Γρανίτσα Ευρυτανίας
Η Γρανίτσα είναι Ελληνικό ορεινό χωριό του νομού Ευρυτανίας, το οποίο διοικητικά υπάγεται στο δήμο Αγράφων που έχει έδρα το Κερασοχώρι, ως Τοπική Κοινότητα Γρανίτσης της Δημοτικής Ενότητας Απεραντίων, σύμφωνα με το νόμο «Καλλικράτης» για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Έως το 2010, σύμφωνα με το νόμο 3852/2010, με την ονομασία «Καποδίστριας», για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, αποτελούσε έδρα του πρώην Δήμου Απεραντίων, στον οποίο ανήκε ως Τοπικό Διαμέρισμα [1]. Βρίσκεται σε γεωγραφικό πλάτος 39,098 και γεωγραφικό μήκος 21,509, ενώ απέχει 82 χιλιόμετρα Βορειοδυτικά από το Καρπενήσι κι είναι κτισμένο σε υψόμετρο 815 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, σε κατηφορική περιοχή του όρους Λιάκουρα, στις όχθες του Γρανιτσιώτη ποταμού, σε ικανή απόσταση από τη λίμνη των Κρεμαστών.
Διοικητικές μεταβολές
Στην απογραφή του 2011 είχε 561 μόνιμους κατοίκους, από 474 που είχαν απογραφεί το 2001, οι οποίοι κατοικούσαν στους οικισμούς
- Γρανίτσης, 371 κάτοικοι,
- Άνω Ποταμιά, στα ανατολικά, 43 κάτοικοι,
- Κάτω Ποταμιά στα νοτιοδυτικά με τα Πολίτια, το Παλιοχώρι και το Μακρυλάκκη, 117 κάτοικοι,
- Αρμάμπελα στα νότια, 30 κάτοικοι, και
- Μαγκαναριά, δίχως μόνιμους κατοίκους.
Συστάθηκε ως οικισμός στις 30 Σεπτεμβρίου 1836 και ορίστηκε ως έδρα του Δήμου Απεραντίων του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Στις 8 Ιουλίου 1899, [Φ.Ε.Κ. 136Α], αποσπάστηκε από το νομό Αιτωλοακαρνανίας και υπήχθη διοικητικά στο νομό Ευρυτανίας, όμως στις 4 Δεκεμβρίου 1909, [Φ.Ε.Κ. 282Α], αποσπάστηκε από το νομό Ευρυτανίας και επανήλθε στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Στις 31 Αυγούστου 1912, [Φ.Ε.Κ. 261Α], αποσπάστηκε από το δήμο Απεραντίων και ορίστηκε ως έδρα της κοινότητας Γρανίτσης του νομού Αιτωλοακαρνανίας, ενώ στις 22 Μαρτίου 1943, [Φ.Ε.Κ. 63Α], αποσπάστηκε εκ νέου από το νομό Αιτωλοακαρνανίας και υπήχθη στο νομό Ευρυτανίας. Στις 4 Δεκεμβρίου 1997 [Φ.Ε.Κ. 244Α], ο οικισμός αποσπάστηκε από την κοινότητα Γρανίτσης και ορίστηκε ως έδρα του δήμου Απεραντίων, ενώ στις 7 Ιουνίου 2010, [Φ.Ε.Κ. 87Α], ο οικισμός αποσπάστηκε από το δήμο Απεραντίων και προσαρτήθηκε στο δήμο Αγράφων.
Ιστορία
Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, στα όρια του χωριού, υπήρχαν και λειτουργούσαν 10 εκκλησίες, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν καταστραφεί, που ήταν κτισμένες σε διάφορες χρονικές περιόδους. Σημαντική είναι η ιστορία της εκκλησίας του Αγίου Παντελεήμονα, η οποία κτίστηκε αρχικά το 1730, όμως στις αρχές του 1800 πυρπολήθηκε από τον Σκόντρα Πασά. Ξανακτίστηκε το 1815 όμως το 1966 καταστράφηκε από σεισμό και στη θέση της κτίστηκε καινούριος ναός. Στους πρόποδες του λόφου του Προφήτη Ηλία υπήρχε μονή αφιερωμένη στη Θεοτόκου, στη θέση που το 1962 κτίστηκε ο ομώνυμος ναός.
Είναι η ιδιαίτερη πατρίδα σημαντικών ανθρώπων της Εκκλησίας, όπως του νεομάρτυρα Μιχαήλ Μαυρουδή [3], που μαρτύρησε το 1544 στη Θεσσαλονίκη, καθώς και των γραμμάτων, όπως ο Στέφανος Γρανίτσας, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου και ο Μιχάλης Σταφυλάς. Στο χωριό λειτουργεί Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1970 και στεγάζεται σε κτίριο που παραχώρησε η Αδελφότητα Γρανιτσιωτών Ευρυτανίας «Ο Νεομάρτυς Μιχαήλ», που εδρεύει στην πλατεία Δ. Νικολαίδη, στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη Καρέα, στο Βύρωνα Αττικής. Στο Μουσείο εκτίθενται αντικείμενα λαϊκής τέχνης, υφαντά, ξυλόγλυπτα, αγροτικά και κτηνοτροφικά εργαλεία, αργαλειός, τοπικές φορεσιές και όπλα της Επαναστάσεως του 1821. Υπάρχουν επίσης προσωπογραφίες καθώς και προσωπικά αντικείμενα αλλά και η προσωπική βιβλιοθήκη του Ζαχαρία Παπαντωνίου και του Στέφανου Γρανίτσα, καθώς και του στρατηγού Ιωάννη Κωνσταντίνου. Εκτίθενται ακόμη, πίνακες των ντόπιων λαϊκών ζωγράφων Χρήστου Καγκαρά και Λευτέρη Θεοδώρου.
Προσωπικότητες
- Ιωάννης Κωνσταντίνου, Αντιστράτηγος,
- Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Ακαδημαϊκός,
- Στέφανος Γρανίτσας, Δημοσιογράφος, λογοτέχνης και πολιτικός
- Μιχάλης Σταφυλάς, Λογοτέχνης.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Παραπομπές
