Αλμπέρ Καμύ

Ο Αλμπέρ Καμύ [Albert Camus], Γάλλος συγγραφέας, δημοσιογράφος, στοχαστής, φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος, βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1957, γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1913 στο χωριό Μοντόβι της, τότε κατεχόμενης από τους Γάλλους, Αλγερίας και σκοτώθηκε στις 4 Ιανουαρίου 1960, σε τροχαίο δυστύχημα, κοντά στο Πτι Βιλμπλεβέν, [Villeblevin], της επαρχίας Υόν, [Yonne], στην περιοχή της Βουργουνδίας στη Γαλλία. Τάφηκε στο Λουρμαρέν, [Lourmarin], της Βωκλύζ, [Vaucluse], όπου κατοικούσε τα τελευταία χρόνια πριν το θάνατό του και διατηρούσε ιδιόκτητη κατοικία.

Παντρεύτηκε δύο φορές, σε πρώτο γάμο με την Σιμόν Ιέ, που ήταν εθισμένη στη μορφίνη και σε δεύτερο γάμο με την πιανίστρια Φρανσίν Φορ, με την οποία απέκτησε δύο δίδυμα παιδιά, τον Ζαν και την Κατρίν, όμως διατηρούσε παράλληλη σχέση για 16 χρόνια, με τη Ισπανίδα ηθοποιό Μαρία Κασάρες.

Albert Camus

Βιογραφία

Κατάγονταν από φτωχή οικογένεια και γονείς του ήταν ο Λουσιέν Καμύ, αποθηκάριος σ' έναν έμπορο κρασιού που διατηρούσε οινοπαραγωγικό κτήμα, με καταγωγή από την Αλσατία και η Κατερίν Σιντές, Ισπανικής καταγωγής, που η οικογένεια της είχε εγκατασταθεί στην Αλγερία πριν το 1870, των οποίων ήταν ο δευτερότοκος γιος και μεγαλύτερος αδελφός του ήταν ο Λυσιέν. Ο ίδιος ο Καμύ έλεγε ότι είναι ο «...γιος ενός οιναποθηκάριου και μιας παραδουλεύτρας, ανιψιός βαρελοποιού», όμως με τη μητέρα του διατηρούσε μια απολύτως ιδιαίτερη σχέση και της αφιέρωνε τα βιβλία του με την επισήμανση «σ΄ αυτήν που δεν θα μπορέσει να το διαβάσει ποτέ», καθώς η μητέρα του ήταν αναλφάβητη. Ο πατέρας του σκοτώθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1914, στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου, τη χρονιά που γεννήθηκε ο Αλμπέρ και η μητέρα του μαζί με τα δυο της παιδιά εγκαταστάθηκαν στο σπίτι της μητέρας της στην περιοχή Μπελκούρ της Αλγερίας.

Σπουδές

Ολοκλήρωσε το λύκειο ως υπότροφος και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή στο Αλγέρι, χάρη στην υποστήριξη πολλών από τους καθηγητές του, μεταξύ τους και ο Ζαν Γκρενιέ, ο οποίος τον έφερε σε επαφή με το έργο του Φρειδερίκου Νίτσε. Στο Πανεπιστήμιο από το 1928 μέχρι το 1930, ήταν τερματοφύλακας της ποδοσφαιρικής ομάδας του Πανεπιστημίου, της Racing Universitaire d’Alger [R.U.A.]. Από την ενασχόληση του με το ποδόσφαιρο είναι γνωστή η φράση του, «Όλα όσα γνωρίζω γύρω από την ηθική και την ευθύνη τα έχω μάθει από το ποδόσφαιρο», είναι η πιο κλασική του ρήση για τη μπάλα, ενώ όταν ένας στενός του φίλος τον ρώτησε τι θα προτιμούσε, το θέατρο ή το ποδόσφαιρο, ο Καμύ του απάντησε, «Ποδόσφαιρο, χωρίς ενδοιασμό». Αντιλαμβανόταν τις αξίες και τους κώδικες ηθικής μέσα από την άθληση και θεωρούσε ότι το ποδόσφαιρο «...Είναι ένα παιχνίδι που επιτρέπει καλύτερα από κάθε τι άλλο να καταλάβεις το χαρακτήρα των ανθρώπων». Το 1930 η πανεπιστημιακή και ποδοσφαιρική του σταδιοδρομία ανακόπηκαν όταν προσβλήθηκε και ασθένησε από φυματίωση, ασθένεια που τον εμπόδισε να συμμετάσχει στο διαγωνισμό πιστοποίησης που θα του επέτρεπε να ασχοληθεί με την εκπαίδευση [agrégation]. Η ασθένεια τον έφερε σε επαφή με τη θνητότητά του και στο νοσοκομείο διάβαζε τον Επίκτητο, τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο, που αναφέρει, «...Η αρρώστια είναι εμπόδιο για το σώμα αλλά όχι κατ' ανάγκη και για τη βούληση....».

Επαγγελματική δραστηριότητα

Το 1934 ένα του δημοσίευμα που ήταν εμπνευσμένο από την εξέγερση των μεταλλωρύχων του Οβιέντο, απαγορεύτηκε για τον επαναστατικό του χαρακτήρα και τον ίδιο χρόνο έγινε μέλος του Κομουνιστικού κόμματος Γαλλίας όμως διαγράφηκε ένα χρόνο αργότερα, αλλά για πολύ καιρό τα έργα του εμπνέονταν από την πάλη της εργατικής τάξεως. Αποχωρώντας από το Κομμουνιστικό Κόμμα, από το οποίο κατηγορήθηκε για φιλοτροτσκιστικές θέσεις, το κατήγγειλε για «ιδεολογικό απολυταρχισμό», ενώ έγραψε στα σημειωματάρια του, «..Όσοι έχουν κάποιο μεγαλείο μέσα τους δεν κάνουν πολιτική..», όμως αργότερα, δραστηριοποιήθηκε στον αναρχικό χώρο. Σύντομα ήρθε σε επαφή με το Κόμμα του Λαού της Αλγερίας και αφού αποξενώθηκε από το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, το 1937 διαγράφηκε απ' αυτό. Εργάστηκε στην εφημερίδα «L' Alger Républicain» και το 1935 ίδρυσε το «Θέατρο της Εργασίας» «Le Théâtre du Travail»], που αργότερα μετονόμασε σε «Θέατρο της Ομάδας», στο οποίο ήταν σκηνοθέτης, διασκευαστής και ηθοποιός. Στη συνέχεια συνεργάστηκε με την εφημερίδα «Front populaire» [Λαϊκό μέτωπο], του Πασκάλ Πιά [Pascal Pia], όμως η έρευνα του «Μιζέρια της Καμπυλίας» προκάλεσε αντιδράσεις και το 1940, η Αλγερινή κυβέρνηση, απαγόρευσε την κυκλοφορία της εφημερίδας.

Τον ίδιο χρόνο ο Καμύ, από κοινού με τη δεύτερη γυναίκα του ,αποφάσισαν να εγκατασταθούν στο Παρίσι, όπου εργάστηκε ως γραμματέας σύνταξης στην εφημερίδα «Paris-Soir». Το 1943, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, προσλήφθηκε ως αναγνώστης στις εκδόσεις Gallimard και ανέλαβε την έκδοση της παράνομης εφημερίδας «Μάχη» [Combat], θέση που εγκατέλειψε το 1947, διαφωνώντας με τη συντακτική ομάδα, ενώ έως το 1948 συνέχισε να γράφει για πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Το 1947 πραγματοποίησε στροφή στον ιδεολογικό του προσανατολισμό και εγκατέλειψε τις μαρξιστικές του πεποιθήσεις, αν και το 1949 ήταν μεταξύ των διανοουμένων που είχαν υπογράψει επιστολή συμπαραστάσεως στους Έλληνες αριστερούς που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο, όμως ίδια ήταν η θέση του και απέναντι στους καταδικασμένους σε θάνατο από τους Άγγλους αποικιοκράτες, αγωνιστές της ΕΟΚΑ στην Κύπρο. Το 1952 η στροφή του τον οδήγησε σε σύγκρουση με το Ζαν Πωλ Σαρτρ, [Jean-Paul Sartre], με τον οποίο έως τότε συμφωνούσαν ιδεολογικά, όταν δημοσίευσε στο περιοδικό «Μοντέρνοι καιροί» [«Les Temps modernes»], άρθρο του Ανρί Ζανσόν [Henri Jeanson], που προσάπτει στην εξέγερση του Καμύ ότι είναι «εκ προθέσεως στατική».

Ταξίδια στην Ελλάδα

Τον Αύγουστο του 1939, επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Ελλάδα και ταξίδεψε στα νησιά του Αιγαίου μαζί με την τότε ερωμένη του Κριστιάν Γκαλιντό, [Christiane Galindo], ενώ στη διάρκεια του ταξιδιού διάβασε Επίκουρο και ήρθε σε επαφή με τους Στωικούς φιλοσόφους. Το τρίτο δεκαήμερο του Απριλίου 1955 επισκέφθηκε ξανά την Ελλάδα και στις 27 Απριλίου μίλησε στην αίθουσα του φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός» στην πλατεία Καρύτση με θέμα την αρχαία τραγωδία, ενώ το βράδυ της Παρασκευής 28 Απριλίου πραγματοποίησε διάλεξη στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, στα πλαίσια της ημερίδος «Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού». Ήταν καλεσμένος του Octave Merlier και του Γαλλικού Ινστιτούτου, ενώ την ομιλία του αποτύπωσε σε μαγνητόφωνο ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος. Στη διάρκεια της παραμονής του φιλοξενήθηκε στο σπίτι του ψυχολόγου Άγγελου και της Λήδας Κατακουζηνού επί της Λεωφόρου Αμαλίας 4. Οι εμπειρίες από την επίσκεψη και την παραμονή του στο σπίτι της οικογένειας Κατακουζηνού, αποτέλεσαν το υλικό για το βιβλίο «Συντροφιά με τον Καμί», που εξέδωσε το 1960, η Λήδα Κατακουζηνού.

Στις 6 Δεκεμβρίου του 1955, δημοσίευσε στη γαλλική εφημερίδα «L’ Express», άρθρο του με τίτλο, «L'enfant grec» [«Το ελληνόπουλο»] , με το οποίο εκλιπαρούσε την διεθνή κοινή γνώμη να πιέσει, ώστε να δοθεί χάρη στον καταδικασμένο από τους Άγγλους σε θάνατο Μιχάλη Καραολή, ενώ τάχθηκε υπέρ του αγώνα της ΕΟΚΑ για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Το 1959, λίγους μήνες πριν το θάνατο του επισκέφθηκε την Ελλάδα για τρίτη φορά και με το σκάφος του Michel Gallimard, ταξίδεψε στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους. Μαζί του ταξίδεψε και ο Έλληνας ζωγράφος Μάριος Πράσινος, ο οποίος ζωγράφιζε κάθε νησί που επισκέπτονταν. Σε επιστολή του στον Άγγελο Κατακουζηνό, έγραψε ότι στην επίσκεψη του στη Λέσβο, «....Ανακάλυψα το μέρος στο οποίο θέλω να ζήσω...».

Βραβείο Νόμπελ

Το 1957 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας και έγινε ο νεότερος συγγραφέας, μετά τον Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, που τιμήθηκε με το βραβείο, ενώ ο ίδιος είπε ότι αν ήταν μέλος της επιτροπής βραβείων θα είχε ψηφίσει υπέρ του Αντρέ Μαλρώ. Ήταν συνυποψήφιος με τον Νίκο Καζαντζάκη και σε ένα γράμμα του προς την Ελένη Ν. Καζαντζάκη έγραψε, «…Και ακόμα δεν ξεχνώ πως τη μέρα που λυπόμουν να δεχθώ μια διάκριση, που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο, επήρα από εκείνον το πιο γενναιόδωρο από όλα τηλεγράφημα…». Ο Ζαν Πωλ Σαρτρ παραδέχθηκε ότι «...κανένας δεν χάρισε στον Καμύ το Νόμπελ».

Το τέλος του

Συχνά έλεγε στους φίλους του, «...δεν υπάρχει τίποτα πιο σκανδαλώδες από τον θάνατο ενός παιδιού και τίποτα πιο παράλογο από το θάνατο σε τροχαίο δυστύχημα..». Σκοτώθηκε ακαριαία στις 13:55 το μεσημέρι σε αυτοκινητικό δυστύχημα, 88 χιλιόμετρα νοτιότερα του Παρισιού, 24 χιλιόμετρα έξω από το Σαν, στην εθνική οδό 5, μεταξύ Σαμπινύ-συρ-Υόν και Βιλνέβ-λα-Γκιγιάρ, επιστρέφοντας στο Παρίσι. Είχε περάσει τις χειμερινές του διακοπές στο Lourmarin, ένα όμορφο χωριό στην Προβηγκία στην περιοχή της Νότιας Γαλλίας, όπου είχε αγοράσει ένα σπίτι, με θέα στους λόφους με τ’ αμπέλια και τα κυπαρίσσια.

Το αυτοκίνητο μάρκας Facel-Vega που οδηγούσε ο Μισέλ Γκαλιμάρ και επέβαιναν η σύζυγος του Janine Gallimard, η δεκαοχτάχρονη κόρη της από πρώτο γάμο Anne και ο σκύλος τους ο Floc, ξέφυγε από την πορεία του κι έπεσε πάνω σε έναν πλάτανο. Ο Καμύ σκοτώθηκε, ο Γκαλιμάρ τραυματίστηκε σοβαρά και πέθανε πέντε ημέρες αργότερα στο νοσοκομείο, ενώ η σύζυγος και η κόρη του τραυματίστηκαν ελαφρά. Στην τσέπη του σακακιού του Καμύ η αστυνομία βρήκε το εισιτήριο του τρένου με το οποίο σκόπευε να επιστρέψει, πριν αλλάξει τα σχέδια του η πρόταση του Μισέλ Γκαλιμάρ, ενώ στην τσάντα του που βρέθηκε στον τόπο του δυστυχήματος, υπήρχαν έτοιμες 144 σελίδες από το χειρόγραφο μυθιστορήματος με τίτλο «Ο Πρώτος Άνθρωπος», το οποίο δεν πρόλαβε να τελειώσει. O Νικολά Σαρκοζί, Πρόεδρος της Γαλλική Δημοκρατίας, πρότεινε τα οστά του να μεταφερθούν στο Πάνθεον, την νεκρόπολη τιμής του γαλλικού πνεύματος.

Αιτίες του δυστυχήματος

Οι εφημερίδες της εποχής έγραψαν ότι αιτία του δυστυχήματος ήταν τα 130 χιλιόμετρα ανά ώρα του αυτοκινήτου, η αδιαθεσία του οδηγού ή σκάσιμο ελαστικού, όμως ο συγγραφέας Ρενέ Ετιάμπλ μετά από μελέτες, θεώρησε ότι είχε αποδείξεις πως η Facel-Vega ήταν ένα κινητό φέρετρο, όμως καμία εφημερίδα δεν δέχτηκε να τις δημοσιεύσει. Τον Αύγουστο του 2011, η Ιταλική εφημερίδα «Corriere della Sera», υποστήριξε σε δημοσίευμα της, ότι το τροχαίο ήταν οργανωμένο από την K.G.B., τη Σοβιετική Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών ως τιμωρία για την κριτική που ασκούσε ο Καμύ στη Σοβιετική Ένωση και ιδιαίτερα για το άρθρο που έγραψε το 1957, στο περιοδικό «Franc-tireur». Στο άρθρο του κατηγορούσε τον Sepilov, τότε υπουργό Εξωτερικών της Ε.Σ.Σ.Δ., για τα γεγονότα στην Ουγγαρία το 1956, τα οποία ο Καμύ είχε χαρακτηρίσει ως «οι σφαγές του Σεπίλοφ».

Σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό και ποιητή Giovanni Catelli, σε ένα ποίημα του Τσέχου ποιητή Zabrana που λείπει από τα δημοσιευμένα ποιήματά του, αναφέρεται η δολοφονία του Αλμπέρ Καμύ από τις μυστικές υπηρεσίες της Σοβιετικής Ενώσεως, ενώ ισχυρίζεται, ότι ο Zabrana άκουσε το περιστατικό από έναν άνθρωπο που ήταν γνώστης πολλών παρασκηνίων. Ο Giovanni Catelli υποστήριξε ότι η K.G.B. «..μάλλον σκότωσε τον Καμύ...», ενώ ο Olivier Todd, βιογράφος του Καμύ, έγραψε ότι, «...Έχοντας μελετήσει και έγγραφα της KGB πάνω στο θέμα της επανάστασης του 1956, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ο Αλμπέρ Καμύ δεν έπεσε θύμα δολοφονίας αλλά θύμα ατυχήματος...».

Εργογραφία

Ο Καμύ ήταν ο πρώτος ο οποίος χαρακτήρισε τον 20ο αιώνα, αιώνα του άγχους και του στρες και τον 21ο αιώνα, αιώνα της καταθλίψεως και της μελαγχολίας. Έγραψε από νεαρή ηλικία και τα πρώτα του κείμενα φιλοξενήθηκαν στο περιοδικό «Sud» ήδη από το 1932, ενώ το 1935, ξεκίνησε τη συγγραφή του έργου του «L' Envers et l' Endroit», που εκδόθηκε το 1937. Οι σημαντικές διακρίσεις του ήρθαν μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν αναδείχθηκε και ως σχολιαστής κοινωνικών προβλημάτων. Το λογοτεχνικό έργο του είναι μεγάλο σε όγκο και ποιότητα. Κύριο θέμα των έργων του είναι η ματαιότητα της ζωής και διαπνέονται από ένα έντονο πεσιμιστικό ύφος.

Προσφιλή του θέματα επίσης είναι η ελευθερία του ατόμου και η ηθική ευθύνη του, λόγοι που εξηγούν την απομάκρυνσή του από τον υπαρξισμό, του οποίου θεωρούν ότι υπήρξε οπαδός, κάτι που ο ίδιος απέρριπτε, αν και επηρεάστηκε από τον υπαρξισμό και ενσωμάτωσε στοιχεία του στο έργο του. Δεν αποδέχονταν το σουρεαλισμό, τον οποίο θεωρούσε παρωχημένο κίνημα, ενώ για τον βιογράφο του, Ολιβιέ Τοντ , ήταν ένας «επικίνδυνος συγγραφέας» καθώς αμφισβητούσε το ιδεολογικό δόγμα ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.

Το πρώτο μεγάλο του έργο ήταν το μυθιστόρημα

• «ο Ξένος», το 1942.

Η υπόθεση του έργου του περιγράφει μία ιστορία στην Αλγερία κατά την περίοδο της γαλλικής αποικιοκρατίας και θίγει τα θέματα του φόνου, της τιμωρίας και της λυτρώσεως. Έχει χαρακτηρισθεί ως το σύγχρονο «Έγκλημα και Τιμωρία», ενώ έγινε γνωστό και στην ποπ κουλτούρα με την επιτυχία των Cure «Killing An Arab» και δημιούργησε σχολή για τη γαλλική λογοτεχνία του 20ου αιώνα.

• «Πανούκλα», το 1947.

Η υπόθεση του διαδραματίζεται στην πόλη Οράν, µιά γαλλική επαρχία της αλγερινής ακτής, την εποχή που η πόλη είχε αποκλειστεί και τεθεί ολόκληρη σε καραντίνα από την υπόλοιπη χώρα, λόγω της επιδηµίας πανούκλας που είχε ξεσπάσει.

Τα έργα του είχαν μεγάλη απήχηση και θεωρήθηκε ένας από τους εκπροσώπους της γενιάς του. Το τρίτο βιβλίο του έφερε τον τίτλο

• «Η Πτώση», μέσα στο οποίο καυτηριάζει την υποκρισία της Αριστεράς και της αστικής τάξεως .

Στα επόμενα έργα του

• «Ο Μύθος του Σίσυφου» και
• «Ο Αντάρτης» υπερασπίζεται τον αντιμαρξιστικό πολιτικό φιλελευθερισμό.

Έγραψε ακόμη τα έργα

• «H καλή κι η ανάποδη», [«L’ Envers et l’ endroit»], το 1937, που ήταν το πρώτο βιβλίο του που εκδόθηκε, περιλαμβάνει περιγραφές του σπιτιού και της επαρχίας στην οποία μεγάλωσε, καθώς και τα πορτραίτα της μητέρας, της γιαγιάς κι ενός θείου του.

• «Γάμοι», το 1938,
• «Ο μύθος του Σισύφου», το 1943, δοκίμιο.

Θεατρικά

• «Η παρεξήγηση», το 1942,
• «Καλιγούλας», το 1942,
• «Κατάσταση πολιορκίας», το 1948,
• «Οι Δίκαιοι», το 1949, και
• «Ο επαναστατημένος άνθρωπος», το 1951, δοκίμιο.

Εκδόσεις στην Ελληνική

• «Η καλή και η ανάποδη», το 2000,
• «Σκέψεις για την τρομοκρατία», το 2003,
• «Η πτώση», το 2004,
• «Η εξορία και το βασίλειο», το 2005,
• «Ο μύθος του Σισύφου», το 2007,
• «Ο ξένος», το 2008,
• «Γάμοι», το 2008,
• «Η πανούκλα», το 2008,
• «Η πτώση», το 2010,
• «Ο ευτυχισμένος θάνατος», το 2010,
• «Ο καλλιτέχνης και η εποχή του», το 2012.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αλμπέρ Καμύ: Ο άνθρωπος στο μάρμαρο Νίκος Μπακουνάκης, Εφημερίδα «Το Βήμα», 29 Δεκεμβρίου 2013
• Αλμπέρ Καμύ–Albert Camus
• Εκατό χρόνια Αλμπέρ Καμύ: Αφιέρωμα

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org