Βίλχελμ Μαρ
Ο Φρίντριχ Βίλχελμ Άντολφ Μαρ, (Friedrich Wilhelm Adolph Marr), ήταν Γερμανός δημοσιογράφος- ο πρώτος που διέδωσε τον αναρχισμό στον γερμανόφωνο κόσμο και σφοδρός Αντισημίτης - ο πρώτος που επινόησε και διέδωσε τον όρο Αντισημιτισμός. Το δοκίμιό του, «Η νίκη του Ιουδαϊσμού επί του Γερμανισμού» που εξέδωσε το 1879 έγινε μεγάλη εκδοτική επιτυχία ενώ είναι από τα πρωτοπόρα κείμενα της θεμελίωσης του σύγχρονου, μη θρησκευτικού (πολιτικού) αντισημιτισμού.
Γεννήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1819 στο Μαγδεμβούργο της τότε Γερμανικής Συνομοσπονδίας, του διάδοχου κράτους της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους, και πέθανε στις 17 Ιουλίου 1904 στο Αμβούργο.
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Ο Friedrich Wilhelm Adolph Marr ήταν ο μοναχογιός και το μοναδικό παιδί του σκηνοθέτη και ηθοποιού Heinrich Marr και της συζύγου του Henriette Catharina, το γένος Becherer. Παρακολούθησε το δημοτικό σχολείο στο Ανόβερο και στη συνέχεια το γυμνάσιο στο Μπράουνσβαϊγκ πριν ολοκληρώσει επαγγελματική μαθητεία στο Αμβούργο και τη Βρέμη.
Το 1841 ο Βίλχελμ εγκαταστάθηκε στη Ζυρίχη της Ελβετίας, κέντρο τότε των Γερμανών που διώκονταν για τις σοσιαλιστικές τους ιδέες, και ήρθε σε επαφή με πολλούς διανοούμενους της Αριστεράς. Υπό την επιρροή του Wilhem Weitling, του πρώτου Γερμανού θεωρητικού του κομμουνισμού, ο οποίος είχε μετακομίσει στη Ζυρίχη την άνοιξη του 1843, ο Μαρ έγινε κομμουνιστής. Γι' αυτό το λόγο απελάθηκε από τη Ζυρίχη και μετοίκησε στη Λωζάνη όπου εντάχτηκε στο κίνημα Jungedeutschland α (Νέα Γερμανία). Αυτό το ριζοσπαστικό κίνημα του πρώτου μισού του δέκατου ένατου αιώνα υποστήριζε τη δημοκρατία, το συνταγματικό κράτος και τη χειραφέτηση [1]. Συγκεκριμένα, την άνοιξη του 1843, ο Μαρ προσχώρησε στη «Νεογερμανική Συνομοσπονδία της Λίμνης της Γενεύης», που ιδρύθηκε στην Ελβετία από τους σοσιαλιστές Χέρμαν Ντόλεκ και Ζιλ Σταντάου. Περίπου εκείνη την εποχή έγινε άθεος και αναρχικός και ξεκίνησε την καριέρα του ως δημοσιογράφος και εκδότης. Αφού απελάθηκε αρκετές φορές από την Ελβετία και τη Γερμανία το 1845 μετακόμισε στο Αμβούργο, όπου βρισκόταν όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1848.
Στο Αμβούργο εξέδωσε το πολιτικό σατιρικό περιοδικό "Μεφιστοφελής" (1847/48-1852). Το 1847 κατάφερε να εκλεγεί αντιπρόσωπος στην Εθνοσυνέλευση της Φρανκφούρτης, ως μέλος της αριστερής πτέρυγας του ριζοσπαστικού-δημοκρατικού κόμματος. Το 1859 εξελέγη μέλος του Κοινοβουλίου του Αμβούργου. To 1862 ο Μαρ αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τα πολιτικά του αξιώματα, λόγω του αντιδημοφιλούς άρθρου του, «Εβραϊκός Καθρέφτης». [2] (δείτε σχετικά στην ενότητα «Αντισημιτικές απόψεις»)
Μετά την αποχώρησή του από την πολιτική, ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη δημοσιογραφία, ως συντάκτης αλλά και εκδότης εφημερίδων. Ο Μαρ ήθελε μεταξύ άλλων, να αντιταχθεί στον Ιουδαϊσμό και την επιρροή του, γι' αυτό ίδρυσε, τον Σεπτέμβριο του 1879, τη βραχύβια «Αντισημιτική Ένωση» (1879-1880) -την πρώτη αντισημιτική πολιτική ένωση στη Γερμανική Αυτοκρατορία- και εξέδιδε το περιοδικό της "Die neue deutsche Wacht", εργαζόμενος για την εκδίωξη των Εβραίων από τη Γερμανία. Η οργάνωση αυτή χρησίμευσε ως πρότυπο για μεταγενέστερες αντισημιτικές οργανώσεις [3]. Από το 1890 ήρθε σε σύγκρουση με τους αντισημίτες τους οποίους κατηγόρησε για εμπορική εκμετάλλευσης της ιδεολογίας τους, και με ήδη βεβαρυμένη υγεία αποσύρθηκε από τα κοινά.
Ως αριστερός φιλελεύθερος και άθεος, ο Μαρ παρέμεινε παρείσακτος ανάμεσα στους αντισημίτες και ως αντισημίτης στη σοσιαλδημοκρατία της Γερμανικής Αυτοκρατορίας.
Αντισημιτικές απόψεις
Οι απόψεις του επηρεάστηκαν κατ΄ αρχήν από το το κίνημα των Burschenschaft β των αρχών του δέκατου ένατου αιώνα, το οποίο αναπτύχθηκε από την απογοήτευση των Γερμανών φοιτητών για την αποτυχία του Συνεδρίου της Βιέννης να δημιουργήσει ένα ενιαίο κράτος από όλα τα εδάφη που κατοικούσε ο γερμανικός λαός. Το κίνημα υπήρξε διστακτικό στην αποδοχή Εβραίων ως μελών, καθώς θεωρούσε ότι δεν είχαν το απαιτούμενο ένα χριστιανογερμανικό πνεύμα (απόφαση του "Συνεδρίου της Burschenschaft του 1818") ώστε να συμμετάσχουν εποικοδομητικά. Ωστόσο δεν απέρριπταν τη συμμετοχή των Εβραίων (και άλλων) μειονοτήτων στο γερμανικό κράτος, εφόσον εγκατέλειπαν κάθε ένδειξη εθνοτικής και θρησκευτικής αδιαλλαξίας και απομονωτισμού.
Κάποιες από τις απόψεις του για το ζήτημα της θέσης των Εβραίων στην γερμανική κοινωνία τις εξέθεσε δημοσίως πρώτη φορά στις 13 Ιουνίου 1862 σε ένα άρθρο του με τίτλο «Ο εβραϊκός καθρέφτης» (Der Judenspiegel), στην εφημερίδα "Courier an der Weser".
Στο άρθρο υποστήριζε ότι οι Εβραίοι ήταν ανίκανοι να αφομοιωθούν στην κοινωνία καθώς ο συνειδητός απομονωτισμός τους που εκφραζόταν μέσω των ιδιαιτεροτήτων της θρησκευτικής του πίστης, (Ιουδαϊσμός) σχημάτιζε ένα κράτος μέσα στο κράτος. Η πολιτική χειραφέτηση των Εβραίων (δηλαδή η αντιμετώπισή τους από το Κράτος ισότιμα με τους άλλους πολίτες) θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνο αν παραιτούνταν από την εβραϊκότητά τους. Αν όχι, τα πολιτικά και ειδικά δικαιώματα που θα τους δίνονταν θα τα καταχράζονταν για να εξασφαλίσουν οικονομικές και πολιτικές θέσεις εξουσίας στην εμπορική ολιγαρχία του Αμβούργου.
Η νέα εποχή που εγκαινίασε ο Μαρ στο κίνημα του Αντισημιτισμού, συνίσταται στη μετατόπιση της κριτικής, από την παραδοσιακή θρησκευτική εχθρότητα που ήταν ο τρόπος που εκφραζόταν ο αντισημιτισμός για εκατοντάδες χρόνια, στη φυλετική απόδοση ευθυνών. Για τον Μαρ και για όλους σχεδόν τους μετέπειτα αντισημίτες, οι Εβραίοι ήταν απλά μια αλλότρια φυλή παρασίτων που κατάφερε να επιβιώσει στο σώμα της Ευρώπης με μεγάλη επιτυχία. Ο Μαρ ανέδειξε και καθιέρωσε απόψεις που καθόρισαν τη μετέπειτα συζήτηση για το "εβραϊκό ζήτημα". Το 1880, για παράδειγμα, στο δοκίμιό του «Χρυσοί αρουραίοι και κόκκινα ποντίκια», έθεσε τα θεμέλια για την εξίσωση του Ιουδαϊσμού, τόσο με τον καπιταλισμό όσο και με τον κομμουνισμό, όπως υποστήριξε αργότερα ο Αδόλφος Χίτλερ στο "Mein Kampf".
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο δοκίμιο :
«(...) Η καταστροφή της κοινωνίας πραγματοποιείται έτσι από δύο πλευρές: από την πλευρά της Χρυσής και της Κόκκινης Διεθνούς. Από εκεί από τη σκοπιά του πιο κραυγαλέου ατομικισμού, από εδώ από τη λιγότερο ή περισσότερο συνειδητή κομμουνιστική σκοπιά. Ο Ιουδαϊσμός έχει αναλάβει την ηγεσία της Χρυσής Διεθνούς. Η "φιλελεύθερη" νομοθεσία, μας έχει αφήσει σχεδόν ανυπεράσπιστους απέναντι στον καπιταλισμό... Ένα έθνος γεννημένων εμπόρων ανάμεσά μας, οι Εβραίοι, δημιούργησε μια αριστοκρατία, αυτή του χρήματος, που συνθλίβει τα πάντα από πάνω, αλλά ταυτόχρονα και έναν εμπορικό όχλο, που τρώει και διαλύει την κοινωνία μέσω του παζαρέματος και της τοκογλυφίας από κάτω(...)» γ
Συγγραφικό έργο
Το 1879 δημοσίευσε το βιβλίο, που έγινε μεγάλη εκδοτική επιτυχία,
- «Η νίκη του Ιουδαϊσμού επί του Γερμανισμού, εξεταζόμενη από μη θρησκευτική άποψη» (Der Sieg des Judenthums über das Germanenthum : vom nicht confessionellen Standpunkt aus betrachtet) [4].
Άλλα έργα του είναι (ενδεικτικά):
- Anarchie oder Autorität? (Αναρχία ή Εξουσία;) - 1852
- Judenspiegel, (Εβραϊκός Καθρέφτης) - 1862
- Der Antichrist und das Ende der Welt, (Ο Αντίχριστος και το τέλος του κόσμου) - 1875
- Das Salomonische Spruchbuch, (Το βιβλίο του Σολομώντα) - 1879
- keinen Juden! Der Weg zum Siege des Germanenthums über das Judenthum. Ein Mahnwort an die Wähler nichtjüdischen Stammes aller Confessionen. Berlin: Hentze, (Μην ψηφίσετε Εβραίους! Ο δρόμος για τη νίκη του γερμανισμού επί του ιουδαϊσμού. Μια προτροπή προς τους ψηφοφόρους μη εβραϊκής καταγωγής όλων των δογμάτων) - 1880
- Goldene Ratten und rothe Mäuse, (Χρυσοί Αρουραίοι και Κόκκινα Ποντίκια) - 1880
Σημειώσεις
- ^α Ο όρος "Νέα Γερμανία" περιγράφει μια μάλλον ετερογενή ομάδα συγγραφέων που μοιράζονταν κοινές απόψεις όπως η απόρριψη της παλινόρθωσης, του απολυταρχικού κράτους, ο αγώνας τους για την ελευθερία του Τύπου και του λόγου, και για τις σοσιαλιστικές ιδέες.
- ^β "Burschenschaft", οναμάζονταν οι φοιτητικές οργανώσεις στα γερμανικά πανεπιστήμια που δημιουργήθηκαν για να εκφράσουν τον νέο εθνικισμό που επικράτησε στη μεταναπολεόντεια Ευρώπη. Η πρώτη Burschenschaft ιδρύθηκε το 1815 στο Πανεπιστήμιο της Ιένας και το κίνημα εξαπλώθηκε σε όλη τη Γερμανία. Οι πρώτες ομάδες ασπάζονταν την φιλελεύθερη ιδεολογία και τάσσονταν υπέρ της πολιτικής ενοποίησης της Γερμανίας. Με την έντονη πολιτική δράση του, απαγορεύτηκαν γρήγορα από τις γερμανικές κυβερνήσεις. Οι σύλλογοι πέρασαν στην παρανομία μέχρι το 1848, όταν συμμετείχαν ενεργά στη Γερμανική Επανάσταση. Μετά τη γερμανική ενοποίηση (1871), υιοθέτησαν έναν νέο και επιθετικό εθνικισμό που οδήγησε πολλούς από αυτούς να προσχωρήσουν στον αντισημιτισμό και τον παγγερμανισμό.
- ^γ Η απεικόνιση των Εβραίων ως αρουραίων συσχετίστηκε και στην γερμανική εθνικοσοσιαλιστική προπαγανδιστική ταινία «Ο αιώνιος Εβραίος» του 1940.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραπομπές
- ↑ [Wilhelm Marr (1819–1904) and the Left in Germany: The Birth of Modern Antisemitism]
- ↑ Werner Bergmann, „Wilhelm Marrs Judenspiegel“, on: Hamburger Schlüsseldokumente zur deutsch-jüdischen Geschichte: Eine Online-Quellenedition, retrieved on 30 November 2017.
- ↑ [Monika Schwarz-Friesel: Judenhass im Internet. Antisemitismus als kulturelle Konstante und kollektives Gefühl. Hentrich & Hentrich, Leipzig 2019, S. 135]]
- ↑ [Der Judenkrieg, seine Fehler und wie er zu organisieren ist / von W. Marr]
