Αλέξανδρος Γκιάλας

Ο Γ. Βερίτης , το φιλολογικό ψευδώνυμο με το οποίο έγινε γνωστός ο Αλέξανδρος Γκιάλας, Έλληνας εθνικιστής, κορυφαίος Θεολόγος, μελετητής της Θεολογίας, ιεραποστολικός λογοτέχνης, μεταφραστής, διηγηματογράφος, λογοτεχνικός κριτικός, ιστορικός, φιλόλογος, δοκιμιογράφος και ποιητής με σύντομη αλλά σημαντική διαδρομή στα Ελληνικά γράμματα, με ιδιαίτερη και βαθιά Ελληνοχριστιανική παιδεία, πολέμιος της μαρξιστικής υλιστικής θεωρίας, που γεννήθηκε το 1915, στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου, στο ημιορεινό χωριό Ελάτα στα νότια του νησιού της Χίου, όπου υπηρετούσε ως δάσκαλος ο πατέρας του και πέθανε στις 5 Μαΐου 1948 στην Αγία Παρασκευή Αττικής, ένα Δήμο κοντά στην Αθήνα, από μυοκαρδίτιδα.

Η νεκρώσιμη ακολουθία του έγινε στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως της Αδελφότητας στην Αγία Παρασκευή, και η σορός του έχει ταφεί στην Κατακόμβη του κτήματος των μελών της Αδελφότητας «Ζωή» στα όρια του Δήμου της Αγίας Παρασκευής στο νομό Αττικής. Ήταν άγαμος και δεν απέκτησε απογόνους.

Αλέξανδρος Γκιάλας
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 1915
Τόπος: Ελάτα Χίου, Αιγαίο Πέλαγος (Ελλάδα)
Θάνατος: 5 Μαΐου 1948
Τόπος: Αγία Παρασκευή, Αττική (Ελλάδα)
Οικογενειακή κατάσταση: Άγαμος
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Θεολόγος, Ποιητής Λογοτεχνικός κριτικός

Βιογραφία

Καταγωγή / Οικογένεια

Παππούς του ήταν ο αγρότης Μιχάλης Γκιάλας από τα Μεστά της Χίου. Πατέρας του Αλέξανδρου ήταν ο Ιωάννης Γκιάλας, ιερέας και δάσκαλος στην Ελάτα, και μητέρα του η Αμαλία Γκιάλα το γένος Μπιλίρη, των οποίων ήταν το τρίτο από τα επτά παιδιά τους. Αδέλφια του ήταν ο Μιχαήλ Γκιάλας , χειρουργός ιατρός, Υποστράτηγος ε.α. του Υγειονομικού Σώματος, ο καρδιολόγος Αθανάσιος Γκιάλας, ο Γεώργιος Γκιάλας που σκοτώθηκε το Σεπτέμβριο του 1944, όταν υπηρετούσε ως στρατιώτης στην 3η Ορεινή Ταξιαρχία, στη Μάχη του Ρίμινι στην Ιταλία, ο Κωνσταντίνος, η Μαρία και η Αγγελική.

Εκπαίδευση

Ο Αλέξανδρος παρακολούθησε τα μαθήματα της εγκύκλιας εκπαιδεύσεως στη γενέτειρα του. Ως μαθητής του Δημοτικού βραβεύθηκε από τον Χιώτη ευεργέτη Λεωνίδα Μίχαλο. Παρακολούθησε τα μαθήματα της Μέσης εκπαιδεύσεως στο 5τάξιο Γυμνάσιο της Χίου, όπου με συμμαθητές του εξέδωσε την εφημερίδα «Γυμνασιακή» και το 15νθήμερο περιοδικό «Η Νιότη». Από τα νεανικά του χρόνια ήταν προφανής η κλίση του για τα γράμματα και τη σύνθεση ποιημάτων, διηγημάτων και άρθρων, τα οποία δημοσίευε σε μαθητικά περιοδικά και τοπικές εφημερίδες της Χίου. Ποιήματα του από εκείνη την περίοδο δημοσίευσε στο περιοδικό «Νέα Εστία» με το ψευδώνυμο «Αλέκος Πέτασος», ενώ σε άλλα έντυπα υπέγραφε με το ψευδώνυμο ως «Λαμπρινός». Το 1926, τέσσερα χρόνια πριν αποφοιτήσει από το Γυμνάσιο, κατά τη συμμετοχή του σε γυμναστικές επιδείξεις, ασθένησε από υψηλό πυρετό που προκλήθηκε από οξείς ρευματισμούς, ασθένεια που προσέβαλε την καρδιά του και του προκάλεσε χρόνιο πρόβλημα.

Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο το 1930 με βαθμό «Άριστα» και σε ηλικία 16 ετών γράφτηκε και παρακολούθησε μαθήματα στη Θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από την οποία αποφοίτησε το 1935, επίσης με βαθμό «Άριστα», ως Θεολόγος καθηγητής. Την εποχή που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο, ο πατέρας του τον εμπιστεύθηκε στον ιερέα Σεραφείμ Παπακώστα, επικεφαλής της Αδελφότητος και μέσω αυτού συνδέθηκε με την Αδελφότητα Θεολόγων «Η Ζωή» κι έγινε μέλος της, ενώ εργάστηκε στη γραμματεία του ομώνυμου περιοδικού το οποίο εκδίδει η Αδελφότητα. Ως φοιτητής αλλά και αργότερα δραστηριοποιήθηκε στους νεολαιίστικους χώρους αντιπαλεύοντας το μαρξισμό, ακόμα και στη διάρκεια της Κατοχής της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα.

Ενήλικη ζωή

Το 1933, όταν ιδρύθηκε ο «Ακαδημαϊκός Κοινωνικός Σύλλογος», που μετονομάστηκε αργότερα σε «Φοιτητική Χριστιανική Ένωση», ο Γκιάλας ανέλαβε την καθοδήγηση του και αντιμετώπισε του υλιστές και μαρξιστές καθηγητές στο Πανεπιστήμιο. Διατέλεσε για δύο χρόνια ως ο πρώτος γενικός έφορος των «Χριστιανικών Φοιτητικών Ομάδων». Συνεργάστηκε με το καθεστώς της 4ης Αυγούστου του Ιωάννη Μεταξά και ήταν μεταξύ των συνεργατών του περιοδικού «Νεολαία» το οποίο εξέδιδε η «Εθνική Οργάνωση Νεολαίας» [«Ε.Ο.Ν.»]

Διακρίσεις

Το σπίτι του Βερίτη στη γενέτειρα του σώζεται αναπαλαιωμένο κατά την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, ενώ στο χωριό ιδρύθηκε και λειτουργεί ο Εκπολιτιστικός Όμιλος Ελάτας «Γ. Βερίτης». Στη Χίο υπάρχουν δύο προτομές του ποιητή, μία μαρμάρινη στο Δημοτικό Κήπο, στο «Βουνάκι» της πρωτεύουσας του νησιού στη Χώρα, ενώ η δεύτερη είναι μεταλλική και είναι τοποθετημένη στα Μεστά, το χωριό της καταγωγής του πατέρα του. Βρίσκεται έξω από την είσοδο του «Ταξιάρχη Μεστών», της μεγαλύτερης εκκλησίας του νησιού. Οδός «Γ. Βερίτη» ονομάζεται η βασική εσωτερική οδός που συνδέει τη Χώρα με τον Κάμπο της Χίου, ενώ στην Αττική φέρουν το όνομα του δύο μικροί δρόμοι.

Εργογραφία

Αλέξανδρος Γκιάλας

Ο αριστερόχειρας Βερίτης συνεργαζόταν, αρθρογραφούσε και δημοσίευε ποιήματα και λογοτεχνικές κριτικές, από τα τέλη του 1937, στο χριστιανικό περιοδικό «Ακτίνες» της «Χριστιανικής Ενώσεως Επιστημόνων» . Το πρώτο ποίημα του, το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ακτίνες», το Πάσχα του 1938, είχε τίτλο «Πασχαλινός» ενώ το τελευταίο ποίημα του, «Μαζί θα περπατήσουμε», δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 1946. Το σύνολο του έργο του, που μεταφράστηκε και στην Αγγλική γλώσσα, ολοκληρώθηκε την περίοδο από το 1938 έως το 1946 κι είναι σχεδόν αποκλειστικά θρησκευτικού περιεχομένου. Τα ποιήματα του είναι λυρικά, με έμμετρους, ομοιοκατάληκτους στίχους σε λαϊκή, ζωντανή δημοτική γλώσσα.

Ο Βερίτης υπήρξε μορφωμένος με γερή θεωρητική υποδομή και μαχητής μέσα στη δίνη ενός σκληρού ιδεολογικού πολέμου στην Ελλάδα. Ονειρεύτηκε έναν καινούριο κόσμο, όπως τον περιέγραψε στους στίχους του, «..Είμαστε χαλαστάδες, άκου! χτίστες εμείς• ξεριζωτές και φυτευτές.». Το όραμα του ήταν «μια Ελλάδα του Χριστού» και στο έργο του ενσωματώνει τη θρησκευτική του πίστη αλλά και την ιδεολογία του, καθώς είχε διακηρύξει ότι ήταν εναντίον του δόγματος «η τέχνη για την τέχνη». Η φιλοσοφία του του έργου του για την Ορθοδοξία συνοψίζονταν στις φράσεις: «...Θὰ δουλέψουμε, θὰ φωνάξουμε, θὰ παλέψουμε. Θὰ τοὺς κάνουμε νὰ μᾶς ἀκούσουν. Αὐτὸ πρέπει νὰ γίνει. Καὶ θὰ γίνει ὄχι μὲ τὰ μέσα τῆς πολιτείας οὔτε μὲ τὴ βοήθεια τῶν ἀρχῶν. Πρέπει νὰ εἴμαστε ἀποφασισμένοι νὰ ἀγωνιζόμαστε μέσα στὴν ἀτμόσφαιρα ὄχι τῆς ἐλεύθερης Ἐκκλησίας, ἀλλὰ τῆς Ἐκκλησίας ποὺ διετέλεσε ὑπὸ Νέρωνας καὶ Δεκίους καὶ Διοκλητιανούς. Ἂν δὲν ἀναστήσουμε μέσα στὴν ψυχή μας τὸ πνεῦμα τῶν κατακομβῶν καὶ τοῦ μαρτυρίου, εἴμαστε ἄχρηστοι γιὰ τὴ σημερινὴ ἐποχή. Ὅταν μᾶς λείψει αὐτὸ τὸ πνεῦμα, θὰ ζοῦμε ἴσως ἀνετώτερα τὴ ζωή μας, θὰ παριστάνουμε ἴσως εὐκολώτερα τὸν ἱεραπόστολο, ἀλλὰ δὲν θὰ εἴμαστε ἕνα πρᾶγμα: δὲν θὰ εἴμαστε μαθητὲς Ἐκείνου...».

Τον απασχόλησε το αναμορφωτικό κίνημα των κολυβάδων πατέρων του Αγίου Όρους και δημοσίευσε ειδική μελέτη στην οποία υπογραμμίζει τον αγώνα και την τεράστια προσπάθεια των συγκεκριμένων μοναχών που έφυγαν διωγμένοι από τις μονές τους, επειδή επέμεναν στην ορθή εκκλησιαστική πράξη και γραμμή για την τέλεση των μνημοσύνων. Στα κείμενα του αναγνωρίζεται πάντα το χριστιανικό αγωνιστικό πνεύμα που συνδυάζεται με την αγάπη για την Ελλάδα.

Ορθόδοξα φυλλάδια

Έγραψε τα ορθόδοξα φυλλάδια:

• «Οι μεγάλοι άνδρες περί του Χριστιανισμού» και
• «Οι σοφοί περί Θεού και Θρησκείας».
• «Αι παλαιοντολογικαί έρευναι και η καταγωγή του ανθρώπου»,
• «Μεγάλοι Μύσται»,
• «Μια ματιά στο κριτικό έργο του Ροΐδη».

Ποιήματα

Γνωστότερα ποιήματα του είναι τα

• «Ο Χριστός αρχηγός μας»,
• «Στον τάφο σου στο Ρίμινι», αφιερωμένο στον αδελφό του Γιώργο που σκοτώθηκε εκεί το 1944,
• «Ζητώντας το Φως»,
• «Αλήθειες»,
• «Ο ύμνος των φοιτητών»,
• «Ο Αναστάσιμος»,
• «Τρεις φωνές»,
• «Ποιος άλλος;».

Διηγήματα

Έργα του είναι τα διηγήματα

• «Ο Γησίλας»,
• «Κάθε Πάσχα»,
• «Ο φαροφύλακας».

Το 1943 δημοσίευσε στις «Ακτίνες» την εργασία του

• «Νεομάρτυρες», στην οποία αναφέρεται στον Ελληνισμό την περίοδο της Τουρκοκρατίας και παρουσιάζει εν συντομία την εικόνα του ηρωϊσμού και της πίστεως των Ελλήνων μαρτύρων της εποχής.

Εκδόσεις

Στα 1947 τύπωσε μια ποιητική συλλογή με τίτλο

• «Η ωδή τού Αγαπητού».

Μετά το θάνατό του κυκλοφόρησαν το 1950, τα ανέκδοτα έργα του σε τρεις ποιητικές συλλογές,

• «Στις πηγές των υδάτων»,
• «Με την αυγή»,
• «Όταν ανθίζουν τα κρίνα».

Το σύνολο των ποιημάτων του εκδόθηκε σε 1 τόμο από τις εκδόσεις «Δαμασκός» το 1958, ενώ σε άλλους 2 τόμους έχει εκδοθεί το πεζό του έργο με τίτλους:

• «Άρθρα και Μελέται»,
• «Φιλολογικά θέματα, Διηγήματα, Μορφαί».

Μεταφράσεις

Μετέφρασε:

• «Το ταξίδι του Εκατόνταρχου» του Ερνέστου Ψυχάρη από τη γαλλική, που κυκλοφόρησε το 1949, από τις εκδόσεις «Δαμασκός».

Ποιήματα του μελοποίησαν οι μουσικοσυνθέτες Απόστολος Βαλληνδράς , Δημήτριος Παναγιωτόπουλος, Ιωάννης Καψιμάλης, Σωκράτης Βενάρδος, Αμβρόσιος Χατζηαποστόλου, Ηλίας Νάνης, ενώ το ποίημά του

• «Ο Κοινωνικός» από τη συλλογή «Η Ωδή του Αγαπητού»,

απετέλεσε το λιμπρέτο για το ομώνυμο ορατόριο της συνθέτου Ελένης Οικονομοπούλου.

Το πρώτο κριτικό κείμενο για το έργο του δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ακτίνες» τον Ιούνιο του 1948 κι είναι γραμμένο από τον Σ. Καλησπέρη, που γράφει μεταξύ άλλων· «...Πρίν ἀπ' ὅλα οἱ "Ἀκτῖνες" αἰσθάνθηκαν τόν Βερίτη ὡσάν ἀγωνιστή. Ἀπό τῆς πρώτης στιγμῆς ἐγνώρισαν τόν πιστό πού μόλις ἄρχισε ὁ ἀγώνας "ἀναλαβών τόν θυρεόν τῆς πίστεως καί περιζωσάμενος ἐν ἀληθείᾳ τήν ὀσφύν", ἐμπῆκε στόν στίβο "ἔμπλεως ζήλου καί παρρησίας". Καί διηκόνησε καί "ἠγωνίσθη τόν καλόν ἀγῶνα" μέχρι τῆς τελευταίας ἡμέρας του, μέ πλήρη συναίσθησι τῆς εὐθύνης. Ἐπολέμησε μέ ὅλη τή δύναμί του. Μέ τήν πίστι του, τόν στοχασμό, τό ταλέντο, τήν θεολογική καί φιλολογική του κατάρτισι, μέ ὅλη του τήν ψυχή..».

Το τέλος του

Ο Βερίτης πέθανε σε νεαρή ηλικία, λίγες ημέρες μετά το Πάσχα του 1948 από «ρευματική ἐνδοκαρδίτιδα καί βλάβη τῆς βαλβίδος τῆς ἀορτῆς», ενώ ήδη από τον Φεβρουάριο του 1946 ήταν παράλυτος από τη δεξιά πλευρά του σώματος του, παράλυση που προκλήθηκε από βαριά εγκεφαλική συμφόρηση. Σύμφωνα με τον Αρχιμανδρίτη Λεωνίδα Διαμαντόπουλο, μαθητή και στη συνέχεια συνεργάτη του Βερίτη, «...ἦταν ὁ ἄνθρωπος πού πυρπολοῦσε τίς καρδιές μας μέ τή φλόγα τοῦ ἐνθουσιασμοῦ του καί μᾶς φτέρωνε μέ τήν συνέπεια τῆς ζωῆς του καί τῆς ἀγάπης του στόν Χριστό. Αὐτή τήν ἀγάπη δεν τή μαντεύαμε μόνον· τήν ψηλαφούσαμε στήν πολλή ἀναστροφή πού εἶχε μαζί μέ μᾶς, τά χριστιανικά νειᾶτα, κι ἦταν αὐτό το χαρακτηριστικό του· ἔτσι δίκαια θά μποροῦσε κανείς νά πῇ για τον Ἀλέξανδρο Γκιάλα-Γ.Βερίτη ὅτι ἦταν ἐκεῖνος «ὅς ἠγάπα τόν Ἰησοῦν» .

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Γ. Βερίτης-Αλέξανδρος Γκιάλας]
• [Άπαντα Γ. Βερίτη]
• [Ο Γ. Βερίτης και το έργο του (1915–1948)]
• [Τιμή στον ποιητή Γ. Βερίτη από τη Μητρόπολη Χίου]
• [Αλέξανδρος Γκιάλας-Ο ποιητής του Χριστού]
• [Ο Αναστάσιμος]

Βιβλιογραφία

• «Αλέξανδρος Γκιάλας-Γ.Βερίτης. Ο θεολόγος ποιητής», πατήρ Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος, Αθήνα 1991.

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org