Βασίλειος Μαρκεζίνης

Ο Sir Βασίλειος Μαρκεζίνης, Έλληνας παραδοσιοκράτης, διαπρεπής νομικός, αυθεντία στο Συγκριτικό Δίκαιο, συγγραφέας νομικών βιβλίων, καθηγητής σε περισσότερα από εικοσιπέντε πανεπιστήμια ανά τον κόσμο κι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες καθηγητές στο εξωτερικό, ιδρυτής και διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνικού Δικαίου του Όστιν στην πολιτεία του Τέξας στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ιδρυτής και διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκοσμίου Δικαίου του Πανεπιστήμιου στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, ιδρυτής και διευθυντής του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκού και Συγκριτικού Δικαίου του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στην Αγγλία, γεννήθηκε στις 10 Ιουλίου του 1944 στο σπίτι της οικογένειας Μαρκεζίνη στην οδό Λυκαβηττού στην Αθήνα και πέθανε από πνευμονία μετά από μακροχρόνια ασθένεια, στις 24 Απριλίου 2023, στην κατοικία του στην Αγγλία, στο Middleton Stoney κοντά στην Οξφόρδη.

Βασίλειος Σπυρ. Μαρκεζίνης
Γέννηση: 10 Ιουλίου 1944
Τόπος: Αθήνα (Ελλάδα)
Σύζυγος: Ευγενία Τρυπάνη
Τέκνα: Julietta, Σπυρίδων-Γεώργιος
Υπηκοότητα: Ελληνική, Αγγλική
Ασχολία: Νομικός, συγγραφέας Πανεπιστημιακός καθηγητής
Θάνατος: 24 Απριλίου 2023
Τόπος: Middleton Stoney, Οξφόρδη, Αγγλία

Το 1970 παντρεύτηκε με την Ευγενία Τρυπάνη-Μαρκεζίνη, Ελληνικής καταγωγής Αμερικανίδα υπήκοο και ειδική στη ρωσική λογοτεχνία που είναι κόρη του Γεωργίου Τρυπάνη, διευθύνοντος συμβούλου των εταιρειών Νιάρχου, και από το γάμο του απέκτησε μια κόρη τη Julietta, η οποία γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1971 διδάσκει ιστορία και γλώσσες κι είναι σύζυγος Ανδρέα Βασιλικού, και ένα γιο, τον Σπυρίδωνα-Γεώργιο, που γεννήθηκε το 1976 και ασκεί δικηγορία στο Λονδίνο ως δικηγόρος στο διεθνές δίκαιο, ενώ είναι εταίρος στη νομική εταιρεία Richards Butler Plc. Η οικογένεια του Βασίλη Μαρκεζίνη κατοικεί στην Αγγλία.

Βιογραφία

Οι πρόγονοι του Βασίλη Μαρκεζίνη, από την πατρική πλευρά του, συνδέθηκαν με τον κόσμο των γραμμάτων και της πολιτικής για περισσότερο από δέκα γενεές, αρχικά στη Βιτσένζα της Ιταλίας και στη συνέχεια στην Ελλάδα ενώ οι πρόγονοι του από την πλευρά της Αγγλίδας μητέρας του, είχαν καταγωγή από το νησί της Χίου και την πόλη του Λονδίνου, έτσι ο ίδιος διέθετε διπλή υπηκοότητα, Ελληνική και Αγγλική. Η σχετικά πρόσφατη ιστορία της οικογένειας Μαρκεζίνη αναφέρει ότι τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα μετεγκαταστάθηκαν από την Κεφαλλονιά στην Σαντορίνη, όπου καταγράφονται ως μια εύπορη αστική οικογένεια.

Πρόγονοι

Πρώτο μέλος της οικογένειας Μαρκεζίνη που αναφέρεται ότι ασχολήθηκε με την πολιτική ήταν ο Σπυρίδων ο οποίος το 1844 υπέγραψε ως βουλευτής το Σύνταγμα που παραχώρησε ο βασιλιάς Όθωνας. Γιος του ήταν ο δικηγόρος Βασίλειος Σ. Μαρκεζίνης που εξελέγη πρώτη φορά βουλευτής Θήρας στις εκλογές του 1899 και επανεξελέγη σε αυτές του 1902, του 1906, ως βουλευτής Κυκλάδων στις εκλογές Αυγούστου 1910 και του Μαΐου 1915, ως βουλευτής Τρικάλων στις εκλογές του Δεκεμβρίου 1915, και στη συνέχεια ως βουλευτής Κυκλάδων στις εκλογές του 1920 . Σύζυγος του βουλευτή Θήρας Βασίλη Σ. Μαρκεζίνη ήταν η Φλώρα Β. Μαρκεζίνη.

Οικογένεια Βασιλείου Μαρκεζίνη

Γονείς του Βασίλη Μαρκεζίνη ήταν ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης, νομικός, ιστορικός και πολιτικός που διατέλεσε βουλευτής, υπουργός, αρχηγός κοινοβουλευτικού κόμματος και πρωθυπουργός στην φάση της πολιτικοποιήσεως της 21ης Απριλίου, και η Ιουλιέτα (Λέτα ή Ιέτα) Ξύδη-Μαρκεζίνη, ήταν ελληνορθόδοξη με αγγλική ιθαγένεια, βαθιά θρησκευόμενη με καταγωγή από τη Χίο. Αδελφή του ήταν η Ελένη-Φλώρα Μαρκεζίνη-Χέλμη, συγγραφέας, σύζυγος του διπλωμάτη Γεωργίου Χέλμη.

Σπουδές

Ο Βασίλειος Μαρκεζίνης παρακολούθησε τα μαθήματα της βασικής και της μέσης εκπαιδεύσεως στη Σχολή του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου στην οδό Νεοφύτου Βάμβα στην Αθήνα. Στην παιδική του ηλικία επιθυμούσε να γίνει ζωγράφος και στα δεκατρία του χρόνια ζωγράφισε γυμνό εκ του φυσικού καθώς διέθετε ιδιαίτερο ταλέντο λόγος για τον οποίο οι δάσκαλοι ζωγραφικής πρότειναν στον πατέρα του να του επιτρέψει να σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών, όμως εκείνος αρνήθηκε . Ο Βασίλης εισήλθε, κατόπιν επιτυχών εισαγωγικών εξετάσεων, στην Νομική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών στην οποία φοίτησε και αποφοίτησε, το 1966, με βαθμό «δέκα». Το 1968 έλαβε το πρώτο του διδακτορικό, επίσης με «άριστα», με το οποίο ανακηρύχθηκε διδάκτορας της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών με επιβλέποντα καθηγητή τον μετέπειτα ακαδημαϊκό Γεώργιο Μιχαηλίδη Νουάρο, με θέμα της διδακτορικής του διατριβής την «Επιτροπεία της δευτερογάμου μητρός κατά τον Αστικό Κώδικα», η οποία διατηρεί και σήμερα στην ελληνική νομική βιβλιογραφία ιστορική αξία. Την περίοδο 1966-68 δίδαξε ως Επίκουρος Καθηγητής Ρωμαϊκού και Βυζαντινού Δικαίου. Το 1968 μετέβη στην Αγγλία με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου στη Νομική Σχολή του Καίμπρητζ όπου απέκτησε το δεύτερο διδακτορικό του και της οποίας αναγορεύθηκε διδάκτωρ το 1972, με θέμα της διατριβής του τη «Θεωρία και πρακτική της διάλυσης της Βουλής («Theory and practice of Dissolution of Parliament»). Σύντομα ανακηρύχθηκε Ph.D. και LL.D. από το εκεί Πανεπιστήμιο, και DCL από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Πανεπιστημιακή σταδιοδρομία

Ο Μαρκεζίνης δίδαξε στα Πανεπιστήμια του Κέμπριτζ, του Λονδίνου και της Οξφόρδης, όπου διετέλεσε Τακτικός Καθηγητής του Αλλοδαπού και Συγκριτικού Δικαίου, ως επίσης και του Πανεπιστημίου του Leiden της Ολλανδίας, Λονδίνου. Υπήρξε Επισκέπτης καθηγητής και Επίτιμος Διδάκτωρ των Πανεπιστημίων των Παρισίων (Paris I, Sorbonne), Γάνδης, Μονάχου, Αθηνών, Βόννης, Μύνστερ, Ρώμης, Σιένας, Γένοβας, Βρυξελλών, Γκέντ, Μίσιγκαν, Κορνέλ, και Μπέρκλεϋ. Κατείχε την έδρα Jamail Regents στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στην πόλη του Όστιν. Επιδιώκοντας συνεργασία και κατανόηση μεταξύ των διαφόρων νομικών συστημάτων δικαίου ίδρυσε, το Ινστιτούτο Άγγλο-Αμερικανικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Leiden, που εγκαινιάσθηκε το 1987 επισήμως υπό της Α.Β.Υ. του Πρίγκηπος της Ουαλίας, το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκού και Συγκριτικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που εγκαινιάσθηκε το 1995 από τον Γερμανό Αντικαγκελάριο Dr. Klaus Kinkel, το Ινστιτούτο Παγκοσμίου Δικαίου στο University College του Λονδίνου το 2000 και το Ινστιτούτο Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν το ίδιος έτος.

Συνέβαλε στη δημιουργία του Κέντρου Ερεύνης του Αμερικανικού Δικαίου, που εδρεύει στο Ανώτατο Γαλλικό Δικαστήριο (Cour de Cassation), κατά την περίοδο που υπηρετούσε ως Conseiller Scientifique του Προέδρου του Δικαστηρίου ο Guy Canivet. Σε διάφορες περιόδους εργάστηκε ως συνήγορος στο Ελληνικό Ανώτατο Δικαστήριο και διατέλεσε ανώτερος σύμβουλος για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις στη δικηγορική εταιρεία Clifford Chance, νομικός σύμβουλος διεθνών ηγετών και προσωπικοτήτων όπως οι Χέλμουτ Κολ, Ζακ Σιράκ και Μπιλ Κλίντον, επιστημονικός σύμβουλος του προέδρου του Γαλλικού Ακυρωτικού Δικαστηρίου, ενώ έφερε τον τίτλο του επίτιμου νομικού συμβούλου της βασίλισσας της Αγγλίας. Από το 1998 έως το 2014 ήταν καθηγητής Νομικής του Πανεπιστημίου στο Ώστιν στο Τέξας, από το οποίο συνταξιοδοτήθηκε ως Ομότιμος Καθηγητής Συγκριτικού Δικαίου.

Ανατροπή Παπαδόπουλου & Αμερικανική νότα

Στις 6 Οκτωβρίου 1973 ξέσπασε ο πόλεμος του Γιόμ-Κιπούρ, μεταξύ του Ισραήλ και των γειτονικών του Αραβικών κρατών. Στα μέσα του ίδιου μήνα υπογράφηκε ανακωχή όμως δεν επήλθε τελική συμφωνία. Οι Άραβες, κατέχοντας ήδη τη χερσόνησο του Σινά, πραγματοποιούσαν προετοιμασίες ώστε στα τέλη Νοεμβρίου 1973 να επιτεθούν εκ νέου στο Ισραήλ. Οι εβραϊκές κοινότητες ανά τον κόσμο κινητοποιήθηκαν, για τη στήριξη του κράτους του Ισραήλ, και άσκησαν πιέσεις στην ηγεσία των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί απέστειλαν «Nότα», την 21η Νοεμβρίου 1973, στην κυβέρνηση Μαρκεζίνη ζητώντας διευρυμένη χρήση της βάσεως στη Σούδα όπως και των υπόλοιπων αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα, όμως ο τότε πρωθυπουργός με τη σύμφωνη γνώμη του εκ πεποιθήσεως Αντιαμερικανού Προέδρου της Δημοκρατίας Γεωργίου Παπαδόπουλου αρνήθηκε την παραχώρηση επιπρόσθετων διευκολύνσεων. Στις 25 Νοεμβρίου 1973, ο ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης ανέτρεψε τον πρωθυπουργό Μαρκεζίνη και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Παπαδόπουλο. Έκτοτε η Αμερικανική «Nότα» αποτέλεσε σημείο διαφωνιών καθώς πολλοί αμφισβητούσαν την ύπαρξη της μεταξύ τους ο ίδιος ο Δημήτριος Ιωαννίδης και οι στενοί συνεργάτες του.

Μετά το 2006 Έλληνας δημοσιογράφος, με ισχυρές διασυνδέσεις και στην Αμερικανική πλευρά, αναζητούσε στο Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών τη «Nότα» των Αμερικανών προς την κυβέρνηση του Σπύρου Μαρκεζίνη, ενώ παράλληλη έρευνα διενεργούσε και ο τότε υφυπουργός Τύπου της κυβερνήσεως, ο δικηγόρος Σπύρος Ζουρνατζής, προσωπικός φίλος πολλών δεκαετιών του Μαρκεζίνη, ο οποίος υποστήριζε πως είχε δει ο ίδιος το έγγραφο. Η τότε διευθύντρια του Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών, η εβραϊκής καταγωγής, Φωτεινή Τομαή, πρώην σύζυγος του τέως αρχηγού του Συνασπισμού Νίκου Κωνσταντόπουλου, απάντησε ότι το αρχείο του Υπουργείου βρίσκεται σε διαδικασία μικροφωτογραφήσεως και δεν μπορούσε να βρει το κείμενο της «νότας» που ζητάτε.

Οικία Μαρκεζίνη (Οξφόρδη)

Τελικά η αμερικανική «Νότα» δεν υπάρχει στο Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, διότι την αφαίρεσε ο ίδιος ο Σπύρος Μαρκεζίνης. Το βράδυ της Παρασκευής 27 Απριλίου 2016 προβλήθηκε συνέντευξη του Βασίλη Μαρκεζίνη στην δημοσιογράφο Άννα Παναγιωταρέα, στη διάρκεια της οποίας είπε, μεταξύ πολλών άλλων, ότι οι, υπό τις διαταγές του Δημήτρη Ιωαννίδη, κινηματίες αξιωματικοί συνέλαβαν τον πατέρα του το βράδυ του Σαββάτου 24 Νοεμβρίου 1973 και τον έθεσαν σε περιορισμό στο σπίτι της οικογένειας Μαρκεζίνη στην στην οδό Λυκαβηττού 5 & Σόλωνος. Στις 7.30 το πρωί της Κυριακής 25 Νοεμβρίου κι ενώ το Κρατικό Ραδιόφωνο μετέδιδε την είδηση της ανατροπής του καθεστώτος Παπαδόπουλου, ο Βασίλης Μαρκεζίνης επισκέφθηκε την κατοικία και συναντήθηκε με τον πατέρα του. Είπε ο Βασίλης Μαρκεζίνης:

« ....Σε μια στιγμή, ο πατέρας μου σηκώθηκε και έβγαλε από την τσέπη του σακακιού του κάτι χαρτιά και κάτι γράμματα και μου λέει: 
«Βασίλη, δεν θα το σκεφθούν να σε σταματήσουν εσένα. Πάρε το αεροπλάνο αύριο Δευτέρα και δωσ' τα εις την θεία σου στην Αγγλία. Διότι εδώ είναι η δικαίωσίς μου και εδώ αποδεικνύεται πώς οι Αμερικανοί συντρέξανε στην ανατροπή μου, προκειμένου να αποκτήσουνε βάσεις στην Ελλάδα»!.. 
Τελικά, πήρα το αεροπλάνο και πήγα στην Αγγλία την Τρίτη, το θυμάμαι πολύ καλά..».

Στην ερώτηση της Άννας Παναγιωταρέα γιατί όλα αυτά τα χρόνια δεν δίνει στην δημοσιότητα τα έγγραφα, ο Βασίλης Μαρκεζίνης απάντησε:

«Δεν είμαι βέβαιος ότι πρέπει να ανασκαλίζει κανείς το παρελθόν. Άλλωστε, είναι πασίγνωστο ότι ολόκληρη η επταετία δεν θα ήταν δυνατή, αν δεν την είχαν ανεχθεί -για να μην πω βοηθήσει οι Αμερικανοί. Νομίζω ότι αυτό είναι παγκοσμίως γνωστό». 

Λίγες ημέρες μετά την συνέντευξη του Βασίλη Μαρκεζίνη ο Σπύρος Ζουρνατζής τηλεφώνησε στην Ελένη Χέλμη, την κόρη του Σπύρου Μαρκεζίνη και αδελφή του Βασίλη, που τον διαβεβαίωσε ότι αγνοούσε το θέμα όπως άλλωστε και ο σύζυγός της πρέσβης Γεώργιος Χέλμης ο οποίος έγραψε βιβλίο απομνημονευμάτων για εκείνη την περίοδο έχοντας ως συνεργάτη τον κουνιάδο του Βασίλη που δεν έκανε την παραμικρή σχετική νύξη στο σύζυγο της αδελφής του. Ο πατριώτης δημοσιογράφος Θεόδωρος Χατζηγώγος εκτιμά σχετικά:

«....Με τον θάνατο του sir Basil Μαρκεζίνη ΧΑΣΑΜΕ ΟΡΙΣΤΙΚΑ την «νότα» των Αμερικάνων προς τους Γιώργη Παπαδόπουλο + Σπύρο Μαρκεζίνη τον Οχτώβρη του 1973, ενώ εξελισσόταν ο κρισιμότατος για την ύπαρξη του Κράτους του Ισραήλ, Πόλεμος του Γιόμ Κιπούρ. Όπως έχω γράψει αμέτρητες φορές, ο sir Μπαζίλ (όπως τον αποκαλούσε ο μακαριστός Σπύρος Ζουρνατζής, που τον ήξερε σαν κάλπικη δεκάρα από πιτσιρίκο!) κατάφερε να κλέψει από το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών την Αμερικάνικη «Νότα», με αποτέλεσμα σήμερα εμείς οι Πατριώτες να μη μπορούμε να αποδείξουμε την ύπαρξή της και να μάς λοιδορούν οι αριστεροί ιστορικοί!..
....Σύμφωνα με όσα μου έχει πεί ο Ζουρνατζής (τα έχω όλα μαγνητοφωνημένα και κάποτε θα τα βγάλω στην φόρα) είναι άγνωστο ποιος διέταξε τον sir Basil Μαρκεζίνη να κλέψει την «Νότα» από το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, με τότε προϊστάμενη την εβραϊκής καταγωγής Φωτεινή Τομαή, πρώην σύζυγο του Νίκου Κωνσταντόπουλου. Αποκλείεται να τον διέταξε ο μπαμπάς του ο Σπυράκος Μαρκεζίνης, διότι αυτός πρώτος αποκάλυψε την ύπαρξη της περίφημης «Νότας» στο βιβλίο του «Αναμνήσεις», που πρωτοκυκλοφόρησε το σωτήριον έτος 1979, {...}.»

Εργογραφία

Ο Βασίλειος Μαρκεζίνης υπήρξε πολυγραφότατος. Έγραψε επιστημονικά συγγράμματα και άρθρα νομικού περιεχομένου, διεθνούς πολιτικής και ιστορίας, νε συχνές αναδρομές στην Αρχαία Ελλάδα και στα χρόνια του κλασικού πολιτισμού. Έντονη υπήρξε η παρουσία του στο χώρο των διαλέξεων αλλά και οι συνεντεύξεις του στον ημερήσιο τύπο καθώς και σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις. Στη διάρκεια του βίου του δημοσίευσε σαράντα οκτώ βιβλία, τα περισσότερα μεταφράστηκαν στα γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, πορτογαλικά και κινεζικά καθώς και περισσότερα από εκατόν πενήντα άρθρα του, σε νομικά θέματα, τις μετακινήσεις των ιδεών, την ψυχοβιογραφία, τους κλασικούς και τις καλές τέχνες, τα οποία δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες «Financial Times», «The Guardian», «Austin American Statesman», «Το Βήμα της Κυριακής», όπου έκανε τα πρώτα δημοσιεύματα του την εποχή που βρίσκονταν εν ζωή ο Χρήστος Λαμπράκης για τον οποίο ο Μαρκεζίνης πίστευε ότι τον βοήθησε μάλλον από ενοχές για τον τρόπο που φέρθηκε ο Λαμπράκης στον πατέρα του, «Έθνος της Κυριακής» την εποχή που είχε την ιδιοκτησία του ο Γιώργος Μπόμπολας, «Η Καθημερινή», «Η Αυγή», «Η Nαυτεμπορική», «Το Παρόν της Κυριακής» και «Ελευθεροτυπία».

Συγγραφικό έργο

Έγραψε και δημοσίευσε στα Ελληνικά:

• «Σκοτεινό μεγαλείο. Προσωπικές αδυναμίες μεγάλων δημιουργών» το 2008,
• «Σκιές από την Αμερική. Άρθρα και δοκίμια πάνω στον σύγχρονο αμερικανικό επεκτατισμό» το 2009,
• «Επικοινωνιακή διπλωματία και διπλωματία βάθους, Δημοσιευμένα και αδημοσίευτα άρθρα και δοκίμια σύγχρονου προβληματισμού» το 2009,
• «Το καλό και το κακό στην τέχνη και στο δίκαιο. Ένα εκτενές δοκίμιο» το 2009,
• «Μια νέα εξωτερική πολιτική για την Ελλάδα. Στα πλαίσια της βαθμιαίας ανεξαρτητοποίησης της Ευρώπης από τις ΗΠΑ» το 2010,
• «Η Ελλάδα των κρίσεων. Ένα προσωπικό δοκίμιο» το 2011,
• «Οι επτά ιδέες για πιθανή αναγέννηση και οι επτά πυλώνες μιας αποτυχημένης κυβέρνησης» το 2011,
• «Γράφοντας για τον εαυτό μου. Σταθμοί μιας περιπατητικής ζωής» το 2011,
• «Η κληρονομιά της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας στον ευρωπαϊκό πολιτισμό» το 2013, Εκδόσεις «Σιδἑρη», Αθήνα 2013,
• «Η Ελλάδα στον κατήφορο. Η ανύπαρκτη εξωτερική πολιτική: Οι εγκαταλελειμμένες ένοπλες δυνάμεις» το 2013,
• «Η οικονομία της αγοράς και το κράτος δικαίου. Ή μαθαίνοντας από τους άλλους» το 2014,
• «Ελλάς, Νέοι προσανατολισμοί σε στιγμές κρίσης» το 2014,
• «Η αρχαία ελληνική ποίηση. Επική, λυρική, δραματική: Με το βλέμμα καλλιτεχνών και ψυχολόγων» το 2015,
• «Ο Οδυσσέας και ο δημιουργός του, Μια απόπειρα ανάλυσης ενός ασυνήθιστου ήρωα και ενός μεγάλου ποιητή» το 2017,
• «Μια ασυνήθιστη ζωή. Αναμνήσεις και αναστοχασμοί» το 2019,

Το βιβλίο ακολουθεί τη ζωή του συγγραφέα του από τα πρώτα χρόνια της ανατροφής του ως τα ταξίδια του σε τρεις ηπείρους. Ο συγγραφέας αναστοχάζεται τις πολύπλευρες εμπειρίες του ως νομικός, μελετητής, δημόσιος ομιλητής και σύμβουλος διακεκριμένων προσωπικοτήτων, αποκαλύπτοντας συγχρόνως τον βαθύτερο εαυτό του. Οι απόψεις του για πολλά από τα πιο επίμαχα ζητήματα και αμφιλεγόμενα πρόσωπα της σύγχρονης πολιτικής διατυπώνονται με πλήρη ειλικρίνεια, αλλά και νηφαλιότητα, δεδομένου ότι επιδιώκει να κατανοήσει τους ανθρώπους που εξετάζει, καθώς και τον τρόπο που επηρέασαν τον χαρακτήρα του. Υιοθετώντας την άποψη των αρχαίων Ελλήνων τραγικών, για τους οποίους «πολλὰ τὰ δεινὰ κοὐδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει», αφήνει τους αναγνώστες να διαμορφώσουν τη δική τους άποψη για αυτούς τους ανθρώπους, παρουσιάζοντάς τους τα σχετικά στοιχεία, συνοδευόμενα από την προειδοποίηση πως πρέπει πάντα να κατανοούμε την περιπλοκότητα των ανθρώπων προτού την κρίνουμε, πάντα με γνήσια συμπόνια .

• «Σκέψεις ενός ερασιτέχνη για την εξέλιξη της τέχνης» το 2019.

Στα έργα του, αυτά που δημοσιεύθηκαν μετά το 2008, ασχολήθηκε με την Ελληνική οικονομική κρίση.

Διακρίσεις

Ο Μαρκεζίνης, που χρίστηκε Ιππότης από την Βασίλισσα Ελισάβετ Β' της Αγγλίας, μετά από πρόταση της Κυβερνήσεως των Εργατικών της Αγγλίας υπό τον πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ το 2005, για τις «εξαίρετες υπηρεσίες του στον τομέα των Διεθνών Σχέσεων» και έκτοτε έφερε τον τίτλο Sir, ο πρώτος Έλληνας που του χορηγήθηκε ο σχετικός τίτλος. Ήταν, εκλέχθηκε το 1997, μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας , αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας και της Ακαδημίας Αθηνών το 1995, ξένος Εταίρος της Βελγικής, της Ολλανδικής και της Ιταλικής Ακαδημίας [Academia dei Lincei], όπως επίσης και του Αμερικανικού Ινστιτούτου Δικαίου καθώς και μέλος από την Αρχαιολογική Εταιρεία Αθηνών. Ο Μαρκεζίνης τιμήθηκε µε:

• τον Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής από την Ελληνική πολιτεία το 2000,
• τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αξίας της Ιταλίας το 2002,
• τον Ταξιάρχη της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής (Commandeυr de la Legion d’ honneur) το 2004, μόλις ο έκτος Άγγλος πολίτης που έλαβε την υψηλότερη Γαλλική διάκριση από τότε που δημιουργήθηκε από τον Charles de Gaulle το 1963,
• τον Aνώτερο Ταξιάρχη (Grand Officer) του Τάγματος της Τιμής μετά Ταινίας και Αστέρος από τη Γερμανία το 2005, και
• τον Μεγαλόσταυρο (Grande Croix) του Τάγματος της Αξίας (Ordre de Merite) της Γαλλίας το 2006.

Έλαβε υψηλές τιμές από τους Προέδρους Φρανσουά Μιτεράν και Ζακ Σιράκ (της Γαλλίας), Σκάλφαρο και Τσιάμπι (της Ιταλίας) και φον Βάιτσκερ και Χέρτσοκ (της Γερμανίας). Από το 1997, κατόπιν προτάσεως του Υπουργού Δικαιοσύνης και Προέδρου της Βουλής των Λόρδων της Βρετανίας, Λόρδου Irving of Lairg, διορίσθηκε Σύμβουλος (επί τιμή) της Βασίλισσας της Αγγλίας [Queen’s Counsel], ενώ από το 2000 υπήρξε Ειδικός Επιστημονικός Σύμβουλος του Πρώτου Προέδρου του Γαλλικού Ακυρωτικού [Cour de Cassation] ενώ από το 2007 ήταν Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης». Την πρώτη Κυριακή του 2007 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πολιτικές απόψεις

Μόνιμος κάτοικος Αγγλίας επί δεκαετίες ο Μαρκεζίνης, μετά το 2007, αφιέρωσε μεγάλο μέρος του χρόνου του στην Ελλάδα -με την ενθάρρυνση, λέγεται, του εκδότη Χρήστου Λαμπράκη. Τις δεκαετίες του 2000 και του 2010 ο Μαρκεζίνης άσκησε παρεμβάσεις στον Ελληνικό χώρο με σωρεία διαλέξεων, βιβλίων, άρθρων στον ημερήσιο τύπο καθώς και τηλεοπτικών συνεντεύξεων. Άσκησε έντονη κριτική για την εξωτερική πολιτική των Ελληνικών κυβερνήσεων της εποχής και σε συνέντευξη του έθεσε, προς προβληματισμό, θέμα εξόδου της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ. Τον Μάρτιο του 2009 έδωσε διάλεξη, την πρώτη του στην Ελλάδα, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με θέμα «ζωτικά θέματα της εποχής μας» όπου παρόντες ήταν υπουργοί, βουλευτές, ακαδημαϊκοί και πρέσβεις. Την ίδια εποχή φέρεται πως βρίσκονταν σε συνεννόηση με το κόμμα «Νέα Δημοκρατία» προκειμένου να τοποθετηθεί επικεφαλής του ψηφοδελτίου των ευρωεκλογών του ίδιου έτους. Την εποχή της υπογραφής των δύο πρώτων Μνημονίων φέρεται πως είχε προταθεί από εγχώριους πολιτικούς κύκλους και οικονομικούς παράγοντες του Ελληνικού λόμπι του Λονδίνου η συμμετοχή του στην Ελληνική πολιτική σκηνή ενώ, το 2011, φέρεται ότι το όνομά του προτάθηκε ως πρωθυπουργού σε κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας.

Το 2012 δέχθηκε επίσημη πρόταση από τον Αντώνη Σαμαρά να ηγηθεί του ψηφοδελτίου Επικρατείας του κόμματος την οποία αρνήθηκε για προσωπικούς λόγους . Θεωρούσε ως κομβικό σημείο της διαφθοράς του Ελληνικού πολιτικού συστήματος την αποστασία του 1965 με την ανατροπή του Γεωργίου Παπανδρέου ενώ επαινούσε τον Ανδρέα Παπανδρέου για τον οποίο εκτιμούσε ότι άσκησε σωστή και πατριωτική εξωτερική πολιτική. Υπήρξε υπέρμαχος της οριοθετήσεως της Ελληνικής ΑΟΖ, άποψη που κατέθεσε στις 29 Δεκεμβρίου 2019, όταν ζήτησε από την κυβέρνηση του Γ.Α.Παπανδρέτου τουλάχιστον την άμεση ανακήρυξη της και την έναρξη ερευνών για υδρογονάνθρακες σε κοινή επιστολή του με τον καθηγητή Θεόδωρο Καρυώτη. Υποστήριζε την στροφή της Ελλάδος προς τη Ρωσία αλλά και την στροφή της Ευρωπαϊκής Ενώσεως στην ίδια κατεύθυνση και την Κίνα, είχε σαφή άποψη για τα Ελληνοτουρκικά ενώ φέρεται πως αυτός συμβούλεψε τον Αλέξη Τσίπρα να πραγματοποιήσει το ταξίδι στη Μόσχα λίγο πριν τις ευρωεκλογές του 2014. Η τελευταία του παρέμβαση στα Ελληνικά πολιτικά πράγματα ήταν η ανοικτή επιστολή του με αφορμή τα συλλαλητήρια, προς τους Έλληνες πολίτες το 2018, με την οποία τους καλούσε να μην αποδεχθούν ποτέ την εκχώρηση των ιστορικών δικαιωμάτων της Μακεδονίας .

Το τέλος του

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια της ζωής του Βασίλη Μαρκεζίνη ήταν πολύ δύσκολα, διότι εμφάνισε άνοια που τον κατέστησε σοβαρά ανάπηρο και τον φρόντιζε η σύζυγός του Ευγενία. Την είδηση του θανάτου του έκανε γνωστή ο προσωπικός φίλος του, ομότιμος καθηγητής της ιατρικής σχολής στο King’s College του Λονδίνου, Νίκανδρος Μπούρας.

Μνήμη Βασίλη Μαρκεζίνη

Σπυρίδων, Φλώρα-Ελένη, Βασίλειος

Ο Βασίλης Μαρκεζίνης, με μικροκαμωμένο παρουσιαστικό και χαρακτηριστικά λεπτή φωνή, οπλισμένος από νεαρή ηλικία με έντονες πολιτικές και κοινωνικές εμπειρίες, διακρίθηκε για το ανήσυχο πνεύμα του, την ξεχωριστή καλλιέργεια και την οξεία νομική του σκέψη. Υπήρξε παγκοσμίου φήμης μελετητής του συγκριτικού δικαίου, έγραψαν γι' αυτόν πως ήταν «σοφός σαν δέντρο γεμάτο κουκουβάγιες» . Διατηρούσε στενούς δεσμούς φιλίας με ανθρώπους από όλο το Ελληνικό πολιτικό φάσμα, μεταξύ τους η Ντόρα Μπακογιάννη, με την βοήθεια του αναγορεύτηκε ως ισόβιο συνδεδεμένο μέλος της Ακαδημίας Ανθρωπιστικών και Πολιτικών Επιστημών στο Παρίσι, ο Προκόπης Παυλόπουλος, ο Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, ο Απόστολος Κακλαμάνης, ο Λεωνίδας Κύρκος και ο Φώτης Κουβέλης. Ο Μαρκεζίνης επεδίωκε μια πιο ανεξάρτητη πολιτική της Ελλάδας από την προσκόλληση της στη Δύση και ενθάρρυνε το άνοιγμα στις χώρες της ανατολής λόγος για τον οποίο τον είχαν καλέσει μέλη της κινεζικής ηγεσίας και ανέπτυξε διαλέξεις σε στενό κυβερνητικό και κομματικό κύκλο.

Υπήρξε επιστήμονας με άριστη θεωρητική γνώση και διεθνούς φήμης νομικός που γνώριζε εξαιρετικά το πολιτικό παρασκήνιο της μεταπολεμικής Ελλάδος, αν και η καθημερινότητα του ήταν ελάχιστα συνδεδεμένη με την καθημερινότητα της χώρας καθώς επί δεκαετίες η μόνη του επαφή ήταν η αδελφή του κι ένα μικρό διαμέρισμα που διατηρούσε στην Αθήνα για να μένει όποτε την επισκεπτόταν. Ήταν μέλος των περισσοτέρων ακαδημιών της Ευρώπης με σημαντικό έργο σε νομικά θέματα, στη διακίνηση ιδεών, στους κλασσικούς και τις καλές τέχνες. Η Βρετανική κυβέρνηση συχνά αξιοποιούσε τις γνώσεις και τις γνωριμίες του σε διεθνείς αποστολές σε απόλυτη αντίθεση με την αδιάφορη στάση των εκάστοτε Ελληνικών κυβερνήσεων. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι η βρετανική κυβέρνηση τον έστειλε για 15 ημέρες, σε προεκλογική περίοδο, στη Γαλλία προκειμένου να μελετήσει τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις ώστε επιστρέφοντας να υποβάλλει σχετική έκθεση.

Πιθανότατα η πεποίθηση ότι οι Αμερικανοί ευθύνονταν για την ανατροπή του πατέρα του από την πρωθυπουργία, το Νοέμβριο του 1973, αποτέλεσε τον παράγοντα που καθόρισε την μετέπειτα πολιτική στάση του Βασίλη Μαρκεζίνη καθώς ήταν φανατικός αντιαμερικανός και εξ ίσου φανατικός Ρωσόφιλος και τα τελευταία χρόνια υποστηρικτής του ανοίγματος προς την Κίνα. Γράφει ο Θεόδωρος Χατζηγώγος αναφερόμενος στον Βασίλη Μαρκεζίνη:

 «...Ο Ζουρνατζής μου είχε πεί και κάτι άλλο για τον sir Μπαζίλ που έχει μεγάλη πλάκα και είναι ενδεικτικό του πόσο το εύκολο κέρδος γοητεύει ακόμη και τους τιμημένους με τον τίτλο του Sir: Ο σέρ Μπαζίλ κάθε φορά που ερχόταν στην Ελλάδα από την Αγγλία, μάζευε εκατοντάδες ελληνικά πενηνταράκια για να κάνει χαμηλού κόστους τηλεφωνικές κλήσεις από τα καρτοτηλέφωνα της Μεγάλης Βρετανίας: Κι αυτό διότι τα ελληνικά πενηνταράκια είχαν το ίδιο μέγεθος με τα αντίστοιχα βρετανικά κέρματα που έπαιρναν οι βρετανικοί τηλεφωνικοί θάλαμοι!.. Γενικά, σύμφωνα πάντα με τον έγκυρο Ζουρνατζή, ο Sir Μπαζίλ ήταν ένας απίστευτος φραγκοφονιάς, που ντρεπόταν για τον πατέρα του. 
Το σημαντικότερο επίτευγμα της ζωής του ήταν ότι εξαφάνισε την Αμερικάνικη «Νότα» του Οκτωβρίου 1973, εξαιτίας της οποίας κατέρρευσε το Εθνοσωτήριον Καθεστώς της 21ης Απριλίου και οδηγηθήκαμε στην σημερινή απόλυτη κυριαρχία των Δικαιωματιστών και των Μπολσεβίκων....».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Βασίλειος Μαρκεζίνης Εκπομπή «Ανιχνεύσεις» (2012) .]
• [Βασίλειος Μαρκεζίνης antibaro.gr]
• [Basil S Markesinis law.utexas.edu]
• [Βασίλης Μαρκεζίνης: Ένας σερ στην Αθήνα της κρίσης capital.gr]
• [Sir Basil Markesinis utexas.edu (ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023, 23:02', pdf format).]
• [Law School Remembers Sir Basil Markesinis, Longtime Professor and Leading Scholar law.utexas.edu]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org