Φιλίπ Πεταίν

Ο Ανρί Φιλίπ Πεταίν, [γαλλικά: Henri-Philippe Benoni Omer Joseph Pétain], Γάλλος στρατάρχης, ήρωας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, πρωταγωνιστής της συνθηκολογήσεως με την Εθνικιστική Γερμανία και μετέπειτα πολιτικός που διατέλεσε πρωθυπουργός και πρόεδρος της Γαλλίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην κυβέρνηση του Βισύ, γεννήθηκε στις 24 Απριλίου 1856 στο Κοσύ-α-λα-Τουρ [Cauchy-à-la-Tour] στο διαμέρισμα του Pas-de-Calais και πέθανε στις 23 Ιουλίου 1951, εξόριστος στο νησί Ιλ ντ' Ιέ [Île d'Yeu], στο Βισκαϊκό Κόλπο στον Ατλαντικό Ωκεανό, όπου και έχει ταφεί.

Ανρί Φιλίπ Πεταίν

Βιογραφία

Γονείς του ήταν οι αγρότες Omer-Verant και η Clotilde Pétain, η οποία πέθανε όταν ο Φιλίπ ήταν σε νεαρή ηλικία. Παρακολούθησε μαθήματα από το 1867 έως το 1875 στο ιδιωτικό κολέγιο Σεν Μπερτέν [Saint-Bertin], που χαρακτηρίζονταν από θρησκευτική και στρατιωτική πειθαρχία, όπου μεταξύ των καθηγητών ήταν ένας από τους θείους του. Στη διάρκεια των σπουδών του, εντυπωσιασμένος από τη θέα ενός Τάγματος Πεζικού, αποφάσισε να γίνει στρατιωτικός.

Στρατιωτική δράση

Φοίτησε στη Στρατιωτική Ακαδημία του Σαιν Συρ από το 1876 και το 1878 αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός. Υπηρέτησε ενεργά για δέκα χρόνια και μετά φοίτησε στη Σχολή Πολέμου [Ecole de Guerre] το 1888, όπου επέστρεψε αρκετές φορές για να διδάξει. Η διδασκαλία του στη Σχολή Πολέμου τού απέφερε επαίνους και προαγωγές. Πολέμησε κι ανακηρύχθηκε ήρωας του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 31 του Αυγούστου 1914 προήχθη σε Ταξίαρχο και ανέλαβε τη διοίκηση ταξιαρχίας, κατόπιν τη διοίκηση σώματος στρατού, και περί τα μέσα του 1915, με τον βαθμό του στρατηγού, ήταν διοικητής της Δεύτερης Στρατιάς και το Φεβρουάριο του 1916 ήταν αρχηγός των γαλλικών στρατευμάτων, στις επιχειρήσεις στο μέτωπο του Βερντέν, που οι Γάλλοι ήθελαν να κρατήσουν υπό τον έλεγχο τους. H Γερμανική επίθεση διάρκεσε έξι μήνες, όμως αποκρούστηκε χάρη στην οργάνωση του ανεφοδιασμού τους από τον Πεταίν.

Στη διάρκεια της πολιορκίας οι Γάλλοι έχασαν περισσότερους από 400.000 άνδρες, ενώ οι Γερμανοί πλησίασαν τις 350.000 απώλειες, όμως οι χειρισμοί του Πεταίν απέτρεψαν μεγαλύτερη αιματοχυσία. Τον Μάιο του 1917 τοποθετήθηκε αρχηγός του γενικού επιτελείου, αντικαθιστώντας τον στρατηγό Ρομπέρ Νιβέλ και για να αποκαταστήσει την πειθαρχία διέταξε να εκτελεστούν 27 στασιαστές, όμως πήρε μέτρα για τη βελτιωθούν οι συνθήκες διαβιώσεως των στρατιωτών. Υπό τον αρχιστράτηγο Φερντινάν Φος, των δυνάμεων του Δυτικού Μετώπου, ο Πετέν διοίκησε τα γαλλικά στρατεύματα κατά τις επιθέσεις που έφεραν το τέλος του πολέμου και το Νοέμβριο του 1918, ονομάστηκε στρατάρχης. Διατέλεσε αντιπρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου πόλεμο μετά το 1920 και γενικός επιθεωρητής του στρατού μετά το 1922 και χρησιμοποίησε την επιρροή του για να προσανατολίσει το γαλλικό στρατιωτικό σχεδιασμό στη δημιουργία ισχυρών αμυντικών γραμμών και τάχθηκε υπέρ της κατασκευής ισχυρών οχυρώσεων κατά μήκος των γαλλο-γερμανικών συνόρων. Η προσπάθεια του συνάντησε τις αντιδράσεις νεαρών αξιωματικών, μεταξύ τους ο Charles De Gaulle, ο οποίος υποστήριζε τη δημιουργία κινητών μονάδων για μηχανοκίνητο πόλεμο, όμως με επιμονή του κατασκευάστηκε η γραμμή Μαζινό.

Το 1925 στάλθηκε στο Μαρόκο, που ήταν προτεκτοράτο της Γαλλίας και της Ισπανίας, και επικεφαλής γαλλοϊσπανικών δυνάμεων κατέπνιξε το 1926, την επανάσταση των ντόπιων που είχαν ηγέτη τους τον Αμντ Ελ Κριμ. Αποστρατεύτηκε το 1931 και ασχολήθηκε με την πολιτική.

Πολιτική δράση

Το 1934 ανέλαβε Επιθεωρητής Αεράμυνας στη βραχύβια αυταρχική κυβέρνηση του Gaston Doumergue, το 1935 ήταν Γραμματέας του Γαλλικού κράτους και την περίοδο από το 1939 έως το 1940 τοποθετήθηκε πρεσβευτής της Γαλλίας στην Ισπανία του Φρανθίσκο Φράνκο. Στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Μάιο του 1940, διορίστηκε αντιπρόεδρος της Γαλλικής κυβερνήσεως και τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, με τα γερμανικά στρατεύματα να προελαύνουν στο γαλλικό έδαφος, διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία τον Πολ Ρενό. με την κήρυξη του πολέμου από τη Γερμανία, ο γαλλικός στρατός -ο ισχυρότερος της Ευρώπης όπως διαφημιζόταν- κατέρρευσε χωρίς να πολεμήσει, καθώς υποχώρησε η άμυνα στη γραμμή Μαζινό. Τα αγγλικά στρατεύματα αποχώρησαν, παίρνοντας μαζί τους και περίπου 140.000 Γάλλους στρατιώτες. Αρχικά απορρίφθηκαν οι προτάσεις να μεταφερθεί η έδρα της Γαλλικής Κυβερνήσεως στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ή να γίνει συγχώνευση του ελεύθερου τμήματος με τη Μεγάλη Βρετανία, όπως ήταν η πρόταση του Τσόρτσιλ, και στη συνέχεια ο πρόεδρος της Γαλλίας, Αλμπέρ Λεμπρέν [Albert Lebrun], και ο πρωθυπουργός, Πωλ Ρεϊνώ [Paul Reynaud], παραιτήθηκαν.

Κυβέρνηση του Βισύ

Γαλλία του Βισύ

Στις 14 Ιουνίου καταλήφθηκε το Παρίσι και στις 16 Ιουνίου 1940 παραιτήθηκε ο πρωθυπουργός Reynaud, ενώ ο Πρόεδρος Albert Lebrun ζήτησε από τον Πεταίν να σχηματίσει νέα κυβέρνηση. Στις 21 Ιουνίου ο Πεταίν, με τη συναίνεση και του Αρχηγού του Στρατού Μαξίμ Βεϋγκάν, [Maxime Weygand], ζήτησε ανακωχή από τον Αδόλφο Χίτλερ. Στις 22 Ιουνίου, υπέγραψε συνθηκολόγηση με τη Γερμανία που τέθηκε σε ισχύ στις 25 Ιουνίου, όταν και εκφώνησε την ιστορική του ομιλία με κεντρικό σύνθημα «Προσφέρω τον εαυτό μου στη Γαλλία». Συμφωνήθηκε το ελεύθερο τμήμα της Γαλλίας νοτίως του ποταμού Λίγηρα να διοικηθεί από τη Γαλλική Κυβέρνηση με έδρα την πόλη Βισύ, [Vichy], όπου μεταφέρθηκε η έδρα της Γαλλικής κυβερνήσεως και στο οποίο παραχωρήθηκε καθεστώς αυτονομίας μέχρι τον Νοέμβριο του 1942. Στρατιωτικά, η Γαλλία διατήρησε τον έλεγχο του στόλου της, όμως ο στρατός της μειώθηκε στους 100.000 άνδρες.

Με πρωτοβουλία του Πιερ Λαβάλ, η Γαλλική Εθνοσυνέλευση συνεδρίασε στη μεγάλη αίθουσα του Καζίνο του Βισύ, όπου στο όνομα της διατήρησης του Κράτους και των αξιών της «Εργασίας, της Οικογένειας και της Πατρίδας», [Travail, Famille, Patrie], υπερψηφίστηκε ο Συνταγματικός Νόμος, [Loi Constitutionelle], με ψήφους 569 σε σύνολο 649 Βουλευτών και Γερουσιαστών, που παραχωρούσε «απόλυτες εξουσίες». [Pleins Pouvoirs], στο Φιλίπ Πεταίν. Παρόντες στην ψηφοφορία ήταν και 126 Σοσιαλιστές Βουλευτές και Γερουσιαστές της SFIO, του Γαλλικού Τμήματος της Εργατικής Διεθνούς, από τους οποίους οι 90 υπερψήφισαν. Η Γ' Γαλλική Δημοκρατία καταργήθηκε και στη θέση της εγκαθιδρύθηκε η «Γαλλική Πολιτεία». Ο Πεταίν συναντήθηκε με τον Αδόλφο Χίτλερ για να του προσφέρει τη συνεργασία του επιζητώντας ως αντάλλαγμα τη διατήρηση της γαλλικής αυτοκρατορίας και την εξασφάλιση για τη Γαλλία μιας ιδιαίτερης θέσης στη «νέα τάξη» που θα προέκυπτε μετά την επικράτηση της Γερμανίας.

Δημιούργησε Εθνικιστικό κράτος, συγκρότησε και οργάνωσε σε σώμα τη γαλλική νεολαία, ανέλαβε όλες τις εξουσίες και παρέπεμψε σε δίκη Γάλλους πολιτικούς, ενώ υποστήριξε την πολεμική προσπάθεια της Γερμανίας και στράφηκε κατά των Εβραίων και των μασόνων. Επιδίωξε να μετατρέψει τη Γαλλία σε ανάχωμα που θα προστάτευε την Ευρώπη από τον κομμουνισμό και για το λόγο αυτό δημιούργησε καθεστώς βασισμένο στην αρχή «εργασία, οικογένεια, πατρίδα», με την οποία αντικατέστησε τα σύνθημα «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη» της Γαλλικής Επαναστάσεως. Παράλληλα, προσπάθησε να κρατήσει τη Γαλλία έξω από τον πόλεμο και καθώς ήταν αντίθετος με την ολομέτωπη συνεργασία με τη Γερμανία, την οποία επιθυμούσε ο Laval. Για το λόγο αυτό ο Πεταίν τον αντικατέστησε το 1941, με τον Jean Darlan, όμως υπό την πίεση του Βερολίνου, ο Laval τον Απρίλιο του 1942, επέστρεψε στην κυβέρνηση.

Στις 7 Μαΐου 1944 οι Γερμανοί μετέφεραν τη Γαλλική κυβέρνηση στο Ραμπουγέ, επειδή φοβούνταν απαγωγή του Στρατάρχη από τους Γάλλους αντιστασιακούς, όμως στις 22 του ίδιου μήνα τη μετέφεραν εκ νέου στο Βισύ. Τον Αύγουστο του 1944, όταν το Παρίσι ελευθερώθηκε, ο Πεταίν πρότεινε μέσω απεσταλμένου του στον στρατηγό Κάρολο Ντε Γκωλ να έρθουν σε συνεννόηση για την ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας, όμως εκείνος αρνήθηκε να δεχθεί. Στις 17 Αυγούστου 1944, οι Γερμανοί συνέλαβαν κι απομάκρυναν τον Πεταίν και τους υπουργούς του από την έδρα της Κυβερνήσεως. Η αναμέτρηση ανάμεσα στη Γαλλική Αντίσταση και στη Γερμανική Φρουρά της πρωτεύουσας της Γαλλίας, ξεκίνησε στις 19 Αυγούστου 1944 και ολοκληρώθηκε στις 25 Αυγούστου 1944, με την ήττα και την παράδοση της Γερμανικής Φρουράς, που διοικούσε ο στρατηγός Ντίτριχ φον Χόλτιτς. Τα γερμανικά άρματα μάχης, ημιερπυστριοφόρα, φορτηγά ρυμουλκά και οχήματα με Γερμανούς στρατιώτες, υποχωρούσαν και υποχρέωσαν τον Πεταίν να τους ακολουθήσει στη Γερμανία, όπου στις 7 Σεπτεμβρίου, εγκαταστάθηκε στο Ζινγκμαρίνγκεν, όπου είχαν μεταφερθεί και όλα τα μέλη της Κυβέρνησής του.

Έκδοση στη Γαλλία

Στις 17 Μαρτίου 1945, το Ανώτατο Δικαστήριο της Γαλλίας αποφάσισε να δικαστεί ερήμην ο στρατάρχης Πεταίν, ο οποίος ύστερα από λίγες ημέρες παραιτήθηκε από τις πολιτικές του εξουσίες και στις 23 Απριλίου έφτασε στην Ελβετία, καθώς οι Ελβετικές αρχές τον δέχθηκαν και οι Γερμανοί τον οδήγησαν εκεί, όπως ανάγγειλε στο Ντε Γκολ, ο Κάρλ Μπούκχαρντ, πρεσβευτής της Ελβετίας στο Παρίσι, που εισέπραξε την απάντηση ότι η Γαλλική Κυβέρνηση δε βιαζόταν να εκδοθεί ο Στρατάρχης. Όμως λίγες ώρες αργότερα, ο πρέσβης της Ελβετίας, επανήλθε λέγοντας ότι, «....Ο Στρατάρχης, μου δήλωσε, ζητεί να ξαναγυρίσει στη Γαλλία. Η Κυβέρνηση μου δε μπορεί να τον εμποδίσει. Ο Φιλίπ Πεταίν θα οδηγηθεί λοιπόν ως τα σύνορα σας...». Ο Γάλλος στρατηγός Κενίγκ παρέλαβε τον Πεταίν από τη Βαλλόρμπ, απ' όπου ταξιδεύοντας με ειδικό τραίνο και με ισχυρή συνοδεία, ο Στρατάρχης Πεταίν επέστρεψε στη Γαλλία και φυλακίστηκε στο φρούριο του Μονρούζ.

Δίκη / Καταδίκη

Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας, οργανώθηκε ένα ανεξέλεγκτο και μαζικό κύμα συλλήψεων, δημόσιων εξευτελισμών, αντιποίνων και εκτελέσεων με συνοπτικές διαδικασίες, γνωστό ως βίαιη εκκαθάριση, [épuration sauvage], όσων κατηγορήθηκαν ως συνεργάτες των Γερμανών και εκτελέστηκε η πλειονότητα των 35.000 μελών της Milice, της πολιτοφυλακής του Εθνικιστικού καθεστώτος, σε όλη τη Γαλλία. Ομάδες αντιστασιακών συγγραφέων, μουσικών, κινηματογραφιστών και καλλιτεχνών οργάνωσαν τις δικές τους «Επιτροπές εκκαθαρίσεων», ενώ μετατράπηκε σε δόγμα η εξίσωση Αντιστασιακός=Κομμουνιστής.

Ο Πεταίν παραπέμφθηκε σε Στρατοδικείο, όπου και δικάστηκε για προδοσία και συνεργασία με τον εχθρό. Υπερασπιζόμενος τον εαυτό του, ισχυρίστηκε ότι προσπάθησε να προστατεύσει τη Γαλλία από την καταστροφή ώσπου να ηττηθεί η Γερμανία. Δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο, όμως η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά από τον Ντε Γκωλ, επικεφαλής της προσωρινής κυβερνήσεως, ενώ ο πρωθυπουργός του Πιερ Λαβάλ ήταν μεταξύ των 791 που καταδικάστηκαν των collabos, συνεργάτες των Γερμανών, και εκτελέστηκαν. Ο Πεταίν καθαιρέθηκε σε τελετή που διοργανώθηκε στο Ενβαλίντ, το μέγαρο των Απομάχων, όπου βρίσκεται η σορός του Ναπολέοντα και των ηρώων της Γαλλίας. Του αφαίρεσαν την στραταρχική ράβδο και τα διάσημα και τον υποβίβασαν στην τάξη του απλού στρατιώτη. Στη συνέχεια εξορίστηκε και μεταφέρθηκε στη φυλακή στο νησί Ιλ ντ' Ιέ, [Île d'Yeu], όπου, ύστερα από λίγο διάστημα, έπαθε άνοια και χρειαζόταν συνεχή παρακολούθηση και φροντίδα, έως το θάνατο του.

Η επιθυμία του ήταν να ταφεί στο Βερντέν, στο χώρο που έγραψε τις σελίδες της στρατιωτικής δόξας του, όμως όλες οι μετέπειτα Γαλλικές κυβερνήσεις έχουν αγνοήσει αυτή του την επιθυμία. Στη Γαλλία δημιουργήθηκε από στενούς συνεργάτες του Στρατάρχη, η Ένωση για την υπεράσπιση της Μνήμης του. Έως τις μέρες μας στη Γαλλία, ο όρος «Πεταινισμός», [«Pétainisme»], αναφέρεται σε απολυταρχική και αντιδραστική, παραδοσιοκρατική και θρησκευόμενη ιδεολογία.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Ανρί Φιλίπ Πετέν 1856-1951, Από ήρωας προδότης Εφημερίδα «Το Βήμα», 4 Απριλίου 2004.]

Διαβάστε τα λήμματα

• Σαρλ Μωρράς

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org