Ιωάννης Σκαρίμπας

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Γιάννης Σκαρίμπας, Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός και ιστορικός συγγραφέας καθώς και βιβλιοκριτικός, γεννήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1893 στο χωριό Αγία Ευθυμία Παρνασσίδος στο νομό Φωκίδος ή σύμφωνα με άλλη πηγή [1] στο Αίγιο της Αχαΐας και πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1984 στο σπίτι του στην οδό Κομίνη 8, στη Χαλκίδα. Τάφηκε με Δημοτική δαπάνη στο λόφο του Καράμπαμπα, έξω από το Κάστρο, στη Βοιωτική πλευρά της πόλεως. Παντρεύτηκε στις 19 Απριλίου 1919 με την Ελένη Κεφαληνίτη από τη Χαλκίδα και απέκτησαν πέντε παιδιά.

Ιωάννης Σκαρίμπας

Βιογραφία

Γονείς του Γιάννη Σκαρίμπα ήταν ο Ευθύμιος Σκαρίμπας και η Ανδρομάχη Λιάκου-Σκαρτσίλα και είχε μια μικρότερη αδελφή, γεννημένη το 1915, την Καλλιόπη. Ο πατέρας του εργάζονταν ως ράφτης, όμως αργότερα διορίστηκε τελωνειακός δεκάρχης στο Αίγιο, όπου και εγκαταστάθηκε η οικογένεια. Οι συχνές μετακινήσεις του τον ανάγκασαν να παρακολουθήσει μαθήματα σε διάφορα σχολεία, τις τέσσερις τάξεις του δημοτικού στην Ιτέα Φωκίδος, αποφοίτησε το 1906, το σχολαρχείο στο Αίγιο, αποφοίτησε το 1908, και το 1912 τελείωσε το Γυμνάσιο στην Πάτρα, την εποχή που κηρύχθηκε ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος. Παράλληλα αποφοίτησε από τη Μέση Δασική Σχολή και εργάστηκε αρχικά ως υπάλληλος παντοπωλείου και αργότερα ως υπεύθυνος στο λογιστήριο της εταιρείας ραπτομηχανών «Singer».

Στις 3 Δεκεμβρίου 1913 στρατεύτηκε και υπηρέτησε με το βαθμό του Δεκανέα, στο 5ο Σύνταγμα Ευζώνων, ενώ το 1914 που κηρύχθηκε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, υπηρέτησε στο μέτωπο της Μακεδονίας. Παρασημοφορήθηκε το 1916 για ένα τραύμα στο σβέρκο με το «Σιδηρούν Σταυρό», από το στρατηγό Ιάκωβο Νεγρεπόντη και στις 17 Οκτωβρίου απολύθηκε από τις τάξεις του στρατού. Τον επόμενο χρόνο πήρε μέρος με επιτυχία, σε διαγωνισμό για την πρόσληψη Τελωνοφυλάκων. Στις 23 Αυγούστου του 1917 ανακλήθηκε στην υπηρεσία του Στρατού, όμως το 1919 απαλλάχθηκε ως επιτυχών Τελωνοφύλακας και διορίστηκε στο Τελωνείο Χαλκίδος. Αποσπάστηκε το 1920 στο τελωνείο Ερέτριας, όπου υπηρέτησε έως το 1922 που η απόσπαση του ανακλήθηκε και επέστρεψε στη Χαλκίδα, όπου υπηρέτησε έκτοτε έως τη συνταξιοδότηση του. Το 1919 γράφηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όμως εγκατέλειψε τις σπουδές προκειμένου να αφοσιωθεί στην λογοτεχνία.

Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής η οικογένεια του κινδύνευσε από ασιτία, ενώ διαρκούσης της κατοχής το 1942, μήνυσε για συκοφαντική δυσφήμηση τον Αργύρη Βαλσαμά, που διατύπωσε τον ισχυρισμό ότι το θεατρικό του έργο «Η γυναίκα του Καίσαρος» ήταν αντιγραφή του έργου «Το βαμμένο πέπλο» του Σόμμερσετ Μωμ και δικαιώθηκε στο δικαστήριο που ακολούθησε [2]. Τον Μάρτιο του 1937 κυκλοφόρησε το περιοδικό «Νεοελληνικά Σημειώματα», το οποίο έκλεισε τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς [3], κατά τη διάρκεια του του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου δεν ανέπτυξε καμία πολιτική δραστηριότητα, ενώ το 1945 κυκλοφόρησε τη βραχύβια εφημερίδα «Λευτεριά», την περίοδο που ανήκε στις τάξεις του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου, [Ε.Α.Μ.], ενώ καμία πολιτική πρωτοβουλία δεν ανέλαβε επίσης, κατά του καθεστώτος της 21ης Απριλίου.

Διακρίσεις

Τιμήθηκε από

  • την Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών το 1964
  • το Δήμο Χαλκιδέων το 1978, με το Χρυσό Μετάλλιο του Δήμου,

ενώ βραβεύτηκε

  • με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας το 1976, για την αντιπολεμική νουβέλα «Φυγή προς τα Εμπρός».

Το αρχείο του που το αποτελούν οκτώ αρχειακά κουτιά, και καλύπτει την χρονική περίοδο από το 1924 έως το 1983, υπάρχει στο Ε.Λ.Ι.Α. [4] και είναι δωρεά από το 2003, της εγγονής του Ελένης Σκαρίμπα. Μέρος του αρχείου που προέρχεται από δωρεές της Τασίας Σελέκου, του Θ.Φωτιάδη και του Σπύρου Κοκκίνη, συμπληρώθηκε στις 17 Μαΐου 1987 από αγορά [5].

Εργογραφία

Υπήρξε πολυγραφότατος, εκκεντρικός και αθυρόστομος. Εμφανίστηκε στα γράμματα στις αρχές του 1915 όταν δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα και πεζά, τα οποία είχε γράψει ήδη από το 1913, υπογράφοντας ως «Γιάγκος Ε. Σκαρίμπας» ή με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο «Kάλλις Eσπερινός», σε διάφορα περιοδικά της Αθήνας και στις εφημερίδες «Εύριπος» και «Εύβοια» της Χαλκίδος. Ασχολήθηκε σχεδόν με όλα τα είδη του γραπτού λόγου, όπως διήγημα, νουβέλα, ποίηση, μυθιστόρημα, ιστορικό δοκίμιο, θέατρο, Καραγκιόζη και σχολιογραφία. Στην ταράτσα του σπιτιού του έστηνε παραστάσεις Καραγκιόζη, στις οποίες επιτρέπονταν η είσοδος μόνο στις μη έγκυες γυναίκες της γειτονιάς και τα μικρά παιδιά, ενώ είχε κατασκευάσει δικές του φιγούρες, όπως τον «Κόντε Ρεπανάκια» και τη «Διαμάντω».

Έγραψε ιστορικά βιβλία με το δικό του τρόπο, καθώς θεωρούσε τους γνωστούς ιστορικούς συγγραφείς Παπαρηγόπουλο, Κόκκινο, Μαρκεζίνη και άλλους, «σφουγκοκωλάριους» και «σπαζομεσίτες». Υπήρξε ένας από τους πιο ιδιότυπους λογοτέχνες της εποχής μας. Η αφήγησή του είναι άνετη, λυρική, πηγαία, δροσερή και συνάμα σαρκαστική. Του αρέσει ιδιαίτερα να παρουσιάζει παράδοξους και εξωφρενικούς τύπους, με τρόπους ακατάληπτους και ηθοποιία εντυπωσιακή. Σκοπός του να πολεμήσει καθετί το στραβό και ανάποδο, όπλο του ο σαρκασμός. Έγραφε και κυκλοφορούσε ποιήματα, μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα, δοκίμια και μελέτες, ως τα τελευταία χρόνια της ζωής του, και από πολλούς μελετητές θεωρείται ο εισηγητής του παράδοξου στο χώρο της νεοελληνικής λογοτεχνίας αλλά και του θεάτρου.

Έργα

  • «Στις πετροκολόνες στο λιμάνι» το 1929, [το έργο αποτελεί την πρώτη επώνυμη παρουσία του στα γράμματα],
  • «Καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης» το 1929,
    [βραβεύτηκε για το έργο στον πανελλήνιο διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού «Ελληνικά Γράμματα» του Κώστα Μπαστιά, από κριτική επιτροπή που την αποτελούσαν εκτός από τον εκδότη και οι Φώτης Κόντογλου, Κ.Καρθαίος και Λέων Κουκούλας, για «...το πρωτότυπο ύφος του, την εκρηκτική του γλώσσα και τις πλούσιες εικόνες του που μοιάζουν με λαϊκές ζωγραφιές.»],
  • «Καημοί στο Γριπονήσι» διηγήματα, 1930,
  • «Το θείο τραγί» διηγήματα, 1932,
  • «Μαριάμπας» μυθιστόρημα, 1935,
  • «Το σόλο του Φίγγαρο» μυθιστόρημα, 1938,
  • «Ο ήχος του κώδωνος» θεατρικό, 1950,
  • «Το Βατερλώ δύο γελοίων» μυθιστόρημα, 1959,
  • «Η μαθητευομένη των τακουνιών» νουβέλα, το 1960,
  • «Ο κύριος Τζακ» διηγήματα, 1961,
  • «Το `21 κι η αλήθεια», «Η τράπουλα», «Οι γαλατάδες», [τρίτομο ιστορικό έργο για την επανάσταση του 1821],
  • «Περίπολος Ζ'», [προσωπικές του εμπειρίες από τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο],
  • «Φυγή προς τα εμπρός» το 1976, [προσωπικές του εμπειρίες από τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο],
  • «Ο Σεβαλιέ Σερβάν της κυρίας» το 1971, θεατρικό,
  • «Τυφλοβδομάδα στη Χαλκίδα» το 1973,
  • «Τρεις άδειες καρέκλες» το 1976,
  • «Τα πουλιά με το λάστιχο» το 1978 ,
  • «Τα Καγκουρώ» το 1979,
  • «Σπαζοκεφαλιές στον ουρανό» το 1979, αντιδιηγήματα, ,
  • «Αντι-Καραγκιόζης ο Μέγας» το 1977, θεατρικό,
  • «Η κυρία του τρένου» το 1980,
  • «Ο πάτερ Συνέσιος» το 1980.

Ποιητικές συλλογές

  • «Ουλαλούμ» το 1936,
  • «Εαυτούληδες» το 1950,
  • «Βοϊδάγγελοι» το 1968,
  • «Άπαντες στίχοι» το 1970.

Πολλά από τα ποιήματα του μελοποιήθηκαν και έγιναν γνωστά τραγούδια όπως

  • «Σπασμένο καράβι» του Γιάννη Σπανού,
  • «Ουλαλούμ» του αναρχικού Νικόλα Άσιμου,
  • «Γλάρος» του Σαράντη Κασσάρα,
  • «Φαντασία» της Μαρίας Βουμβάκη,
  • «Περιθώριο» του Γιώργου Σφυρίδη.

Στο αρχείο της τότε ημερήσιας εφημερίδος «Εύριπος» της Χαλκίδας, η οποία εκδιδόταν από το 1865 ες το 1936, βρέθηκε [6] υπογεγραμμένο χειρόγραφο διήγημα δεκαπέντε σελίδων με τίτλο «Τα ηλεκτρικά πουλιά», με ημερομηνία συγγραφής «Νοέμβριος 1931». Το διήγημα εκποιήθηκε με ποσό εκκινήσεως 2.000-3.000 ευρώ στην 97η δημοπρασία της «Βιβλιοφιλίας».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. Γιάννης Σκαρίμπας Τόπος γεννήσεως, ΕΚΕΒΙ
  2. Με παρακαταθήκη τις αφηγήσεις του Χρήστου Περγάμαλη
  3. H πνευματική διαμάχη κέντρου - περιφέρειας Εφημερίδα Το Βήμα, 18 Δεκεμβρίου 2005
  4. Πολύτιμα κατάλοιπα μεγάλων λογοτεχνών... Εφημερίδα «Η Καθημερινή», 4 Μαρτίου 2001
  5. Με έπαθλο ένα πολύτιμο χειρόγραφο Εφημερίδα «Η Καθημερινή», 10 Ιανουαρίου 2010
  6. «Ηλεκτρικός» Σκαρίμπας Άγνωστο διήγημα του μοντερνιστή συγγραφέα «στο σφυρί