Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου Κονίτσης

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Η Ιερά Βασιλική [1] και Σταυροπηγιακή [2] Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου [3] Κονίτσης, βρίσκεται σε υψόμετρο 596 μέτρων, κοντά στο χωριό Μολυβδοσκέπαστο, σε απόσταση 17 χιλιομέτρων από την Κόνιτσα και μόλις 400 μέτρα από τα Ελληνοαλβανικά σύνορα στο Βορειοδυτικό τμήμα της Ηπείρου, στην περιοχή του Μπουραζανίου [4].

Ιερά Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου Κονίτσης

Θέση

Το μοναστήρι βρίσκεται κοντά στο χωριό Μολυβδοσκέπαστο στο νομό Ιωαννίνων, που στη Βυζαντινή Περίοδο ήταν οικισμός γνωστός ως η Διπαλίτσα ή Δεπολίτσα. Η Ιερά Μονή είναι κτισμένη στους πρόποδες του ανατολικού όγκου του όρους Νεμέρτζικα που τοπικά λέγεται και Μερόπη. Ο ποταμός Αώος έρχεται από την Πίνδο, από την περιοχή της Βωβούσης και Σαμαρίνης. Έξω από την Κόνιτσα ενώνεται με τον Βοϊδομάτη, ο οποίος πηγάζει από τη χαράδρα του Βίκου. Οι δύο μαζί προχωρούν και κάτω από την Ιερά Μονή προς την ανατολική πλευρά της και σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων, ενώνονται με τον ποταμό Σαραντάπορο ο οποίος έρχεται από το Επταχώρι και τον Πεντάλοφο. Στους Βυζαντινούς χρόνους, σε μικρή απόσταση από την Μονή και από την πλευρά της κωμοπόλεως Λεσκοβίκι διέρχονταν η Εγνατία Οδός που συνέδεε την Βόρειο Ήπειρο με την Κόνιτσα και την υπόλοιπη Ελλάδα μέσω της γέφυρας της Μέρτζιανης μέχρι το 1944, όταν με την επικράτηση του Κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία, οι δρόμοι έκλεισαν.

Ιστορία

Η Μονή Μολυβδοσκεπάστου είναι μία από τις παλαιότερες Μονές στον Ελλαδικό χώρο. Σύμφωνα με επιγραφή, που βρίσκεται πάνω από τη δυτική θύρα του ναού, η Μονή, που εορτάζει στις 15 Αυγούστου, αναγέρθηκε το 670 μ.Χ. επί Αυτοκράτορος Κωνσταντινουπόλεως του Κωνσταντίνου Δ΄ του (Μ)Πωγωνάτου και η οροφή του Ναού σκεπάστηκε με μολυβδόφυλλα, το οποίο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας χρησιμοποιήθηκε από τους Έλληνες για να γίνουν βόλια, με τα οποία πολέμησαν τους Τούρκους. Τα ψηλά τείχη που την περιβάλλουν και ο τρούλος με τα δεκαπέντε μέτρα ύψος, της δίνουν όψη φρουρίου. Το αρχικό τμήμα με τις τρεις κόγχες χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, ενώ το σταυρεπίστεγο τμήμα στο 13ο-14ο αιώνα. Από το 1300 λειτουργούσε και ως σχολή χειρογράφων, στην οποία φοίτησε το 16ο αιώνα και ο Ματθαίος, Μητροπολίτης Μυρέων, συγγραφέας και υμνογράφος. Υπήρξε πλούσια μονή με μετόχια και ακίνητη περιουσία στη Βλαχία, η οποία δημεύτηκε το 1863, από τη ρουμανική κυβέρνηση, ενώ λάμβανε ετήσια επιχορήγηση από τον αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρο αλλά και από ρουφέτια, δηλαδή συντεχνίες της Κωνσταντινουπόλεως.

Μετά την καταστροφή της η Μονή ανακαινίστηκε το 1341 από τον Ανδρόνικο Κομνηνό Μέγα Δούκα Παλαιολόγο, ο οποίος ταυτίζεται με τον ομώνυμο εγγονό του δεσπότη, [ηγεμόνα], της Ηπείρου Μιχαήλ Β' Κομνηνό Δούκα, διοικητή Βερατίου κατά τα έτη 1323-1328. Κατά μία άλλη άποψη η ανακαίνιση αποδίδεται στον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β' Παλαιολόγο, που έδειξε μεγάλη εύνοια στην εκκλησία των Ιωαννίνων και της παραχώρησε πολλά προνόμια. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας λειτούργησε στη Μονή, ως Κρυφό Σχολείο, η Σχολή του Γένους. Το 16ο αιώνα πραγματοποιήθηκαν στη Μονή εργασίες επισκευής και ανοικοδομήσεως, το δε καθολικό της αγιογραφήθηκε μεταξύ των ετών 1521 και 1537.

Έως το 1863 ήταν η Μητρόπολη της Επαρχίας Πωγωνιανής, ενώ στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε. Ήταν Σταυροπηγιακή από την ίδρυση της και τουλάχιστον μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου 1907, όταν ο Πατριάρχης τοποθέτησε Ηγούμενο της Ιεράς Μονής τον Ιερομόναχο Βενέδικτο, κοινό Ηγούμενο της Μονής Μολυβδοσκεπάστου και της Μονής Γκούρας. Το Πατριαρχικό έγγραφο αναφέρει ότι υπήρχαν μοναχοί και στα δύο μοναστήρια χωρίς όμως να ξέρουμε το πότε ερημώθηκαν. Μετά τη διάλυση και την ανασύσταση της η Μονή έγινε Επαρχιακή, δηλαδή ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης. Στη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδος, από τις δυνάμεις του Άξονα, υπέστη λεηλασίες και σημαντικές ζημιές από τους Ιταλούς, και στις 9 Ιουλίου 1943 βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς και καταστράφηκε το συγκρότημα των κελιών της. Από το 1988 είναι ενεργός Ανδρική Μονή.

Κειμήλια

Σημείο αναφοράς για τα κειμήλια της Μονής είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, η οποία φυλάσσεται σε προσκυνητάρι, και εικονίζει την Παναγία Βρεφοκρατούσα που φέρει την προσωνυμία Πωγωνιανίτισσα [5]. Είναι η πρώτη εικόνα της Μονής και έχει την προέλευση της από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Πωγωνάτο. Το 1943 ιερόσυλος έκλεψε την χρυσή επένδυση της εικόνας και όλα τα αφιερώματα, όμως πέταξε την εικόνα πίσω από το μοναστήρι σε ένα ποτιστικό αυλάκι, όμως βρέθηκε μετά από αρκετές μέρες, έχοντας υποστεί σημαντική φθορά.

Μερικά από τα πουδαιότερα κειμήλια της είναι το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι, το ξυλόγλυπτο τέμπλο που φέρει βυζαντινές εικόνες διαφόρων περιόδων σε καλή κατάσταση, φορητές εικόνες, όπως η Έγερση του Λαζάρου και η Πεντηκοστή, [από το δωδεκάορτο του τέμπλου, 17-18ου αιώνα], ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος [δεσποτική, 18ου αιώνα], τμήμα επιστυλίου τέμπλου [18ου αιώνα], η Οδηγήτρια πλαισιωμένη από τους Αγίους Δημήτριο και Γεώργιο έφιππους να σκοτώνουν αντίστοιχα το Σκυλογιάννη και το δράκο [19ου αιώνα]] και ο Άγιος Νικόλαος [ρώσικη 19ου αιώνα]. Υπάρχει η φορτητή εικόνα του Χριστού Ανεξίκακου, με διακοσμητικά στοιχεία, όπως μάργαρο και χρυσόσκονη στο ένδυμα, καθώς και σταμπωτά μοτίβα στο πλαίσιο. Η εικόνα είναι έργο του ζωγράφου Παχωμίου, με χαρακτηριστικά από την τέχνη της Μακεδονίας και χρονολογείται στο α΄ μισό του 16ου αιώνα.

Αξιόλογη είναι η ξυλόγλυπτη δίφυλλη θύρα, η οποία είναι από τα λίγα σωζόμενα δείγματα της Βυζαντινής ξυλογλυπτικής στην Ήπειρο. Από την άλλοτε πλούσια βιβλιοθήκη της, σώζεται μόνο το χειρόγραφο Ευαγγέλιο του 16ου αιώνος με αργυρή στάχωση, στην οποία σημειώνεται το έτος 1585 και τα ονόματα των δωρητών: Ματθαίος Προστέλνηκος, Ίσαρης Σφράτζου και Ίσαρης Οξιώτης, που ταυτίζεται με τον Οξιώτη εκ Πωγωνιανής. Το Ευαγγέλιο φυλάσσεται στην 8η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Στην αυλή της Μονής, πίσω από το Ιερό της Εκκλησίας, υπάρχει ο τάφος του Μητροπολίτου Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κυρού Σεβαστιανού.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Διαβάστε τα λήμματα

Πηγές

  • «Ιερά Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου Κονίτσης», βιβλίο στο οποίο περιγράφεται η ιστορία της Μονής και τα θαύματα της Παναγίας της Μολβδοσκεπάστου.

Παραπομπές

  1. [Αναφέρεται ως Βασιλική διότι κτίστηκε από τον Βασιλέα-Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο Δ' τον Πωγωνάτο]
  2. [Σταυροπηγιακές λέγονται οι Ιερές Μονές οι οποίες εξαρτώνται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Προκειμένου να δηλωθεί η εξάρτηση μια Μονής από το Πατριαρχείο, ο Πατριάρχης ή εκπρόσωπος του τοποθετούσε κατά τη θεμελίωση της ένα σιδερένιο σταυρό στα θεμέλια ο οποίος είναι και το Σταυροπήγιο, δηλαδή «Πήγνυμι σταυρόν», Τοποθετώ μέσα στο χώμα σταυρό. Στις Σταυροπηγιακές Μονές ο Πατριάρχης τοποθετεί τον ηγούμενο.]
  3. [Αποκαλείται Μολυβδοσκέπαστος διότι ολόκληρη η στέγη του Ναού της Μονής ήταν σκεπασμένη από μολυβδόφυλλα.]
  4. [Το Μπουραζάνι είναι ημιορεινή περιοχή στα βορειοδυτικά του νόμου Ιωαννίνων. Περικλείεται από τους ορεινούς όγκους του Γράμμου, της Τύμφης και του μεθοριακού βουνού Νεμέρτσικα. Στην περιοχή του κυριαρχούν η δυναμική υδάτινη παρουσία του ποταμού Αώου, τα πυκνά δρυοδάση και οι άφθονοι λόφοι, γεμάτοι από πράσινα λιβάδια και μικρές εύφορες κοιλάδες. Στην περιοχή υπάρχουν μικρά χωριά, αγροτικοί οικισμοί και διάσπαρτα βυζαντινά, αλλά και μεταβυζαντινά μνημεία και το μοναδικό στο είδος του Περιβαλλοντικό Πάρκο Μπουραζάνι.]
  5. Mονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μολυβδοσκεπάστου.