Αριστοτέλης
Ο Αριστοτέλης, Έλληνας φιλόσοφος, ένας από τους σπουδαιότερους φιλόσοφους και επιστήμονες της κλασσικής εποχής, γεννήθηκε το 384 π.X. στη Στάγειρα Χαλκιδικής και πέθανε στις 7 Μαρτίου 322 π.Χ. στη Χαλκίδα.
Βιογραφία
Οι γονείς του, Νικόμαχος και Φαιστίδα κατάγονταν από τους οικιστές της Χαλκιδικής. Ο πατέρας του ήταν από την Άνδρο και η μητέρα του από τη Χαλκίδα και ανήκε στο γένος των Ασκληπιαδών. Ο Αριστοτέλης έχασε νωρίς τους γονείς του και μεγάλωσε μακριά από την πατρίδα του, στον Αταρνέα της Τρωάδας. Ο πατέρας του Νικόμαχος ήταν γιατρός (μέλος της ιατρικής συντεχνίας των Ασκληπιαδών και γιατρός του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Β, τον οποίο είχε πατέρα ο Φίλιππος) και προόριζε τον Αριστοτέλη για διάδοχο της επαγγελματικής του δραστηριότητας. Αυτό δικαιολογείται καθώς επρόκειτο για εποχή που οι ιατρικές γνώσεις και μέθοδοι κρατούνταν μυστικές και κληροδοτούνταν από τον πατέρα στο γιο. Ο πατέρας του όμως πέθανε όταν ο Αριστοτέλης ήταν περίπου δέκα ετών κι έτσι δεν ακολούθησε τον επαγγελματικό χώρο της ιατρικής. Στη συνέχεια ανατράφηκε από το θείο του τον Πρόξενο, ο οποίος τον δίδαξε ελληνικά, ρητορική και ποίηση.
Το 367 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και έγινε δεκτός στην Ακαδημία του Πλάτωνα (ήταν τότε 17 ετών) στην οποία έζησε 20 χρόνια, στην αρχή ως μαθητής και στην συνέχεια ως συνεργάτης. Εκεί γνώρισε τον Πλάτωνα και η στάση του απέναντι του ήταν εξ αρχής κριτική και δημιουργική. Το 347 φεύγει από την Αθήνα και την ίδια χρονιά πεθαίνει και ο Πλάτωνας. Μαζί με τον Ξενοκράτη μεταβαίνει στην Άσσο, στην οποία παρέμεινε για 3 χρόνια. Αμέσως μετά ανέλαβε την μόρφωση του δεκατριάχρονου τότε, Αλεξάνδρου και αποφάσισε να επιστρέψει στη γενέτειρα του, τα Στάγειρα Χαλκιδικής. Στην Αθήνα επέστρεψε το 334 και παρέμεινε σ' αυτή ως το 323, διδάσκοντας στο περίφημο «Λύκειον», γυμναστήριο που βρισκόταν στη θέση του σημερινού Εθνικού Κήπου. Τότε, έντεκα χρόνια μετά το θάνατο του δασκάλου του Πλάτωνα ίδρυσε και την φιλοσοφική σχολή «Περιπατητική». Μετά το θάνατο του Μέγα Αλέξανδρου στην Αθήνα ανέλαβαν την εξουσία οι αντιμακεδονίζοντες και έτσι ο Αριστοτέλης αναγκάστηκε να φύγει για τη Χαλκίδα στην οποία πέθανε το 322 π.Χ. σε ηλικία 63 ετών.
Ιδέες και Έργο
Ο Αριστοτέλης ήταν μια από τις κορυφαίες μορφές του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, πνεύμα πολύπλευρο και ένας από τους μεγαλύτερους φιλόσοφους όλων των εποχών. Παρά την εικοσαετή παραμονή του στην Ακαδημία του Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης λόγω και της καταγωγής του είχε διαφοροποιηθεί στην φιλοσοφία του από την Πλατωνική φιλοσοφία. Είναι γεγονός ότι οι πολιτικές του αντιλήψεις διέφεραν σε πολλά σημεία από τις πολιτικές θεωρήσεις του Πλάτωνος. Σε αντιπαράθεση με την άποψη του Πλάτωνος ότι οι φιλόσοφοι πρέπει να είναι οι βασιλείς, ο Αριστοτέλης σημειώνει: «Δεν είναι απλώς περιττό για ένα βασιλιά να είναι φιλόσοφος, αλλά αποτελεί μειονέκτημα. Καλύτερα ένας βασιλιάς να συμβουλεύεται τους αληθινούς φιλοσόφους. Έτσι θα μπορούσε να γεμίσει τη βασιλική του εξουσία με καλές πράξεις και όχι με καλά λόγια».
Μεγάλη είναι η συνεισφορά του στη φυσική φιλοσοφία. Μελέτησε την ύλη, τις μεταβολές, την κίνηση, το χώρο, το χρόνο και το διάστημα. Συνέβαλλε καθοριστικά στην ανάπτυξη και εξέλιξη της αστρονομίας -δίνοντας έμφαση στους κομήτες-, της χημείας -δίνοντας έμφαση σε ορισμένες διαδικασίες όπως η καύση-, της μετεωρολογίας -καθώς επιδόθηκε στη σπουδή των συννεφών-, και αναμφισβήτητα της μαθηματικής επιστήμης με τη συστηματοποίηση του αφαιρετικού - συμπερασματικού τρόπου σκέψεως.
Καθιέρωσε την αρχή της «κοινής λογικής» και είναι ο δημιουργός της «λογικής». Κατά τον Αριστοτέλη η «λογική» είναι όργανο της φιλοσοφίας. Με την συλλογιστική του έδωσε τον ορισμό της «έννοιας» ως υποκειμενικό αντίκρισμα της ουσίας ενός πράγματος ενώ πίστευε ότι η εντύπωση μας για τα πράγματα διαμορφώνεται από τις ιδιότητες τους. Ταξινόμησε τις έννοιες στις εξής 10 κατηγορίες χρησιμοποιώντας για παράδειγμα έναν άνθρωπο γνωστό, τον Κορίσκο:
- Ουσία.
- Ποσότητα.
- Ποιότητα.
- Σχέση.
- Τόπος.
- Χρόνος.
- Θέση.
- Κατάσταση.
- Ενέργεια.
- Πάθημα.
Όσο αφορά την οντολογία ο Αριστοτέλης έλεγε ότι τα όντα αποτελούνται από ύλη και μορφή, συστατικά αιώνια και αμετάβλητα που συνυπάρχουν. Κατά την γένεση ενός όντος η ύλη αποτελεί την δυνατότητα της πραγμάτωσης και η μορφή την ενεργό παρουσία του. Η ύπαρξη είναι η παρουσία της μορφής μέσα στα πράγματα σε δεδομένο χώρο και χρόνο. Σύμφωνα τώρα με το τελεολογικό κριτήριο υποστήριξε ότι η φύση δημιουργεί πάνω σε προκαθορισμένη κλίμακα ειδών από τα ατελέστερα προς τα τελειότερα όντα τα οποία γίνονται για να εξυπηρετήσουν την πραγμάτωση άλλων ανώτερων ειδών.
Συγγραφικό έργο
Ιδιαίτερα γνωστά από τα έργα του είναι τα: «Περί ουρανού», «Περί ψυχής», «Περί ερμηνείας», «Ηθικά Νικομάχεια», «Ποιητική», «Πολιτικά», «Κατηγορίαι».
- «Κατηγορίαι»
- «Περὶ ἑρμηνείας»
- «Ἀναλυτικὰ πρότερα»
- «Ἀναλυτικὰ ὕστερα»
- «Τοπικά»
- «Περὶ σοφιστικῶν ἐλέγχων»
- «Ἠθικὰ Νικομάχεια»
- «Ἠθικὰ Μεγάλα»
- «Ἠθικὰ Εὐδήμεια»
- «Περὶ ἀρετῶν καὶ κακιῶν»
- «Πολιτικά»
- «Ἀθηναίων πολιτεία»
- «Περὶ οἰκονομίας»
- «Ῥητορικὴ τέχνη»
- «Ῥητορικὴ πρὸς Ἀλέξανδρον»
- «Περὶ ποιητικῆς»
- «Φυσικὴ ἀκρόασις»
- «Περὶ οὐρανοῦ
- «Περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς»
- «Μετεωρολογικά»
- «Περὶ κόσμου»
- «Περὶ ψυχῆς»
- «Περὶ αἰσθήσεως καὶ αἰσθητῶν»
- «Περὶ μνήνης καὶ ἀναμνήσεως»
- «Περὶ ὕπνου καὶ ἐγρηγόρσεως»
- «Περὶ ἐνυπνίων καὶ τῆς καθ᾽ ὕπνον μαντικῆς»
- «Περὶ μακροβιότητος καὶ βραχυβιότητος»
- «Περὶ νεότητος καὶ γήρως»
- «Περὶ πνεύματος»
- «Περὶ ζωιῆς καὶ θανάτου»
- «Περὶ ἀναπνοῆς»
- «Περὶ τὰ ζῶια ἱστορίαι»
- «Περὶ ζώιων μορίων»
- «Περὶ ζώιων κινήσεως»
- «Περὶ πορείας ζώιων»
- «Περὶ ζώιων γενέσεως»
- «Περὶ χρωμάτων»
- «Περὶ ἀκουστῶν»
- «Φυσιογνωμονικά»
- «Περὶ φυτῶν»
- «Περὶ θαυμασίων ἀκουσμάτων»
- «Μηχανικά προβλήματα»
- «Προβλήματα»
- «Περὶ ἀτόμων γραμμῶν»
- «Περὶ Ξενοφάνους, Ζήνωνος, Γοργίου»
- «Τὰ μετὰ τὰ φυσικά»
- «Ποιήματα»
- «Διαθῆκαι»
- «Ἀποσπάσματα»
- «Οἰκονομικά»
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
