Νικόλαος Χριστόφιλος

Ο Νίκος Χριστόφιλος, [Nick Christofilos], ήταν Έλληνοαμερικανός φυσικός και πυρηνικός επιστήμονας που το όνομα του αποτελεί ορόσημο της πρώιμης πυρηνικής έρευνας, ο «τρελο-Έλληνας» όπως τον αποκάλεσε σε σχετικό αφιέρωμα το αμερικανικό περιοδικό «Life», ή «Ελληνική Φωτιά», όπως τον αποκαλούσε η επιστημονική κοινότητα, ο οποίος συνέδεσε το όνομά του με τους πρώτες αμερικανικές επιτυχίες στη σύντηξη και τις διαστημικές περιπέτειες, γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1916 στη Βοστόνη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και πέθανε στις 24 Σεπτεμβρίου 1972 από καρδιακή προσβολή στο σπίτι του στην Καλιφόρνια.

Στις 27 Απριλίου 1954 παντρεύτηκε την Έλλη, την κόρη ενός Έλληνα γιατρού, και ο γάμος τους έγινε στη Νέα Υόρκη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1960 χώρισαν με την Έλλη ενώ από το γάμο τους γεννήθηκε ένας γιος. Το ίδιο έτος του διαζυγίου του παντρεύτηκε με την Joan Jaffray και από το γάμο τους γεννήθηκε ο δεύτερος γιος του Χριστόφιλου.

Νικόλαος Χριστόφιλος

Βιογραφία

Γονείς του ήταν ο Κωνσταντίνος Χριστόφιλος, ιδιοκτήτης ενός μικρού καφενείου στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και η Ελένη, Έλληνες μετανάστες πρώτης γενιάς, οι οποίοι επέστρεψαν το 1923 στην Αθήνα, όπου ο πατέρας του δημιούργησε ένα μικρό καφενείο. Ο Νίκος, που ήταν το μόνο παιδί της οικογένειας, από την παιδική ηλικία κατασκεύαζε αυτοσχέδιους πομπούς και δέκτες, ενώ επιδιόρθωνε τις συσκευές του σπιτιού του. Το 1934 εισήχθη στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το 1938 αποφοίτησε από τη Σχολή Ηλεκτρολόγων και Μηχανολόγων Μηχανικών με το πτυχίο του Μηχανολόγου Μηχανικού. Στη συνέχεια εργάστηκε στην εταιρεία εγκαταστάσεων και συντηρήσεως ανελκυστήρων Wisk Inc, όμως μετά την κατάληψη της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα, η εταιρεία επιτάχθηκε στη συντήρηση των φορτηγών του στρατού κατοχής. Ο Χριστόφιλος στράφηκε στη μελέτη της θεωρητικής και πυρηνικής φυσικής, κυρίως από γερμανικά συγγράμματα, που ήταν τα μόνα που μπορούσε να βρει εκείνη την εποχή στην Αθήνα.

Μεταπολεμικές δραστηριότητες

Μετά τον πόλεμο, ο Χριστόφιλος ίδρυσε δική του εταιρία εγκατάστασης και συντηρήσεως ασανσέρ, όμως το πάθος του ήταν η μελέτη της Φυσικής και για το λόγο αυτό σύχναζε στη βιβλιοθήκη του U.S.I.S. [United States Information Service], η οποία ήταν συνδρομητής στο Αμερικανικό περιοδικό φυσικής «Physical Review». Αυτοδίδακτος στη Φυσική, κατάφερε να συλλάβει την αρχή της λειτουργίας των επιταχυντών «Synchrotron» για εστίαση της δέσμης, μελέτη την οποία δεν δημοσίευσε σε καμία επιστημονική επιθεώρηση, όμως κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας σε Ελλάδα και Αμερική. Μέχρι το 1946, είχε θέσει το γενικό περίγραμμα ενός επιταχυντή σωματιδίων τύπου synchrotron, ένα κυκλικό επιταχυντή όπου συνδυάζονται ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία για να επιταχύνουν φορτισμένα σωματίδια σε πολύ υψηλές ταχύτητες. Δεν έκανε καμία δημοσίευση, όμως κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τον επιταχυντή στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ και απέστειλε ένα αντίγραφο της πατέντας του στο εργαστήριο Lawrence του πανεπιστημίου Berkeley, δίχως να προκαλέσει την παραμικρή προσοχή της εκεί ακαδημαϊκής κοινότητας. Το 1949 συνέλαβε τη θεωρία της Ισχυρής Εστίασης και αποφάσισε να αποφύγει την ιδέα της δημοσιεύσεως, παρά τις συστάσεις των Ελλήνων καθηγητών φυσικής. Τον Μάρτιο του 1950, κατοχύρωσε με αίτηση του στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής τις πρακτικές επιπτώσεις της θεωρίας του και ταχυδρόμησε τα αντίτυπα της νέας εργασίας του στο Πανεπιστήμιο του Berkeley.

Ερευνητική σταδιοδρομία

Το 1952 σε μια επίσκεψη του στις Ηνωμένες Πολιτείες διάβασε ότι την Αρχή της Ισχυρής Εστίασης είχε ανακαλύψει μια ομάδα τριών επιστημόνων. Οι E. Courant, H. Snyder και M.S. Livingston, δημοσίευσαν τη μελέτη τους σε καταξιωμένη επιθεώρηση της Φυσικής και η ανακάλυψη τους χαιρετίστηκε ως μεγάλη ανακάλυψη στη σωματιδιακή φυσική. Παράλληλα η θεωρία επρόκειτο να εφαρμοστεί στην κατασκευή των νέων επιταχυντών του αμερικανικού Εθνικού Εργαστηρίου του Μπρουκχέϊβεν [Brookhaven National Laboratory] και άρχισε να εφαρμόζεται στους επιταχυντές του Μπρουκχέϊβεν, του Κορνέλ [Cornell] και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών [C.E.R.N.]. Ο Χριστόφιλος απευθύνθηκε στο διευθυντή του ερευνητικού εργαστηρίου του Brookhaven στο Λογκ Άιλαντ [Long Island] που αναγνώρισε τη συνεισφορά του και ο Χριστόφιλος κατανόησε ότι η ερευνητική ομάδα είχε καταλήξει στα ίδια επιστημονικά συμπεράσματα ακολουθώντας άλλη επιστημονική ερευνητική μέθοδο, ενώ οι υπεύθυνοι του εργαστηρίου του Brookhaven περιέλαβαν το όνομα του στην επιστημονική δημοσίευση τους. Στο Χριστόφιλο πρόσφεραν μια θέση στο Brookhaven, την οποία αποδέχτηκε και άρχισε να εργάζεται στην κατασκευή του νέου επιταχυντή, ενώ το εργαστήριο ανέλαβε να πείσει την Αρχή Ατομικής Ενέργειας των Η.Π.Α. για την ασφάλεια της ιδέας προκειμένου να την εφαρμόσει στη συσκευή.

Στις 28 Φεβρουαρίου 1956 το Γραφείο Ευρεσιτεχνιών των Η.Π.Α. του απένειμε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας με αριθμό 2.736.799 για την Αρχή της Ισχυρής Εστίασης. Έργο ζωής του Χριστόφιλου αποτέλεσε το «Astron», ο θερμοπυρηνικός αντιδραστήρας που στόχευε να κατασκευάσει έχοντας ως στόχο τη σύντηξη. Η πυρηνική έρευνα εκείνη την εποχή ήταν απόρρητη και διαβαθμισμένη, και ο Χριστόφιλος μετακινήθηκε το 1956 στο νεοσύστατο Εθνικό εργαστήτιο του Λίβερμορ [Livermore], το σημερινό Lawrence Livermore National Laboratory, στην Καλιφόρνια, όπου και παρέμεινε ως το τέλος της επιστημονικής σταδιοδρομίας του. Στο Livermore ο Χριστόφιλος τοποθετήθηκε επικεφαλής της προσπάθειας παραγωγής ηλεκτρισμού με τη χρήση θερμοπυρηνικών αντιδράσεων που θα λάμβαναν χώρα στο πλάσμα, μια κατάσταση ύλης που εμφανίζεται σε συνθήκες όπου επικρατούν πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Η θερμοπυρηνική ανάφλεξη που πέτυχε ο Χριστόφιλος και ο χειρισμός του μαγνητικού πεδίου οδήγησαν στη δημιουργία ενός νέου επιταχυντή. Στη συνέχεια εργάστηκε στα αμερικανικά προγράμματα εθνικής ασφάλειας για λογαριασμό του Υπουργείου Άμυνας. Η εργασία του σε οπλικά συστήματα παραμένει διαβαθμισμένη ως σήμερα, όμως τουλάχιστον 200 εργασίες φέρουν το όνομα του.

Σχέδιο «Argus»

Τα σχέδια «Argus» και «Sanguine», είναι προσωπικά του επιτεύγματα, όπως και μια εργασία σχετική με τις επικοινωνίες χαμηλών συχνοτήτων, το 1957, όταν πρότεινε τη δημιουργία μιας τεχνητής ζώνης ηλεκτρονίων γύρω από τη Γη επεμβαίνοντας στη μαγνητόσφαιρα της γης, με τη δημιουργία ενός «μαγνητικού κατόπτρου». Τον Οκτώβριο του 1957, μετά την πετυχημένη εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου, του σοβιετικού «Σπούτνικ» [Sputnik], ο Χριστόφιλος σκέφτηκε πως η προσπάθεια μαγνητικής παγίδευσης ηλεκτρονίων ήταν δυνατό να δοκιμαστεί ως διαστημικό πείραμα σε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις απ’ όσο θα επέτρεπαν τα στενά όρια της Γης. Έτσι πρότεινε την εκτόξευση ατομικής βόμβας, η οποία με την έκρηξή της θα απελευθέρωνε έναν τεράστιο αριθμό ηλεκτρονίων υψηλής ενέργειας, τα οποία στη συνέχεια θα παγιδεύονταν από το μαγνητικό πεδίο της Γης και θα σχημάτιζαν τεχνητές ζώνες γύρω της. Σύμφωνα με τη θεωρία του, αν τα ηλεκτρόνια, αντί να διασκορπιστούν στα πέρατα του Διαστήματος, συγκεντρώνονταν και κατευθύνονταν από το γεωμαγνητικό πεδίο μπορούσαν να βλάψουν δορυφόρους σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Το πείραμα, το πρώτο σε τέτοιες διαστάσεις και ύψη, και με την ανεξάρτητη επιβεβαίωση του από τον Τζέιμς Βαν Άλεν, μέσω των φυσικών ηλεκτρομαγνητικών Ζωνών Βαν Άλεν που περιβάλλουν τη Γη, εγκρίθηκε στις 6 Μαρτίου 1958, από τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ, ο οποίος την Πρωτομαγιά του 1958 έδωσε το πράσινο φως για την διεξαγωγή του. Το πείραμα στήθηκε σε λιγότερους από τέσσερις μήνες και στις 26 Ιουλίου του ίδιου χρόνου εκτοξεύτηκε ο Explorer-4, ο τρίτος δορυφόρος στην ιστορία των ΗΠΑ, ο οποίος θα παρακολουθούσε την εξέλιξη του πειράματος. Την 1η Αυγούστου πλοίο του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού απέπλευσε από το λιμάνι του Σαν Φρανσίσκο μεταφέροντας τις βόμβες του πειράματος με προορισμό τον Νότιο Ατλαντικό. Επιλέχθηκε μια περιοχή 1.800 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Κέιπ Τάουν κοντά στα νησιά Σαμόα στη Νότια Αφρική, αρχικά για λόγους μυστικότητας και ασφάλειας όμως και εξαιτίας της ιδιαιτερότητας του γεωμαγνητικού πεδίου της περιοχής, που εξασφάλιζε περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας στο πείραμα. Στις 27 και 30 Αυγούστου και στις 6 Σεπτεμβρίου εκτοξεύτηκαν με άκρα μυστικότητα τρεις ατομικές βόμβες των 2 χιλιοτόνων, οι οποίες εξερράγησαν σε ύψος 200, 240 και 540 χιλιομέτρων κι αποτέλεσαν το εντυπωσιακότερο πείραμα που έγινε ως τότε στον πλανήτη. Οι μετρήσεις του Explorer-4 όσο και οι παρατηρήσεις από το έδαφος επιβεβαίωσαν τη θεωρία του Χριστόφιλου, καθώς δημιουργήθηκε μια τεχνητή ζώνη σωματιδιακής ακτινοβολίας ανάμεσα στις δύο Ζώνες Βαν Άλεν. Η ζώνη διατηρήθηκε περισσότερο χρόνο από δύο εβδομάδες, που ήταν ο χρόνος που είχε προβλέψει ο Χριστόφιλος. Τα ηλεκτρόνια του «Argus» αχρήστευσαν τις επικοινωνίες των τεχνητών δορυφόρων και δημιούργησαν το πρώτο τεχνητώς παραγόμενο Σέλας στην ατμόσφαιρα. Οι πολίτες πληροφορήθηκε το πείραμα το 1959 , ώστε να μην προκληθούν αντιδράσεις, καθώς ήταν αδύνατο να παραβλεφθούν οι συνέπειες της πυρηνικής ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα.

Η επιτυχία του «Argus» οδήγησε σε πειράματα μεγαλύτερης κλίμακος και ακολούθησε η ερευνητική εργασία με το όνομα «Sanguine», ένα πείραμα μετάδοσης συχνοτήτων εξαιρετικά χαμηλής συχνότητας για την επικοινωνία των υποβρυχίων. Η εργασία εξασφάλισε στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ έναν αποτελεσματικότερο τρόπο επικοινωνίας με τα υποβρύχια σε μεγάλα βάθη, καθώς ο Χριστόφιλος χρησιμοποίησε το εσωτερικό της Γης ως αναμεταδότη, αντίθετα με κάθε γνωστή ως τότε άποψη. Το αμερικανικό Πολεμικό ναυτικό κατασκεύασε τεράστιες εγκαταστάσεις πομπών Extreme Low Frequency Waves [E.L.F.W.] στο Μίτσιγκαν και το Ουισκόνσιν που αποτελούνταν από 90 χιλιόμετρα ηλεκτρικών γραμμών, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν το χρονικό διάστημα από το 1985 έως το 2004 για τις επικοινωνίες με τα πυρηνικά υποβρύχια. Τη δεκαετία του 1980, χρησιμοποιώντας τις αρχές του Χριστόφιλου, ο Bernard Eastlund ξεκίνησε το πρόγραμμα με την ονομασία «High Frequency Active Auroral Research Program», το πασίγνωστο στις μέρες μας «HAARP».

Τιμητικές διακρίσεις

Ο Χριστόφιλος τιμήθηκε με επιστημονικές διακρίσεις και αμερικανικά πολιτειακά μετάλλια, μεταξύ τους το μετάλλιο Elliot Cresson του Ινστιτούτου Franklin, το 1963 . Στην προσωπική του ζωή λάτρευε το πιάνο και ειδικά τις συμφωνίες του Μπετόβεν και έπαιζε το όργανο όπως έκανε και τις έρευνές του, πάντα σε fortissimo.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Nicholas C. Christofilos, His Contributions to Physics Prinston Univercity
• Nicholoas Christofilos
• Νικόλαος Χριστοφίλου. Ο εμπνευστής τού HAARP

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org