Επαμεινώνδας Δημόπουλος

Ο Επαμεινώνδας Δημόπουλος, γνωστός ως E. ή Pete J. Demas, Αμερικανός μηχανικός αεροσκαφών με γνώσεις αεροναυπηγικής και πιλότος, Ελληνικής καταγωγής, απόφοιτος του Τεχνολογικού Ινστιτούτου «Mc Kinley» της Washington του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και του «Μ.Ι.Τ.», του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, στενός συνεργάτης του Αμερικανού Ναυάρχου Richard Evelyn Byrd τον οποίο συνόδευσε σε ορισμένες από τις πτήσεις και τις εξερευνητικές αποστολές του στην Αρκτική και στην Ανταρκτική την περίοδο 1926-1934 κι έγινε ο πρώτος Έλληνας που πάτησε στους πόλους της Γης, εφευρέτης του υπνόσακκου [sleepingbag] και μιας πλάστιγγας ζυγίσεως βαρέων οχημάτων, ευρεσιτεχνία που κατοχύρωσε το 1945, γεννήθηκε στις 31 Μαΐου 1905 στο μαρτυρικό χωριό Φενεός στην ορεινή Κορινθία και πέθανε στις 17 Νοεμβρίου 1979 στο Los Angeles County, [Λος Άντζελες], της Καλιφόρνια των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η σορός του αποτεφρώθηκε και σύμφωνα με την επιθυμία του οι στάχτες του διασκορπίστηκαν στην Ανταρκτική από Αμερικανικό αεροπλάνο που απογειώθηκε ειδικά γι' αυτό τον σκοπό.

E. ή Pete J. Demas

Ήταν άγαμος και δεν άφησε άμεσους απογόνους.

Βιογραφία

Ο Ιωάννης Δημόπουλος, ο πατέρας του Επαμεινώνδα Δήμα, που είχε απώτερη καταγωγή από το Βαρθολομιό του Νομού Ηλείας όπου υπάρχουν ακόμη συγγενείς της οικογένειας Δημόπουλου, μετανάστευσε από την Κορινθία και εγκαταστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, μαζί με κάποια από τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογενείας του. Στην πολιτεία της Washington στις Η.Π.Α. τα μέλη της οικογένειας Δημόπουλου εργάστηκαν σε καταστήματα εστιάσεως και σύντομα απέκτησαν το δικό τους εστιατόριο. Σε ένα από τα ταξίδια του στην Ελλάδα ο Ιωάννης Δημόπουλος πήρε μαζί του και τα τελευταία μέλη της οικογενείας του, μεταξύ τους και τον Επαμεινώνδα, ο οποίος εργάστηκε, κάνοντας μικροθελήματα, στο εστιατόριο της οικογένειας. Πελάτης τους ήταν ο τότε Ανθυποπλοίαρχος Richard E. Byrd -Ρίτσαρντ Μπάιρντ ή Μπερντ σύμφωνα με την πλέον συνήθη απόδοση, κάτοχος μιας ασυνήθιστης για την εποχή και φανταχτερής μοτοσυκλέτας. Το 1916 η μηχανή απέσπασε το θαυμασμό και την περιέργεια του εντεκάχρονου Επαμεινώνδα, ο οποίος ανέβηκε σ' αυτήν και άρχισε νε την οδηγεί, όμως λίγα μέτρα αργότερα, μη μπορώντας να την στρίψει, την οδήγησε πάνω στην βιτρίνα ενός γειτονικού καταστήματος προκαλώντας μικρές υλικές ζημιές στην βιτρίνα του. Η παρέμβαση του Ανθυποπλοιάρχου Byrd ήταν καταλυτική κι έσωσε ατον Επαμεινώνδα από τις συνέπειες της πράξεως του.

Με τη συμβουλή του Byrd που ενθουσιάστηκε από την τόλμη του μικρού Επαμεινώνδα, η οικογένεια του αποφάσισε να τον εγγράψει σε ειδικό σχολείο για την πλήρη και σωστή διαδαχή της Αγγλικής γλώσσας. Στη συνέχεια παρακολούθησε τα μαθήματα της Βασικής και της Μέσης εκπαιδεύσεως, ενώ μετά την ολοκλήρωση τους εισήχθη στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο «Mc Kinley» της Washington από το οποίο αποφοίτησε τον Φεβρουάριο του 1926 με επαίνους για τις μαθησιακές του ικανότητες. Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα από την εισαγωγή μέχρι την αποφοίτηση του από τον Τεχνολογικό Ινστιτούτο, ο Επαμεινώνδας Δημόπουλος, που είχε μεταβάλει το όνομα του σε Pete Demas, απέκτησε πτυχίο πιλότου, πράγμα ιδιαίτερα σπάνιο όσο και δύσκολο για την εποχή.

Αποστολή στην Αρκτική

Τον Ιανουάριο του 1926 ο Δήμας έλαβε ένα τηλεγράφημα από τον Richard E. Byrd, ο οποίος του ανακοίνωσε ότι τον είχε επιλέξει να πάρει μέρος στην αποστολή του στον Βόρειο Πόλο και του ζητούσε να παρουσιαστεί άμεσα στην ναυτική βάση όπου γίνονταν οι σχετικές προετοιμασίες. Τον Μάρτιο του 1928 η αποστολή ξεκίνησε με το ατμόπλοιο «Σαντιέ». Ο Δήμας συμμετείχε με την ιδιότητα του μηχανικού αεροσκαφών και του υπέυθυνου τροφοδοσίας. Στις 29 Απριλίου του ίδιου χρόνου το ατμόπλοιο έφτασε στο Kings Bay του Spitzbergen και εκεί συνάντησε τον Νορβηγό εξερευνητή Amudsen, που ετοιμάζονταν για την ίδια αποστολή, της εξερευνήσεως του Βορείου Πόλου της Γης. Στο Kings Bay η Αμερικανική αποστολή εγκατέστησε μια μικρή βάση στους πάγους και δημιούργησε ένα μικρό αεροδιάδρομο, προκειμένου να απογειωθεί ένα αεροσκάφος που θα επιχειρούσε το παρθενικό ανθρώπινο ταξίδι προς τον Πόλο.

Το αεροσκάφος τύπου «Fokker-Trimotor» έφερε δύο κινητήρες «Wright» 200 ίππων ο καθένας, κι έφερε το όνομα «Josepfine Ford» -από το όνομα της κόρης του μεγαλοεπιχειρηματία που είχε καταβάλει ένα τεράστιο ποσό για την χρηματοδότηση της αποστολής, είχε μεταφερθεί σαν ανταλλακτικά στο ατμόπλοιο και συναρμολογήθηκε από τον Δήμα για την πτήση. Ο Δήμας πραγματοποίησε κάποιες καινοτομίες στο «Fokker», στο οποίο αντικατέστησε τον πίσω τροχό με ένα σκι καθώς κι έναν μηχανισμό που θα το μάζευε την ώρα που θα βρίσκονταν στον αέρα. Το αεροσκάφος απογειώθηκε μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα της 9ης Μαΐου 1926 και ο Δήμας έμεινε σε μια καλύβα που είχε κατασκευάσει δίπλα στον υποτυπώδη αεροδιάδρομο περιμένοντας την επιστροφή του. Το αεροσκάφος, που στις 21:00 και τρία πρώτα λεπτά της 9ης Μαΐου σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ειδικής επιτροπης της Γεωγραφικής Υπηρεσίας, υπερίπτατο του Βορείου Πόλου επέστρεψε και προσγειώθηκε στις 17:45 της επόμενης ημέρας στην βάση. Μετά την λήξη της αποστολής και την επιστροφή τους στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ο Δήμας πρoσελήφθη από τον Byrd στην εταιρεία «America Trans Oceanic Company» και το 1927 πήρε μέρος σε όλες τις υπεραντλαντικές πτήσεις. Παράλληλα εργάστηκε στο «Hoover Field», το πρώτο εμπορικό-πολιτικό αεροδρόμιο της Ουάσιγκτον, όπου συνεργάστηκε και βοήθησε στην προετοιμασία του αεροπλάνου «Saint Luis Spirit», του Charles Lindeberg, του πιλότου που πρώτος πραγματοποίησε υπερατλαντική πτήση και κάλυψε την απόσταση μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και Ευρώπης.

Αποστολές στην Ανταρκτική

1η αποστολή

Το Σεπτέμβριο του 1928, ο Μπερντ αναχώρησε για μια δεύτερη αποστολή με προορισμό την Ανταρκτική, με σκοπό να πετάξει με το αεροπλάνο πάνω από την παγωμένη ήπειρο και να ρίξει μια Αμερικανική σημαία. Μεταξύ του πληρώματος ήταν και ο Δήμας, που δεν πάτησε το πόδι του στη νέα ήπειρο, ούτε πέταξε από πάνω της, όμως ήταν ο πρώτος Έλληνας που βρέθηκε στην περιοχή. Η αποστολή αναχώρησε στις 20 Σεπτεμβρίου 1928 από τις Ηνωμένες Πολιτείες με το πλοίο «Πόλη της Νέας Υόρκης», [«New York City»], και την αποτελούσαν 80 άτομα, που είχαν τρόφιμα για δυο χρόνια, τέσσερις συσκευές ασυρμάτου, 80 πόλους, τέσσερα αεροπλάνα, έλκηθρα και άλλα. Ο Δήμας ως υπεύθυνος μηχανικός φρόντιζε για την σωστή συντήρηση των αεροπλάνων. Τελευταίος σταθμός της αποστολής ήταν η Νέα Ζηλανδία, όπου λόγω των σφοδρών καιρικών φαινομένων τα περισσότερα μέλη της αποστολής δήλωσαν ότι αποχωρούν. Τα μέλη της αποστολής που απέμειναν προχώρησαν ως το Μεγάλο Φράγμα, ένα τεράστιο παγόβουνο που η κορυφή του χανόταν στα σύννεφα και το πλοίο «Πόλη της Νέας Υόρκης» δεν κατόρθωσε να προχωρήσει περισσότερο. Η αποστολή έφτασε στον πόλο τον Φεβρουάριο κι εγκαταστάθηκε σε διαμερίσματα που έχτισαν τα μέλη της πάνω στους πάγους, όπου δημιουργήθηκε η βάση «Little America», ενώ ξεκίνησαν οι προετοιμασίες για την πτήση του Μπερντ στον Πόλο, τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο που είχε φως, ενώ από τον Μάιο που νύχτωσε έως τον Οκτώβριο η αποστολή περιορίστηκε σε συμπληρωματικές εργασίες και ο Δήμας εκτός της ευθύνης του ως μηχανικού εργάστηκε σε καθήκοντα παρατηρητού της θερμοκρασίας και ανέφερε κάθε δίωρο στους υπευθύνους της βάσεως, τροφοδότη, συντηρητού των ξύλινων οικισμών της βάσεως και νυχτοφύλακα στο διάστημα της πολικής νύχτας των έξι μηνών. Η υπερπήδηση του Μεγάλου Φράγματος και η κατάκτηση του Νότιου Πόλου της Γης επιτεύχθηκε με την τρίτη προσπάθεια του αεροσκάφους «Floyd Benett», από το όνομα του πιλότου της πρώτης αποστολής του Byrd, το οποίο εξοπλίστηκε από τον Δήμα με δύο κινητήρες «Wright» στα πτερύγια και έναν κινητήρα «Cyclone» F-425 HP στο ρύγχος του.

Στην αποστολή στον Νότιο πόλο συμμετείχαν -εκτός των Αμερικανών- και οι ακόλουθες εθνικότητες: Δύο Άγγλοι, ένας Ιταλός, τρεις Γερμανοί, ένας Αυστραλός και ο Έλληνας Δήμας, ο οποίος έπεισε τους συντρόφους του των άλλων εθνικοτήτων ότι καλό θα ήταν μαζί με την Αμερικανική σημαία να διέλθουν πάνω από τον Πόλο και οι σημαίες των χωρών της καταγωγής τους. Μετά τη συζήτησε έγινε εισήγηση στον Byrd, υπό τον τύπο παρακλήσεως, που πείσθηκε και συμφώνησε ώστε το αεροπλάνο, διερχόμενο πάνω από τον Πόλο, να ρίξει την Aμερικανική σημαία, αλλά και να αναπετάξει τις σημαίες της Αγγλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδoς, της Γερμανίας και της Αυστραλίας. Ο Δήμας, έχοντας κατά νου να ρίξει και την Ελληνική σημαία στον Νότιο Πόλο, ζήτησε από τον Byrd να τον συνοδεύσει στο αεροπλάνο, όμως εκείνος αρνήθηκε. Ο Δήμας απευθύνθηκε στον ΜακΚόλεϊ έναν από τους υπαρχηγούς, με τον οποίον τον συνέδεε ιδιαίτερη φιλία και του εκμυστηρεύθηκε την σκέψη του να ριφθεί η σημαία της Ελλάδος πάνω στους πάγους. Ο ΜακΚόλεϊ, όταν γύρισε, αφηγήθηκε πως όταν έφθασαν πάνω από τον Πόλο, σηκώθηκε όρθιος ο Μπερντ και έριξε την Αμερικανική σημαία κραυγάζοντας «Ζήτω οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής». Την ίδια στιγμή αναπέταξαν πάνω σε μικρά κοντάρια πέντε μικροσκοπικές σημαίες των άλλων κρατών. Ο ΜακΚόλεϊ που κάθονταν πίσω από τον Μπερντ, έσπρωξε απότομα την Ελληνική σημαία η οποία έπεσε μαζί με την Αμερικανική πάνω στον Πόλο. Ο Μπερντ το αντιλήφθηκε αμέσως και μετά την επιστροφή στη βάση διέταξε ανακρίσεις. Η αλήθεια αποκαλύφθηκε και ο Byrd αφού φώναξε το Δήμα του είπε: «Είσαι γνήσιος απόγονος του πολυμήχανου Οδυσσέα. Τα κατάφερες μια χαρά.» Ύστερα από μερικές μέρες, το πλοίο «Πόλη της Νέας Υόρκης» απέπλευσε από το Μεγάλο Φράγμα επιστρέφοντας στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά από παραμονή δεκαπέντε μηνών κοντά στο Νότιο Πόλο και ο Byrd στέλνει τον Δήμα να παρακολουθήσει για δύο χρόνια μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης καθώς και στο «M.I.T.», το «Τεχνολογικό Ινστιστούτο Μασαχουσέτης, τονίζοντας του ότι του είναι απαραίτητος για την προετοιμασία της 2ης αποστολής του στην Ανταρκτική.

2η αποστολή

Το 1933 ο Ναύαρχος Ρίτσαρντ Μπάιρντ ξεκίνησε για τη δεύτερη εξερευνητική αποστολή του στην Ανταρκτική, απέσπασε τον Δήμα από το Μ.Ι.Τ. και δικαιολόγησε την ενέργεια του σε μία επιστολή που απέστειλε στον πρύτανη του ιδρύματος, Καρλ Κόμπτον: «...Πιστεύω ότι η καρδιά του θα ράγιζε αν έπρεπε να μείνει πίσω». Ο Δήμας κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Μ.Ι.Τ., όπου σπούδασε για λίγο αεροναυτική θεωρία, ζούσε στον Ναύσταθμο της Βοστώνης μαζί με τον συνεξερευνητή του στους Πόλους Άρνολντ Κλαρκ, στο «Bear of Oakland», ένα παλαιό φαλαινοθηρικό στο οποίο ο Μπάιρντ είχε πραγματοποιήσει τις κατάλληλες τεχνικές μετατροπές ώστε να συμμετάσχει στην αποστολή στην Ανταρκτική. Σύμφωνα με τον Δήμα: «..Το μόνο που χρειαζόσουν να πάρεις μαζί ήταν η δύναμη σου. Τα υπόλοιπα σου παρέχονταν» . Ο Δήμας υπηρέτησε ως επικεφαλής μηχανικός για τους ελκυστήρες κατά τη δεύτερη αποστολή στην Ανταρκτική και όπως και οι υπόλοιποι 55 άνδρες στον σταθμό «Little America» στην Ανταρκτική αντιμετώπιζαν θερμοκρασίες κάτω των -40° F, που καταπονούσαν ανθρώπους και μηχανές οδηγώντας τους στα όρια της καταρρεύσεως. Ο Δήμας περιγράφεται από τον Μπάιρντ να είναι «βουτηγμένος» στο λάδι κινητήρα, η σάρκα στα χέρια του να είναι «καμμένη και ζαρωμένη από τον παγετό του μετάλλου του εξοπλισμού τον οποίο διαρκώς χειριζόταν». Ο Δήμας έζησε επί μήνες συντηρώντας, διαμορφώντας και ελέγχοντας τον εξοπλισμό της αποστολής σε ένα ετοιμόρροπο, παγωμένο γκαράζ «το οποίο φαινόταν πάντα στα πρόθυρα της καταρρεύσεως» όπως γράφει ο Μπάιρντ στον απολογισμό της αποστολής του. Κάποια στιγμή διακινδύνευσε τη ζωή του για να σώσει έναν ελκυστήρα που βρέθηκε στο χείλος μίας ρωγμής στον πάγο. Όταν παρουσιάστηκε η ρωγμή, ο Δήμας εγκατέλειψε τον ελκυστήρα για να σωθεί όμως όρμησε αμέσως μέσα στην καμπίνα και οδήγησε το όχημα στη σωτηρία. Οι άνδρες της 2ης αποστολής στην Ανταρκτική διεξήγαγαν τις πρώτες σεισμικές έρευνες στο Ross Ice Shelf και προσδιόρισαν ότι το πάχος του πάγου κυμαινόταν μεταξύ 1.000 και 2.000 ποδιών –μέσα στη σημερινή ακτίνα των 600 έως 4.000 ποδιών. Επίσης πραγματοποίησαν τις νοτιότερες παρατηρήσεις κοσμικών ακτίνων και μετεωριτών έως τότε.

Η διάσωση του Ναυάρχου Byrd

Ο Δήμας βοήθησε στη διάσωση της ζωής του Μπάιρντ στη διάρκεια της μακράς χειμερινής νύκτας του 1934. Ο Ναύαρχος Byrd, από τον Μάρτιο του 1934 είχε εγκατασταθεί και διεξήγε μόνος του περιοδικές μετρήσεις θερμοκρασίας και βαρομετρικής πιέσεως στην Βάση «Weather Bolling Advance» της Ανταρκτικής ενδοχώρας, σε απόσταση 123 μιλίων από τη βάση «Little America» ενώ διατηρούσε επαφή με τον Δήμα μέσω ασυρμάτου, σε τακτικό πρόγραμμα, επιλέγοντας τον κώδικα Morse. Από τον Μάιο μέχρι τα τέλη Ιουλίου τα ραδιοφωνικά μηνύματα του Byrd κατέστησαν τόσο αποσπασματικά και ασυνάρτητα ώστε ο Δήμας σήμανε συναγερμό και ζήτησε να οργανωθεί αποστολή διασώσεως του Ναυάρχου, στην οποία τέθηκε επικεφαλής ο ίδιος και μαζί με δύο ακόμη συνεργάτες του, τους Thomas Poulter και Amory -Bud- Waite, έσπευσε σε βοήθεια του Byrd. Ο κινητήρας του ελκυστήρα, μάρκας Citroen, κατέρρευσε και οι διασώστες έχασαν τον προσανατολισμό τους μέσα στις τυφωνικές θύελλες, τόσο που χρειάστηκαν τρεις αποτυχημένες απόπειρες έως ότου ο Δήμας και οι δύο συνεργάτες του κατορθώσουν να φθάσουν στην Βάση «Advance», λίγο πριν τα μεσάνυχτα της 10ης Αυγούστου, διασχίζοντας δίχως διακοπή την παγωμένη απόσταση. Φτάνοντας στην προκεχωρημένη βάση ο Δήμας συνάντησε τον Byrd να υποφέρει και να είναι στα πρόθυρα του θανάτου από δηλητηρίαση μονοξειδίου του άνθρακα που προκλήθηκε από τις αναθυμιάσεις της σόμπας του, ενώ μετά βίας μπορούσε να σταθεί όρθιος. Ο Byrd και οι συνεργάτες του παρέμειναν στην προκεχωρημένη βάση για περισσότερο από δύο μήνες, μέχρι ο Ναύαρχος να αναρρώσει και να τον μεταφέρουν με αεροπλάνο στην βάση «Little America». Στις αρχές του 1935 η αποστολή επέστρεψε στις Η.Π. Αμερικής.

Η σχέση του Δήμα με την Ελλάδα

Το 1930 ο Δήμας απέστειλε στην Ελλάδα μια ίδια σημαία μ' αυτήν που άφησε στον Νότιο Πόλο. Την σημαία έστειλε στο Ιστορικό Μουσείο Αθηνών, ανακοινώνοντας με επιστολή που απέστειλε στον τότε πρόεδρο της Ελληνικής βουλής, Ηλία Τσιριμώκο, το γεγονός στην Ελληνικές Αρχές. Επιστολή που διαβεβαιώνει για τον σημαντικό ρόλο του διαδραμάτισε στην αποστολή στην Ανταρκτική ο Δήμας, απέστειλε στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ο Ναύαρχος Byrd, στον οποίο ο πρωθυπουργός απάντησε στις 9 Οκτωβρίου 1930 με δική του επιστολή στην οποία αναφέρει:
«Αθήναι, 9 Οκτωβρίου 1930
Αγαπητέ μου Ναυάρχε Μπέρντ
Επιθυμώ να σας εκφράσω τας ευχαριστίας μου δια την επιστολήν σας της 14ης Αυγούστου. Συνεκινήθην πραγματικά όταν ανέγνωσα τα περί της ρίψεως της Ελληνικής Σημαίας υπεράνω του Νοτίου Πόλου και μέγιστην ευχαρίστησιν και με αισθήματα αληθούς ευγνωμοσύνης, εδέχθην την άλλην Ελληνικήν Σημαίαν, η οποία μεταφέρθη εις την Ανταρτικήν και μου εδόθη υπό του κυρίου Ντέμας ο οποίος έτυχεν του προνομίου να σας υπηρετήση κατά την ένδοξον εξευρένησίν σας...».

Μία Ελληνική σημαία που φυλάσσεται σήμερα στο Ναυτικό Μουσείο Πειραιώς είναι άγνωστο αν είναι αυτή που ο Δημόπουλος χάρισε στο Ελληνικό κράτος. Στις 21 Ιουνίου 1982 η συλλογή του Επαμεινώνδα Δήμα δωρήθηκε στο Ναυτικό Μουσείο Πειραιώς από τους κληρονόμους του. Η συλλογή αποτελείται από 10 ασπρόμαυρα φιλμ χωρίς ήχο, τα οποία παρουσιάζουν την διατλαντική πτήση του ναυάρχου Byrd το 1927, με το αεροπλάνο «America», την θαλάσσια επιχείρηση στο Νότιο Πόλο με το πλοίο «City of New York», την διάσχιση της διώρυγας του Παναμά, την επίσκεψη στα νησιά του Πάσχα και της Νέας Ζηλανδίας, τον Ανταρκτικό σταθμό «Little America», φωτογραφίες από τη ζωή στο σταθμό, την πτήση πάνω από το Νότιο Πόλο το 1927, την μεγαλειώδη επιστροφή στη Νέα Υόρκη όπως επίσης και την τελετή βραβεύσεως της εξερευνητικής ομάδας από τον τότε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον υπάρχουν τέσσερις ακόμα κασέτες από το 1972, όπου ο Δήμας αφηγείται και περιγράφει τις σκηνές από τα χωρίς ήχο φιλμ του αρχείου του.

Ύστερα χρόνια

Ο Δήμας δεν επέστρεψε στο Μ.Ι.Τ., όπως είχε δεσμευτεί στον Πρύτανη του Ινστιτούτου ο Ναύαρχος Byrd, και εργάστηκε για τις εταιρίες «Douglas Aircraft» και «Lockheed Aircraft» στην Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια. Από το 1925 ήταν ήδη ο εφευρέτης του υπνόσακκου [sleepingbag] και το 1940 το Μ.Ι.Τ. έγραψε το όνομα του στο μητρώο των τελειοφοίτων του. Το 1945 ο Δήμας κατοχύρωσε την ευρεσιτεχνία μιας πλάστιγγας ζυγίσεως βαρέων οχημάτων. Ο Επαμεινώνδας Δημόπουλος συνταξιοδοτήθηκε το 1970 και συνέχισε να ζει στο Λος Άντζελες όπου πέθανε το 1979 σε ηλικία 74 ετών. Είχε ζητήσει η σορός του να αποτεφρωθεί και οι στάχτες του να διασκορπιστούν στην Ανταρκτική. H κυβέρνηση των Η.Π.Α. σεβάστηκε την επιθυμία του Έλληνα εξερευνητή και ένα Αμερικανικό αεροπλάνο πέταξε πάνω από την Ανταρκτική για το λόγο αυτό.

Μνήμη Επαμεινώνδα Δήμα

Προς τιμήν του Επαμεινώνδα Δήμα, μια περιοχή της Ανταρκτικής ονομάστηκε Range of Demas, μια οροσειρά μήκους 15 χιλιομέτρων στην Ανταρκτική καθώς και σε παγετώδη απόληξη στη Θάλασσα του Άμουνδσεν, στην ίδια ήπειρο. O Δήμας υπήρξε η μοναδική Ελληνική συμμετοχή στην εξερεύνηση των αρκτικών περιοχών. Το 1978, ένα χρόνο πριν από το θάνατο του, παραχώρησε συνέντευξη στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» όπου εξιστόρησε τις περιπέτειες του στην Ανταρκτική και ανέφερε την επιθυμία του να δωρίσει στην Ελλάδα σπάνιο αρχειακό υλικό από τις εξερευνήσεις της Ανταρκτικής, όπως κινηματογραφικές λήψεις, φωτογραφίες, μετάλλια, βιβλία, και σημειώσεις. Στη συνέντευξη περιγράφει με παράπονο και θαυμαστή κατανόηση, περιγράφει τις ταλαιπωρίες που υπέστη όσες φορές προσπάθησε δια μέσου του Προξενείου του Σαν Φρανσίσκο να έρθει σε επαφή με τους αρμοδίους στην Ελλάδα, για να δωρίσει τα αρχεία του. Το 1973 διαρκούσης της 21ης Απριλίου επί πρωθυπουργίας Γεωργίου Παπαδόπουλου επισκέφθηκε την Ελλάδα, ως επίσημος προσκεκλημένος της Ελληνικής κυβερνήσεως, και ενημερώθηκε ότι η Ελληνική σημαία που είχε μαζί του στην Ανταρκτική, την οποία το 1930 δώρισε στο ελληνικό κράτος, είχε χαθεί.

Το 1982 οι κληρονόμοι του δώρισαν τις σημαντικές κινηματογραφικές λήψεις από τις εξερευνήσεις της Ανταρκτικής από το αρχείο του στο Ναυτικό Μουσείο Πειραιά. Η παρακαταθήκη του είναι σήμερα μερικά σκορπισμένα κουτιά στα πατώματα του Ναυτικού Μουσείου Πειραιώς, τα οποία αποτελούν προσβολή και λοιδορία στην μνήμη και την κληρονομιά του, την αγάπη του για την πατρίδα και αποτελούν παντελή περιφρόνηση της συμβολής του στην ιστορία της επιστήμης της γεωγραφίας. Η αποστολή του 1934 παρήγαγε επιστημονικά αποτελέσματα στους τομείς της γεωλογίας, της ζωολογίας, της αστρονομίας, όπως η μελέτη κοσμικών ακτινών και η παρακολούθηση αστεροειδών, στην μελέτη των πάγων και σε πολλούς άλλους τομείς.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Ανακάλυψις: Επαμεινώνδας Δήμας] Ιωάννης Γιαννόπουλος, Περιοδικό «Τρίτο Μάτι», τεύχος , σελίδες 34η-41η.]
• [Ο Έλληνας εξερευνητής που κατέκτησε την Ανταρκτική, αλλά τον αγνόησε το ελληνικό κράτος! fosonline.gr, Δευτέρα, 30 Μαΐου 2022, 14:20'.]
• [Demas Range: Antarctica]
• [Επαμεινώνδας Δήμας: Ένας Έλληνας μηχανικός στις πρώιμες εξερευνήσεις της Ανταρκτικής]
• [Επαμεινώνδας Δημόπουλος: Ο πρώτος Έλληνας στην Ανταρκτική]
• [Πώς ο πρώτος Έλληνας που βρέθηκε στο νότιο πόλο περιέγραψε την εμπειρία του]
• [Επαμεινώνδας Δημόπουλος (E.J. Demas) Η κατάκτηση της Ανταρκτικής 1929]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org