Παύλος Βλαστός
Ο Παύλος Βλαστός, Έλληνας λαογράφος που θεωρείται ο θεμελιωτής και πατέρας της Κρητικής λαογραφίας, λόγιος και μουσικολογιότατος ο οποίος ήταν και συνθέτης αλλά και καταγραφέας με βυζαντινή παρασημαντική, που η λαογραφική του εργασία είναι λίγο πιο πρόδρομη από την επίσημη λαογραφική επιστήμη που ιδρύθηκε στην Ελλάδα από τον Νικόλαο Πολίτη, γεννήθηκε το 1832 στο χωριό Βιζάρι Αμαρίου του νομού Ρεθύμνης της Κρήτης όπου και πέθανε το 1926.
Βιογραφία
Καταγόταν από τη μεγάλη βυζαντινή οικογένεια των Βλαστών και πατέρας του ήταν ο Γεώργιος Βλαστός. Ο Παύλος είναι κατά πάσαν πιθανότητα ένας από τους πρώτους που διδάχτηκε τη μουσική με τη «Νέα Μέθοδο» σημειογραφίας της βυζαντινής μουσικής για αντικατάσταση της στενογραφικής παλαιάς, στο Ρέθυμνο, όπου είχε την τύχη να γνωρίσει τον Κωνσταντίνο Ψαρουδάκη, διαπρεπή μουσικοδιδάσκαλο της εποχής, για τον οποίο έτρεφε μεγάλο σεβασμό και τον μνημόνευε συχνά στα σημειώματά του. Τελειοποίησε τις μουσικές του γνώσεις στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια διορίστηκε δάσκαλος και ιεροψάλτης στο Ηράκλειο. Ήταν πολυσχιδής πνευματική προσωπικότητα, η αγαπημένη του ενασχόληση από τα νεανικά του χρόνια ήταν η κωδικογραφία, αλλά και άνθρωπος του δικαίου, που διετέλεσε πληρεξούσιος της επαρχίας του Αμαρίου. Μετά την επανάσταση του 1866 και εξής συμμετείχε σε στρατιωτικές οργανώσεις οι οποίες βοηθούσαν τους αγωνιστές με την αποστολή πολεμοφοδίων. Τα ίδια χρόνια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ως πρόσφυγας κι ως τα βαθιά γεράματα του συνέχιζε με πάθος να αντιγράφει κλασικές εκκλησιαστικές συνθέσεις.
Το όνομα του έχει δοθεί στη μικρή οδό που συνδέει την πλατεία 25ης Μαρτίου με την οδό Αρκαδίου -πρώην Κοραή/Ασωμάτων, στην πόλη του Ρεθύμνου. Την Τετάρτη 10η Δεκεμβρίου 2014, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιερού Ναού των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων της πόλεως Ρεθύμνης, πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση για την παρουσίαση της νέας μουσικής εκδόσεως της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου με τίτλο: «Εκκλησιαστικά Μελοποιήματα Παύλου Βλαστού», η οποία περιλαμβάνει πρωτότυπα και, μέχρι σήμερα, ανέκδοτα εκκλησιαστικά μελωδήματα του συνθέτη.
Εργογραφία
Σε ηλικία 24 χρονών, ξεκίνησε τη συστηματική συλλογή λαογραφικού υλικού της Κρήτης, μετά από σχετική προτροπή του πατέρα του, όπως αναφέρει ο ίδιος σε σχετική αφιέρωσή του. Κατέγραψε απίστευτο πλήθος ιστορικών, λαογραφικών και γλωσσικών στοιχείων, όπως παραδόσεις, τραγούδια, πάνω από 400 δημοτικά τραγούδια –της τάβλας, της αγάπης, του γάμου, νανουρίσματα, κάλαντα, ηρωϊκά, ρίμες, παραλογές, ήθη και έθιμα κάθε είδους, δοξασίες και εκδηλώσεις του φυσικού, πνευματικού και κοινωνικού λαϊκού βίου, από ολόκληρη την Κρήτη. Οι καταγραφές αυτές έχουν πολύ μεγάλη αξία, αφού οι περισσότερες έγιναν πολύ πριν το 1900. Συγκέντρωσε πλήθος πληροφοριών, σχετικών με τον λαϊκό πολιτισμό, τη γεωλογία της Κρήτης, τη βοτανική, την ιστορία, την αρχαιολογία και τη φιλολογία. Η συλλογή του συμπληρώνεται από μουσική και ποιήματα της λόγιας παραδόσεως, εκκλησιαστικά μέλη, εμβατήρια και θουρίους, τραγούδια και χορούς από την υπόλοιπη Ελλάδα, τα νησιά της Σύρου και της Σίφνου, αλλά και την Ευρώπη, σχολικά άσματα καθώς και δικά του στιχουργήματα.
Το υλικό που συγκέντρωσε αποθησαυρίστηκε σε ένα αρχείο 94 μεγάλων χειρόγραφων τόμων, κάποιοι από αυτούς έχουν και πάνω από 2.000 σελίδες, περίπου 70 χιλιάδες σελίδες είναι το έργο του Βλαστού, εκ των οποίων οι 41, περίπου 26.000 σελίδες, περιλαμβάνουν τη λαογραφική ύλη. Το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του τεράστιου αρχείου του παραμένει ανέκδοτο. Τα χειρόγραφά του φυλάσσονται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, στα Χανιά, από το 1963 όταν εκδόθηκε με συμβολαιογραφική πράξη, δωρεά του ανιψιού του Γεωργίου Βλαστού. Από τότε μέχρι σήμερα έχει μελετηθεί από διάφορους ερευνητές. Αποτελείται από υποδειγματικά τακτοποιημένες συλλογές ιστορικών στοιχείων, τραγουδιών, παραδόσεων, λέξεων της κρητικής διαλέκτου. Το αρχείο περιλαμβάνει
- Ήθη και έθιμα του γάμου από διάφορες περιοχές της Κρήτης,
- Τραγούδια και μαντινάδες για κάθε στιγμή του γάμου, για τα προυκιά, το πάρσιμο τση νύφης, δηλ. τη συνεπαρσά, παινέματα κ.λ.π., κάποιες από τις οποίες ιδιαίτερα συγκινητικές, ιδίως μαντινάδες για κοπελιές και παλληκάρια ορφανά από τον έναν ή και τους δύο γονείς, καθώς και σατιρικά τραγούδια, ριζίτικα, ιστορικές ρίμες για διάφορους Κρητικούς ήρωες της Τουρκοκρατίας.
- Ένα πολύ πλούσιο και εξαιρετικά κατατοπιστικό γλωσσάρι κρητικών λέξεων, πολλές από τις οποίες είναι εντελώς άγνωστες στην εποχή μας.
Εκδοτικό έργο
Υπήρξε συνεργάτης του περιοδικού «Φόρμιγξ». Πραγματοποίησε ελάχιστες δημοσιεύσεις σε κάποιες εφημερίδες και πρόλαβε να εκδώσει μονάχα το κλασσικό βιβλίο του
- «Ο Γάμος εν Κρήτη» [1], που εκδόθηκε το 1893 και ανατυπώθηκε το 1987.
Το βιβλίο του αφιέρωσε στη μνήμη του πατέρα του, για τον οποίο, ανάμεσα στα άλλα, γράφει ότι «Συ πρώτος μεταξύ των άλλων πατριωτικών διδαγμάτων Σου μοι ενέπνευσες την ιδέαν της περισυλλογής των τοιούτων πατρίων μαργαριτών, τους οποίους ο ψευδοπολιτισμός μετ' επιβουλής εισχωρών ήρξατο να εκτοπίζη τον ένα μετά τον άλλον».
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Παύλος Βλαστός
- Παύλος Βλαστός. Ο πατέρας της Κρητικής λαογραφίας
- Χορωδία και ορχήστρα παραδοσιακής μουσικής "Παύλος Βλαστός"
- Κρητικά τραγούδια δημοσιευμένα από τον Παύλο Βλαστό
- Παύλος Βλαστός (Στιχουργός)
- Κρητική Μούσα-Δημώδη άσματα της Κρήτης εκ της ανεκδότου συλλογής Παύλου Βλαστού
Παραπομπές
- ↑ «Ο Γάμος εν Κρήτη» Ολόκληρο το έργο