παλαιάς και νέας ονομασίας, παρά του Ρήγα Βελεστινλή Θετταλού-1796».

Η Χάρτα, μοναδικός θησαυρός πατριδογνωσίας, είναι ένας ιστορικός και γεωγραφικός πίνακας του αρχαίου, μεσαιωνικού και νέου Ελληνισμού που περιλαμβάνει άφθονα στοιχεία αρχαιογνωσίας. Δίπλα στις σημερινές ονομασίες υπήρχαν τα αρχαία ελληνικά ονόματα, οι αρχαίες ονομασίες χωρών, πόλεων, βουνών, ποταμών, περιλάμβανε σημαντικά ιστορικά γεγονότα, αντιπαραθέσεις, πόλεμοι, νίκες κατά των αλλοφύλων, στρατηγικές μαχών, κάστρα, πόλεις και υπολείμματα της πατρογονικής κληρονομιάς των Ελλήνων με σκοπό την αφύπνιση συνειδήσεων. Στα διάκενα απεικονίζονταν αρχαία νομίσματα, τοπογραφικά σχεδιαγράμματα αρχαίων πόλεων, χάρτες χερσαίων και θαλάσσιων συγκρούσεων. Υπήρχαν κατάλογοι βυζαντινών αυτοκρατόρων και άλλων επιφανών ηγετών, αλληγορικές παραστάσεις, χρονολογίες μαχών και αρχαία επιγράμματα. Το 1797 στο χαρακτικό εργαστήριο του Φρανσουά Μύλλερ στη Βιέννη, όπου τύπωσε τη Χάρτα, ο Ρήγας τύπωσε και μία χαλκογραφία με την «εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου», πλαισιωμένη με τα πρόσωπα των τεσσάρων αρχιστρατήγων του, του Πτολεμαίου, του Κάσσανδρου, του Σέλευκου και του Αντίγονου.

Η σύλληψη του

Οι πληροφορίες για τη μυστική επαναστατική δράση του Ρήγα προέρχονται από μαρτυρίες βιογράφων και πληροφορίες τις οποίες απέσπασε η ανάκριση των Αυστριακών αρχών μετά τη σύλληψη του Ρήγα. Ο Ρήγας για την επιτυχία του σκοπού του επεδίωξε να συναντήσει τον Μεγάλο Ναπολέοντα προκειμένου να εξασφαλίσει την βοήθεια των Γάλλων. Η τελευταία φάση της προετοιμασίας του συνδέεται με τη σύνταξη δύο επαναστατικών προκηρύξεων. Πρόκειται για

  • το Επαναστατικό Μανιφέστο και την
  • Προκήρυξη.

Οι δύο προκηρύξεις στάλθηκαν στον Αντώνη Νιώτη στην Τεργέστη, για να τα παραλάβει ο Ρήγας και να τα προωθήσει στην Ελλάδα. Η επιστολή του Ρήγα περιήλθε από λάθος στα χέρια του Δημητρίου Οικονόμου, εμπορικού συνεργάτη του Αντώνιου Κορωνιού, προς τον οποίο απευθυνόταν η επιστολή. Ο Οικονόμου κατέδωσε και τους δύο στην αυστριακή αστυνομία και τον Δεκέμβριο του 1797 κατασχέθηκαν στην Τεργέστη τρία κιβώτια με επαναστατικό υλικό. Ο Ρήγας συνελήφθη από τις Αυστριακές αρχές στο «Βασιλικόν», ένα ξενοδοχείο δίπλα στη θάλασσα, στην Τεργέστη στις 6/19 Δεκεμβρίου 1797, στη διάρκεια του ταξιδιού του με τον Χριστόφορο Περραιβό «προς συνέντευξιν του Ναπολέοντος», για να συναντήσουν τον Μέγα Ναπολέοντα. Την παραμονή της μεταγωγής του για την Βιέννη, ο Ρήγας επιχειρεί να αυτοκτονήσει, έτσι τον ξεκίνησαν για την Βιέννη ένα μήνα περίπου αργότερα, όπου ανακρίθηκε μαζί με τους υπόλοιπους.

Η δολοφονία του

Μετά την ανάκριση του Ρήγα και των συνεργατών του και σε στενή συνεννόηση με τον Σουλτάνο, οι Αυστριακές αρχές εκτόπισαν τους συλληφθέντες εκτός από τους Οθωμανούς υπηκόους, που απελάθηκαν. Ο Περραιβός αφέθηκε ελεύθερος όπως μαρτυρεί ο ίδιος [10] [11] χάρις στην κατάθεση του Ρήγα αλλά και εξ αιτίας της επεμβάσεως του πρόξενου της Γαλλίας, καθώς ήταν Γάλλος υπήκοος. Τελικά ο Ρήγας και επτά ακόμη συλληφθέντες, ο Αργέντης Ευστράτιος (μεγαλέμπορός από τη Χίο, 31 ετών), Νικολαϊδης Δημήτρης (γιατρός από τα Ιωάννινα, 32 ετών), Κορωνιός Αντώνιος (έμπορος και λόγιος από τη Χίο, 27 ετών), Καρατζάς Ιωάννης (λόγιος από τη Λεωκωσία, 31 ετών), Τουρούντζιας Γεωργίου Θεοχάρης (έμπορος από τη Σιάτιστα, 22 ετών), Εμμανουήλ Ιωάννης (φοιτητής Ιατρικής από την Καστοριά, 24 ετών, Εμμανουήλ Παναγιώτης, από την Καστοριά, αδελφός του Ιωάννη, υπάλληλος του Αργέντη, 22 ετών), στις 27 Απριλίου 1798, με ισχυρή φρουρά που τους παρέλαβε σιδηροδέσμιους από τις φυλακές της Βιέννης τους οδήγησε αρχικά στο Σεμλίνο, παραδουνάβιο φρούριο της Αυστρίας, και στις 10 Μαΐου 1798 τους παρέδωσε «επί αποδείξει» στον Τούρκο διοικητή του αντικρινού Βελιγραδίου, ο οποίος τους φυλάκισε στον πύργο Neboisa, παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα πτώματα των νεκρών ρίχτηκαν στο Σάβα, έναν παραπόταμο του Δούναβη.

Μνήμη Ρήγα Φεραίου

Η αναφορά των συγχρόνων του στον Ρήγα, συνοδεύεται συνήθως από τους χαρακτηρισμούς «νέος Τυρταίος, «άτυχος», «έξοχος», «γενναίος» ενώ η Φιλική Εταιρεία και οι αγωνιστές της Εθνεγερσίας του 1821 θεώρησαν τον Ρήγα ως τον πρόδρομο και πρωτομάρτυρα της ελευθερίας. Η φυσιογνωμία του έγινε το σύμβολο στη συνείδηση του υπόδουλου Ελληνισμού με μυθικές διαστάσεις. Ο Ρήγας ήταν και στρατιωτικός νους. Είχε ένα συγκεκριμένο στρατιωτικό σχέδιο ενάρξεως και επεκτάσεως της επαναστάσεως, λόγος για τον οποίο είχε μεταφράσει ένα βιβλίο από τα γερμανικά για την εκπαίδευση στην πολεμική τέχνη το Στρατιωτικό Εγκόλπιο. Οι επαναστάτες του Αλέξανδρου Υψηλάντη τραγουδώντας τον Θούριο ξεκίνησαν την επανάστασή τους το 1821, ενώ ο Υψηλάντης χρησιμοποίησε ως σημαία του Ρήγα, την τρίχρωμη σημαία, καθώς επίσης και τις επεξηγήσεις για το νόημα του κάθε χρώματος, όπως τα αναγράφει ο Ρήγας στο Παράρτημα του Συντάγματός του.

Ο Γεώργιος Τερτσέτης χαρακτήρισε τον Θούριο ως «το ιερότερον άσμα της φυλής μας» και τονίζει ότι τα τραγούδια του Ρήγα «Ως σάλπιγγες εις την Ιεριχώ εγκρέμισαν τα τείχη της Τριπολιτσάς, ετίναξαν εις τον αέρα με τους αλλοφύλους τα φρούρια της Μονεμβασιάς, του Ναυπλίου, των Αθηνών και τα τρικάταρτα του εχθρού». Και συμπληρώνει: «Τα λογιωτατίστικα άσματα, δεν εγκρέμισσαν ποτέ, δεν σαλεύουν ούτε την αράχνην του κοκόρου της καμινάδας». Ο Κωνσταντίνος Κούμας, ο Λαρισαίος δάσκαλος του γένους, γράφει για τον Ρήγα, την πληθωρικότερη μορφή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού: «.. Με γλώσσαν τόσον δημώδη, ώστε την εκαταλάμβανε πάσα τάξις ελληνική, εις νόμον νουσικόν όστις ήτο πάγκοινος εις τα στόματα όλης της κατωτέρας κλάσεως της Στερεάς Ελλάδος, εσύνθεσε ωδήν παθητικότατην. Μικροί και μεγάλοι και αυταί αι γυναίκες έψαλλον την του Ρήγα ωδήν εις παν συμπόσιον και εις πάσαν συντροφίαν.» Ο Κωστής Παλαμάς γράφει για τον Ρήγα: «... Ο άνθρωπος αυτός δεν γράφει στίχους, σαλπίζει στίχους, ... το κήρυγμα του Ρήγα μεταβάλλεται εις άσμα. Και μόνη της ειλικρινείας του η ζέσις και της θελήσεώς του η ορμή το εξαίρουν εις ποίημα». Σύμφωνα με την παρατήρηση της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μαρίας Μαντουβάλου: «Ο Ρήγας είχε σχέδια που κανείς πριν από τον Αλέξανδρο δεν συνέλαβε. Ο Ρήγας περπάτησε πάνω στα χνάρια του Αλέξανδρου. Αυτό ήθελε να μας πει. Το καταλάβαμε επιτέλους. Αλλά ο Ρήγας «κακή τύχη» έφυγε γρήγορα, όπως και ο Αλέξανδρος». Ο ανδριάντας του Ρήγα, που βρίσκεται τοποθετημένος αριστερά της εισόδου του Πανεπιστημίου Αθηνών, ανεγέρθηκε το 1871 με δαπάνη του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ κι είναι έργο του γλύπτη Ι. Κόσσου

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Διαβάστε τα λήμματα

Παραπομπές

  1. [Ρήγας Βελεστινλής: Περιπέτειες ενός ονόματος]
  2. [Ο ίδιος ο Ρήγας έγραφε στα έργα του: «εξεδόθη παρά Ρήγα Βελεστινλή Θετταλού», στοιχείο που δηλώνει και την ντόπια καταγωγή του και όχι από τα Βλαχοχώρια της Πίνδου, Περιβόλι, Αβδέλα και Σαμαρίνα, όπως υποστηρίζουν μερικοί συγγραφείς οι οποίοι δεν έχουν μελετήσει ούτε τα ίδια τα έργα του Ρήγα. Εξ ίσου ανιστόρητη είναι η άποψη για τάχα πραγματικό όνομα του, το «Αντώνιος Κυριαζής», το οποίο διαγράφηκε πλέον από τα Σχολικά βιβλία Ιστορίας. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι ο Ρήγας ποτέ δεν χρησιμοποίησε ως επώνυμο το «Φεραίος», το οποίο πρόσθεσαν ο Κωνσταντίνος Κούμας και ο Χριστόφορος Περραιβός.]
  3. [Η Επιπεδογραφία της Φεράς νυν λεγομένης Βελεστίνος βρίσκεται στο 4ο φύλλο της δωδεκάφυλλης «Χάρτας της Ελλάδος» την οποία επεξεργάστηκε και δημοσίευσε ο Ρήγας Βελεστινλής.]
  4. [Συστηματική μελέτη «Όνομα και καταγωγή του Ρήγα Βελεστινλή».]
  5. [Η ύπαρξη του αδελφού του Ρήγα επιβεβαιώνεται και από τον Φραγκίσκο Πουκεβίλ που αναφέρει πως ο Ρήγας είχε και ένα αδελφό, τον Κωστή, ο οποίος συμμετείχε στην επανάσταση του 1821.]
  6. [Άπαντα Ρήγα Βελεστινλή. Βουλή των Ελλήνων.]
  7. [«Σχολείο των ντελικάτων εραστών» Ολόκληρο το έργο, anemi, Ψηφιακή βιβλιοθήκη]
  8. [«Φυσικής Απάνθισμα»]
  9. [Τα κείμενα του «Συντάγματος» του Ρήγα, δηλαδή τα «Δίκαια του Ανθρώπου» και η «Νέα Πολιτική Διοίκησις», θεωρούνταν επί δεκαετίες χαμένα. Bρέθηκαν σε ένα χειρόγραφο και δημοσιεύτηκαν από τον Παναγιώτη Χιώτη στο περιοδικό «Παρθενών» (Α', 1871, σελίδες 507η-512η και 545η-556η). Τα «Δίκαια του Ανθρώπου» και η «Νέα Πολιτική Διοίκησις» είναι εμπνευσμένα από το μετεπαναστατικό γαλλικό Σύνταγμα του 1793.]
  10. [«..Όσο διά την πρώτην εταιρείαν του αοιδίμου Ρήγα του Φεραίου χρεωστώ να είπω τινά εν περιλήψει, διότι τα ηξεύρω ακριβέστερα από κάθε άλλον, διότι εχρημάτισα μέλος εκείνης και συγκοινωνός των κινδύνων της..»] Χριστόφορου Περραιβού «Απομνημονεύματα πολεμικά», εκδόσεις «Κοσμαδάκης», «Απομνημονεύματα αγωνιστών του '21», σελίδα 16η.]
  11. [«...Έφθασεν τέλος πάντων μετ' ολίγας ημέρας ο τε Ρήγας και ο Περαιβός εις Τριέστιον, και κατέλυσαν εις το παρά τον αιγιαλόν βασιλικόν ξενοδοχείον. Περί δε τη μίαν ώραν της νυκτός, καθ' ην εσκόπευεν ο Ρήγας να υπάγη προς τον εκείσαι Γαλλικόν πρόξενον, ονομαζόμενον Μπρεσέ, διά να λάβη την προστασίαν του, απροσδοκήτως εισήλθεν εις το οίκημά του ένας πολεμικός αξιωματικός, όστις μετά τον συνήθη εσπερινόν χαιρετισμόν, ηρώτησε γερμανιστί, τις καλείται Ρήγας; Εγώ απεκρίθη. Τότε ο αξιωματικός καλέσας δύο στρατιώτας (τους οποίους επίτηδες άφησε έξω του οικήματος), διέταξε να τους φυλάττωσι ασφαλώς και μηδέν άλλον ειπών, αποχαιρετήσας ανεχώρησεν. Αυτό το απροσδόκητον και λυπηρόν συμβάν προήλθεν ίσως από αμέλειαν του Ρήγα, διότι, αν επαρουσιάζετο την ημέραν προς τον Γαλλικόν πρόξενον διά να λάβη την προστασίαν του, τότε η Αυστρία δεν ετόλμα να πράξη τι κατ' αυτών, και μάλιστα κατ' εκείνην την εποχή εφοβείτο σφόδρα τους Γάλλους, καθώς η πείρα το έδειξεν εις τον Περαιβόν, ως κατωτέρω ρηθήσετε. Εντοσούτω έρριψαν (σ.σ. ο Ρήγας και ο Περαιβός μετά τη σύλληψή τους) εις την θάλασσαν πλησίον ούσαν ένα φάκελον γραμμάτων, τα οποία έφεραν υπογραφάς πολλών και διαφόρων μεγαλεμπόρων της Ελλάδος, αίτινες χρείας τυχούσης έμελλαν να χρησιμεύσωσιν εις την Ελλάδας εις περιλαβήν χρημάτων, προς τούτοις και τη σφραγίδα του έθνους, ήτις έφερε το σχήμα και τη μεγαλειότητα του Ισπανικού δίστηλου, εις δε την επιφάνειάν της ήσαν τρία ρόπαλα, κείμενα πλαγίως, επί εκάστου τούτου τρεις σταυροί, εις δε την περιφέρειαν τα εξής "Υπέρ Πίστεως, Πατρίδος, Νόμων και Ελευθερίας"....Μιάμιση ώρα μετά τη σύλληψή τους, ο Ρήγας και ο Περαιβός υποβλήθηκαν σε ανάκριση. Μη γνωρίζοντας όμως ο Περαιβός γερμανικά, απάντησε γι' αυτόν ο Ρήγας, ο οποίος πήρε όλη την ευθύνη πάνω του λέγοντας4: «Εγώ αυτόν τον νέον δεν τον γνωρίζω ως συγκοινωνόν μου, αλλ' ως συνοδοιπόρον, μάλιστα (καθώς μ' εξωμολογήθη) μέλει να υπάγη εις την Ακαδημίαν της Μπάδουβας να διδαχθή την ιατρικήν...».] Χριστόφορου Περραιβού «Απομνημονεύματα πολεμικά», εκδόσεις «Κοσμαδάκης», «Απομνημονεύματα αγωνιστών του '21», σελίδες 17η & 18η.]