Φρειδερίκος Νίτσε

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Φρειδερίκος Βίλχελμ Νίτσε, [Friedrich Wilhelm Nietzsche], Γερμανός φιλόσοφος και συγγραφέας, γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1844 στην πόλη Ραίκεν (Röcken), κοντά στη Λειψία της Σαξονίας και πέθανε στις 25 Αυγούστου 1900, σε σανατόριο στη Βαϊμάρη, με παραλυτική, παραληρηματική παραισθησιογόνο ψυχική διαταραχή και ένα μόνιμο «διονυσιασμό». Η ταφή του έγινε στο κοιμητήριο του Ραίκεν, δίπλα στον τάφο του πατέρα του, με την λουθηρανική τελετουργία, σύμφωνα με επιθυμία της αδελφής του.

Friedrich Nietzsche

Βιογραφία

Καταγόταν από εκκλησιαστική λουθηρανική οικογένεια και ήταν το τρίτο και νεότερο παιδί του κληρικού Καρλ Λούντβιχ Νίτσε [Carl Ludwig Nietzsche] και της Φραντσίσκα Έλερ [Franziska Oehler], θυγατέρας κληρικού. Το 1848 σε ηλικία τεσσάρων μόλις χρόνων έμεινε ορφανός από πατέρα και το 1849 ακολούθησε ο θάνατος του μόλις δύο ετών αδελφού του Λούντβιχ Ιωσήφ. Τότε μετακόμισε μαζί με τη μητέρα και την αδελφή του για οικονομικούς λόγους στο σπίτι της γιαγιάς του, στο Νάουμπουργκ [Naumburg].

Σπουδές

Παρακολούθησε από το 1854 μαθήματα στο «Ντομγκυμνάζιουμ» [«Domgymnasium»], ενώ τον Οκτώβριο του 1858 κέρδισε μία υποτροφία για το «Σούλπφορτα» [«Schulpforta» ή «Pforta»], ένα από τα σπουδαιότερα οικοτροφεία των προτεσταντών της Γερμανίας, όπου διδάχτηκε την εβραϊκή, τη λατινική και την ελληνική γλώσσα. Στις 7 Σεπτεμβρίου 1864 άρχισε σπουδές κλασικής φιλολογίας και θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόννης τις οποίες εγκατέλειψε, καθώς δεν έδωσαν απάντηση στην θρησκευτικές του αναζητήσεις. Το φθινόπωρο του 1865 έκανε μετεγγραφή, ακολουθώντας τον καθηγητή Φρήντριχ Βίλχελμ Ριτσλ [Friedrich Wilhelm Ritschl] στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, όπου ανακάλυψε την σκέψη του Άρθουρ Σοπενάουερ [Arthur Schopenhauer], μελέτησε το υλιστικό έργο του Φρήντριχ Άλμπερτ Λάνγκε [Friedrich Albert Lange] «Η Ιστορία του Υλισμού» («Geschichte des Materialismus») και γνωρίστηκε με τον αργότερα ξεχωριστό κλασικιστή Έρβιν Ρόντε [Erwin Rohde]. Υπήρξε ο μόνος φοιτητής που δημοσίευσε ποτέ άρθρο στο περιοδικό του Ριτσλ το «Ράινισες Μουζέουμ» [«Reinisches Museum»]. Το 1867 κατατάχθηκε στο πυροβολικό αλλά τον Μάρτιο του 1868 μετά από σοβαρό τραυματισμό στον θώρακα, επέστρεψε στην Λειψία, όπου εργάστηκε ως κριτικός όπερας στην εφημερίδα «Deutsche Allgemeine» και ως βιβλιοκριτικός στο περιοδικό «Literarisches Zentralblatt» και στις 8 Νοεμβρίου 1868 γνώρισε τον μουσικό Ρίχαρντ Βάγκνερ (Richard Wagner) και επί μία σχεδόν δεκαετία υπήρξε στενός φίλος τόσο του ιδίου όσο και της συζύγου του Cosima.

Διδάκτορας

Το 1869 το Πανεπιστήμιο της Λειψίας του απένειμε τον τίτλο του διδάκτορα όχι μετά από εξετάσεις ή κατάθεση διατριβής, αλλά με βάση τις δημοσιεύσεις του. Από το 1870 έως το 1871 υπηρέτησε ως εθελοντής νοσοκόμος στον πρωσικό στρατό στη διάρκεια του Γαλλοπρωσικού πολέμου και στο Στρασβούργο επιδείνωσε την υγεία του. Σε ηλικία μόλις 25 ετών διορίστηκε, με τις συστάσεις του Ριτσλ, έκτακτος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας στην Ελβετία, από όπου παραιτήθηκε το 1879, για λόγους υγείας, ενώ ήταν ήδη τακτικός καθηγητής και Ελβετός υπήκοος.

Εκεί έγραψε και το ονομαστό βιβλίο του "Η γένεση της τραγωδίας", που όμως έγινε δεκτό με παγερότητα από τους πανεπιστημιακούς κύκλους. Συνεχίζοντας με ένταση τις μελέτες του ένιωσε βαθιά απόγνωση, καθώς πίστευε ότι δεν έχει βρει την κλίση του. Ως φιλόλογος είχε εμβαθύνει και είχε διακριθεί στην επιστήμη του, η φιλολογία όμως δεν τον ικανοποιούσε, ενώ τον ενδιέφεραν η μουσική, η ποίηση, η φιλοσοφία. Η επίμονη εργασία και η εσωτερική ψυχική του ένταση κλόνισαν την υγεία του και τον ανάγκασαν το 1875, να διακόψει τις πανεπιστημιακές του παραδόσεις. Το καλοκαίρι του 1878 διαταράχθηκαν οριστικά οι σχέσεις του με τον Ρίχαρντ Βάγκνερ και τον Μάιο του 1879, παραιτήθηκε για λόγους υγείας από το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, το οποίο όμως του εξασφάλισε μέχρι τέλους της ζωής του ένα εισόδημα, με μορφή συντάξεως.

Παρανοϊκός

Μέχρι το 1888 διέμενε στην Ελβετία, τη Γαλλία και την Ιταλία, παρά την τραγικά άσχημη υγεία του και την ελαττωμένη πια όραση του λόγω βλάβης του αμφιβληστροειδούς και στα δύο μάτια του, η οποία του προκαλούσε συνεχείς πονοκεφάλους. Η συνεχής επιδείνωση της υγείας του, η μοναξιά, η ερωτική απογοήτευση από τη νεαρή διανοούμενη Λου Σαλομέ, καθώς και οι έντονες ψυχικές συγκρούσεις και η έλλειψη ικανοποιήσεως που ένιωθε από τα αποτελέσματα της συγγραφικής του δουλειάς, έκαναν ιδιαίτερα οδυνηρή αυτή τη μακρόχρονη περιπλάνηση. Στις 3 Ιανουαρίου 1889 ο Νίτσε εισήχθη σε κλινική του Τορίνο μετά από εκδήλωση νευρικής καταρρεύσεως και μία εβδομάδα αργότερα, μεταφέρθηκε σε ψυχιατρείο της Βασιλείας και αργότερα σε ψυχιατρείο στην Ιένα, όπου διαγνώστηκε «παραλυτική ψυχική διαταραχή».

Παρέμεινε για ένα χρόνο στο ψυχιατρείο και πήρε εξιτήριο στις 24 Μαρτίου 1890, επιστρέφοντας με τη μητέρα του στο Νάουμπουργκ. Το 1883 δημοσιεύτηκε το έργο του "Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα". Το βιβλίο δε διαβάστηκε, δε σχολιάστηκε, πέρασε σχεδόν απαρατήρητο και η μοναξιά, που χρόνια τώρα τον κυνηγούσε, του έγινε αφόρητη. Το οδυνηρότερο όμως είναι πως αμφέβαλε πλέον και ο ίδιος για το έργο του. Το επόμενο έργο του "Πέραν του Καλού και του Κακού" γνώρισε και αυτό την αποτυχία. Στα επόμενα χρόνια η υγεία και η ψυχική του κατάσταση χειροτέρεψαν, όμως ακριβώς αντίθετη ήταν η πορεία των έργων του. Το βιβλίο "Η περίπτωση Βάγκνερ" έγινε ανάρπαστο, ενώ από τη Δανία, τη Ρωσία, τη Γαλλία, έφτασαν ειδήσεις για συνεχείς εκδόσεις και μεταφράσεις και κορυφαίες λογοτεχνικές εφημερίδες δημοσίευσαν άρθρα για το έργο του.

Το τέλος του

Το 1898 και 1899 υπέστη εγκεφαλικά επεισόδια τα οποία επιδείνωσαν την υγεία του και ανήμπορος να μιλήσει ή να περπατήσει πέθανε από συνδυασμό πνευμονίας και εγκεφαλικού.

Η φιλοσοφία του

Ο Νίτσε, ποιητής, μουσικός και φιλόσοφος, δεν είναι ο δημιουργός ενός ορθολογικού φιλοσοφικού συστήματος. Η σκέψη του δεν υποτάσσεται στους αυστηρούς επιστημονικούς κανόνες της λογικής, ούτε στην επαγωγική και απαγωγική μέθοδο. Η φιλοσοφία του διακρίνεται για τον αντιορθολογισμό της. Βάση της είναι ο σκεπτικισμός και ο βιολογικός βουλησιαρχισμός. Επηρεασμένος βαθιά από τη διδασκαλία του Σοπενχάουερ, σχετικά με την παγκόσμια σημασία της βούλησης, τη σύνδεσε με το βιολογικό παράγοντα. Η κινητήρια δύναμη της ανθρωπότητας είναι η βούληση για δύναμη. Πεποίθησή του είναι πως η κίνηση του κόσμου δεν υποτάσσεται σε κανένα νόμο, δε διέπεται από καμία λογική. Συνέπεια αυτού είναι πως αντιλαμβάνεται ως ψεύτικη κάθε θεωρία, που ερμηνεύοντας τον κόσμο προϋποθέτει μια σταθερότητα και μια αλληλουχία στην εξέλιξη των κοινωνικών γεγονότων. Ακόμα στρέφεται εναντίον του χριστιανισμού και της ηθικής του και τον κατηγορεί πως με τις αρετές της αγάπης και της ειρήνης που προβάλλει προσπαθεί να εμποδίσει την επιβολή των ισχυρότερων. Πίστη του είναι πως μόνο με το ηρωικό πνεύμα, με τη συναισθηματική φόρτιση και κυρίως τη θέληση της δύναμης θα μπορέσει ο άνθρωπος, ξεφεύγοντας από την αθλιότητα, να φτάσει τον υπεράνθρωπο και ακόμη ότι οι χριστιανικές ιδέες για έλεος, ισότητα και εγκαρτέρηση είναι ψεύτικες αξίες.

Συγγραφικό έργο

Το έργο του έγινε γνωστό κυρίως μέσω του σκανδιναβού βιβλιοκριτικού Georg Brandes. Το 1895 η αδελφή του Ελίζαμπετ [Elisabeth Forster-Nietzsche] επέστρεψε από την Παραγουάη, έπειτα από την αποτυχημένη απόπειρα ίδρυσης της γερμανικής αποικίας «Nueva Germania» και το Δεκέμβριο του 1895 απέκτησε τα δικαιώματα των έργων του.

Το έργο του «Η γέννηση της Τραγωδίας» [«Die Geburt der Tragodie», 1872], όπου ερμηνεύει την αρχαία Ελληνική Τραγωδία δεν έγινε αποδεκτό και συγκέντρωσε τα πυρά

  • της αρνητικής κριτικής του φιλόλογου Ούλριχ φον Βιλαμόβιτς–Μέλεντορφ [Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff], που τον κατηγόρησε για «αμάθεια και παντελή έλλειψη αγάπης για την αλήθεια» και
  • του καθηγητή του στο Πανεπιστήμιο της Βόννης Χέρμαν Ούζενερ [Hermann Carl Usener], που χαρακτήρισε το βιβλίο ως «μία απόλυτη ηλιθιότητα». Ο ίδιος είχε γράψει «ποτέ οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν, απλώς μονάχα επαινούν ή κατηγορούν».

Εργογραφία

  • «Από την ζωή μου» («Aus meinem Leben», 1858)
  • «Πάνω στην μουσική» («Uber Musik», 1858)
  • «Ο Ναπολέων Γ ως πρόεδρος» («Napoleon III als Praesident», 1862)
  • «Πεπρωμένο και Ιστορία» («Fatum und Geschichte», 1862)
  • «Ελεύθερη βούληση και πεπρωμένο» («Willensfreiheit und Fatum», 1862)
  • «Μπορεί ο ζηλόφθονος στ’ αλήθεια να ευτυχήσει;» («Kann der Neidische je wahrhaft glucklich sein?», 1863)
  • «Πάνω στις κλίσεις» («Uber Stimmungen», 1864)
  • «Η ζωή μου» («Μein Leben», 1864)
  • «Ο Όμηρος και η κλασική Φιλολογία» («Homer und die klassische Philologie», 1868)
  • «Πέντε πρόλογοι σε πέντε άγραφα βιβλία» («Funf Vorreden zu funf ungeschriebenen Buchern», 1872)
  • «Η γέννηση της Τραγωδίας» («Die Geburt der Tragodie», 1872)
  • «Πάνω στην αλήθεια και τα ψέματα» («Uber Wahrheit und Luge», 1873)
  • «Η Φιλοσοφία στης Τραγικής Εποχής των Ελλήνων» («Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen», 1873)
  • «Στράους, ο εξομολογητής και ο συγγραφέας» («David Strauss: der Bekenner und der Schriftsteller», 1873)
  • «Πάνω στην χρήση και κακοποίηση της Ιστορίας για την ζωή» («Vom Nutzen und Nachtheil der Historie fur das Leben», 1874)
  • «Ο Σοπενάουερ ως εκπαιδευτής» («Schopenhauer als Erzieher», 1874)
  • «Ο Βάγκνερ στην Βηρυτό» («Richard Wagner in Bayreuth», 1876)
  • «Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο» («Menschliches, Allzumenschliches», 1878)
  • «Ανάμεικτες γνώμες και αποφθέγματα» («Vermischte Meinungen und Spruche», 1879)
  • «Ο πλάνης και η σκιά του» («Der Wanderer und sein Schatten, 1879)
  • «Ροδαυγή» («Morgenrote», 1881)
  • «Η Χαρούμενη Επιστήμη» («Die frohliche Wissenschaft», 1882)
  • «Τάδε έφη Ζαρατούστρα. Ένα βιβλίο για όλα και για τίποτα» («Also sprach Zarathustra. Ein Buch fur Alle und Keinen », 1883-1885),

όπου δημιούργησε έναν ιδανικό τύπο ανθρώπου, τον Υπεράνθρωπο, που χρησίμευσε σαν εθνικοσοσιαλιστικό ιδεολογικό πρότυπο και βάση των αξιών του Αδόλφου Χίτλερ. Το έργο παρουσιάστηκε στις 27 Νοεμβρίου 1896 στη Φρανκφούρτη.

  • «Πάραν του Καλού και του Κακού. Προλόγισμα για μια φιλοσοφία του μέλλοντος» («Jenseits von Gut und Bose. Vorspiel einer Philosophie der Zukunft», 1886)
  • «Η Γενεαλογία της Ηθικής» («Zur Genealogie der Moral», 1887)
  • «Το Λυκόφως των Ειδώλων» («Gotzen-Dammerung», 1888)
  • «Ο Αντίχριστος. Κατάρα στον Χριστιανισμό» («Der Antichrist. Fluch auf das Christentum», 1888)
  • «Ίδε ο Άνθρωπος. Πώς γίνεται κάποιος αυτός που είναι» («Ecce Homo. Wie man wird, was man ist», 1888)
  • «Η περίπτωση Βάγκνερ» («Der Fall Wagner», 1888)
  • «Η Θέληση για Δύναμη» («Der Wille zur Macht», 1901).

Εξωτερικές συνδέσεις