Ρόμαν Ντμόφσκι
Ο Ρόμαν Ντμόφσκι [Roman Stanisław Dmowski] Πολωνός ανεξάρτητος πολιτικός, ιδεολόγος, δημοσιογράφος και πολιτικός συγγραφέας, γεννήθηκε στις 9 Αυγούστου 1864 και πέθανε στις 2 Ιανουαρίου 1939.
Βιογραφία
Η οικογένεια Ντμόφσκι αποτελούμενη από ευγενείς, εγκαταστάθηκε στο χωριό Κάμιον, κοντά στην Βαρσοβία μεταξύ 18ου και 19ου αιώνα. Ο παππούς του, Καζίμιεζ Ντμόφσκι, συμμετείχε στην εξέγερση του στρατηγού Κοστσιούσκο. Ο πατέρας του Ρόμαν Βαλέντι, ήταν οδοποιός. Το 1856 παντρεύτηκε με την Γιουζέφα Λενάρσκα και στις 9 Αυγούστου 1864 γεννήθηκε ο Ρόμαν Ντμόφσκι, το τρίτο από τα επτά παιδιά. Το 1871 ξεκίνησε τα μαθήματα στο δημοτικό και μετά από τέσσερα χρόνια έδωσε εξετάσεις και πέρασε στο γυμνάσιο. Στην ηλικία των 17 ίδρυσε μαθητικό κύκλο με το όνομα "Παρατηρητήριο" όπου ο βασικός σκοπός του ήταν η αντίσταση στην Ρωσοποίηση και διοργάνωνε μικρές διαλέξεις σχετικές με την πολωνική γλώσσα, την ιστορία, την γεωγραφία και την λογοτεχνία της Πολωνίας. Το Σεπτέμβριο του 1886 ξεκίνησε μαθήματα στο τμήμα φυσικομαθηματικών του Αυτοκρατορικού Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας. Μετά από τέσσερα χρόνια σπουδών έλαβε τον τίτλο του Δόκτωρα των φυσικών επιστημών.
Ο Ντμόφσκι εκπροσωπούσε τη γενιά που μεγάλωσε με τον θρύλο της εξέγερσης του Γενάρη. Έβλεπε την ανάγκη της ενοποίησης των Πολωνών πέρα από τις διαφορές τους. Γι' αυτό, το 1888 έγινε μέλος της πατριωτικής κίνησης της Βαρσοβίας "Ζετ" και αργότερα “γέροντας” της αδελφότητας του "Ζετ". Επανειλημμένα προσπάθησε να περιορίσει την εισροή σοσιαλιστών στην οργάνωση αυτή. Σε αυτή την περίοδο ξεκινούν και οι δημοσιοποιήσεις κειμένων του, καθώς εντάχθηκε στην συντακτική ομάδα του περιοδικού "Γκλος" (Φωνή). Μεγάλη επιρροή στις πολιτικές του πεποιθήσεις είχε ο μετέπειτα συνεργάτης του Ιάν Λούντβικ Ποπλάφσκι. Από το 1891 έως το 1892 σπούδαζε στο Παρίσι. Κατά την επιστροφή του, συναντήθηκε στη Γενεύη με τον ιδρυτή του "Ζετ", Ζίγκμουντ Μπαλίτσκι. Εκεί επεξεργάστηκαν τα σχέδια της επαναδιοργάνωσης του Πολωνικού Συνασπισμού, οργάνωση στην οποία ανήκε το "Ζετ". Το καταφέρανε με την υποστήριξη του Ποπλάφσκι.
Τον Απρίλιο του 1893 ίδρυσαν μαζί τον Εθνικό Συνασπισμό, με τον Ντμόφσκι ως ηγετικό στέλεχος. Σκοπός τους ήταν η δημιουργία ενός σύγχρονου Πολωνικού έθνους, δυνατού, ισάξιου άλλων ευρωπαϊκών εθνών και έτοιμου να δημιουργήσει την δική του πορεία. Κύριο χαρακτηριστικό της οργάνωσης ήταν η επιθυμία για δημιουργία ενιαίου εθνικού κράτους. Ο Εθνικός Συνασπισμός δεν αποδεχόταν την ταξική πάλη. Καταδίκαζε την τσαρική καταπίεση και επέκρινε όποιον έδειχνε αφοσίωση στη Ρωσία. Για τα μέλη της, η ανεξαρτησία ήταν ο απώτερος στόχος. Την ίδια χρονιά ο Ντμόφσκι συνελήφθη ως συνεργάτης σε εθνική διαμαρτυρία κατά την 100η επέτειο της θέσπισης του Συντάγματος της 3ης Μαΐου και φυλακίστηκε σε τσαρικές φυλακές της Βαρσοβίας. Μετά από τέσσερις μήνες φυλάκισης μεταφέρθηκε στη Μιτάβα της σημερινής Λετονίας. Το 1895 κατάφερε να αποδράσει και εγκαταστάθηκε στο Λβοβ της σημερινής Ουκρανίας, όπου έγινε μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού "Παμπολωνική Επισκόπηση". Μετά από δύο χρόνια διακήρυξε την Εθνικο-Δημοκρατική εξέγερση, του ομώνυμου κινήματος το οποίο εκπροσωπούσε νόμιμα το Εθνικό Κίνημα. Βασική βοήθεια στις πολιτικές δράσεις του Ντμόφσκι ήταν η έκδοση "Σκέψεις ενός σύγχρονου Πολωνού", πρώτα στο περιοδικό "Παμπολωνική Επισκόπηση" το 1902 και ένα χρόνο μετά σε έκδοση βιβλίου. Το έργο του αυτό είχε ως σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές και πολιτικές βάσεις του Εθνικού Κινήματος. Κήρυττε την ανάγκη οργανικής ένωσης του έθνους, το οποίο ονόμαζε "ηθικό συστατικό τους κράτους". Ενάντια στην σοσιαλιστική πάλη των τάξεων, υπερασπίστηκε την προσωπική ιδιοκτησία, η οποία πίστευε ότι έπρεπε να υπηρετεί τα συμφέροντα του κράτους. Τοποθετούσε το εθνικό συμφέρον πάνω από την ατομική ελευθερία. Η έκδοση αυτή έθεσε τα θεμέλια για την εξάπλωση του εθνικιστικού κινήματος της Πολωνίας, όντας η συλλογή όλων των ιδεών του.
Κατά τη διάρκεια του Ρωσο-Ιαπωνικού πολέμου (1902 - 1904), ήταν κατά των αντιρωσικών δράσεων των Πολωνών σοσιαλιστών. Τον Ιούλιο του 1904 επισκέφθηκε το Τόκιο και τον κυβερνητικό εκπρόσωπό της και προσπάθησε να τους πείσει ότι η πολωνική εξέγερση ενάντια στους Ρώσους (με ηγέτη της τον Γιούζεφ Πιλσούτσκι) θα ήταν βλαβερή για τους Πολωνούς και για τους Ιάπωνες δεν θα είχε κανένα όφελος. Κατάφερε τελικά, εκμεταλλευόμενος την αδυναμία της Ρώσικης εξουσίας λόγω του πολέμου, να δημιουργήσει πρόγραμμα αυτονομίας του Βασιλείου, αυτοδιοίκησης των επαρχιών και των πόλεων και πολωνοποίηση των σχολείων και των υπηρεσιών. Όταν ξεκίνησε η επανάσταση του 1905, έγινε ηγέτης του Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος Πολωνίας, εξαπλώνοντας την επιρροή του σε όλη την Πολωνία. Προτεραιότητά του ήταν να έχει εξουσιαστικό ρόλο το κόμμα, στην πολιτική ζωή του Βασιλείου. Την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα διαρκώς επέμενε ότι υπήρχε μεγαλύτερη απειλή από τη μεριά της Γερμανίας παρά από αυτή της αδύναμης πλέον (λόγω εσωτερικών διαταραχών) Ρωσίας, γράφοντας βιβλία όπως το "Γερμανία, Ρωσία και το θέμα της Πολωνίας". Επόμενος σκοπός του ήταν η παρουσίαση των εθνικών συμφερόντων στη Ρώσικη Δούμα.
Το 1907 πήρε μέρος στις βουλευτικές εκλογές και έγινε πρόεδρος του Πολωνικού Κύκλου στο Πέτερσμπουργκ. Εκεί παρουσίασε την ιδέα του για συμμαχία Πολωνίας – Γαλλίας – Ρωσίας ενάντια στη Γερμανία. Η Ρώσοι πολιτικοί αρνήθηκαν την πρόταση και ο Ντμόφσκι αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη θέση του το 1909, προειδοποιώντας τους παράλληλα για πόλεμο μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας. Ταυτόχρονα πίστευε ότι ένας τέτοιος πόλεμος θα ωφελούσε την Πολωνία, η οποία επιτέλους θα κατάφερνε να αυτονομηθεί.
Το 1914, μετά την έναρξη του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, δημιούργησε την Εθνική Επιτροπή Πολωνίας. Υπό την αιγίδα της, λειτουργούσε η Λεγεώνα Πουλάφσκι η οποία πολεμούσε στο πλευρό της Ρωσίας. Το 1915 ταξίδεψε στη Δύση με σκοπό την εύρεση συμμάχων ανάμεσα στα κράτη της Αντάντ. Το 1917 δημιούργησε παράρτημα της Εθνικής Επιτροπής της Πολωνίας, στο Παρίσι. Οι χώρες της δύσης τον αναγνώρισαν ως επίσημο εκπρόσωπο του Πολωνικού έθνους. Ασχολήθηκε ταυτόχρονα με τις υποθέσεις των Πολωνών της Δύσης. Την ίδια χρονιά, δημιουργείται στη Γαλλία ο Γαλάζιος Στρατός, με στρατηγό τον Γιούζεφ Χάλλερ. Ο στρατός αυτός μετά την τοποθέτησή του στην Πολωνία, έγινε η βάση της αναγέννησης του Πολωνικού Στρατού, για τις μάχες για τα σύνορα της χώρας. Μετά την ανεξαρτησία της Πολωνίας, ο Ντμόφσκι σε συνεργασία με τον αρχηγό του κράτους Γιούζεφ Πιλσούτσκι, εκπροσώπησε το Πολωνικό κράτος στη Σύνοδο Ειρήνης στο Παρίσι το 1919, μαζί με τον Γιαν Παντερέφσκι. Κατά τη διάρκεια της Συνόδου και συγκεκριμένα στις 29 Ιανουαρίου, παρουσίασε τις Πολωνικές απαιτήσεις, σχετικά με εδαφικά θέματα και συγκεκριμένα την πρόσβαση στη θάλασσα. Απαίτησε την απομάκρυνση των Γερμανικών δυνάμεων από τα δυτικά της Πολωνίας καθώς και τη βοήθεια των συμμάχων σε περίπτωση εισβολής των μπολσεβίκων.
Στις 28 Ιουνίου 1919 ο Ντμόφσκι μαζί με τον Παντερέφσκι υπέγραψαν τη Συνθήκη των Βερσαλιών, κατά την οποία η Πολωνία απέκτησε τα επίσημα σύνορά της στο χάρτη της Ευρώπης.
Το 1919 έγινε βουλευτής της Νομοθετικής Βουλής με το κυβερνών κόμμα "Εθνική Λαϊκή Ένωση". Το όραμά του για την Πολωνία παρουσίασε με το έργο του "Πολωνική πολιτική και ανοικοδόμηση ενός κράτους". Την εποχή της εισβολής των μπολσεβίκων έγινε μέλος του συμβουλίου Κρατικής Άμυνας.
Το 1922 έγινε επίτιμος πρόεδρος του κινήματος "Παμπολωνική Νεολαία". Το 1923 εκτέλεσε χρέη υπουργού εξωτερικών. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '20 ο Ντμόφσκι δεν ήταν ευχαριστημένος με την κατάσταση στη χώρα και δεσμεύτηκε να ενώσει όλα τα εθνικιστικά και καθολικά κινήματα της Πολωνίας. Έτσι τον Δεκέμβριο του 1926 ίδρυσε το "O.W.P." (Στρατόπεδο της Μεγάλης Πολωνίας) του οποίου ήταν πρόεδρος. Το 1928 ίδρυσε το "Εθνικό Κόμμα" στο οποίο σκόπευε να εντάξει το O.W.P. και να το στελεχώσει με μέλη της νεολαίας. Στο μεταξύ έγραψε πολλά βιβλία και άρθρα σχετικά με το O.W.P., όπως το "Εκκλησία, Έθνος και Κράτος", "Μεταπολεμικός Κόσμος και Πολωνία", "Το θέμα Εξουσία" κ.α. Το χάσμα γενεών δημιούργησε διαμάχες στο κόμμα με αποτέλεσμα η νεολαία να αποχωρήσει το 1934 και να ιδρύσει το "O.N.R." (Εθνικό Ριζοσπαστικό Στρατόπεδο) χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγκατέλειψαν τις ιδέες του Ντμόφσκι. Πάντα ήταν το πρότυπο και ο σύμβουλός τους.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Ντμόφσκι τα πέρασε βαριά άρρωστος στην πόλη Ντρόσντοβ, όπου και πέθανε, όμως ο τάφος του βρίσκεται στο νεκροταφείο Μπρουντνόφσκι στη Βαρσοβία. Η κηδεία του είχε τη μορφή πανεθνικής εκδήλωσης στην οποία έλαβαν μέρος περίπου 200 χιλιάδες Πολωνοί.
