Κυρά της Ρω
Η Δέσποινα Αχλαδιώτη, γνωστή ως Η Κυρά της Ρω [1] , Ελληνίδα εθνικίστρια, αγωνίστρια της Εθνικής Αντιστάσεως κατά την περίοδο της κατοχής της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα, η οποία από το 1943 και έως λίγες ημέρες πριν το θάνατο της πραγματοποιούσε την έπαρση και φρόντιζε για την υποστολή της Ελληνικής σημαίας στην ακριτική νησίδα της Ρω, γεννήθηκε το 1892 και πέθανε στις 13 Μαΐου 1982 από εγκεφαλικό επεισόδιο στο νοσοκομείο της Ρόδου. Η νεκρώσιμη ακολουθία της τελέστηκε με δημοσία δαπάνη στο Καστελλόριζο, παρουσία του τότε Υφυπουργού Εθνικής Αμύνης Αντώνη Δροσογιάννη, και της αποδόθηκαν τιμές Εθνικής ηρωίδας. Η σορός της μεταφέρθηκε με σκάφος του Πολεμικού Ναυτικού και τάφηκε κάτω από τον ιστό της σημαίας στη νησίδα της Ρω, όπως ήταν η επιθυμία της.
Ήταν έγγαμη με τον Κωνσταντίνο Αχλαδιώτη, ο οποίος απεβίωσε το 1940 την ώρα που τον μετέφεραν με ψαρόβαρκα στο Καστελλόριζο για να του παρασχεθεί ιατρική βοήθεια.
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Πατέρας του ήταν ο Χρήστος ή Σταυριανός Σαρίας και μητέρα της η Μαριγώ Τερέση, των οποίων ήταν το μόνο κορίστι, ενώ ήταν γονείς και τεσσάρων αγοριών. Η Δέσποινα σε νεαρή ηλικία γνώρισε κι ερωτεύθηκε τον μετέπειτα συζυγό της Κώστα Αχλαδιώτη, ο οποίος με τον αδελφό του πήγε από την Αστυπάλαια στο Κατσελλόριζο σαν εργάτης στα αμπέλια της οικογένειας του πατέρα της και παρά την αντίθεση των γονέων της η Δέσποινα δέχτηκε να την απαγάγει κι ακολούθησε τον Αχλαδιώτη. Ο γάμος τους έγινε στον πολιούχο του νησιού, τον Ιεό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, με κουμπάρο τον Γιώργο Μύρικλη.
Το 1927, η Δέσποινα και ο σύζυγος της Κωνσταντίνος Αχλαδιώτης εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Ιταλοκρατούμενη ερημική νησίδα της Ρω, όπου τότε ζούσαν ελάχιστες οικογένειες, προκειμένου να ασχοληθούν με την κτηνοτροφία. Το 1929 η Δέσποινα Αχλαδιώτου ύψωσε για πρώτη φορά μια αυτοσχέδια Ελληνική σημαία, όταν ξύπνησε ένα πρωί και είδε στην κορυφή του νησιού να κυματίζει η Τουρκική σημαία. Πήγε στο σπίτι, πήρε ένα λευκό σεντόνι, μια γαλάζια κουρτίνα και έραψε μιά γαλανόλευκη. Κατέβασε με τον σύζυγο της την Τουρκική σημαία και τοποθέτησε στη στη θέση της την Ελληνική. Σταδιακά οι λίγες οικογένειες της Ρω εγκατέλειψαν το νησί, έτσι η Δέσποινα κι ο άντρας της έγιναν οι μοναδικοί κάτοικοι.
Το 1940 ασθένησε αιφνιδίως ο Κώστας Αχλαδιώτης από σκωληκοειδίτιδα και η φωτιά που άναψε η Δέσποινα για να ειδοποιήσει με σινιάλα καπνού τους κατοίκους του Καστελλόριζου και τους παραπλέοντες ψαράδες δεν έγινε εγκαίρως αντιληπτή. Όταν μια ψαρόβαρκα έφτασε στη νησίδα και παρέλαβε τον Αχλαδιώτη -καθυστερημένα όπως αποδείχθηκε- για να τον μεταφέρει στον γιατρό του Καστελόριζου, εκείνος άφησε την τελευταία του πνοή μέσα στην βάρκα που τον είχε παραλάβει από περιτονίτιδα. Η Δέσποινα αφού φρόντισε την ταφή του σύζύγου της επέστρεψε στην νησίδα της Ρω, αυτή τη φορά μαζί με την τυφλή υπερήλικη μητέρα της, όπου έζησε τα χρόνια της κατοχής, έδρασε με τις αποστολές στρατευμάτων για τη Μέση Ανατολή, κρύβοντας και φυγαδεύοντας αξιωματικούς και στρατιώτες, ενώ πρόσφερε υπηρεσίες σε στρατιώτες του Ιερού Λόχου. Ο βιογράφος της Κυριάκος Χονδρός, την περιγράφει [2] σαν μια γυναίκα με «δυνατή φωνή και γοργή περπατησιά». Η Δέσποινα δεν εγκατέλειψε την νησίδα της Ρω ακόμη και το 1943, όταν μετά τη συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας του Μπενίτο Μουσολίνι, το Καστελόριζο βομβαρδίστηκε από την Αγγλική αεροπορία και οι περισσότεροι από τους κατοίκους του νησιού εξαναγκάστηκαν από τους Άγγλους να απομακρυνθούν. Παρέμεινε μόνη στη Ρω και αντιμετώπισε τους κινδύνους με θάρρος και ψυχραιμία.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 1943, το Ελληνικό αντιτορπιλικό «Παύλος Κουντουριώτης», κατέπλευσε στο ελεύθερο από τους Ιταλούς Καστελόριζο. Το νησί μετατράπηκε σε έδρα των Συμμάχων, που όταν έμαθαν από τους ντόποιους για μια γυναίκα που κατοικεί στη βραχονησίδα της Ρω έστειλαν ναύτες να τη χαιρετήσουν και να την προμηθεύσουν με τρόφιμα και εφόδια. Η Δέσποινα τους βοηθούσε καθ’όλη τη διάρκεια των επιχειρήσεων και όταν τα πλοία περνούσαν μπροστά από τη Ρω έτρεχε και τα χαιρετούσε κουνώντας τη σημαία. Ως τις 19 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου η περιοχή αποτέλεσε στόχο επιθέσεων της Γερμανικής αεροπορίας και σταδιακά οι κάτοικοι του νησιού έφυγαν με πλοία, είτε προς Κύπρο είτε προς τις ακτές της Μικράς Ασίας, όμως η Δέσποινα Αχλαδιώτη παρέμεινε στη νησίδα της Ρω, φροντίζοντας για την έπαρση και την υποστολή της Ελληνικής σημαίας και προσφέροντας βοήθεια σε Ιερολοχίτες που βρήκαν καταφύγιο στην Ρω. Στις 10 Φεβρουαρίου 1947, με τη Συνθήκη των Παρισίων το Καστελλόριζο, η νησίδα της Ρω όπως κι όλόκληρο το νησιωτικό σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων καθώς και όλες οι παρακείμενες νησίδες και βραχονησίδες, περιήλθαν στην Ελλάδα.
Τον Αύγουστο του 1974, την περίοδο που η Δέσποινα Αχλαδιώτη απουσίαζε από την νησίδα της Ρω για λόγους υγείας, ο Τούρκος δημοσιογράφος Ομάρ Κασάρ και δύο ακόμα Τούρκοι πολίτες, αποβιβάστηκαν στην Ρω και ανάρτησαν σε ιστό ύψους τεσσάρων μέτρων την Τουρική σημαία. Η Δέσποινα Αχλαδιώτη επιστρέφοντας στη νησίδα υπέστειλε την Τουρική σημαία, κι αυτό αποτέλεσε την αφορμή που έγινε γνωστή η νησίδα της Ρω και η Δέσποινα Αχλαδιώτη. την 1η Σεπτεμβρίου 1975, κατέπλευσε στο Καστελόριζο το ανθυποβρυχιακό σκάφος «Γ. Πεζόπουλος» προκειμένου να υποστηρίξει την Κυρά της Ρω, όμως μια άλλη Τουρκική σημαία τοποθετήθηκε στη νήσο Στρογγυλή απέναντι στα νότια του Καστελόριζου.
Τιμητικές διακρίσεις
Η Δέσποινα Αχλαδιώτη, τιμήθηκε
- από την Ακαδημία Αθηνών το 1975,
- το Πολεμικό Ναυτικό,
- την Βουλή των Ελλήνων,
- τον Δήμο Ρόδου,
- την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος καθώς και άλλους φορείς.
Στις 23 Νοεμβρίου 1975, το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης απέστειλε ναυτικό άγημα και αντιπροσωπεία του Γ.Ε.Ν., [Γενικό Επιτελείο Ναυτικού], στο Καστελόριζο, όπου της απένειμε μετάλλιο για τις «προσφερθείσες εθνικές υπηρεσίες της» την πολεμική περίοδο 1941-1944, όπως αναφέρει η απόφαση του τότε Υπουργού Αμύνης.
Το τέλος της
Η «κυρά της Ρω» νοσηλεύτηκε τους τελευταίους τρεις μήνες της ζωής της στο Δημόσιο νοσοκομείο της Ρόδου όπου απεβίωσε στις 13 Μαΐου 1982 και κηδεύτηκε την επόμενη ημέρα στο Καστελλόριζο. Το φέρετρο της ήταν σκεπασμένο με την Ελληνική σημαία. Σήμερα στη νησίδα της Ρω υπάρχει ο τάφος της, τα δύο μικρά σπιτάκια όπου διέμενε και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου.
Μνήμη Δέσποινας Αχλαδιώτη
Για την ηρωική της δράση πρώτος έγραψε ο Μιχάλης Χονδρός το 1960, στα «Καστελλοριζιακά Νέα». Στην διάρκεια της βραβεύσεως της από την Ακαδημία Αθηνών, η Δέσποινα Αχλαδιώτου είπε: «Τα ξερονήσια του Καστελόριζου και της Ρω τα αγαπώ. Έμεινα μόνη μου το 1943 στο Καστελόριζο με την τυφλή μου μάνα, όταν έφευγαν όλοι οι κάτοικοι του νησιού στη Μέση Ανατολή και στην Κύπρο. Με την Ελληνική σημαία υψωμένη και την αγάπη για την Ελλάδα βαθιά ριζωμένη μέσα μου πέρασα όλες τις κακουχίες. Η ζωή στη Ρω δεν είναι και τόσο ευχάριστη, αλλά νιώθεις πιο πολύ την Ελλάδα, χαμένος όπως είσαι στο πέλαγος, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις τουρκικές ακτές. Την Ελληνική σημαία θέλω να μου τη βάλουν μαζί μου στον τάφο....». Παρόντες στη βράβευση της ήταν όλοι οι κάτοικοι του Καστελλόριζου, όπου έγινε η τελετή, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν για να την ευχαριστήσουν. Η Κυρά της Ρω τελείωσε τις ευχαριστίες της, αναφωνώντας «Ζήτω η Ελλάς». Σύμφωνα με ρεπορτάζ εφημερίδων της εποχής: «....Όταν την παρασημοφόρησε το υπουργείο Αμύνης, ο αρχηγός ΓΕΝ ναύαρχος Εγκολφόπουλος έστειλε στο Καστελόριζο το αντιτορπιλικό «Πάνθηρ» με άγημα ναυτών. Ο πλοίαρχος Λαμπίρης δίνει εκ μέρους του αρχηγού το παράσημο και η Δέσποινα διαβάζει συλλαβιστά την αντιφώνηση της που έγραψε σε μια κόλλα χαρτί. Κάποια στιγμή, κατέβασε το χειρόγραφό της και απορημένη για τις τιμές, στρέφεται προς το μέρος μας που σημειώναμε αυτά που διάβαζε και μας λέει αφοπλιστικά με παιδική αφέλεια: «Τώρα παιδάκι μ’ γιατί τα κάνουν όλα τούτα; Δεν έκανα και τίποτα σπουδαίο....». Όπως είχε αναφέρει η ίδια στο αφιέρωμα που της έκανε ο δημοσιογράφος Φρέντυ Γερμανός: «...η ζωή των Καστελοριζιτών ήταν η βραχονησίδα Ρω, αν οι Τούρκοι την παίρναν δεν θα υπήρχε Καστελόριζο».
Την μπρούτζινη προτομή της φιλοτέχνησε ο Συμιακός γλύπτης Κώστας Βαλσάμης ενώ προτομή της υπάρχει στο Καστελλόριζο και τη Ρόδο. Στο μουσείο του Παύλου Βρέλλη φιλοξενείται κέρινο ομοίωμα της με την Ελληνική σημαία. Ο ζωγράφος Δημήτρης Ρικάκης αποθανάτισε την μορφή της και φωτογραφία του πίνακα του τυπώθηκε στο εξώφυλλο του ένθετου «7 μέρες» της εφημερίδας «Καθημερινή», της 18ης Φεβρουαρίου 1996, που είναι αφιερωμένο στο Καστελλόριζο. Η προσωπικότητα της ενέπνευσε τον μουσικό Ορφέα Περίδη που έγραψε γι' αυτήν: «…Αχ να βρεθώ, αχ να βρεθώ/Ξανά με την Κυρά της Ρω,/ν’ ακούσω την φωνή της/να συζητώ μαζί της...», ενώ τη χρονιά του θανάτου της ο πολιτιστικός κοινωνικός και αθλητικός σύλλογος που ιδρύθηκε στο Καστελλόριζο πήρε το όνομα «Κυρά της Ρω».
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- [Η Κυρά Της Ρω Δέσποινα Αχλαδιώτη Φρέντυ Γερμανός, «Πορτραίτο της Πέμπτης» στη σειρά «Εκπομπές που αγάπησα», 1976.]
- [Η κυρά της Ρω fosonline.gr, Δευτέρα, 16/05/2022 14:00']
- [Κυρά μου Δέσποινα της Ρω Τραγούδι: Eυαγγελία Ξενοπούλου]
Παραπομπές
- ↑ [Η βραχονησίδα της Ρω βρίσκεται 3 μίλια δυτικά και βόρεια από το Καστελόριζο, σε απόσταση 12 μιλίων από τις κατεχόμενες ακτές της Μικράς Ασίας, απέναντι από την την Αντίφελο, την αρχαία Λυκία. Έχει έκταση μόλις 1.460 τετραγωνικά μέτρα και μήκος ακτών 8.682 μέτρα. Η νησίδα ονομάζεται και Άγιος Γεώργιος, ή αρχαία Ρώγη ή Ρόπη, όπως την αναφέρουν διάφοροι χάρτες ή παλαιά βιβλία. Είναι το πρώτο από τα νησιά που βλέπει ο επισκέπτης από το πλοίο προερχόμενος από τη Ρόδο. Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το Καστελλόριζο, ονόμασαν την νησίδα της Ρω «Καρά αντά», από το μελανωπό χρώμα των βουνών της. Η ονομασία «Άι Γιώργης» δόθηκε από το μικρό εκκλησάκι με τη αιγαιοπελαγίτικη, μοναστηριακού ρυθμού, αρχιτεκτονική που σώζεται στο μικρό και πεταλοειδές λιμανάκι της Ρω. Η νησίδα ανήκει «κατά κυριότητα» στο Δήμο Μεγίστης, ο οποίος κάθε τέσσερα χρόνια την εκμισθώνει σε κτηνοτρόφο κάτοικο Καστελλορίζου με τη διαδικασία πλειοδοτικού διαγωνισμού. Στην Ρω υπάρχει μια μικρή καλλιεργήσιμη αγροτική έκταση.]
- ↑ [Κυριάκος Χονδρός, «Η Γυναίκα με τη Σημαία», Ρόδος 1992.]
