Ίμια
Στις 31 Ιανουαρίου 1996 κορυφώθηκε αυτό που συνηθίζουμε να ονομάζουμε "κρίση στα Ίμια", που αποτελεί την πιο πρόσφατη μεγάλη στρατιωτική ήττα της Ελλάδος στα χρόνια της νεώτερης ιστορία της.
Περιεχόμενα
Το χρονικό
Οι Τούρκοι αντιδρώντας στην ανάρτηση της Ελληνικής σημαίας στην βραχονησίδα Ύμια (Βορειο-Ανατολικά της νήσου Καλύμνου) και στην παρουσία σε αυτήν μερικών Ελλήνων στρατιωτών -και ενώ προηγουμένως οι Έλληνες είχαμε κατεβάσει από αυτήν τη δική τους σημαία- κατέλαβαν ελληνικό έδαφος και συγκεκριμένα άλλη γειτονική βραχονησίδα του συμπλέγματος των βραχονησίδων Ύμια. Επιπλέον κατέρριψαν ελικόπτερο της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας που είχε σταλεί να ερευνήσει την περιοχή και να διαπιστώσει αν είχε καταληφθεί η μικρή Ύμια από Τούρκους στρατιώτες, με αποτέλεσμα τον θάνατο τριών Ελλήνων αξιωματικών. Το ελληνικό κράτος αντέδρασε όχι με τον αναμενόμενο τρόπο δηλαδή με πόλεμο αλλά -εκτελώντας τις εντολές των διαμεσολαβητών των Η.Π.Α.- υποστέλλοντας την ελληνική σημαία από το ελληνικό έδαφος και απομακρύνοντας τους λίγους Έλληνες στρατιώτες από την βραχονησίδα για να κατευνάσει έτσι τους Τούρκους και να φύγουν μόνοι από την βραχονησίδα που είχαν καταλάβει, πράγμα που έγινε.
Μετά την υποχώρηση της Ελλάδος και παρά το ότι παρουσιάστηκε ως μεγάλη επιτυχία -αφού απετράπη ο πόλεμος- ένα νέο καθεστώς δημιουργήθηκε στο Αιγαίο. Αυτό των λεγόμενων "γκρίζων ζωνών". "Γκρίζες Ζώνες" ονομάστηκαν περιοχές του Αιγαίου που έκτοτε αμφισβητείται η ελληνική κυριαρχία από την Τουρκία. Αυτή είναι η πιο άμεση και φανερή συνέπεια της "κρίσης στα Ύμια".
Όλα άρχισαν στις 25 Δεκεμβρίου του 1995, όταν το τουρκικό φορτηγό πλοίο "Φιγκέν Ακάτ" προσαράσσει σε αβαθή νερά κοντά στην περιοχή των Υμίων. Αμέσως σπεύδουν προς βοήθεια ελληνικά πλοία, αλλά ο πλοίαρχος του φορτηγού αρνείται κάθε βοήθεια, ισχυριζόμενος ότι το πλοίο του βρίσκεται σε τουρκικά χωρικά ύδατα. Η κατάσταση αυτή διαρκεί τρεις ημέρες. Τελικά, στις 28 Δεκεμβρίου, ο Τούρκος πλοίαρχος αποδέχεται την ελληνική βοήθεια και. το φορτηγό ρυμουλκείται στο τουρκικό λιμάνι "Γκολόκ".
Την επόμενη ημέρα, το τουρκικό υπουρyείο Εξωτερικών απευθύνει μια "ρηματική διακοίνωση", όπως ονομάζονται οι συγκεκριμένες ανακοινώσεις, στην ελληνική πρεσβεία της Άγκυρας, υποστηρίζοντας ότι οι βραχονησίδες Ύμια ανήκουν στην τουρκική επικράτεια και μάλιστα πως έχουν καταγραφεί στο κτηματολόγιο της επαρχίας Μούλτα, η οποία βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την περιοχή.
Η ελληνική κυβέρνηση κωφεύει. Η πρώτη αντίδραση από την ηγεσία της χώρας μας ήλθε πολύ καθυστερημένα, στις 10 Ιανουαρίου του 1996. Η πρεσβεία μας στην Άγκυρα, επιτέλους απαντά στις τουρκικές προκλήσεις. Αποστέλλει προς την "αντίπερα όχθη" μια ανακοίνωση, η οποία αναφέρει πως οι βραχονησίδες είναι ελληνικές και ότι με τη Συνθήκη των Παρισίων παραχωρήθηκαν στη χώρα μας μαζί με όλα τα Δωδεκάνησα το 1947. Οι αγνοί Έλληνες αντιδρούν στις τουρκικές προκλήσεις.
Ήταν μεσημέρι της 25ης Ιανουαρίου του 1996, όταν ο δήμαρχος Καλύμνου κ. Διακομιχάλης υψώνει στη βραχονησίδα Ύμια την ελληνική σημαία, ύστερα από νέα ανακοίνωση της Άγκυρας που ανέφερε ότι η συγκεκριμένη βραχανησίδα είναι τουρκική.
Το Σάββατο 27/1, τουρκικό ελικόπτερο στο οποίο επιβαίνουν δημοσιογράφοι της γείτονας χώρας, καθώς και πράκτορες της ΜΙΤ (Τουρκικές Μυστικές Υπηρεσίες) προσγειώνεται στη βραχονησίδα. Οι Τούρκοι ξηλώνουν την ελληνική σημαία και στη θέση της τοποθετούν την ημισέληνο.
Κυριακή 28/1 και ώρα 8 το πρωί. Ελικόπτερο του Λιμενικού εντοπίζει την τουρκική σημαία και ειδοποιεί τη στρατιωτική ηγεσία της Κω. Ένα περίπου τέταρτο αργότερα ειδοποιείται η ΑΣΔΕΝ (Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Ελληνικών Νήσων), που εδρεύει στο Γουδί. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, στη βραχονησίδα καταπλέει το ελληνικό περιπολικό "ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ", άντρες του οποίου βγάζουν την τουρκική σημαία και υψώνουν και πάλι τη γαλανόλευκη.
Στις 3.30 το απόγευμα, συνέρχεται εκτάκτως στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας σύσκεψη υπό τον τότε επικεφαλής του υπουργείου Γεράσιμο Αρσένη και ακολουθούν συσκέψεις στο υπουργείο Εξωτερικών.
Τέσσερις περίπου ώρες αργότερα, καλείται στο υπουργείο Εξωτερικών ο Τούρκος πρέσβης κ. Παμίρ, στον οποίο ο υπουργός Θεόδωρος Πάγκαλος επέδωσε διάβημα διαμαρτυρίας για την τουρκική πρόκληση. Επίσης, εκλήθησαν οι πρέσβεις των ΗΠΑ, Ρωσίας και Γερμανίας, στους οποίους έγινε αναλυτική ενημέρωση για την τουρκική θρασύτητα.
Δευτέρα 29 Ιανουαρίου. Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας μας βρίσκονται σε επιφυλακή ενώ επίλεκτοι κομάντο έχουν αποβιβαστεί στη βραχονησίδα προκειμένου να εμποδίσουν οποιαδήποτε ενέργεια κατάληψής της από Τούρκους καταδρομείς.
Η σύρραξη
Τρίτη 30 Ιανουαρίου. Τριάντα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, η τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ συναντάται με τον πρόεδρο της χώρας Ντεμιρέλ και έχει συνεργασία μαζί του.
Ώρα 01.30: Η Τσιλέρ δηλώνει ότι αν δεν φύγουν οι ελληνικές δυνάμεις από τη βραχονησίδα Ύμια δεν πρόκειται να αποσυρθούν τα τουρκικά πλοία από το Αιγαίο και ζητεί διαπραγματεύσεις για το θέμα των βραχονησίδων. Ο τότε υπηρεσιακός υπουργός Εξωτερικών Ντενίζ Μπαϊκάλ προσθέτει ότι το θέμα είναι νομικό και χρειάζονται διαπραγματεύσεις.
02.30: Συνεδριάζει ι το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας Τουρκίας, σε μορφή πολεμικού συμβουλίου.
03.50: Η τουρκική φρεγάτα "Γιουλ-ντουζ" με εντολή του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας παραβιάζει τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Η τουρκική εισβολή γίνεται γνωστή στην Αθήνα και συγκαλούνται αμέσως συσκέψεις στα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας.
06.00: Τουρκική τορπιλάκατος επιχειρεί να αποβιβάσει στην Ύμια Τούρκους πεζοναύτες, αλλά αποτυγχάνει λόγω παρέμβασης ελληνικού πολεμικού πλοίου.
10.15: Ο Γεράσιμος Αρσένης δηλώνει: "Δεν υπάρχει ούτε κλιμάκωση ούτε αποκλιμάκωση".
10.30: Συγκαλείται στο πρωθυπουργικό γραφείο ευρεία σύσκεψη υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, στην οποία συμμετέχουν κορυφαίοι υπουργοί της κυβέρνησης και η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων.
11.15: Το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας διατάσσει απόπλου μονάδων του στόλου μας από Σαλαμίνα και Κρήτη, με κατεύθυνση το Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα.
12.15: Αποπλέουν τα σκάφη του στόλου μας από Σαλαμίνα και Κρήτη.
12.50: Ο υπουργός Εξωτερικών Θ. Πάγκαλος και ο τότε υπουργός Άμυνας Γ. Αρσένης δηλώνουν πως δεν υπάρχει θέμα για διάλογο.
15.00: Παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα.
21.30: Γύρω από τις βραχονησίδες Ύμια πλέουν 7 τουρκικά πολεμικά σκάφη και ισάριθμα ελληνικά.
Λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα, διανύοντας πλέον την τελευταία ημέρα του Γενάρη, τα ελληνικά πολεμικά πλοία έχουν δημιουργήσει έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από τις βραχονησίδες. Στην αντίπερα όχθη, τα τουρκικά πολεμικά σκάφη παρενοχλούν συνεχώς τα ελληνικά με πολλές διελεύσεις ανάμεσά τους.
00.50: Οι Έλληνες κομάντο ενημερώνονται ότι είναι πιθανή η απόβαση Τούρκων από αέρος στη βραχονησίδα που φυλάττουν.
01.30: Τουρκικό ελικόπτερο πραγματοποιεί πτήση πάνω από τη φυλασσόμενη βραχονησίδα. Οι Έλληνες κομάντο είχαν διαταγή να το καταρρίψουν "αν έκανε αιώρηση από πάνω τους". Το ελικόπτερο πραγματοποίησε έναν δύο κύκλους, καταγράφοντας τι συμβαίνει και στη συνέχεια κατευθύνθηκε σε διπλανή αφύλακτη βραχονησίδα, διαπίστωσε ότι δεν υπήρχαν Έλληνες και έφυγε ανατολικά.
02.25: Τουρκική φρεγάτα τύπου Μέκο πλησιάζει την αφύλακτη βραχονησίδα, παρακολουθούμενη από ελληνικό πολεμικό πλοίο. Πολύ κοντά υπάρχουν και άλλα ελληνικά πολεμικά πλοία. Η τουρκική φρεγάτα πλησιάζει τη νοτιοδυτική πλευρά της βραχονησίδας, προσεγγίζοντας το νησί με την πρύμνη. Το ελληνικό πλοίο που ακολουθεί εκείνη τη στιγμή δεν έχει ορατότητα στο πίσω μέρος της αντίπαλης φρεγάτας. Από εκεί εκτιμάται πως οι Τούρκοι κομάντο αποβιβάστηκαν στο συγκεκριμένο νησί.
03.45: Ελικόπτερο τύπου ΑΒ-212 "Αουγκούστα Μπελ" απογειώνεται από τη φρεγάτα "Ναυαρίνο" και πετά πάνω από τη βραχονησίδα για να εξακριβώσει τις πληροφορίες που κάνουν λόγο για απόβαση τουρκικών ειδικών δυνάμεων στο νησί. Ήταν το μοιραίο ελικόπτερο. Ταυτόχρονα, λέμβος από την κανονιοφόρο "Πυρπολητής" στην οποία επιβαίνουν κομάντο, διατάσσεται να κατευθυνθεί στο επίμαχο σημείο προς αναγνώριση. Όταν το ελληνικό ελικόπτερο πιστοποιεί την παρουσία των Τούρκων κομάντο στο νησί, η λέμβος επιστρέφει στην κανονιοφόρο.
7.30: Οι Έλληνες κομάντο που βρίσκονται πάνω στη βραχονησίδα Ύμια, διατάσσονται να την εγκαταλείψουν και να πάρουν μαζί τους και τη σημαία που είχαν αναρτήσει. Σε αυτό το χρονικό σημείο έλαβε τέλος η ένταση στο Αιγαίο.
Τα ερωτηματικά για την πτώση του ελικοπτέρου είναι πολλά και παραμένουν ακόμη και σήμερα αναπάντητα. Αν και τόσο οι Τούρκοι όσο και οι Έλληνες επίσημα αποκλείουν το ενδεχόμενο να έπεσε από κάποια πολεμική ενέργεια, όλα οδηγούν στο αντίθετο συμπέρασμα. Πάντως, γεγονός αποτελεί πως το ελικόπτερο εστάλη στη βραχονησίδα χωρίς πυρομαχικά και δίχως τον αξιωματικό που χειρίζεται το ραντάρ, δηλαδή "τυφλό". Επίσης, παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν το μοιραίο βράδυ, το πλήρωμα του ελικοπτέρου διετάχθη να πραγματοποιήσει περισσότερες από πέντε (!) πτήσεις πάνω από τη βραχονησίδα που βρίσκονταν οι Τούρκοι κομάντο.
Η αμερικανική διαταγή
Ο τότε αρχηγός της ΕΥΠ, ναύαρχος Λεωνίδας Βασιλακόπουλος, έχει δηλώσει πως η μυστική μας υπηρεσία "δούλεψε καλά κατά την κρίση στις βραχονησίδες και για τα Ίμια υπήρχε πληροφόρηση αρκετό καιρό πριν". Βέβαια η δήλωση αυτή παραπέμπει σε ένα αρκετά δύσοσμο παρασκήνιο. Αργά στις 31 Ιανουαρίου, όταν η κρίση στα Ύμια κορυφώνονταν οριστικά, ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης βρίσκεται σε αλλεπάλληλες συσκέψεις με την λεγόμενη "μικρή κυβερνητική επιτροπή", δηλαδή τους υπουργούς Αρσένη, Τσοχατζόπουλο, Πάγκαλο, Παπαντωνίου, καθώς και τον τότε Α/ΓΕΕΘΑ ναύαρχο Λυμπέρη. Ο τότε αρχηγός της ΕΥΠ, ναύαρχος Λεων. Βασιλακόπουλος περιμένει στο διάδρομο κι ενημερώνεται για την κατάσταση από το κινητό του τηλέφωνο.
Στις 10 το βράδυ, ο τότε υπουργός Αμύνης των ΗΠΑ, Πέρι, τηλεφωνεί στον Έλληνα ομόλογό του Γεράσιμο Αρσένη. Την ίδια ακριβώς ώρα, ο Θεόδωρος Πάγκαλος δέχεται τηλεφώνημα από τον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κρίστοφερ, για αποκλιμάκωση της έντασης κι ενώ έχουν συγκεντρωθεί τουρκικές κι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις. Στην τηλεφωνική επικοινωνία εμπλέκεται και ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ και τελικά παρεμβαίνει ο πρόεδρος Μπιλ Κλίντον και αποφασίζεται η αποκλιμάκωση. Ήδη οι Τούρκοι κομάντος έχουν κάνει απόβαση στα Δυτικά Ίμια που έχουν μείνει αφύλακτα! Επίσης πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί δεν είχε προετοιμαστεί η Αεροπορία μας, ώστε τα ελληνικά μαχητικά να βρίσκονται σε ετοιμότητα στα κοντινά αεροδρόμια, αφού όλοι γνώριζαν τις μετασταθμεύσεις των τουρκικών μαχητικών στο αεροδρόμιο "Ντάλαμαν", σχεδόν απέναντι από τις ακτές των Ιμίων. Γιατί επίσης δεν χρησιμοποιήθηκαν ειδικές δυνάμεις του Στρατού κατά την κρίση.
Ο Θεόδωρος Πάγκαλος
Την ίδια ώρα που οι Τούρκοι κατελάμβαναν τη βραχονησίδα, ο κ. Πάγκαλος συμμετείχε σε τηλεοπτική εκπομπή, επιχειρώντας να... καθησυχάσει τους Έλληνες, ενώ ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Αμύνης σήκωναν τα ακουστικά των τηλεφώνων και κουνούσαν συγκαταβατικά το κεφάλι, ακούγοντας τις υπερατλαντικές εντολές του Κλίντον, του Πέρι, του Κρίστοφερ και του Χόλμπρουκ. Αυτών, δηλαδή, που ζητούσαν από την ελληνική κυβέρνηση να μην απαντήσει, πάση θυσία, με δυναμικό τρόπο στην κατάληψη ελληνικού εδάφους από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις! Όταν οι τρεις Έλληνες αξιωματικοί έχαναν τη ζωή τους στο βωμό του καθήκοντος, ο πρωθυπουργός και οι αρμόδιοι υπουργοί επιχειρούσαν να "φορτώσουν" στις πλάτες του τότε αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων, ναυάρχου Χρήστου Λυμπέρη, όλες τις βαρύτατες ευθύνες για τον εθνικό διασυρμό. Ήταν τότε που ο κ. Πάγκαλος, λαμβάνοντας το λόγο από τον πανικόβλητο πρωθυπουργό, απευθυνόταν προς τον κ. Λυμπέρη και τον ρωτούσε: "Ρε αρχηγέ, δεν φυσάει λίγο παραπάνω ο καιρός, να πάρει τη σημαία να φύγουμε;"...
Η εθνική υποτέλεια
"Όχι πλοία, όχι σημαίες, όχι στρατιώτες". Η κοφτή αμερικανική διαταγή και το "ευχαριστώ", που από του βήματος της Βουλής, ο τότε "νεοφώτιστος" Κωνσταντίνος Σημίτης απηύθυνε προς τους Αμερικανούς, είναι οι επτά λέξεις, οι οποίες περιγράφουν λιτά και οδυνηρά την προδοσία που διαδραματίστηκε τη νύχτα της 30ής προς 31η Ιανουαρίου του 1996 στις βραχονησίδες Ύμια, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στη "μαύρη βίβλο" των προκλητικών τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο, αλλά και των ατελείωτων προδοσιών των ελληνικών κυβερνήσεων. Αρκετά χρόνια πέρασαν από τότε, και παρά τις... φιλότιμες προσπάθειες του Σημίτη και των υπολοίπων υπαιτίων για τα όσα συνέβησαν τη νύχτα των Υμίων (συμπεριλαμβανομένης της θυσίας των τριών αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού που επέβαιναν στο μοιραίο ελικόπτερο), να πέσει ο "πέπλος" της λήθης πάνω στα τραγικά γεγονότα, οι μνήμες παραμένουν ζωντανές. Η απόβαση των Τούρκων κομάντο στη "μικρή" Ύμια αποτέλεσε την κατοχύρωση μιας νέας εποχής πρωτοφανών αξιώσεων της Τουρκίας εις βάρος της ελληνικής κυριαρχίας, τους "καρπούς" των οποίων γεύεται έκτοτε, σχεδόν επί καθημερινής βάσεως, ο ελληνικός λαός.
Παραπομπές
- ↑ [Το μνημείο των πεσόντων Αξιωματικών της ελληνικής αεροπορίας κατά την κρίση των Υμίων. Βρίσκεται στην πλατεία Ρηγίλλης στην Αθήνα.]
