Νίκος Γουλανδρής

Ο Νικόλαος Π. Γουλανδρής Έλληνας εφοπλιστής, εθνικός ευεργέτης και φιλότεχνος συλλέκτης, συνιδρυτής -από κοινού με τη σύζυγο του- του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, εξωδιοικητικός παράγοντας, γενικός αρχηγός και Πρόεδρος του Ολυμπιακού Πειραιώς από το 1972 έως το τέλος Δεκεμβρίου του 1974, στον οποίο είχε δοθεί ο τίτλος «μέγας ευεργέτης του Ολυμπιακού» και αναδείχθηκε σε έναν από τους διαχρονικά κορυφαίους ηγέτες της ομάδας, γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 1913 στο νησί της Άνδρου και πέθανε το πρωί του Σαββάτου 6 Αυγούστου 1983 στο νοσοκομείο Mayor Clinic στην πόλη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνια στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου νοσηλεύονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η εξόδιος ακολουθία εψάλλει το μεσημέρι της Τρίτης 9 Αυγούστου στον Ιερό Ναό του Α' Νεκροταφείου Αθηνών και στη μία το μεσημέρι έγινε η ταφή του στον οικογενειακό τάφο των Γουλανδρήδων στο ίδιο κοιμητήριο.

Το 1948 ο Νίκος Γουλανδρής παντρεύτηκε την Αικατερίνη (Ντόλλυ) Γουλανδρή, κόρη του εφοπλιστή Ιωάννη Κουμάνταρου με καταγωγή από την Λακωνία, και από το γάμο τους έγινε πατέρας ενός γιου, του εφοπλιστή Πέτρου Νικ. Γουλανδρή.

Νίκος Γουλανδρής
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 6 Σεπτεμβρίου 1913
Τόπος: Άνδρος (Ελλάδα)
Θάνατος: 6 Αυγούστου 1983
Τόπος: Mayor Clinic, Πενσυλβάνια (Η.Π.Α.)
Σύζυγος: Αικατερίνη Γουλανδρή-Κουμάνταρου
Τέκνο: Πέτρος Νικ. Γουλανδρής
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Εφοπλιστής, φιλότεχνος, εθνικός ευεργέτης

Βιογραφία

Πρόγονοι

Ο Νίκος κατάγονταν από οικογένεια πλοιοκτητών και εφοπλιστών της Άνδρου, όπου οι απαρχές της ξεκινούν ήδη από το 1840. Γενάρχης της οικογένειας, παππούς του Νίκου, ήταν ο Ιωάννης Γουλανδρής, καραβοκύρης, πλοίαρχος και ιδιοκτήτης ιστιοφόρων, που γεννήθηκε το 1840. Ο Ιωάννης εργάστηκε ως πλοίαρχος σε ατμόπλοια του συμπατριώτη του εφοπλιστή Δημητρίου Μωραΐτη. Η επιχειρηματική του διαδρομή στην ατμήρη ναυτιλία ξεκίνησε το 1901, όταν συμμετείχε στην αγορά του ατμοπλοίου CORNILIOS, το οποίο απέκτησε ο συγγενής του Κλεάνθης Αυγουστή Πολέμης με τη συνεργασία του συριανού μεγαλέμπορου Μενελάου Κορνηλάκη. Το πλοίο ταξίδεψε μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου 1910, οπότε ναυάγησε. Τον Αύγουστο του 1910, ο Ιωάννης έχοντας πλέον και τη συμπαράσταση των γιών του Πέτρου (1877-1931), Μιχαήλ (1878-1935), Βασίλειου (1886-1976), Νικολάου (1891-1957), όλοι τους ναυτικοί, και αργότερα του Λεωνίδα (1902-1952) αγόρασε με τη βοήθεια του Επαμεινώνδα Κ. Εμπειρίκου ένα βρετανικό ατμόπλοιο, το οποίο μετονομάστηκε IOANNIS P. GOULANDRIS.

Τρία χρόνια αργότερα ένα ακόμα πλοίο που ονομάστηκε MARIONGA GOULANDRIS προστέθηκε στο στόλο της οικογένειας. Τα δύο πλοία πραγματοποίησαν μεγάλα κέρδη ταξιδεύοντας στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά υθίστηκαν τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1917 αντίστοιχα, αφήνοντας την οικογένεια του Ιωάννη Π. Γουλανδρή χωρίς πλοία, αλλά με μια ιδιαίτερα μεγάλη χρηματική περιουσία. Οι γιοί του Iωάννη Π. Γουλανδρή επανήλθαν στον ναυτιλιακό επιχειρηματικό στίβο το 1924, αποκτώντας πλοία μικρής ηλικίας σε ιδιαίτερα ελκυστικές τιμές. Είχαν ήδη ιδρύσει γραφεία στην Αθήνα αλλά και στο Λονδίνο, τα οποία πέρα από την εξυπηρέτηση του ιδιόκτητου στόλου που αναπτυσσόταν, λειτούργησαν και ως εφαλτήριο για την ανάπτυξη αρκετών εφοπλιστών από την Άνδρο, αφού από την ίδρυση τους μέχρι τις αρχές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ασχολήθηκαν τόσο με τη χρηματοδότηση όσο και με τη διαχείριση 40 περίπου πλοίων που ανήκαν σε συντοπίτες τους.

Οικογένεια Νίκου Γουλανδρή

Πατέρας του Νίκου ήταν ο Πέτρος Γουλανδρής, πρωτότοκος γιός του Ιωάννη Γουλανδρή, και μητέρα του ήταν η Χρυσή. Αδέλφια του Νίκου ήταν, με τη σειρά που γεννήθηκαν, ο Γιάννης, ο Γιώργος, ο Κωνσταντίνος, ο Βασίλης -με τον οποίο ο Νίκος ήταν δίδυμος- και ένα κορίτσι, η Μαρία-Μαγιόρκα, η γνωστή ως Ντόντα, μετέπειτα σύζυγος Εμπειρίκου με τον οποίο απέκτησε δύο γιους και, σε δεύτερο γάμο για την ίδια, του Ευτύχιου Βορίδη, καθηγητή της Καρδιολογίας, θείο του πολιτικού Μάκη Βορίδη. Ο Νίκος Γουλανδρής αγωνίστηκε ως ποδοσφαιριστής στην ομάδα της ιδιαίτερης πατρίδος του, τον Ανδριακό Α.Ο. και σε κάθε ευκαιρία συμμετείχε στους αγώνες των παλαιμάχων της ομάδος, στην οποία είχε συμπαίκτη και τον Νίκο Γκούμα, που είχε διατελέσει Πρόεδρος στην Α.Ε.Κ. [Αθλητική Ένωσις Κωνσταντινουπόλεως]

Επιχειρηματική δραστηριότητα

Οι γιοί του Ιωάννη, οι Πέτρος, Μιχάλης, Βασίλης, Νίκος και Λεωνίδας Γουλανδρής ίδρυσαν την Goulandris Bros και η οποία γρήγορα εξελίχθηκε στη δεύτερη μεγαλύτερη ελληνική εφοπλιστική εταιρεία μετά την εταιρεία της οικογένειας Κουλουκουντή και παραμονές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, η εταιρεία τους διαχειριζόταν στόλο από 20 ατμόπλοια. Λίγο πριν το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι, τρεις εν ζωή, αδελφοί Nικόλαος Βασίλειος και Λεωνίδας I. Γουλανδρής ανέλαβαν την πρωτοβουλία της επανασυστάσεως της υπερωκεανίου επιβατηγού γραμμής που είχε αδρανήσει μετά τη διακοπή της λειτουργίας της Eθνικής Aτμοπλοΐας της Eλλάδος της οικογένειας Eμπειρίκου. Το 1928, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του πατέρα τους, σημειώθηκε η πρώτη ουσιαστική διαφοροποίηση στη συνεργασία των πέντε αδελφών, όταν ο Πέτρος, ο πατέρας του Νίκου, αγόρασε μόνος του ένα ατμόπλοιο, δημιουργώντας παράλληλα ανεξάρτητο γραφείο με έδρα την Αθήνα. Τρία χρόνια αργότερα όμως, ο Πέτρος Γουλανδρής απεβίωσε αιφνίδια και το πλοίο τέθηκε υπό τη διαχείριση της Goulandris Bros μέχρι το 1937 οπότε τα παιδιά του δημιούργησαν αυτόνομο όμιλο με την επωνυμία Κληρονόμοι Πέτρου Ι. Γουλανδρή.

Μεταπολεμική επιχειρηματική δράση

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ακολούθησε ο συμμοριτοπόλεμος. Οι συγκρούσεις που ξέσπασαν στην Ελλάδα έστρεψαν τους αδελφούς Γουλανδρή στο εξωτερικό -κυρίως τις Hνωμένες Πολιτείες και το Hνωμένο Bασίλειο- όπου δημιούργησαν περιουσία και απέκτησαν πλοία υπό ξένες σημαίες. Στράφηκαν στην αγορά του Καναδά και συνέστησαν εταιρείες, οι οποίες από το 1946 διαχειρίστηκαν πλοία που είχαν κατασκευαστεί στα εκεί ναυπηγεία. Μεταξύ 1946 και 1948 στον έλεγχο της Goulandris Bros πέρασαν και άλλα βρετανικά πλοία κατασκευασμένα στη διάρκεια του Πολέμου σε ναυπηγεία του Hνωμένου Bασιλείου. Στις αρχές του 1952, ο στόλος των επιβατηγών διαχωρίστηκε από το στόλο των φορτηγών και οι Νικόλαος και Bασίλειος Γουλανδρής συμφώνησαν να διατηρήσουν τον έλεγχο των φορτηγών πλοίων.

Ίδρυμα «Νικόλαος Π. Γουλανδρής»

Από το 1960, με την στήριξη της συζύγου του ο Νίκος Γουλανδρής άρχισε τη συγκρότηση συλλογής αρχαίων αντικειμένων, αφού το ζευγάρι δεν ήθελε να δει τα ειδώλια να φεύγουν στο εξωτερικό και το 1962 η συλλογή απέκτησε νομική υπόσταση με τη χορήγηση, από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, «άδειας ιδιωτικού συλλογέως στην Αικατερίνη Ν. Γουλανδρή». Αν και ο στενός φίλος της συζύγου του και αρχαιολόγος Γιάννης Παπαδημητρίου της συνέστησε να σταματήσει να ασχολείται με την κυκλαδική περίοδο, αμφισβητώντας ότι αυτά τα αγαλματίδια έχουν τόσο μεγάλη αξία, η ίδια επέμενε. «Του Παπαδημητρίου δεν του άρεσε καθόλου και είπε πως έπρεπε να αγοράζω καλά κομμάτια, κλασικά. Απογοητεύτηκα αλλά είπα πως για να το λέει θα ‘χει δίκιο. Ξανάφυγα για τις Κυκλάδες και γύρισα με άλλα Κυκλαδικά. Παρ’ όλα όσα ώφειλα στον Παπαδημητρίου, εμένα μου άρεσε αυτή η τέχνη με την σχεδόν απόλυτη αφαίρεση και, καθώς δεν ήμουν αρχαιολόγος και δεν είχα τις απαραίτητες γνώσεις, αισθανόμουν μεγαλύτερη οικειότητα μπροστά στις λιτές μορφές των ειδωλίων που ακόμη και σήμερα δεν ξέρουμε ούτε γιατί είχαν γίνει ούτε τι αντιπροσώπευαν. Αυτά τα αρχαία ήταν κοντύτερα σε πράγματα πιο γνώριμα σε μένα, όπως η σύγχρονη τέχνη».

Το 1967 ο καθηγητής Χρήστος Ντούμας κατέγραψε τη συλλογή και δημοσίευσε τον κατάλογο του περιεχομένου της ενώ το 1978, η συλλογή εκτέθηκε στο Μουσείο Μπενάκη. Το 1985, μετά τον θάνατο του Νίκου, η Ντόλλυ δημιούργησε το Ίδρυμα «Νικόλαος Π. Γουλανδρής» , στο οποίο και δώρισε τη Συλλογή Κυκλαδικής και Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης. Το ίδρυμα Γουλανδρή σκοπό έχει την μελέτη, την διάδοση και την προβολή του πολιτισμού του Αιγαίου και τα εγκαίνια του έγιναν στις 26 Ιανουαρίου του 1965 όταν η ίδια ανέλαβε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου.

Μουσείο Κυκλαδικής τέχνης

Το 1985 -σχεδόν δύο χρόνια μετά την εκδημία του Νίκου Γουλανδρή- ολοκληρώθηκε και η ανέγερση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης , στο νεότευκτο κτίριο της οδού Νεοφύτου Δούκα 4, το οποίο είναι ειδικά κατασκευασμένο για τη μόνιμη έκθεση και φύλαξη όλων των αντικειμένων της συλλογής που δημιούργησαν με την σύζυγο του. Διευθυντής του μουσείου τοποθετήθηκε ο καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης . Το μουσείο έγινε χώρος εξαιρετικά επιτυχημένων εκθέσεων, διαλέξεων, μαθημάτων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Η συλλογή του ζεύγους Γουλανδρή απέκτησε διεθνή φήμη και αναγνώριση κυρίως λόγω των σπάνιων κυκλαδικών ευρημάτων -ειδωλίων και μαρμάρινων αγγείων- που περιλαμβάνει.

Εκτός από τις Κυκλαδικές αρχαιότητες, η Ντόλλη κι ο Νίκος συμπλήρωσαν τη συλλογή τους με σημαντικό αριθμό έργων της αρχαίας ελληνικής τέχνης, μεταξύ των οποίων αγγεία, γλυπτά, χάλκινα αντικείμενα, γυάλινα σκεύη, νομίσματα και πήλινα ειδώλια όλων των περιόδων από την 2η χιλιετία π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. Από το 1979 μέχρι το 1983 η συλλογή παρουσιάστηκε σε μεγάλα μουσεία και εκθεσιακά κέντρα του εξωτερικού: στην Ουάσιγκτον (National Gallery) το 1979, στο Τόκιο (Μουσείο Δυτικής Τέχνης) και το Κιότο το 1980, στο Χιούστον (Museum of Fine Arts) το 1981, στις Βρυξέλλες (Musées Royaux d’Art et d’Histoire και Palais des Beaux Arts) το 1982, στο Λονδίνο (Βρετανικό Μουσείο) το 1983 και στο Παρίσι (Grand Palais το 1983. Το 1999, αντιπροσωπευτικά δείγματα της Κυκλαδικής Συλλογής παρουσιάστηκαν στη Μαδρίτη (Museo Nacional-Centro de Arte Reina Sofia της Μαδρίτης), το 2006 στη Ρώμη (Musei Capitolini), το 2008 στο Πεκίνο (Beijing Art Museum, Imperial City) και το 2011 στην Κωνσταντινούπολη (Sakip Sabanci Muzesi).

Η συλλογή, σταδιακά, εμπλουτίστηκε με αγορές από το εξωτερικό όπως και με την Κυπριακή Συλλογή του Θάνου Ζιντήλη και με άλλες συλλογές. Στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης παρουσιάστηκαν για πρώτη -και μόνη- φορά τα ευρήματα από τις ανασκαφές του μετρό της Αθήνας στην έκθεση

• «Η πόλη κάτω από την πόλη», η έκθεση
• «Μεγάλη Ελλάς, ολυμπισμός και αθλητισμός στις παρυφές του ελληνικού κόσμου», οι
• «Πλόες- από τη Σιδώνα ως τη Χουέλβα», και άλλες.

Τον Απρίλιο του 2001 η Ελληνική πολιτεία, με την υπογραφή του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Σημίτη, παραχώρησε για πενήντα χρόνια και το παρακείμενο στο Μουσείο Μέγαρο Σταθάτου, το οποίο μέχρι τότε παρέμενε αναξιοποίητο και ενώθηκε με το μουσείο . «Μου άρεσε αυτή η τέχνη με την σχεδόν απόλυτη αφαίρεση και, καθώς δεν ήμουν αρχαιολόγος και δεν είχα τις απαραίτητες γνώσεις, αισθανόμουν μεγαλύτερη οικειότητα μπροστά στις λιτές μορφές των ειδωλίων που ακόμη και σήμερα δεν ξέρουμε ούτε γιατί είχαν γίνει ούτε τι αντιπροσώπευαν. Αυτά τα αρχαία ήταν κοντύτερα σε πράγματα πιο γνώριμα σε μένα, όπως η σύγχρονη τέχνη» είπε η Ντόλλυ Γουλανδρή σε συνέντευξή της. Σήμερα, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης εκτίθενται περισσότερα από 3.000 αντικείμενα Κυκλαδικής, Αρχαίας Ελληνικής και Κυπριακής τέχνης που εκτίθενται σε τέσσερις ορόφους στις αίθουσες του μουσείου.

Ενασχόληση με τον Ολυμπιακό

Ο Νίκος Γουλανδρής ήδη από το 1958, όταν ήταν ακόμη πάρεδρο μέλος, συνεισέφερε μεγάλα χρηματικά ποσά στον Ολυμπιακό του οποίου ήταν φανατικός οπαδός, λόγος για τον οποίο έγινε δεκτός ως τακτικό μέλος και ανακηρύχθηκε επίτιμος πρόεδρος. Από το Δεκέμβριο του 1970 συμμετείχε ενεργά στην Διοίκηση του συλλόγου, στην αρχή ως γενικός αρχηγός και από τις 24 Δεκεμβρίου 1971 ως Πρόεδρος . Συνέδεσε αναπόσπαστα το όνομα του με την ιστορία του Ολυμπιακού σε μία περίοδο που το ποδόσφαιρο δεν ήταν επαγγελματικό και δεν κυριαρχούσαν το χρήμα, τα πλουσιοπάροχα συμβόλαια και οι πολυέξοδες μεταγραφές, όμως επί των ημερών του δαπανήθηκαν τεράστια χρηματικά ποσά για να δημιουργηθεί η «θρυλική ομάδα του Γουλανδρή» με παίκτες όπως ο Παναγιώτης Κελεσίδης, ο Θανάσης Αγγελής, ο Γιάννης Γκαϊτατζής, ο Τάκης Συνετόπουλος, ο Λάκης Γκλέζος, ο Μίλτον Βιέρα, που είναι ο πρώτος ξένος παίκτης που ήρθε στην Ελλάδα ενώ είχε αγωνιστεί σε Μουντιάλ (1966) και ο πρώτος παίκτης Ελληνικής ομάδος -μαζί με τον Δεληκάρη- που αγωνίστηκε στην Μικτή Κόσμου, ο Ρομαίν Αργυρούδης, ο Υβ Τριαντάφυλλος, ο Χούλιο Λοσάντα, ο Κώστας Δαβουρλής, ο Μιχάλης Κρητικόπουλος και ο Γιώργος Δεληκάρης.

Στις 6 Νοεμβρίου 1974, λίγο καιρό πριν την αποχώρηση του Νίκου Γουλανδρή, στον ευρωπαϊκό δρόμο του Ολυμπιακού βρέθηκε ο Ούγγρος διαιτητής Κάρολι Παλοτάι, που ουσιαστικά στέρησε στην ομάδα την ανατροπή του αποτελέσματος που θα της εξασφάλιζε την πρόκριση επί της Άντερλεχτ, η οποία είχε νικήσει με 5-1 στον πρώτο αγώνα και στην ρεβάνς έχασε με 3-0, όμως στην πραγματικότητα το σκορ ήταν πολύ μεγαλύτερο, καθώς ο Παλοτάι ακύρωσε 3 γκολ του Μάικ Γαλάκου, ένα του Χαράλαμπου (Μπάμπη) Σταυρόπουλου, ενώ δεν έδωσε δύο πέναλτι σε βάρος των Βέλγων. Στις 27 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου ο Γουλανδρής, με τηλεγράφημα που έστειλε από την χειμερινή του κατοικία το Γκστάαντ της Ελβετίας, υπέβαλλε την παραίτηση του από την προεδρία του Ολυμπιακού, επικαλούμενος ιδιωτικούς λόγους, όμως στην ουσία λόγω της τεράστιας απογοητεύσεως του από τον αγώνα με την Άντερλεχτ, των σοβαρών προβλημάτων υγείας που ήδη αντιμετώπιζε, πικραμένος από την μειωτική έως εκδικητική συμπεριφορά εναντίον του από τον Γενικό Γραμματέα Αθλητισμού που είχε διατάξει έλεγχο για την οικονομική πολιτική που ακολούθησε ο Γουλανδρής την περίοδο που ήταν Πρόεδρος στον Ολυμπιακό , καθώς στα τηρούμενα βιβλία ο Γουλανδρής εμφανίζονταν να έχει δανείσει στο σωματείο ποσό 120.000.000 δραχμών. Πολλοί αναφέρουν ότι ο Γουλανδρής δέχονταν και πόλεμο από τη γενιά των Αθανάτων του Συλλόγου, τα μέλη της οποίας με επικεφαλής τον Γεώργιο Ανδριανόπουλο, θεωρούσαν τον Γουλανδρή αταίριαστο με το προφίλ του Συλλόγου και τον κατηγορούσαν για την χαλαρότητα που έφερε στην οικονομική πολιτική του.

Σε συνέντευξη του ο στενός του συνεργάτης στον Ολυμπιακό, ο Λεωνίδας Θεοδωρακάκης, είπε: «...Ήταν και το σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε. Κατανάλωνε πολλές δυνάμεις για τον Ολυμπιακό και έπρεπε να ξεκουραστεί. ...{...}... Η οικογένειά του ανησυχούσε και επίσης του έλεγε να σταματήσει. Μέσα σε όλα ήταν και ισχυρός οικονομικός παράγοντας της χώρας. Μεγάλος εφοπλιστής. Δεχόταν πιέσεις να σταματήσει να ασχολείται με τον Ολυμπιακό, τόσο πριν όσο και μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας! Εκείνο το χειμώνα που πήγε στην Ελβετία, όπως πήγαινε κάθε χρόνο μαζί με την οικογένειά του, μας έστειλε ένα τηλεγράφημα. Μιλούσε με αγάπη για την ομάδα και για όλους μας. Μας παρακάλεσε να μην προσπαθήσουμε να τον μεταπείσουμε, γιατί η απόφασή του ήταν σωστή και επιβεβλημένη...». Στην ίδια συνέντευξη ο Θεοδωρακάκης είπε ότι το χρέος του Ολυμπιακού προς τον Γουλανδρή ήταν συνολικά 120 εκατομμύρια. Όταν το 1979 οι εφοπλιστές και ο μετέπειτα Πρόεδρος Σταύρος Νταϊφάς δίσταζαν να αγοράσουν την πλειοψηφία των μετοχών του Ολυμπιακού ο Θεοδωρακάκης επικοινώνησε με τον Γουλανδρή -με τον οποίο διατηρούσε εξαιρετικές προσωπικές σχέσεις- που του απάντησε: «Πες τους ότι Ο ΝΙΚΟΣ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗΣ ΗΡΘΕ ΣΤΟΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΒΑΛΕΙ ΛΕΦΤΑ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗ ΤΑ ΠΑΡΕΙ ΠΙΣΩ».

Τίτλοι & Διακρίσεις

Επί των ημερών του Γουλανδρή ο Ολυμπιακός κατέκτησε τρία Πρωταθλήματα, δύο Κύπελλα (δύο νταμπλ -1973 και 1975) σε τρία χρόνια, κατάκτηση Πρωταθλήματος (1973-74) με ρεκόρ βαθμών για την εποχή (59) και γκολ (102) το οποίο παραμένει ακατάρριπτο, ένα αήττητο σερί 59 αγώνων, το οποίο επίσης αποτελεί μέχρι σήμερα ρεκόρ σε όλα τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα (μαζί με τη Μίλαν), η μεγαλύτερη σε έκταση νίκη στην ιστορία της Α' Εθνικής (11-0 τον Φωστήρα στις 3 Μαρτίου 1974). Είχε, επίσης, τους οκτώ πρώτους παίκτες στην λίστα των πρώτων σκόρερ ενός πρωταθλήματος (1973-74) στο ίδιο ρόστερ και αναγκαστικά όχι όλους μόνιμα βασικούς, την καλύτερη άμυνα στην ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου με παθητικό 13 γκολ σε 34 αγώνες την περίοδο 1972-73 -ένα ακόμη ακατάρριπτο ρεκόρ- και 14 γκολ σε 34 αγώνες την περίοδο 1973-74, 16 παίκτες ταυτόχρονα διεθνείς στην Εθνική Ελλάδος. Για την ιστορία, οι Πειραιώτες κατέρριψαν την επόμενη χρονιά το δικό τους αμυντικό ρεκόρ (13 τέρματα). Το παράπονο του Γουλανδρή και των παικτών ήταν ότι ο Ολυμπιακός δεν κατάφερε να κατακτήσει έναν ευρωπαϊκό τίτλο, καθώς όλοι πίστευαν ότι επί των ημερών του, και με δεδομένες της συνθήκες της εποχής, κάτι τέτοιο ήταν απολύτως εφικτό.

Το τέλος του

Ο Νίκος Γουλανδρής είχε υποβληθεί σε επέμβαση ανοιχτής καρδιάς ήδη πριν το 1970. Έκτοτε και ως το τέλος της ζωής του αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας, που χρόνο με τον χρόνο επιδεινώνονταν. Τέσσερις, σχεδόν, μήνες πριν το θάνατο του μεταφέρθηκε για νοσηλεία στην παγκοσμίου φήμης Μαγιόρ Κλίνικ στην πόλη της Φιλαδέλφεια στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου τον τελευταίο μήνα της παραμονής του ήταν κλινικά νεκρός και ανέπνεε αλλά και τα ζωτικά του όργανα λειτουργούσαν με μηχανική υποστήριξη. Την Παρασκευή, 5 Αυγούστου 1983, μετέβησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες ο δίδυμος αδελφός του Βασίλης Γουλανδρής και η σύζυγος του Έλλη (Ελίζα), οι οποίοι έπεισαν την σύζυγο του Νίκου, την Ντόλλυ Γουλανδρή, να συναινέσει στην παύση της μηχανικής υποστηρίξεως του συζύγου της, καθώς είχε αποβεί μάταιη και άσκοπη ταλαιπωρία για τον ίδιο τον ασθενή. Η σορός του Νίκου Γουλανδρή μεταφέρθηκε αεροπορικά στην Αθήνα το πρωί της Τρίτης 9 Αυγούστου 1983 και στη μία το μεσημέρι της ίδιας ημέρας τελέστηκε η νεκρώσιμη ακολουθία και η ταφή της σορού του. Παρόντες ήταν εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου καθώς και ο Σταύρος Νταϊφάς, τότε πρόεδρος της ΠΑΕ Ολυμπιακός και σύσσωμο το Διοικητικό Συμβούλιο της ποδοσφαιρικής εταιρείας. Στη σορό του κατατέθηκαν δεκάδες στεφάνια, μεταξύ τους το δάφνινο στεφάνι του Κωνσταντίνου Καραμανλή, τότε Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, ενώ τις εντυπώσεις έκλεψε το στεφάνι από 2.500 χιλιάδες ασπροκόκκινες ντάλιες που σχημάτιζαν τα χρώματα της σημαίας με το έμβλημα, τον δαφνοστεφανωμένο έφηβο, του Ολυμπιακού Πειραιώς.

Μνήμη Νίκου Γουλανδρή

Ο Νίκος Γουλανδρής επέλεξε να επιτελέσει έργο εθνικής σημασίας καθώς χρησιμοποίησε την οικονομική του ευμάρεια για να διασώσει ένα πολύτιμο κομμάτι της αρχαίας κυκλαδικής κληρονομιάς δημιουργώντας, εκ του μηδενός μαζί με την σύζυγο του, στην οποία είχε μοναδική αδυναμία, μια σπάνια συλλογή με αρχαιολογικά ευρήματα του πρώιμου κυκλαδικού πολιτισμού. Ταξίδευε συνεχώς, όμως όταν βρίσκονταν στην Ελλάδα ζούσε στα σπίτια του στην Αθήνα και στο Πόρτο Ραφτη, περνούσε κάποιους μήνες του χειμώνα στο σαλέ της οικογένειας Γουλανδρή στο Γκστάαντ της Ελβετίας και το καλοκαίρι στο Ρευματονήσι , ένα μικρό ιδιόκτητο καταπράσινο νησί μεταξύ Πάρου και Αντιπάρου, όπου κολυμπούσε με τις ώρες και έπαιζε παιχνίδια με οικογενειακούς φίλους και καλεσμένους. Ήταν ικανός παίκτης του μπριτζ και για κάποιο χρονικό διάστημα διατέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας του αθλήματος. Παρά την αναγνωρισιμότητα του παρέμενε σεμνός και απλός με τους ανθρώπους ως το τέλος της ζωής του.

Η γνωριμία του με την Αικατερίνη (Ντόλλυ) Κουμάνταρου, την εποχή που εκείνη -μετά το πτυχίο της στη Νοσηλευτική- σπούδαζε Ιατρική στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, τον έστρεψε απλώς στο «όνειρο της κοινής τους ζωής». Ο Γουλανδρής διατηρούσε την πατρική του οικία στην Άνδρο, νησί που αγαπούσε παθολογικά, όπως τον Ολυμπιακό και τη σύζυγο του, της οποίας, όπως λένε, ποτέ δεν χαλούσε χατίρι. «Τίποτα δεν πάει χαμένο», εξομολογήθηκε σε συνέντευξή της δεκαετίες αργότερα η Ντόλλυ. «Το γεγονός ότι είχα γνώσεις νοσηλευτικής αποδείχτηκε χρήσιμο όταν αρρώστησε ο άνδρας μου. Μου έδωσε και μένα τη δυνατότητα να τον βοηθήσω και να τον περιποιηθώ με σωστό τρόπο». Ο Νίκος και η Ντόλλυ Γουλανδρή αλλά στη συνέχεια και το ίδρυμα Νικόλαος Π. Γουλανδρής, έθεσαν φραγμό στην παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων που ήταν σε ιδιαίτερη έξαρση τη δεκαετία του '60, έδωσαν επιστημονική ώθηση για την έρευνα του κυκλαδικού υλικού με την υποδειγματική οργάνωση του μουσείου.

Ενδεικτικό της αγάπης που έτρεφε ο εφοπλιστής για τον Ολυμπιακό είναι το ακόλουθο γεγονός. Την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 1972 ο Γουλανδρής, προσκεκλημένος στο τότε κρατικό κανάλι του Ε.Ι.Ρ.Τ. [Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας Τηλεοράσεως] κάνει μια ιστορική δήλωση, στην εκπομπή «Πρόσκλησις σε γεύμα», που μνημονεύεται ακόμη από όλους τους Ολυμπιακούς. «Η μεγαλύτερη χαρά της ζωής μου ήταν όταν, σε ηλικία 13 ετών, έγινα Ολυμπιακός. Και η πιο μεγάλη λύπη μου θα είναι όταν θα πεθάνω και δεν θα μπορώ να βλέπω την αγαπημένη μου ομάδα» ενώ ο αστικός μύθος θέλει και μέρος από τα τελευταία λόγια του Γουλανδρή ν' αναφέρονται στη μεγάλη του αγάπη, τον Ολυμπιακό, καθώς φέρεται να είπε σε πολύ δικούς του ανθρώπους: «Δεν είμαι στεναχωρημένος με τον επερχόμενο θάνατό μου. Αυτό που πραγματικά με θλίβει είναι το γεγονός ότι δεν θα μπορέσω να παρακολουθήσω ξανά με τα μάτια μου τον Ολυμπιακό». Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην ίδια συνέντευξη ο Λεωνίδας Θεοδωρακάκης: «... ο Νίκος Γουλανδρής ...{...}... ήταν μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση. Ήταν μοναδικός, καταπληκτικός. Ήταν ηθικός άνθρωπος, γενναιόδωρος σε υπέρμετρο βαθμό. Λάτρευε με αγνότητα τον Ολυμπιακό. Έδινε τα πάντα σε όλους. Όποιος χρειαζόταν βοήθεια, ο Γουλανδρής ήταν μπροστά του για να τον ανακουφίσει οικονομικά. Είτε ήταν παίκτης είτε φίλαθλος.»

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ο Ολυμπιακός του Νίκου Γουλανδρή-Μέρος 1ο Video-Youtube
• Ο Ολυμπιακός του Νίκου Γουλανδρή-Μέρος 2ο Video-Youtube
• Εμφύλιος για 3 δισ. στην οικογένεια Γουλανδρή Εφημερίδα Πρώτο Θέμα, Διονύσης Θανάσουλας, 21 Απριλίου 2016.

Πηγή

• Ετικέτα Γουλανδρής redsagainstthemachine.gr

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org