Απόστολος Βακαλόπουλος

Ο Απόστολος Βακαλόπουλος Έλληνας ιστορικός συγγραφέας, ο ιστορικός του νεότερου ελληνισμού, και καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, γεννήθηκε στις 11 Αυγούστου 1909 στο Βόλο και πέθανε τις τελευταίες βραδυνές ώρες της 9ης Ιουλίου 2000 στη Θεσσαλονίκη, έπειτα από πολύμηνη περιπέτεια με την υγεία του. Η κηδεία του έγινε το απομεσήμερο της 10ης Ιουλίου και η νεκρώσιμη ακολουθία εψάλη στον ναό της Του Θεού Σοφίας.

Ήταν παντρεμένος με την Ειρήνη Βακαλοπούλου και γιοι τους είναι ο καθηγητής Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος και ο Ευάγγελος Βακαλόπουλος.

Απόστολος Βακαλόπουλος
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 11 Αυγούστου 1909
Τόπος: Βόλος (Ελλάδα)
Θάνατος: 9ης Ιουλίου 2000
Τόπος: Θεσσαλονίκη (Ελλάδα)
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Πανεπιστημιακός καθηγητής, Ιστορικός συγγραφέας.

Βιογραφία

Η οικογένεια του εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1914, μετά τη λήξη των δύο Βαλκανικών πολέμων, όπου ο Απόστολος ολοκλήρωσε τα μαθήματα της Βασικής και Μέσης εκπαιδεύσεως. Σπούδασε στην νεοιδρυθείσα Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είχε μεταξύ των καθηγητών του τον Αντώνιο Σιγάλα, και έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιστορία και την αρχαιολογία, ενώ ειδικεύτηκε στην υστεροβυζαντινή και νεοελληνική ιστορία, Αποφοίτησε το 1934 και πραγματοποίησε με επιτυχία, μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία. Στη διάρκεια των σπουδών του συμμετείχε ως βοηθός στις ανασκαφές που πραγματοποιούσε στην τοποθεσία «Μικρό Έμβολο» ο καθηγητής Κωνσταντίνος Ρωμαίος.

Αρχικά εργάσθηκε ως καθηγητής στη Μέση εκπαίδευση στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930, διδάσκοντας Ιστορία, Αρχαία και Νέα Ελληνικά. Το 1939 αναγορεύτηκε διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στη συνέχεια το 1943, άμισθος Υφηγητής της Ιστορίας της Νεωτέρας Ελλάδος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με θέμα της διατριβής του

• «Πρόσφυγες και προσφυγικόν ζήτημα κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν του 1821», για την οποία βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών και επί ένα χρόνο δίδαξε τη ζωή και το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια.

Συμμετείχε στον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο και πολέμησε στο Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού και στη συνέχεια του Ελληνογερμανικού πολέμου. Στη διάρκεια της τριπλής Κατοχής της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα, συνεργάσθηκε ως ιστορικός με τους αρμόδιους παράγοντες της Γενικής Διοικήσεως Βορείου Ελλάδος για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της Βουλγαρικής, Ιταλικής και Ρουμανικής προπαγάνδας στην περιοχή της Μακεδονίας και δημοσίευσε εργασίες για την ελληνικότητα της Μακεδονίας. Το 1951 εξελέγη τακτικός καθηγητής Νεοελληνικής Ιστορίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου παρέμεινε έως τη συνταξιοδότηση του το 1974, οπότε και αποχώρησε λόγω ορίου ηλικίας και ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος στην «Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών», διετέλεσε μέλος, και διατέλεσε Αντιπρόεδρος και Έφορος Βιβλιοθήκης από το 1946 και μετά, εκλεγόμενος στο Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας

Διακρίσεις

Τιμήθηκε από την Ελληνική Πολιτεία και από ξένα Πανεπιστήμια και επιστημονικές εταιρείες. Απέσπασε πολλά βραβεία και διακρίσεις για την επιστημονική και ερευνητική του δράση, ενώ εκπροσώπησε την Ελλάδα σε πολλά διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Ταξίδεψε για μελέτες και έρευνές του καθώς και για διαλέξεις στην Αυστρία, Γερμανία και Ηνωμένες Πολιτείες καθώς επί­σης και σε πολλές από τις Βαλκανικές χώρες. Υπήρξε πολύγλωσσος και μπορούσε να διαβάζει σχε­δόν όλες τις γλώσσες που χρησιμοποίησε στα έργα του στη γλώσσα που γράφτηκαν.

Τιμήθηκε με το

• «Αριστείον Ιστορικών και κοινωνικών Επιστημών» Ακαδημίας Αθηνών, το 1970, βραβείο που απονεμήθηκε για πρώτη φορά,
• Βραβείο Ζάππα,
• Διεθνές βραβείο Herder το 1979, από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών.

Βραβεύτηκε με το

• Μετάλλιο του Σταυρού των Ταξιαρχών του Τάγματος του Φοίνικος,
• Μετάλλιο του Τάγματος του Γεωργίου Α',
• Αναμνηστικό μετάλλιο από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών.

Εργογραφία

Οι επιστημονικές του εργασίες φτάνουν τις 242 και ξεκινούν από το 1935, οι οποίες αφορούν τη Θεσσαλονίκη, τη μείζονα Μακεδονία και τον Νέο Ελληνισμό. Έδωσε δεκάδες διαλέξεων και υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών «Ελληνικά», «Μακεδονικά» και «Balkan Studies», ενώ από το 1983 έως το 1986, ως Πρόεδρος στο Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου [Ι.Μ.Χ.Α.] συνέβαλε στην καταγραφή των ιστορικών γεγονότων της Μακεδονίας και εργάστηκε για την προαγωγή της ιστορικής έρευνας και της επιστήμης. Συμμετείχε ως μέλος στην Εποπτική επιτροπή που εξέδωσε τη δωδεκάτομη «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους».

Είναι από τους κύριους υποστηρικτές της συνέχειας του Ελληνισμού. Με το έργο του, διεύρυνε τη θεματολογία τις έρευνας, προέβαλε νέες ιστορικές πηγές, αναφέρθηκε σε ζητήματα που αφορούν τη δημογραφία και την οικονομία,την κοινωνική οργάνωση και τον καθημερινό βίο, στην Ελληνική διασπορά και στον πολλαπλό της ρόλο, ενώ συγκρότησε μια πιο ολοκληρωμένη γενεαλογία των επαναστατικών κινημάτων κατά την Τουρκοκρατία.

Έγραψε Ιστορικά έργα, μελετήματα, άρθρα και παρουσίασε ανακοινώσεις σε συνέδρια, μεταξύ των οποίων

• «Ο εκπολιτιστικός ρόλος του Νέου Ελληνισμού στη Ν.Α.Ευρώπη»,
• «Οι περιοχές Εορδαίας και Ελίμειας κατά τους νεωτέρους χρόνους»,
• «Πρόσφυγες και προσφυγικόν ζήτημα κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν του 1821», το 1939,
• «Αιχμάλωτοι Ελλήνων κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν του 1821», το 1941,
• «Τα ελληνικά στρατεύματα του 1821: οργάνωση, ηγεσία, τακτική, ψυχολογία», το 1948,
• «Περί των προσφυγικών εγκαταστάσεων εν τη περιοχή της Θεσσαλονίκης»,
• «Καίρια θέματα στην ιστορία μας»,
• «Οι ομιλίες του Μητροπολίτη Ισιδώρου», το 1960, περιοδικό «Μακεδονικά»,
• «Ιστορία της Μακεδονίας 1354-1833», το 1969,
• «Ο χαρακτήρας των Ελλήνων», το 1980,

στο οποίο φιλοξενεί εκτενείς αναφορές Ευρωπαίων περιηγητών-ιστορικών για τους προγόνους μας, πριν και μετά το 1821, όπου τονίζεται ότι «...ο ελληνικός λαός παρά τις πολυάριθμες προκαταλήψεις του είναι άξιος της ευρωπαϊκής ευεργεσίας...».

• «Η Ιστορία της Θεσσαλονίκης 316 π.Χ.-1983», το 1983,
• «Ιστορία της Θάσου, 1453-1912»,
• «Επίλεκτες Βασικές Ιστορικές Πηγές της Ελληνικής Επανάστασης», Εκδόσεις Βάνιας» Θεσσαλονίκης, το 1990.

Το σπουδαιότερο από τα πολυάριθμα έργα του είναι η

• «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους 1204-1831», το 1962, έργο οκτώ τόμων, [στα γαλλικά «Association pour I΄ encouragement des Etudes Grecques»].

Η ιστορία του εκφράζει την συμβαντολογική γερμανική ιστορική σχολή και πλουτίζεται με δυο χωριστούς τόμους

• «Πηγές της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ Ε. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ «Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών»
• Σπουδάζοντας την «Ιστορία από τις πηγές της...ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟ» Πολιτιστικό περιοδικό «Ενενήντα Επτά»
• Μνήμη Απόστολου Βακαλόπουλου Ελένη Μήτσιαλα-Ζεγκίνη, Περιοδικό «Νιάουστα», τεύχος 93, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2000.

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org