Χριστόδουλος Περδικάρης
Ο Χριστόδουλος Περδικάρης, Έλληνας εθνικιστής, ιατρός και εθνικός αγωνιστής, επαναστάτης και Μακεδονομάχος με την ιδιότητα του Πράκτορα Α' Τάξεως, αρχηγός του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή της Νάουσας, γεννήθηκε το 1856 στην πόλη της Νάουσας και απεβίωσε στις 25 Δεκεμβρίου του 1908 στη Νάουσα από πνευμονία.
|
| ||
| ||
| Γέννηση: 1856 | ||
| Τόπος: Νάουσα, Μακεδονία | ||
| Σύζυγος: κόρη γιατρού Νικολαΐδη (α' γάμος) | ||
| Τέκνα: Θάλεια, Έλλη, Κωνσταντίνος | ||
| Υπηκοότητα: Οθωμανική | ||
| Ασχολία: Ιατρός, Μακεδονομάχος | ||
| Θάνατος: 25 Δεκεμβρίου 1908 | ||
| Τόπος: Νάουσα, Μακεδονία | ||
Ο Περδικάρης παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο, στην Θεσσαλονίκη, με την κόρη του γιατρού Νικολαΐδη, γνωστού ιδιοκτήτη κλινικής της πόλεως, όμως η σύζυγος του πέθανε στη διάρκεια του τοκετού μαζί με το παιδί που έφερνε στον κόσμο. Μετά την επιστροφή του στη Νάουσα παντρεύτηκε την Ναουσαία Καλλιόπη Λαμνίδη, τη γνωστή ως «αδελφή Ντίντο» όπως ήταν το ψευδώνυμο της στον Μακεδονικό Αγώνα, από την οποία έγινε πατέρας τριών παιδιών, της Θάλειας μετέπειτα συζύγου Χρ. Σαμαρά και γνωστής λογοτέχνου, της Έλλης και του μετέπειτα δικηγόρου Αθηνών Κωνσταντίνου Περδικάρη, που σκοτώθηκε από τυχαία εκπυρσοκρότηση του περιστρόφου της συζύγου του Υβόνης, γνωστής κοσμικής και όμορφης Αθηναίας.
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Η οικογένεια Περδικάρη ανήκε στις ιστορικές, επιφανείς και οικονομικά ευκατάστατες της Νάουσας που μέλη της είχαν συμμετάσχει στην Εθνεγερσία του 1821, όπως η οικογένεια του γιατρού Αντώνιου Περδικάρη. Πατέρας του Χριστόδουλου ήταν ο πλούσιος έμπορος Κωνσταντίνος Περδικάρης, ενώ αδέλφια του ήταν ο μεγαλύτερος του και μετέπειτα δικηγόρος εθνικός αγωνιστής Εμμανουήλ Περδικάρης, η Ελένη Περδικάρη μετέπειτα σύζυγος Χατζηγιαννάκη και ο επίσης Μακεδονομάχος Αντώνιος Περδιοκάρης.
Σπουδές
Ο Χριστόδουλος παρακολούθησε τα μαθήματα της εγκυκλίου και της μέσης εκπαιδεύσεως στη γενέτειρα του. Στη συνέχεια φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη διάρκεια των σπουδών του ανέπτυξε έντονη φοιτητική και πατριωτική δράση. Μετά την αποφοίτηση του από την Ιατρική σχολή, ο Περδικάρης υπήρξε ο τρίτος Ναουσαίος πτυχιούχος γιατρός, εμπλούτισε τις γνώσεις του πραγματοποιώντας μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι.
Εθνική δράση
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στη γενέτειρα του και πέρα από την άσκηση του επαγγέλματος του συμμετείχε στους εθνικούς αγώνες με στόχο την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού. Το 1878, μαζί με τον Βατικιώτη, συμμετείχε στην επανάσταση του Λιτόχωρου και πήρε μέρος στις μάχες στον Κολινδρό και στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων. Μετά την αποτυχία των κινημάτων ο αδελφός του, ο Εμμανουήλ Περδικάρης, συνελήφθη από τους Τούρκους, ύστερα από προδοσία από τον Δεσπότη Κίτρους. Μεταφέρθηκε και φυλακίστηκε στην Κωνσταντινούπολη όπου καταδικάστηκε σε θάνατο δι' απαγχονισμού όμως η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια έπειτα από δωροδοκία των Τούρκων, την μεσολάβηση της Ρωσικής Πρεσβείας και το ενδιαφέρον των Ελλήνων της Πόλης Ευγενίδη και Ζαρίφη.
Διαφυγή στην Αθήνα
Ο Χριστόδουλος μπόρεσε και κατέφυγε στην Αθήνα όπου συναντήθηκε με τον παλαιό συμφοιτητή του, στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, τον γιατρό Αντώνη Χρηστομάνο, ο οποίος είχε καταγωγή από το χωριό Κατράνιτσα της περιοχής του Πύργου στην επαρχία Εορδαίας. Ο Χριστόδουλος στην Αθήνα ήρθε σε επαφή με το Κέντρο του Μακεδονικού Αγώνα και εντάχθηκε σ' αυτό. Εκεί συνάντησε και τον Στέφανο Δραγούμη, συμπολεμιστή του στη μάχη στο Λιτόχωρο και μετέπειτα Πρωθυπουργό. Με εντολή του ταξίδεψε στην Ταγγέρη του Μαρόκου προκειμένου να ζητήσει οικονομική ενίσχυση από τον πλούσιο εξάδελφό του, τον Ιωάννη (Τζων) Περδικάρη, όμως η αποστολή του δεν είχε αποτέλεσμα καθώς ο διεθνιστής και ειρηνόφιλος Τζων αρνήθηκε κάθε είδους βοήθεια -οικονομική ή άλλης μορφής- αν επρόκειτο για πολεμικούς σκοπούς. Στην Αθήνα ο Χριστόδουλος συμμετείχε στην ίδρυση του Πανελλήνιου Γυμναστηρίου και συνεργάστηκαν με τον Δημήτριο Βικέλα για την προώθηση της Ολυμπιακής Ιδέας.
Εθνική δράση / Νάουσα / Μακεδονικός Αγώνας
Με εντολή του Εθνικού Κέντρου ο Χριστόδουλος επέστρεψε στη Μακεδονία και αρχικά εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη όμως σύντομα διατάχθηκε να μεταβεί στη γενέτειρα του στη Νάουσα. Στις εκλογές της 2ας Απριλίου του 1893 εκλέχθηκε μέλος της Τοπικής Δημογεροντίας της Νάουσας ακι επιλαχών εκλέχθηκε ο αδελφός του Αντώνιος Περδικάρης. Λίγο καιρό αργότερα, στις 5 Ιουλίου του ίδιου έτους, Ο Χριστόδουλος εκλέχθηκε Έφορος ενώ παράλληλα επιδόθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια στην οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα. Με ψευδώνυμα, συχνότερα το «Μαχάων», όπως το όνομα ενός από τους στρατιωτικούς γιατρούς στις ιστορίες του Ομήρου, κι άλλοτε το «Προκόπιος», αποτέλεσε τον πρώτο σύνδεσμο της περιοχής του με το Προξενείο Θεσσαλονίκης και την Αθήνα. Έτσι, όταν έφτασε η ώρα, η πόλη ήταν πανέτοιμη να στηρίξει τα σώματα των Κωνσταντίνου Μαζαράκη, Μ. Κατσίγαρη, Π, Σκουντρή, Τέλλου Άγρα και των άλλων γενναίων Μακεδονομάχων του Βάλτου. Το τοπικό Κέντρο Άμυνας αποτελούσε επιτροπή με πρόεδρο τον Ζαφειράκη Λόγγο, ταμία τον Γεώργιο Περδικάρη, γραμματέα τον Σταύρο Χωνό και μέλη τους Κωνσταντίνο Χατζημαλούση, Μπέμπη Δημητριάδη, Φίλιππα Αρνή, Αριστείδη Κόκκινο, Θεόδωρο Λαναρά, Σπύρο Λαναρά και άλλους ενώ πολλοί κατατάχτηκαν στα αντάρτικα σώματα.
Τα έτη που ακολούθησαν η κατοικία του Χριστόδουλου Περδικάρη μετατράπηκε σε πυρήνα, κέντρο διακινήσεως και περιθάλψεως των Ελλήνων ανταρτών-επαναστατών. Στον αγώνα του ο Περδικάρης είχε την αμέριστη συμπαράσταση και βοήθεια της συζύγου του η οποία φιλοξενούσε και περιποιούνταν τα τραύματα των μακεδονομάχων, ενώ παράλληλα φρόντιζε να απολυμαίνονται τα ρούχα τους, για να αποφεύγεται η φθειρίαση και η ψώρα. Επίσης η Ελένη, η αδελφή του γιατρού Περδικάρη, ήταν πολύτιμη συνεργάτιδα του υπολοχαγού Εξαδάκτυλου και πολλές φορές έφθανε φορτωμένη ως τον Βάλτο με τρόφιμα και φάρμακα, για να περιποιηθεί τους αντάρτες που υπέφεραν από την ελονοσία και τους πυρετούς [1]. Η ιδιότητα του γιατρού επέτρεπε στον Περδικάρη να έρχεται σε καθημερινή επαφή με πλήθος κόσμου και να εργάζεται με άνεση για την οργάνωση και κινητοποίηση των αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνος και γενικότερα των Ελλήνων της ευρύτερης περιοχής. Συγχρόνως χρησιμοποίησε και ενεργοποίησε, με απόλυτη επιτυχία, τις γνωριμίες του με τους οικονομικά ισχυρούς -Έλληνες και Τούρκους καθώς ήταν φίλος και συμφοιτητής με τον Τούρκο Βαλή της Θεσσαλονίκης- φροντίζοντας για την οικονομική διασφάλιση της επιτυχίας των επιχειρήσεων, κάθε μορφής και είδους, του Μακεδονικού Αγώνα.
Ο αδελφός του Χριστόδουλου, ο Εμμναουήλ Περδικάρης, έζησε είκοσι επτά μαρτυρικά χρόνια στις φυλακές, από το 1878 έως το 1905, ώσπου έχασε το νου του και ειδοποιήθηκε ο Χριστόδουλος να φροντίσει για την παραλαβή του. Ο γιατρός μετέβη στην Κωνσταντινούπολη και τον έφερε στο πατρικό τους σπίτι στη Νάουσα όπου ο Μανώλης έζησε «ήρεμος-τρελλός». Στις 17 Μαΐου εκείνου του έτους, στο δάσος του Μπατατσίν (Πάτωμα) κοντά στην Έδεσσα σε συμπλοκή Ελληνικού σώματος με βουλγαρικό, τραυματίστηκε ο υπομοίραρχος Σπύρος Σπυρομήλιος -γνωστός ως καπετάν Μπούας- ο οποίος μεταφέρθηκε σε φιλικό σπίτι σε χωριό της περιοχής και ακολούθως οι άντρες του σώματος Μαζαράκη τον διακόμισαν στη Νάουσα. Εκεί νοσηλεύτηκε τρεις μήνες από τους ιατρούς Περδικάρη και Χαρισιάδη.
Τον Φεβρουάριο του 1907 ο Καπετάν Άγρας διατάχθηκε από το Εθνικό Κέντρο, για λόγους υγείας και ασφαλείας, να μεταβεί στη Νάουσα, προκριμένου να αναρρώσει και νααναλάβει από την περιπέτεια της υγείας του και τους δύο τραυματισμούς του. Εκεί φιλοξενήθηκε στο σπίτι του εμπόρου και φίλου του Διαμαντή Μπίλλη ενώ την ομαλή αποκατάσταση της υγείας του παρακολουθεί ο γιατρός Περδικάρης και την φαρμακευτική αγωγή του είχε αναλάβει ο Φαρμακοποιός Φίλιππος Αρνής, που είχε περιθάλψει πολλούς άνδρες των Ελληνικών σωμάτων. Ο Χριστόδουλος βίωσε με δραματικό τρόπο τον απαγχονισμό των συναγωνιστών του Καπετάν Άγρα του Μακεδονικού Αγώνα και του Τώνη Μίγγα, μετά από ενέδρα των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Η πίκρα του γιατρού Περδικάρη, που φιλοξενούσε τον τραυματία και ασθενή Άγρα, στο σπίτι του στην Νάουσα ήταν τεράστια καθώς και η απογοήτευσή του γιατί δεν κατόρθωσε να μεταπείσει τον Έλληνα καπετάνιο να ματαιώσει και να αποφύγει τη μοιραία συνάντηση του, στις 3/16 Ιουλίου 1907, με τους Βουλγάρους κομιτατζήδες Βάνε Ζλάταν και Γκεόργκι Κασάπτσε στο Γκαμπράν Καμίν, δεκαέξι χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Νάουσας. Σύμφωνα με τη μαρτυρία [2] του φαρμακοποιού Φίλιππου Αρνή, ο Άγρας μετέβη στη συνάντηση προς συνεννόηση, εν αγνοία των ιθυνόντων της Νάουσας και συγκεκριμένου του τότε αρχιερατικού επίτροπου εν Ναούση του Μητροπολίτου Βεροίας-Ναούσης, του ιατρού Χριστόδουλου Περδικάρη, του Σπυρίδωνα Λαναρά που ήταν βιομήχανος της περιοχής και του δημοδιδάσκαλου Κωνσταντίνου Δημητριάδη που τότε αρθρογραφούσε με το ψευδώνυμο «Ερμής»
Το τέλος του
Οι κακουχίες του Αγώνα και η υπερένταση που του προκλήθηκε εξ αιτίας τους κλόνισαν την υγεία του γιατρού Περδικάρη, Σε κάποιο από τα συχνά ταξίδια του στο βάλτο της λίμνης των Γιαννιτσών, όπου είχε τη φροντίδα των Ελλήνων ανταρτών, ασθένησε από πνευμονία και αμέσως μεταφέρθηκε στην Θεσσαλονίκη. Εκεί ανέλαβαν τη φροντίδα του οι φίλοι του γιατροί Αλέκος Ζάννας και Ασλανιάν, όμως παρά τις προσπάθειες τους η κατάσταση της υγείας του δεν βελτιώθηκε. Γνωρίζοντας ότι το τέλος πλησιάζει ο Περδικάρης ζήτησε να επιστρέψει στον τόπο που γεννήθηκε και με κοινή απόφαση -δική του, των γιατρών και της οικογενείας του μεταφέρθηκε στο πατρικό του στη Νάουσα, όπου έφτασε σχεδόν αναίσθητος από σωματική κόπωση και οργανική εξάντληση. Εξέπνευσε ανήμερα των Χριστουγέννων του 1908. Η νεκρώσιμη ακολουθία του τελέστηκε με πάνδημη συμμετοχή λαού, κλήρου και των επιφανών της τοπικής Ελληνικής κοινότητος.
Ο αδελφός του Χριστόδουλου, ο εθνικός μάρτυρας-δικηγόρος Εμμανουήλ Περδικάρης απεβίωσε από περιτονίτιδα το 1913, σε ηλικία 59 χρόνων, χωρίς να μπορεί να αντιληφθεί την απελευθέρωση της ιδιαίτερης πατρίδος του για την οποία αγωνίστηκε και μαρτύρησε.
Μνήμη Χριστόδουλου Περδικάρη
Ο Χριστόδουλος Περδικάρης αποχώρησε από τα εγκόσμια αφήνοντας πίσω του τις καλύτερες εντυπώσεις ανθρώπου και αγωνιστή, ο οποίος όμως, δυστυχώς, δεν πρόλαβε να ζήσει και να χαρεί την πραγματοποίηση των πόθων και αγώνων του και την ενσωμάτωση της Μακεδονίας, αλλά και της ιδιαίτερης πατρίδος του της Νάουσας, στον Ελληνικό εθνικό κορμό. Ο Δήμος της Νάουσας τιμώντας την μνήμη του Περδικάρη, έδωσε το όνομά του σε δρόμο της πόλεως, από το διοικητήριο-Καμένα προς τα Μπατάνια, ως δείγμα ελάχιστης ευγνωμοσύνης για τη συνεισφορά και τη δράση του στον Μακεδονικό Αγώνα.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- [Στα μυστικά του Βάλτου Πηνελόπη Δέλτα, κεφάλαιο ΚΘ', σελίδες 228η κ.ε.]
- [Περδικάρης Χριστόδουλος Μακεδονομάχοι, macedonian-fighters.com]
- [Οι αδελφοί Περδικάρη, Χριστόδουλος και Μανωλάκης. Τάκης Μπάιτσης, περιοδικό «Νιάουστα», Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1988, έτος ΙΒ', τόμος ΣΤ', τεύχος 44ο, σελίδες 111η & 113η.]
- [Οι γιατροί της Νάουσας στο Μακεδονικό Αγώνα Τάκης Μπάιτσης, περιοδικό «Νιάουστα», Απρίλιος-Σεπτέμβριος 2005, έτος 27ο, τεύχος 111-112ο, σελίδες 13η-16η.]
Πηγή
- [Τάκης Μπάιτσης, «Οι γιατροί της Νάουσας στον Μακεδονικό Αγώνα», περιοδικό «Νιάουστα», αριθμός τεύχους 111ο-112ο, σελίδες 14η-15η.]
Παραπομπές
- ↑ [Παύλος Αχ. Νταφούλης, «Η υγειονομική περίθαλψη κατά την ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνος», Διδακτορική διατριβή, Ιατρική Σχολή, Ιωάννινα 2007, σελίδα 43η.]
- ↑ [Φίλλιπος Αρνής, αυτούσια ιστορική αφήγηση στο Γεώργιο Γεωργιάδη στο «Ιστοριογραφική Έρευνα περί του Άγρα και Μίγκα εις την πόλιν Ναούσης 1-4/3/1958», σελίδα 5η.]
[[
