Ερζέ

Ο Ζορζ Προσπέρ Ρεμί [Georges Prosper Remi], γνωστός απλώς ως Ερζέ, [Hergé] , Βέλγος εθνικιστής διανοητής συγγραφέας, σχεδιαστής, σκιτσογράφος καρτούν, συγγραφέας, σεναριογράφος, δημιουργός κόμικς και καλλιτέχνης, που συγκαταλέγεται στους δέκα γαλλόφωνους συγγραφείς με τις περισσότερες μεταφράσεις, στενός φίλος των επίσης εθνικιστών Ρομπέρ Μπραζιγιάκ και Μορίς Μπαρντές, ο εμπνευστής και δημιουργός του χάρτινου ήρωα Τεντέν, του ξανθού νεαρού δημοσιογράφου, που χαρακτηρίστηκε «πατέρας του ευρωπαϊκού κόμικς», γεννήθηκε στις 22 Μαΐου 1907 στο Έτερμπεεκ [Eterbeek] κοντά στις Βρυξέλλες και πέθανε στις 3 Μαρτίου 1983 από λευχαιμία, στο Βολουβέ-Σαιν-Λαμπέρ, μια κοινότητα εντός της περιοχής των Βρυξελλών.

Ζορζ Ρεμί (RG)
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 22 Μαΐου 1907
Τόπος: Έτερμπεεκ [Eterbeek], Βρυξέλλες Βέλγιο
Σύζυγος: Ζερμέν Κίκενς (A' γάμος) Φανί Βλαμίνκ (B' γάμος)
Τέκνα: Άτεκνος
Υπηκοότητα: Βελγική
Ασχολία: Συγγραφέας, σχεδιαστής, σκιτσογράφος καρτούν, δημιουργός κόμικς
Θάνατος: 3 Μαρτίου 1983
Τόπος: Βολουβέ-Σαιν-Λαμπέρ, Βρυξέλλες Βέλγιο

Το 1932, ο Ζορζ Προσπέρ Ρεμί, παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο με την Ζερμέν Κίκενς [Germaine Kieckens], γραμματέα του αβά Ναρμπέρ Βαλλέζ [Norbert Wallez] , στην εφημερίδα «20ος Αιώνας», με την οποία βρίσκονταν σε διάσταση από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, όμως χώρισαν μόλις το 1977. Τον ίδιο χρόνο ο Ζορζ Ρεμί παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο για τον ίδιο με την κατά 27 χρόνια νεότερη του Φανί Βλαμίνκ, με την οποία είχαν γνωριστεί όταν εκείνη νεαρή καλλιτέχνις αναζήτησε εργασία στα Studios Ergé. Ο Ζορζ Ρεμί δεν απέκτησε απογόνους, από κανένα από τους γάμους του και μοναδική κληρονόμος του ορίστηκε η δεύτερη γυναίκα του η Φανί, με την οποία έζησε από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 μέχρι τον θάνατό του.

Βιογραφία

Γονείς του Ζορζ ήταν ο Αλεξίς Ρεμί, εργάτης σε μια βιοτεχνία παιδικών ενδυμάτων, και η νοικοκυρά Ελιζαμπέθ Ντυφούρ, των οποίων ήταν το πρωτότοκο από τα δύο αγόρια τους, ενώ μικρότερος γιος τους ήταν ο Πολ Ρεμί. Ο Ζορζ Ρεμί παρακολούθησε τα μαθήματα στο Ινστιτούτο του Αγίου Βονιφάτιου [Institut Saint-Boniface] όπου ήταν ο καλλίτερος μαθητής στην τάξη του. Παράλληλα με τα μαθήματα του εντάχθηκε ως μέλος στους προσκόπους και σε ηλικία 12 ετών ήταν ενεργό μέλος των «Scouts de Belgique» και παρίστανε όπου βρεθεί και όπου σταθεί τον αιμοδιψή Ινδιάνο. Ο Ερζέ δημοσίευσε την πρώτη σειρά κόμικς του, με τίτλο «Totor», στο μηνιαίο προσκοπικό περιοδικό «Le Boy-Scout Belge», ενώ την ίδια εποχή δημοσίευσε και τα πρώτα σχέδιά του στο τοπικό περιοδικό της ομάδας «Jamais Assez» [«Ποτέ αρκετό»]. Ο Ερζέ με την συγκατάθεση των γονέων του φοίτησε στην Ecole de Saint Luc όπου την πρώτη μέρα όμως ένας καθηγητής του υπέδειξε ένα γύψινο κορινθιακό κιονόκρανο και του είπε: «Ζωγράφισε αυτό ακριβώς που βλέπεις», βοηθώντας τον Ζορζ να ανακαλύψει το ταλέντο του.

Επαγγελματική καταξίωση

Το 1925, ο Herge, προσλήφθηκε ως σκιτσογράφος στην καθολική συντηρητική βελγική εφημερίδα «20ος Αιώνας» , στην οποία επέστρεψε τον Οκτώβριο του 1927 μετά τη στρατιωτική θητεία του. Το 1928 ο Ερζέ ο οποίος στο μεταξύ είχε δραστηριοποιηθεί και στο τμήμα των συνδρομών της εφημερίδος, ζήτησε από τον Βαλλέζ να του αναθέσει κάτι διαφορετικό. Ο αβάς του ανέθεσε αρχικά την εικονογράφηση του εντύπου και το σχεδιασμό των τίτλων, ενώ λίγο καιρό αργότερα, του ανέθεσε την αποκλειστική ευθύνη του εβδομαδιαίου «Μικρός Εικοστός» [«Le Petit Vingtième»], του νεανικού ένθετου της εφημερίδος. Με αφορμή την επιτυχία των κόμικς του Ερζέ ο εθνικιστής αβάς Βαλλέζ του ζήτησε να σχεδιάσει έναν χαρακτήρα με τον οποίο θα μπορούσαν να ταυτιστούν τα παιδιά και ο οποίος θα μπορούσε να επισκεφθεί την κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση για να καταγγείλει την πολιτική του κομμουνισμού. Ο Ερζέ δημιούργησε τον Τεντέν, [Tintin], έναν νεαρό ξανθό καθολικό ρεπόρτερ με ατίθασο τσουλούφι, που ταξιδεύει μαζί με τον πιστό του σκύλο Μιλού , ένα λευκότριχο φοξ τεριέ και μπλέκεται σε απίθανες περιπέτειες μυστηρίου σε κάθε γωνιά του πλανήτη υπερασπιζόμενος το καλό. Επρόκειτο για την εξέλιξη του μικρού ήρωα–προσκόπου, του Τοτόρ. Για την δημιουργία της φιγούρας του, ο Hergé μελέτησε ήρωες Αμερικανικών κόμικς, από περιοδικά που του είχε στείλει ο Λεόν Ντεγκρέλ, πολεμικός ανταποκριτής στο Μεξικό της εφημερίδος όπου εργαζόταν και ο ίδιος. Φίλοι και συνεργάτες του Τεντέν, του νεαρού δημοσιογράφου, είναι ο Καπετάνιος Χάντοκ, ευερέθιστος και επιρρεπής στο αλκοόλ, οι δίδυμοι πανηλίθιοι ντετέκτιβς Ντυπόν και Ντυπόν, ο βαρήκοος καθηγητής Τουρνεσόλ (ή Κάλκιουλους), αλλά και η ντίβα της όπερας Μπιάνκα Κασταφιόρε.

Το πρώτο τεύχος των περιπετειών του Τεντέν, δημοσιεύθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1929, στις σελίδες του ένθετου περιοδικού «Le Petit Vingtième» με τον τίτλο «Ο Τεντέν στη χώρα των Σοβιέτ», κατηγορήθηκε για αντικομμουνισμό, επειδή ασκούσε κριτική στο σταλινισμό και ο Τεντέν θεωρήθηκε προϊόν του Ψυχρού Πολέμου. Ο Wallez θεωρούσε «καταστροφικό κράτος» την Σοβιετική Ένωση και επιθυμούσε να διεγείρει τα αντικομμουνιστικά αντανακλαστικά των νεαρών αναγνωστών του περιοδικού. Η ιστορία δημοσιεύονταν κάθε Πέμπτη και έγινε τόσο δημοφιλής που την Πέμπτη η έκδοση της εφημερίδας αύξανε έως και έξι φορές την κυκλοφορία της. Ο Τεντέν στις 8 Μαΐου 1930 έγινε δεκτός στη διάρκεια μιας πανηγυρικής υποδοχής στο Gare du Nord των Βρυξελλών, όπου ο κόσμος επευφημούσε τον ηθοποιό Ανρί ντε Ντονκέρ που υποδύονταν τον Τεντέν, που μόλις είχε επιστρέψει από τη Σοβιετική Ενωση. Πλήθος κόσμου περίμενε να τον υποδεχθεί και να τον συγχαρεί. Ο Μιλού, ο αχώριστος σύντροφός του, χάθηκε στα τόσα ζευγάρια πόδια, ενώ ο Ζορζ Ρεμί στεκόταν σε μια γωνία. Ο Τεντέν συνέχισε να εκδίδεται στο περιοδικό μέχρι τις 11 Μαΐου του 1930, υπό τον τίτλο «Οι περιπέτειες του Τεν Tεν». Αργότερα και ειδικότερα στις 17 Οκτωβρίου 1940, στη διάρκεια του Β' Παγκοσµίου Πολέµου, οι περιπέτειες μεταφέρθηκαν στη βελγική εφημερίδα «Η Νύχτα» [«Le Soir»], ενώ στις 26 Σεπτεμβρίου 1946 άρχισε στο Βέλγιο η έκδοση του εβδομαδιαίου περιοδικού «Τεν Tεν» . Το 1950 ο Ερζέ υλοποίησε την δημιουργία των Studios Hergé, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του '60, παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής κοντά στον Βέλγο δημιουργό αφηρημένης τέχνης Λούις Βαν Λιντ και φιλοτέχνησε έργα εμπνευσμένα από την τεχνική του Ζοάν Μιρό, του Πάουλ Κλέε, ή του ίδιου του δασκάλου του Βαν Λιντ.

Καλλιτεχνική δημιουργία

O Ερζέ με το σχέδιο του δημιούργησε το ύφος της αποκαλούμενης «καθαρής γραμμής», που διακρίνεται για για την καθαρή, εκφραστική και φωτεινή πινελιά του (ligne claire) και επηρέασε αρκετούς δημιουργούς, ανάμεσα τους και οι πρωτεργάτες της ποπ-αρτ Άντι Γουόρχολ και Ρόι Λιχτενστάιν. Μεταξύ των θαυμαστών του ήταν η Φρανσουάζ Σαγκάν, ο Αντι Γουόρχολ, ο Χάρολντ Μακ Μίλαν και ο Βιμ Βέντερς. Ο Ερζέ από την αρχή της σταδιοδρομίας του είχε δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για όλες τις μορφές της δημιουργικής εκφράσεως. Είχε δοκιμαστεί στη μοντέρνα ζωγραφική ενώ επιδόθηκε και στη συστηματική συλλογή έργων τέχνης, χάρις στη συνδρομή των φίλων του, Μαρσέλ Σταλ, μεγάλου συλλέκτη έργων τέχνης κι ιδιοκτήτη γκαλερί κοντά στο στούντιο του Ερζέ, και του κριτικού Τέχνης Πιερ Στεξ, με την βοήθεια των οποίων αγόρασε έργα πρωτοπόρων δημιουργών, όπως των Λούτσιο Φοντάντα, Σερζ Πολιακόφ, Ρόι Λίχτενσταϊν, ακόμη και του Άντυ Γουόρχωλ. Ο Τεντέν θεωρείται ως ο κατεξοχήν Ευρωπαίος ήρωας. Είναι χαρισματικός, έξυπνος, εφευρετικός, αλλά ταυτόχρονα συντηρητικός και αντιστέκεται αρνούμενος να προσαρμοστεί στα δεδομένα της εποχής. Στα κόμικς του Ερζέ σκιαγραφείται η κοινωνική αλήθεια των δεκαετιών που δημιούργησε. Όταν ρωτούσαν τον Ερζέ τι ερμηνεία δίνει στο φαινόμενο Τεντέν, απαντούσε με προσποιητή αφέλεια: «Κάποτε το όνειρό μου ήταν να γίνω ο Τεντέν, ένας ήρωας χωρίς φόβο και αναστολές», όμως τον Φεβρουάριο του 1983 παραδέχθηκε σε συνέντευξή του: «Αλίμονο! Αυτό δεν ήταν παρά μια ψευδαίσθηση που έχει θαφτεί πια».

Μετά το θάνατο του Ερζέ η αναγνωσιμότητα και η κυκλοφοριακή καταξίωση των περιπετειών του Τεντέν απογειώθηκε. Κατά τον εκδότη του Ερζέ, Σιμόν Κάστερμαν, οι 24 τίτλοι πουλάνε περισσότερο από ένα εκατομμύριο αντίτυπα το χρόνο, πράγμα πρωτοφανές για δημιουργό που έχει πεθάνει εδώ και τριάντα χρόνια. Ο συγγραφέας και σεναριογράφος Μπενουά Πέτεερς , στη βιογραφία «Ερζέ, ο γιος του Τεντέν», γράφει: «...Ήταν εξαιρετικός σκιτσογράφος, τυπογράφος με μεγάλο ταλέντο και δεξιοτέχνης της αφηγήσεως και της αρχιτεκτονικής της. Είμαστε όλοι παιδιά, εγγόνια ή δισέγγονα του Ερζέ». Ο Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Σερ εξάλλου διακηρύσσει ότι ο Ερζέ «...είναι ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές του εικοστού αιώνα» και «Το σπασμένο αυτί» του η καλύτερη πραγματεία που έχει γραφτεί ποτέ για τον φετιχισμό, ενώ ο Γάλλος Πρόεδρος Σαρλ Ντε Γκολ, είχε εκμυστηρευθεί στον Αντρέ Μαλρώ: «..Ο μοναδικός διεθνής ανταγωνιστής μου είναι ο Τεντέν». Εναντίον του Ερζέ εκτοξεύθηκαν κατηγορίες για μισογυνισμό και ρατσισμό.

Με θέμα τις περιπέτειες του Τεντέν έχουν γυριστεί τέσσερις κινηματογραφικές ταινίες. Το 1961 γυρίστηκε η γαλλική ταινία το «Tintin et le mystere de la Toison d'or» με ηθοποιούς. Η υπόθεση διαδραματίστηκε στην Τουρκία και στην Ελλάδα, στο καστ της οποίας συναντάμε τον Δήμο Σταρένιο και τη Δώρα Στράτου, ενώ το 2011 το τρισδιάστατο καρτούν «Οι Περιπέτειες του Τεντέν: Το μυστικό του μονόκερου», με σκηνοθέτη τον Στίβεν Σπίλμπεργκ. Το Ίδρυμα Ερζέ, που διαχειρίζεται τα δικαιώματα του Τεντέν, είναι μια επικερδής βιομηχανία εκατομμυρίων ευρώ, καθώς εκτός από τα βιβλία, ο ήρωας έχει πρωταγωνιστήσει στη μικρή, την μεγάλη οθόνη, αλλά και στο θέατρο. Στις 4 Μαΐου 2018 δημοπρατήθηκε μια σπάνια εικονογράφηση του Ερζέ σε ακουαρέλα αντί του ποσού των 629.000 ευρώ. Ο Ερζέ σχεδίασε και ζωγράφισε την ακουαρέλα για το εξώφυλλο του εβδομαδιαίου περιοδικού «Petit Vingtieme» που κυκλοφόρησε στις 22 Ιουνίου του 1939. Στην ακουαρέλα απεικονίζεται ο Τεντέν και ο πιστός του σκύλος Μιλού σε ένα επεισόδιο του «Σκήπτρου του Οττοκάρ», του έβδομου βιβλίου με τις περιπέτειες του δημοσιογράφου. Το κομμάτι είναι σε τετράγωνο σχήμα, διαστάσεων 20,7x20,7 εκατοστών και δείχνει τον Τεντέν πεινασμένο, να απομακρύνεται τρέχοντας από το βασίλειο της Μπορντουρίας κρατώντας μια φραντζόλα ψωμί σφιχτά πάνω στο στήθος του και μια νταμιτζάνα κρασί. Ο Μιλού τρέχει δίπλα του έχοντας ένα κόκαλο στο στόμα. Σύμφωνα με τον βιογράφο του Ερζέ, τον Φιλίπ Γκοντέν: «...Ο Ερζέ το είχε προσφέρει σε έναν φίλο, και το δώρο είχε μείνει στην οικογένεια του ευτυχούς παραλήπτη επί σχεδόν 77 χρόνια». «Το Σκήπτρο του Οττοκάρ» τυπώθηκε σε μαυρόασπρη επιφυλλίδα (από τον Αύγουστο του 1938 έως τον Αύγουστο του 1939) στις σελίδες του «Petit Vingtieme», τα εξώφυλλα του οποίου είναι από τα πλέον περιζήτητα από τους συλλέκτες. Στις σελίδες του ένθετου και κυρίως με «Το Σκήπτρο του Οττοκάρ» ο Ερζέ έφθασε στην απόλυτη σκιτσογραφική και αφηγηματική του ωριμότητα, σκιτσάροντας με σινική μελάνη .

Εργογραφία

Ο Ζορζ Ρεμί έγραψε συνολικά 24 περιπέτειες του Τεντέν που πούλησαν περισσότερα από 200 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Το 1986 κυκλοφόρησε μεταθανάτια το ημιτελές άλμπουμ «Αλφ-Αρτ», με την τελευταία περιπέτεια του Τεντέν. Είκοσι τρεις (23) από τις ιστορίες του έχουν μεταφραστεί σε 77 γλώσσες, ενώ μία ιστορία, η 1η με τον τίτλο «Ο Τεντέν στη χώρα των Σοβιέτ» μεταφράστηκε στα Ελληνικά, μόλις τον Οκτώβριο του 2017, ογδόντα χρόνια μετά την κυκλοφορία της στο Βέλγιο και τριάντα επτά χρόνια μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη. Οι μελετητές του έργου του Ερζέ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το όνομα του Τεντέν μπορεί να προέρχεται από την παρήχηση του Totor, ενός προγενέστερου χάρτινου ήρωα του, ή από το υποκοριστικό των γαλλικών ονομάτων Martin (Μαρτίνος), Corentin (Κοραντίνος) και Augustine (Αυγουστίνος). Άλλη δημιουργία του Ερζέ ήταν η σειρά κόμικς «Jo, Zette et Jocko», που δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Μετά την πρώτη του περιπέτεια στην χώρα των Σοβιέτ, ο Τεντέν αντιμετώπισε λαθρέμπορους ναρκωτικών, ταξίδευσε στο Φεγγάρι και ανακάλυψε μια χαμένη φυλή των Ίνκας, πολεμώντας πάντα τους κακούς και βοηθώντας τους αθώους και τα θύματα.

Έγραψε και δημοσίευσε τις ακόλουθες περιπέτειες του Τεντέν:

• «Ο Τεν τεν στη χώρα των Σοβιέτ», το 1929-1930. Η πρώτη περιπέτεια του Τεντέν διήρκεσε 16 μήνες και γέμισε 139 σελίδες της εφημερίδος. Αποτελεί ευθεία καταγγελία κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Σοβιετική Ένωση.

Η ιστορία κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1929 με έντονα αντικομουνιστικό περιεχόμενο. Ο ίδιος ο Ερζέ είπε τότε ότι είχε επηρεαστεί από το βιβλίο κάποιου Βέλγου διπλωμάτη, ο οποίος περιέγραφε με μελανά χρώματα τη Σοβιετική Ένωση. «Στο βιβλίο αυτό ο διπλωμάτης κατέγραφε όλες τις φρικτές πράξεις του νεοπαγούς καθεστώτος. Εγώ ο ίδιος προερχόμουν από το καθολικό κίνημα. Και σε αυτές τις ιστορίες καταβρόχθιζα στην κυριολεξία του μπολσεβίκους».

• «Ο Τεν τεν στο Κογκό», το 1930-1931. «Μη πολιτικά ορθό» έργο, το οποίο αποσύρθηκε από την βιβλιοθήκη του Brooklyn ως ρατσιστικό κόμικ.
• «Ο Τεν τεν στην Αμερική», το 1931-1932,
• «Τα πούρα του Φαραώ», το 1932-1934,
• «Ο μπλε λωτός», το 1934-1935,
• «Το σπασμένο αυτί», το 1935-1937,
• «Το μαύρο νησί», το 1937-1938,
• «Το σκήπτρο του Όττοκαρ», το 1938-1939,
• «Ο Κάβουρας με τις χρυσές δαγκάνες», το 1940-1941,
• «Το μυστηριώδες άστρο», το 1941-1942,
• «Το μυστικό του μονόκερου», το 1942-1943,
• «Ο θησαυρός του Κόκκινου Ρακάμ», το 1943-1944,
• «Οι 7 κρυστάλλινες μπάλλες», το 1943-1948,
• «Ο Ναός του Ήλιου», το 1946-1949,
• «Ο Τεν τεν στη χώρα του μαύρου χρυσού», το 1948-1950,
• «Αποστολή στη Σελήνη», το 1950-1953,
• «Βήματα στη Σελήνη», το 1950-1954,
• «Υπόθεση Τουρνεσόλ», το 1954-1956,
• «Η λίμνη με τους καρχαρίες», το 1958,
• «Ο Τεν τεν στο Θιβέτ», το 1960,
• «Τα κοσμήματα της Καστοριάς», το 1963,
• «Πτήση 714 για Σίδνεϋ», το 1968,
• «Ο Τεν τεν και οι Πίκαρος», το 1976,
• «Αλφ-Αρτ», το 1986, η οποία βρέθηκε ημιτελής και εκδόθηκε μετά τον θάνατο του Ζορζ Ρεμί.

Με απόφαση της Φανί Ρεμί, οι περιπέτειες του Τεν τεν περιορίζονται στις 24, καθώς δεν επιτρέπει να συνεχιστεί η σειρά από άλλον σκιτσογράφο. Ο εκδοτικός οίκος Κάστερμαν, με τον οποίο συνεργαζόταν ο Ερζέ από το 1932, εκδίδει τις περιπέτειες του Τεν τεν, το Ίδρυμα Hergé που δημιουργήθηκε το 1986 διαχειρίζεται τα αρχεία του και εξασφαλίζει την προστασία του έργου, ενώ η εταιρεία Moulinsart έχει αναλάβει την εμπορική εκμετάλλευση του συνόλου των έργων του.

Κατηγορίες για Αντισημιτισμό

Tin Tin

Κάποιες από τις πτυχές των περιπετειών του Τεντέν οδήγησαν σε κατηγορίες περί «αντισημιτισμού» του Hergé. Πριν από τον πόλεμο, υπήρξαν περιπτώσεις που υπονοείται «αντισημιτισμός», όπως στο «Σπασμένο Αυτί» (1935-7), όπου ο Τεντέν ρωτάει έναν καταστηματάρχη που πουλάει αντίγραφα του ειδώλου που αναζητά: ο άνθρωπος φοράει kippah, μιλάει σπασμένα γαλλικά και τρίβει τα χέρια του. Καθώς ο πόλεμος άρχισε, η πρώτη έκδοση του «Ο Τεν-Τεν στη Χώρα του Μαύρου Χρυσού» (1939-1940) -δημοσιεύτηκε ολοκληρωμένη σαν τεύχος το 1950- τοποθετούσε την ιστορία στην τότε Βρετανική Διοίκηση της Παλαιστίνης. Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η ιστορία που ενέπλεκε Εβραίους και Άραβες εγκαταλείφθηκε λόγω της πολιτικής φύσεως της και στη θέση της ξεκίνησε η δημοσίευση του '«Κάβουρα με τις Χρυσές Δαγκάνες». Το επεισόδιο «Ο Τεν-Τεν στη Χώρα του Μαύρου Χρυσού» ολοκληρώθηκε το 1948, με αρκετές διαφορές από την αρχική έκδοση, καθώς η δράση τοποθετείται στο φανταστικό εμιράτο του Χεμέντ όπου μια ομάδα Αράβων θέλει να ανατρέψει το νόμιμο εμίρη Μπεν Καλίς Εζάμπ. Στην πρώτη έκδοση, υπήρχαν Εβραίοι τρομοκράτες (της Irgun) υπό την ηγεσία ενός ραβίνου.

Οι κατηγορίες κατά του Ερζέ συνδέονται και με την καλλιτεχνική του δημιουργία στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν συνεργάστηκε με την «Le Soir», την εφημερίδα που κατηγορήθηκε για σύμπλευση με τους Εθνικοσοσιαλιστές κατά τη διάρκεια της κατοχής του Βελγίου από τους Γερμανούς. Η πιο σοβαρή περίπτωση υποτιθέμενου «αντισημιτισμού», εμφανίζεται σε μια σκηνή στο «Μυστηριώδες Άστρο» το 1941. Σε μια σκηνή που δημοσιεύθηκε στην «Le Soir» στις 11 Νοεμβρίου του 1941, δύο Εβραίοι παρακολουθούν τον «προφήτη» Φιλόπουλο να ενημερώνει τον Τεντέν ότι το τέλος του κόσμου πλησιάζει. Εκεί λένε με ξενική προφορά:
- «Το άκουσες αυτό Ισαάκ; ... Το τέλος του κόσμου! ... Και αν είναι αλήθεια; ...»
- «Χε, χε! ... αυτή θα ήταν ωραία εξέλιξη, Σολομών! ... Χρωστάω 50.000 φράγκα στους προμηθευτές μου ... Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να τους πληρώσω ...»
Η σκηνή με τους Εβραίους εμφανίστηκε μόνο στην αρχική έκδοση και μετά τον πόλεμο εξαφανίστηκε. Στην ίδια ιστορία, ο χορηγός του αντιπάλου που εστάλη για να βρει το μετεωρίτη ονομάζεται Blumenstein, όνομα που παραπέμπει σε Εβραίο. Με τον Blumenstein οι κατήγοροι του Hergé, είδαν το στερεότυπο του Εβραίου επιχειρηματία που χρησιμοποιεί ύπουλες και δυνητικά θανατηφόρες μεθόδους για να καθυστερήσει το πλοίο του Τεν Τεν. Η Τράπεζα του βρίσκεται στη Νέα Υόρκη και οι άνθρωποι του προσπαθούν να στήσουν την αμερικανική σημαία στο μετεωρίτη. Μετά τον πόλεμο το «Blumenstein» μετονομάστηκε σε «Bohlwinkel» και η Τράπεζα μεταφέρθηκε στη φανταστική χώρα του Σάο Ρίκο.

Στα «Πούρα του Φαραώ» κάνει την εμφάνιση του ο «κακός» και παντοτινός εχθρός του Τεντέν, ο Ρομπέρτο Ρασταπόπουλος (Roberto Rastapopoulos). Ο Ρασταπόπουλος, στα ελληνικά τεύχη μεταφράστηκε ως Αστραπόπουλος, έχει επίθετο που δηλώνει ξεκάθαρα άνθρωπο ελληνικής καταγωγής όμως, όπως είναι απολύτως φυσικό κανείς δεν κατηγόρησε τον Ερζέ για «ανθελληνισμό». Ο Rastapopoulos, κατά τους κατηγόρους του Ερζέ, αποτελεί χαρακτηριστική αντισημιτική καρικατούρα, αν και πέρα από ελληνικό επώνυμό του, σε μία ιστορία, υπό την επήρεια ναρκωτικών, αναφέρεται στο παρελθόν της οικογένειάς του που παραπέμπουν στο Ερζερούμ της σημερινής Τουρκίας. Επικεφαλής της μυστικής συνωμοτικής ομάδας με διεθνείς διασυνδέσεις είναι ο ένας άντρας του οποίου ο Τεντέν δεν ανακαλύπτει την ταυτότητα παρά στο τέλος του δεύτερου μέρους. Ανάμεσα στους συνεταίρους του, είναι ο Ρασταπόπουλος, διευθυντής της «Cosmos Pictures», μίας εταιρίας παραγωγής ταινιών. Ο Ρασταπόπουλος για να σαγηνεύσει και να κυριεύσει τον κόσμο χρησιμοποιεί όλα τα μέσα, τις εικόνες, το γραπτό, τα ναρκωτικά, το στρατό, την τράπεζα, τους πολιτικούς, τους επιχειρηματίες, τους μπράβους.

Όπως γράφει στο βιβλίο «Ο Τεντέν και ο Μύθος του Υπερπαιδιού» ο Jean-Marie Apostolidès (εκδόσεις Μαμούθκομικς»): «...Δεν υπάρχει αμφιβολία για τον Ερζέ ότι ο Rastapopoulos είναι ταυτόχρονα Εβραίος και μασόνος. Για έναν άνθρωπο της δεξιάς στις αρχές της δεκαετίας του ‘30, αυτός ο χαρακτήρας είναι η ενσάρκωση της εβραιο-μασονικής συνωμοσίας. Αυτό το πλαίσιο είναι λιγότερο ορατό σήμερα, όχι μόνο διότι κατά την έγχρωμη επανέκδοση, το 1955, ο Ερζέ επέβαλε πολυάριθμες μετατροπές στο Ρασταπόπουλο, αλλά και επειδή η «αστυνομική» διάσταση της περιπέτειας - προστιθέμενη σε κάποια στοιχεία φαντασιακού - έρχεται να αντισταθμίσει την πολιτική διάσταση, η οποία πλέον θα αποκρύπτεται..».

Ο Ερζέ αρνήθηκε ότι ήταν αντισημίτης και ότι έτρεφε κάποιας μορφής μίσος για τους Εβραίους. Παράλληλα απορρίπτει και τον χαρακτηρισμό του ρατσιστή, καθώς δείχνει μεγάλη συμπάθεια σε λαούς, όπως τους Κινέζους στο «Μπλε Λωτό» , τους μαύρους μουσουλμάνους της Αφρικής που μεταφέρονται ως σκλάβοι στο «Η Λίμνη με τους Καρχαρίες» και τους Τσιγγάνους στο «Τα κοσμήματα της Κασταφιόρε». Τέλος για να σβήσει την εβραϊκή καταγωγή του Ρασταπόπουλου, ο Ερζέ τον συνδέει με Γερμανούς εθνικιστές στα έργα του «Κάρβουνα στο Αμπάρι» και «Πτήση 714 για Σίδνεϋ». Σε συνέντευξή του σε Βελγική εφημερίδα το 1976 ο Ερζέ είπε: «...Για χρόνια ολόκληρα η Δεξιά με κατηγορούσε ότι ήμουν αριστερός και η Αριστερά ότι ήμουν δεξιός. Εγώ δεν διέψευσα ποτέ κανέναν ­ γιατί να τους χαλάσω το χατίρι!».

Ίδρυμα Ερζέ

Το μουσείο φόρος τιμής στον Ερζέ, το οποίο χρηματοδότησε η Φανί, εγκαινιάστηκε το 2009, στεγάζεται σε ένα μοντέρνο κτίριο του αρχιτέκτονα Κριστιάν ντε Πορτζαμπάρκ στη Λουβέν λα Νεβ, μία ώρα με το τρένο έξω από τις Βρυξέλλες και ήδη οι επισκέπτες του ξεπερνούν τους 80.000 ετησίως. Στις αίθουσες του εκτίθενται όλα τα έργα του Ερζέ, από τα πρώτα του σχέδια το 1926 όταν είχε δημοσιεύσει το «Τοτόρ, αρχηγός της περιπόλου των σκαθαριών» και λίγο αργότερα όταν έκανε το ντεμπούτο του στην καθολική-εθνικιστική εφημερίδα του Βελγίου «Ο 20ός αιών», διαφημιστικές αφίσες από τη δεκαετία του 1930, ταινίες, αλληλογραφία, πρωτότυποι πίνακες αλλά και το απίστευτο καστ των χαρακτήρων που δημιούργησε, περισσότεροι από 200, για τις περιπέτειες του Τεντέν.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μουσείο Ερζέ Αγγλική έκδοση
• Τεν Τεν. Ένας πολιτικώς -μη ορθός- ήρωας επί της οθόνης Γεώργιος Πισσαλίδης, Ηλεκτρονική εφημερίδα «Ελληνικές Γραμμές», 6 Νοεμβρίου 2011.
• Τεντέν|Το Πεφταστέρι Video
• Τεντέν-Οι επτά κρυστάλλινες μπάλες
• Άγνωστες πτυχές της προσωπικότητας του δημιουργού του θρυλικού Τεν-Τεν

Διαβάστε

• «Τεν Τεν, ο συναγωνιστής μου», Λεόν Ντεγκρέλ.

Ο εθνικιστής Ντεγκρέλ έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι η φιγούρα του Τεντέν είναι εμπνευσμένη από μια φωτογραφία του ίδιου σε ηλικία 20 ετών. Στο βιβλίο περιγράφει ότι μια μέρα μπήκε στα γραφεία της εφημερίδος με υπερμεγέθη παντελόνια του γκολφ, ένα είδος που φορούσαν πολύ οι παλιοί Γερμανοί αριστοκράτες. Από εκείνη την μέρα, ο Τεντέν του Ερζέ φορούσε τα θρυλικά παντελόνια του γκολφ.

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org