Ευγένιος ο Αιτωλός
Ο Όσιος Ευγένιος Αιτωλός κατά κόσμο Ιωαννούλης ή Γιαννούλης, Έλληνας κληρικός, λόγιος και επιφανής διδάσκαλος του Γένους, σθεναρός αγωνιστής και μετέπειτα Άγιος της Ορθοδοξίας του οποίου η μνήμη επιτελείται στις 6 Αυγούστου, γεννήθηκε το 1597 στο Μεγάλο Δένδρο Αιτωλίας και πέθανε στις 12 η ώρα της 5ης Αυγούστου 1682 στη μονή Βραγγιανών στην περιοχή των Αγράφων. Τάφηκε στο νάρθηκα του καθολικού της Ιερής μονής της Αγίας Παρασκευής.
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Ο Ευγένιος κατάγονταν από φτωχή αγροτική οικογένεια. Έμαθε τα πρώτα γράμματα, καλλιγραφία και μουσική στο μοναστήρι της Παναγίας Βλοχού κοντά στο Αγρίνιο και μετά το 1612, διδάχτηκε βυζαντινή μουσική στο μοναστήρι της Παναγίας στο Τροβάτο Ευρυτανίας, κοντά στον Ιερογιώτατο Αντώνιο. Το 1615 χειροτονήθηκε διάκονος στη Μονή Τατάρνας.
Επίσκεψη στο Άγιο Όρος & στο Σινά
τη συνέχεια μαζί με τον Γέροντα του Αρσένιο επισκέφθηκαν το Άγιο Όρος, όπου ο Ευγένιος συνδέθηκε με τον σχολάζοντα επίσκοπο Χαραλάμπη και παρέμεινε για ένα διάστημα στη Μονή Ξηροποτάμου. Το 1619 που επισκέφθηκε τη Μονή Αγίας Αικατερίνης Σινά, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον Κύριλλο Λούκαρη, τότε Αλεξανδρείας και μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη. Η πρώτη λειτουργία του ως πρεσβυτέρου έγινε στον ναό της Παναγίας στην κορυφή του όρους Σινά.
Μετά το Σινά, επισκέφθηκε για προσκύνημα τους Αγίους Τόπους, όπου παρέμεινε από το 1619 ως το 1622 και υπηρέτησε ως εφημέριος του πατριαρχικού παρεκκλησίου του Αγίου Κωνσταντίνου. Σπούδασε στα Ιεροσόλυμα, στα Τρίκαλα, στη Σχολή της Βαρνάκοβας, στην Κεφαλληνία κοντά στον Παίσιο Μεταξά και στη Ζάκυνθο, όπου υπήρξε μαθητής του Θεόφιλου Κορυδαλλέα, τον οποίο ακολούθησε στην Κωνσταντινούπολη το 1636, όταν ο Κύριλλος Λούκαρης, ως Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως τον κάλεσε να διδάξει στην πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή. Στην Κωνσταντινούπολη ο Ευγένιος φοίτησε στην Πατριαρχική Σχολή, ενώ τοποθετήθηκε εφημέριος στο Ναό του Κοντοσκαλίου. Παρέμεινε έως το 1639 κοντά στον Θεόφιλο Κορυδαλλέα, ενώ κατόπιν μαθήτευσε κοντά στο Μελέτιο Συρίγο για μικρό διάστημα, πριν επανέλθει και πάλι κοντά στον Κορυδαλλέα. Στην Κωνσταντινούπολη βίωσε πολλές ταλαιπωρίες για την προσήλωση του στην Ορθοδοξία και καθαιρέθηκε από τον Τουρκόφιλο και Λατινόφρονα Πατριάρχη Κύριλλο Κοντάρη, όμως το 1639, ο Πατριάρχης Παρθενίας τον αποκατέστησε.
Επιστροφή στην Ελλάδα
Επιστρέφοντας στην κυρίως Ελλάδα, μετέβη στην Άρτα όπου το 1939 διεύθυνε την εκεί σχολή και το 1640 βρέθηκε στο Αιτωλικό, όπου δίδαξε αρκετούς φοιτητές μεταξύ των οποίων και τον καταγόμενο από το Καρπενήσι Ιάκωβο, τον μετέπειτα επίσκοπο Λιτζάς και Αγράφων και το 1641 φυλακίστηκε από τους Τούρκους. Το 1645 εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι, όπου διεύθυνε την σχολή. Τον ίδιο χρόνο, μόλις άρχισε ο Ενετο-Τουρκικός πόλεμος έφυγε για την Ευρυτανία και δίδαξε στα Βραγκιανά και στο Καρπενήσι, όπου ίδρυσε οικοτροφείο για τους άπορους μαθητές. Ίδρυσε και λειτούργησε από το 1645-1661, με μικρή μόνο διακοπή στα Ορλωφικά γεγονότα, τη Σχολή Ανωτέρων και σχολείο κοινών γραμμάτων, ενώ ανήγειρε εκ βάθρων τον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας, κυρίως για τις ανάγκες της Σχολής, τον οποίο υπήγαγε στο Πατριαρχείο και κατόρθωσε να χαρακτηρισθεί ως Σταυροπηγιακός. Το 1661 ίδρυσε Σχολείο στο χωριό Μεγάλα Βραγγιανά Αγράφων, το γνωστὸ και ως «Ἑλληνομουσείον Ἀγράφων». Συνέθεσε ασματικούς κανόνες για τον Άγιο Διονύσιο τον εν Ολύμπω.
Σύμφωνα με όσα γράφει σε μια επιστολή του, στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας επικρατούσαν, «...Πανταχού οιμωγαί, ολολυγμοί, στεναγμοί και θρήνοι, δυσπραγίαι ουκ ευαρίθμητοι... καταδρομή των φορολόγων αδυσώπητος το υπήκοον επικαλείται τον θάνατον μάλλον ή το ζην...» [1].
Περιπλανήθηκε διδάσκοντας και το 1674 ξαναγύρισε στο Καρπενήσι, στην παλιά του Σχολή, όπου έμεινε ως το 1675. Μετά από μερικές περιπλανήσεις του στη Ναύπακτο, στο Μεσολόγγι και στο Αιτωλικό, και παραμονή στη Μονή Τατάρνας, επέστρεψε στα Βραγγιανά και δίδαξε ως το 1680. Μετά από δύο χρόνια εξεδήμησε προς Κύριον και ετάφη στο νάρθηκα της Αγίας Παρασκευής, όπου είχε ετοιμάσει ο ίδιος τον τάφο του.
Μνήμη Ευγένιου Αιτωλού
Είχε προφητικό χάρισμα, ήταν ταπεινός, ελεήμων, φιλάνθρωπος, φωτισμένος δάσκαλος, αγαπούσε τη λειτουργική ζωή, έζησε με στερήσεις και βίο ανεπίληπτο. Κατηχούσε τους πολυπληθείς μαθητές του στη γνήσια ορθόδοξη πίστη και παράδοση. Άφησε αξιόλογο συγγραφικό έργο και πολύτιμες επιστολές, που διακρίνονται για βαθιά ελληνομάθεια, γνήσιο εκκλησιαστικό φρόνημα και σοφία. Ανέδειξε πολλούς και σπουδαίους μαθητές, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν Πατριάρχες, Επίσκοποι και ο Αναστάσιος Γόρδιος ο Βραγγιανιώτης, ιερομόναχος και διάδοχος του στη Σχολή της Γούβας των Βραγγιανών, που εκτός από τη Θεολογία και την κλασσική Φιλολογία, σπούδασε και ιατροφαρμακευτική στην Πάδοβα της Ιταλίας.
Ο Αναστάσιος Γόρδιος υπήρξε ο βιογράφος του. Ο Ευγένιος οσιοποιήθηκε με υπ’ αρ. 346/1η Ιουλίου 1982 Πατριαρχικὴ και Συνοδικὴ Πράξη και η μνήμη του αναφέρεται την 6η Αυγούστου, όμως καθώς συμπίπτει με την μεγάλη εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος εορτάζεται την 5η Αυγούστου. Στο Καρπενήσι υπάρχουν δύο παρεκκλήσια του.
Απολυτίκιον Οσίου Ευγενίου
Το απολυτίκιο του Οσίου Ευγενίου αναφέρει: «Διδάσκαλος ἔνθεος καὶ ὁδηγὸς τῶν πιστῶν ἐδείχθης ἐν Πνεύματι, οἴα θεράπων Χριστοῦ, Εὐγένιε Ὅσιε, λόγω γὰρ διαπρεπῶν καὶ λαμπρότητι βίου, ὤφθης τῆς εὐσέβειας πρακτικὸς ὑποφήτης, διὸ ἡ Ἐκκλησία μακαρίζει σέ.»
Βιβλιογραφία
- Ο μεγάλος διδάσκαλος του Γένους Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός-Και οι σπουδαιότεροι μαθητές των Σχολών των Αγράφων, Πάνος Ι. Βασιλείου
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραπομπές
