Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα

Ο Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, [José Antonio Primo de Rivera y Sáenz de Heredia, όπως ήταν το πλήρες όνομα του], Ισπανός εθνικιστής διανοητής, ιδρυτής και ηγέτης της οργανώσεως «Ισπανική Φάλαγγα», ακτιβιστής πολιτικός και εμβληματικός ιδεολογικός ηγέτης της Ισπανικής Δεξιάς, 1ος Δούκας Primo de Rivera, 3ος Μαρκήσιος της Εστέγια, ευρύτερα γνωστός ως Χοσέ Αντόνιο, γεννήθηκε στις 24 Απριλίου 1903 στη Μαδρίτη και δολοφονήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1936 στο Αλικάντε. Ήταν άγαμος και δεν απέκτησε απογόνους.

Ο τάφος του βρίσκεται στο μνημείο της Κοιλάδας των Πεσόντων, [Valle de los Caidos] , τη γιγαντιαία βασιλική στην περιοχή Guadarrama βορειοανατολικά της Μαδρίτης, που σχεδιάστηκε ως ταφικό μνημείο για τους 500.000 νεκρούς του εμφυλίου πολέμου 1936-39, και μαζί με τον τάφο του Φρανθίσκο Φράνκο, είναι οι μόνοι εμφανείς τάφοι στο μνημείο.

José Antonio Primo de Rivera

Βιογραφία

Ο Χοσέ Αντόνιο κατάγονταν από οικογένεια με μακρά στρατιωτική παράδοση και ιδιαίτερη πατριωτική αυτογνωσία. Πατέρας του ήταν ο Ισπανός στρατηγός Μιγκέλ Πρίμο ντε Ριβέρα, από τους λίγους Ισπανούς αξιωματικούς στρατιωτικούς της εποχής του, που διέσωσε την τιμή των ισπανικών όπλων κατά την δύσκολη περίοδο κατά την οποία η Ισπανία αντιμετώπιζε τις κουβανικές εξεγέρσεις, τον Ισπανο-αμερικανικό πόλεμο, και τις ταραχές στο Μαρόκο. Ο Μιγκέλ διακρίθηκε ως στρατιωτικός διοικητής, από το 1917 ανέλαβε φρούραρχος στις μεγάλες πόλεις Βαλένθια, Μαδρίτη και Βαρκελώνη στην Καταλονία, την οποία παρέλαβε σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου και κατόρθωσε να επιβάλλει την τάξη. Το 1921 κληρονόμησε την περιουσία και τον τίτλο του Μαρκήσιου ντε Εστέλλα, ενώ το 1923 ήταν επικεφαλής στρατιωτικού κινήματος, [Pronunciamento], μετά την επικράτηση του οποίου, διοίκησε την Ισπανίας, έως τις 28 Ιανουαρίου 1930 και υπό την αιγίδα του βασιλέως Αλφόνσου του 13ου, ενώ το χρόνο εκείνο ανακηρύχθηκε η Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία.

Σπουδές & Νεανικά χρόνια

Ο Χοσέ Αντόνιο ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Μιγκέλ Πρίμο ντε Ριβέρα. Η μητέρα του Casilda Sáenz de Heredia y Suárez de Argudín πέθανε το 1908 και τον ανέθρεψε η αδελφή του πατέρα του, ενώ είχε πέντε μικρότερα αδέλφια, το Μιγκέλ, τη María del Carmen, τη María del Pilar, την Ángela και τον Φερνάντο. Διδάχθηκε τα μαθήματα της στοιχειώδους εκπαιδεύσεως στο σπίτι, ενώ έμαθε αγγλικά και γαλλικά κι ασκήθηκε στην ιππασία και το κυνήγι. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης από το 1917 έως το 1923 και στη διάρκεια των σπουδών του ίδρυσε την φοιτητική ένωση «Σύλλογος Φοιτητών Escolar», «Fenteracion Universitaria Escolar», με την οποία τάχθηκε εναντίον της Τριτοβάθμιας εκπαιδευτικής πολιτικής του πατέρα του. Το 1923, τον χρόνο που αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο, απέκτησε ταυτόχρονα το πτυχίο και το διδακτορικό του τίτλο. Υπηρέτησε μονοετή εθελοντική στρατιωτική του θητεία στην 9η Ταξιαρχία Δραγόνων του Αγίου Ιωάννη στο Ιππικό, η οποία στάθμευε στη Βαρκελώνη. Στη διάρκεια της θητείας του καταδικάστηκε σε προσωρινό υποβιβασμό από το βαθμό του ανθυπολοχαγού, γιατί χαστούκισε τον Ταξίαρχο Gonzalo Queipo de Llano, ο οποίος είχε προσβάλει σε επιστολή του την οικογένεια του Χοσέ Αντόνιο. Ο Χοσέ Αντόνιο διέθετε έντονη πνευματική προσωπικότητα και μελέτησε τα έργα φιλοσόφων και πολιτικών στοχαστών όπως ο Spengler, ο Keyserling, ο Καρλ Μαρξ, ο Βλαδίμηρος Λένιν, ο Ονέσιμο Ρεντόντο Ορτέγκα, ο Μπενίτο Μουσολίνι, και ο Λέον Τρότσκι.

Πολιτική δράση

Το 1925 έγινε μέλος του Δικηγορικού συλλόγου της Μαδρίτης όπου και άνοιξε γραφείο. Ήταν ικανός δικηγόρος και άριστος ρήτορας, δεν ακολούθησε τον πατέρα του στην εγκατάστασή του στο Παρίσι, όπου πέθανε στις 16 Μαρτίου 1930 και παρέμεινε στην Ισπανία. Ο Χοσέ Αντόνιο τον Αύγουστο του 1926 παραχώρησε συνέντευξη στον Έλληνα λογοτέχνη Νίκο Καζαντζάκη, ο οποίος επισκέφθηκε την Ισπανία, ως δημοσιογράφος απεσταλμένος ελληνικής εφημερίδος. Ο Χοσέ Αντόνιο εξέδωσε την εφημερίδα «El Fascio», την οποία έκλεισε η κυβέρνηση το 1931 μετά από παρέμβαση που έκανε ο «Σοσιαλιστικός Λαϊκός Οίκος» της Μαδρίτης, και τον ίδιο χρόνο ίδρυσε το κόμμα «Συνέλευση για την Υπηρεσία της Δημοκρατίας», [«Argupacion al Servicio de la Republica»], με το οποίο πήρε μέρος στις εκλογές, δίχως επιτυχία. Συνέχισε την εκδοτική του δραστηριότητα με το περιοδικό «A.B.C.», ενώ το 1932 κρατήθηκε για μικρό χρονικό διάστημα για συμμετοχή σε απόπειρα στρατιωτικού κινήματος του στρατηγού Σαν χούρχο [Sanjurjio] . Στις 29 Οκτωβρίου 1933 στο «Teatro de la Comedia» στη Μαδρίτη, έχοντας ως συμπαραστάτη τον Μanuel Hedilla αυτόν που μετά την εκτέλεση του Χοσέ Αντόνιο έδειχνε να είναι ο φυσικός του διάδοχος, ίδρυσε την ριζοσπαστική πολιτική κίνηση «Ισπανική Φάλαγγα», [«Falange Espanola»] και στο μανιφέστο της που δημοσιεύθηκε τον ίδιο χρόνο η Φάλαγγα καταδίκασε το σοσιαλισμό, το μαρξισμό και τον καπιταλισμό.

Εκλέχθηκε βουλευτής του Κάδιξ στην Ισπανική Κόρτες, [Βουλή], με την οργάνωση «Unión Agraria y Ciudadana», μέρος του ευρύτερου συντηρητικού συνασπισμού «Confederación Española de Derechas Autónomas», [«C.E.D.A.»]', στις εκλογές της 19ης Νοεμβρίου 1933 που η ισπανική δεξιά κέρδισε κατακτώντας 205 έδρες και θεωρητικά έγινε ρυθμιστής της πολιτικής καταστάσεως. Στις 11 Φεβρουαρίου του 1934, συγχωνεύθηκαν με την Φάλαγγα οι «Ενώσεις των Εθνικοσυνδικαλιστών», [«J.O.N.S.», «Juntas de Ofensiva Nacional Sindicalista»] που ιδρύθηκαν από τους Ισπανούς εθνικιστές Ραμίρο Λεντέσμα Ράμος, [Ramiro Ledesma Ramos], και Ονέσιμο Ρεντόντο Ορτέγκα, [Onésimo Redondo Ortega], και δημιούργησαν τη «Falange Española de las Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalista», υπό την ηγεσία της τριανδρίας των Χοσέ Αντόνιο, Λεντέσμα και Ρουϊζ Άλντα. Την ίδια εποχή στη Μαδρίτη, είχαν ξεκινήσει συγκρούσεις μεταξύ σοσιαλιστών και αναρχικών και η Ισπανική Φάλαγγα έγινε στόχος δολοφονικών επιθέσεων από τους σοσιαλιστές, τις οποίες αρχικά, άφησε αναπάντητες. Τον Ιούνιο του 1934, παρά τους σχετικούς ενδοιασμούς του Χοσέ Αντόνιο, ο οποίος παρά την ρητορική οξύτητα των λόγων του κρατούσε μετριοπαθή στάση, η Φάλαγγα αντεπιτέθηκε. Τον Οκτώβριο του 1934 σημειώθηκε η ένοπλη εξέγερση της αριστεράς κατά της νόμιμης κεντροδεξιάς κυβερνήσεως. Ακολούθησε η ήττα της Δεξιάς στις εκλογές τον Φεβρουάριο του 1936 από το «Λαϊκό Μέτωπο» , καθώς το Μέτωπο απέσπασε 4.650.116 ψήφους και ποσοστό 34,3% έναντι 33,2% της Δεξιάς.

Το «Λαϊκό Μέτωπο» της Ισπανίας αποτέλεσαν ένας συνασπισμός από το Κομμουνιστικό Κόμμα [P.C.E.], το Σοσιαλιστικό Κόμμα [P.S.O.E.], το ανεξάρτητο και νεοσύστατο Εργατικό Κόμμα Μαρξιστικής Ενοποίησης [P.O.U.M.], τη Δημοκρατική Αριστερά [I.R.] του Azaña και τη Δημοκρατική Ένωση (U.R.) του Barrio, ενώ είχε την υποστήριξη των αυτονομιστών της Γαλικίας (P.G.) και της Καταλωνίας (Esquerra), της σοσιαλιστικής Ένωσης Εργατών (U.G.T.), καθώς και της αναρχοσυνδικαλιστικής συνομοσπονδίας του C.N.T., που επικράτησε μέσα σε κλίμα τρομοκρατίας, το οποίο εκδηλώθηκε με εμπρησμούς εκκλησιών, πολιτικές δολοφονίες και λεηλασίες , ενώ από την επομένη οι κομμουνιστές σκοτώνουν «αντιδραστικούς», κλείνουν αντίπαλες εφημερίδες και βεβηλώνουν εκκλησίες. Παράλληλα, ο Φρανθίσκο Φράνκο μετατέθηκε εκτός Ισπανίας, η Φάλαγγα τέθηκε εκτός νόμου απόφαση που ανακλήθηκε από τα Ισπανικά δικαστήρια και στην Καταλωνία παραχωρήθηκε πολιτική και διοικητική αυτονομία.

Η Φάλαγγα, αν και εκλογικά περιορίστηκε μόνο σε περίπου 44.000 ψήφους και ποσοστό 0,7% σε εθνικό επίπεδο, αναδείχθηκε σε κύριο εκφραστή της δεξιάς αντιστάσεως, καθώς συγκέντρωνε δύναμη που ανέρχονταν σε 10.000 φαλαγγίτες, 15.000 συμπαθούντες, χωρίς να προσμετρούνται πολλές χιλιάδες φοιτητών, που δεν τους επιτρεπόταν να εγγραφούν σε πολιτικά κόμματα. Τα μέλη της έφτασαν σύντομα τις 40.000 χιλιάδες και η πλειονότητα τους ήταν νέοι κάτω των 21 ετών, που προέρχονταν από τις λαϊκές τάξεις αλλά και από μέλη της Ισπανικής αριστοκρατίας. Ο Νίκος Καζαντζάκης που εκείνη την περίοδο ήταν στην Ισπανία ως πολεμικός ανταποκριτής, για λογαριασμό της εφημερίδος «Καθημερινή», και είχε πάρει το 1926 συνέντευξη από τον ηγέτη της «Φάλαγγας», έγραψε, «...Με περισσότερο ακόμη πάθος, με λαγαρότερη ιδεολογία, πιο οργανωμένοι, πιο βίαιοι, πιο προσαρμοσμένοι στις σύγχρονες ανάγκες, οι φαλαγγίτες. Έχουν λόχους, τάγματα, συντάγματα, αρχηγούς. Το πνεύμα που τους εμπνέει είναι ένα πνεύμα πολεμικό..», ενώ κάνοντας αναφορά στο επαναστατικό κοινωνικό πρόγραμμα της Φάλαγγας έγραφε, «...ένοιωθα πως μιλούσαν εκατομμύρια νέοι σήμερα σε όλον τον κόσμο...». Οι Γάλλοι εθνικιστές συγγραφείς Μορίς Μπαρντές και Ρομπέρ Μπραζιγιάκ την περίοδο του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου επισκέφθηκαν αρκετές φορές την Ισπανία, παρακολούθησαν από κοντά τη δράση της Φάλαγγας, γνώρισαν το Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα και έγραψαν βιβλίο για τον εμφύλιο με τίτλο,

• «Ιστορία του πολέμου της Ισπανίας», [Histoire de la guerre d 'Espagne].

Ιδεολογικές αρχές & Θέσεις

Έμβλημα της Φάλαγγας

Έμβλημα της Ισπανικής Φάλαγγας και των «Καθολικών Βασιλέων» Φερδινάνδου και Ισαβέλλας, είναι τα πέντε βέλη, τα οποία συμβολίζουν τα πέντε βασίλεια της Ισπανίας -Καστίλλη, Λεόν, Αραγονία, Ναβάρα και Γρανάδα- που ενώθηκαν και ο διπλός ζυγός τα δύο -Καστίλλη και Αραγονία- που εργάζονται για το καλό όλων. Η ενδυμασία των μελών την ήταν ένα μπλε πουκάμισο με κεντημένο το έμβλημα της Φάλαγγας και η σημαία τους είχε κόκκινα και μαύρα χρώματα. Χαιρετούσαν κατά το αρχαιοελληνικό πρότυπο και αποκαλούνταν μεταξύ τους με την προσφώνηση Σύντροφε, ενώ το 1935, ο Χοσέ Αντόνιο, επεξεργάστηκε τους στίχους του «Cara al Sol», [«Πρόσωπο στον Ήλιο»], του ύμνου της Φάλαγγας.

Ο Χοσέ Αντόνιο ήταν οπαδός του ανατρεπτικού εθνικισμού, σύμβολο του εθνικο-συνδικαλιστικού σοσιαλισμού, φανατικός πολέμιος του καπιταλισμού, του φιλελευθερισμού, για τον οποίο είναι γνωστή η ρήση του ότι «...εκεί είσαι ελεύθερος να δουλεύεις όπως θέλεις, πεθαίνοντας ενδεχομένως από πείνα, στο όνομα της πιο ακραίας φιλελεύθερης αξιοπρέπειας...», και της πλουτοκρατίας, ενώ ήταν επηρεασμένος από το έργο του Juan Donoso Cortes, [Δονόσο Κόρτες], ο οποίος διατύπωσε πρώτος τη θεωρία της Δικτατορίας, νομιμοποιώντας τη δύναμη και το δικαίωμα στη βία ενάντια στον Εχθρό, είτε είναι φιλελεύθερος, είτε σοσιαλιστής, καθώς και από τον καρλιστή φιλόσοφο Juan Vazquez de Mella, που υποστήριζε ιδέες όπως η Παράδοση, η Πατριαρχία, η Μοναρχία και ο Καθολικισμός. Ονόμασε «El Fascio» το πρώτο του έντυπο, το οποίο έθεσε σε κυκλοφορία λίγο πριν από την επίσημη ίδρυση της Φάλαγγας, το 1934 εξέδωσε το «F.E.» [«Fede & Falangeτο», δηλαδή «Πίστη και Φάλαγγα»], το επόμενο έντυπό της και το 1935 την εφημερίδα «Arriba». Δήλωνε Χριστιανός και Καθολικός όμως απέρριπτε τα πρωτεία της Εκκλησίας, , ήταν αντίθετος με το πνεύμα της Σταυροφορίας, γιατί η Ισπανία όφειλε να αναδημιουργήσει την αυτοκρατορία της Κουλτούρας και του πνεύματος, και ιεραρχούσε ως κορυφαία ζητήματα την υπόθεση της Ισπανικής ενότητας, της Ισπανικής αυτονομίας και της την εκπαιδεύσεως των νέων, την οποία ήθελε υπό την εποπτεία και τη φροντίδα Ισπανικού Κράτους.

Το καλοκαίρι του 1934, όταν έγινε στο Μontreux συγκέντρωση φασιστών ηγετών από διάφορες χώρες , μεταξύ τους ο Βέλγος Λεόν Ντεγκρέλ, ο Χοσέ Αντόνιο κατηγορήθηκε από τον ισπανικό τύπο, όμως προχώρησε σε διάψευση λέγοντας, «...Η είδηση σύμφωνα με την οποία ο ...{...}... αρχηγός της ισπανικής Φάλαγγας των JONS εκδήλωσε πρόθεση να συμμετάσχει σε ένα Διεθνές φασιστικό συνέδριο που λαμβάνει χώρα στο Μontreux είναι ολοκληρωτικά ψευδής. Ο αρχηγός ...{...}... προσκλήθηκε να λάβει μέρος, αλλά αρνήθηκε κατηγορηματικά, γιατί πιστεύει, ότι ο Εθνικός χαρακτήρας του κινήματος του οποίου ηγείται δεν επέτρεπε, ακόμα και τη τυπική παρουσία του σε μια διεθνή διάσκεψη. ...[...}... η Ισπανική Φάλαγγα των JONS δεν είναι ένα φασιστικό κίνημα διατηρεί σε σχέση με το Φασισμό κάποιες ταυτίσεις σε βασικά θέματα αλλά κάθε ημέρα που περνά επιβεβαιώνει όλο και περισσότερο μια αυτόνομη προσωπικότητα με ξεχωριστά χαρακτηριστικά και είναι σίγουρη ότι θα βρει, ακολουθώντας το δρόμο αυτό, τις πλέον γόνιμες δυνατότητές της....».

Συναντήθηκε δύο φορές με το Μπενίτο Μουσολίνι, την πρώτη φορά συνοδεύοντας το πατέρα του, όμως ο ίδιος απέφυγε κάθε πολιτική επαφή και δεν συμμετείχε σε συναντήσεις κορυφής, ενώ τη δεύτερη φορά ζήτησε αυτός συνάντηση με το Μουσολίνι, που είχε διάρκεια μισής ώρας και έγινε τον Οκτώβριο του 1933, στο «Palazzo Venezia». Ο Μπενίτο Μουσολίνι αποκόμισε θετική εντύπωση από τη συνάντηση και μερικά χρόνια αργότερα όταν πια είχε τελειώσει ο εμφύλιος, είπε στη Πιλάρ Πρίμο ντε Ριβέρα , «...Ο Jose Antonio είναι ένα από τα καλύτερα πνεύματα που γνώρισα ποτέ....». Σύμφωνα με τον Adolfo Munoz Alonso, συγγραφέα του έργου «Ένας διανοητής για το λαό», «....Στη θεώρηση του Jose Antonio ο εθνικοσοσιαλισμός είναι εντελώς αντίθετος με τον Ιταλικό φασισμό, η Φάλαγγα δεν είναι ούτε μπορεί να είναι ρατσιστική...», ενώ στο Valladolid στις 3 Mαρτίου 1935, ο Χοσέ Αντόνιο είπε, «....τα κινήματα και τα γερμανικά και Ιταλικά κράτη όχι μόνο δεν είναι όμοια, αλλά είναι και ριζικά αντίθετα μεταξύ τους, η καλύτερα κατευθύνονται προς αντίθετους πόλους....». Επέβαλε στα μέλη της Φάλαγγας να ταξιδέψουν σε ολόκληρη την Ισπανία για τη διάδοση της ιδεολογίας και του κώδικα αξιών της, μεταφέροντας το μήνυμα «αίμα και χώμα», δηλαδή την υποχρέωση της θυσίας υπέρ της Πατρίδας, μέσα από την υποδειγματική συμπεριφορά τους.

Αντιθέτως με ότι υποστηρίζεται από εκείνους που αποδίδουν την δολοφονία του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα στους άντρες της Φάλαγγας, είναι γνωστό ότι ο Χοσέ Αντόνιο διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον ποιητή και γευμάτιζαν μαζί κάθε Παρασκευή, ενώ ο Λόρκα αν και είχε ταχθεί υπέρ του Λαϊκού Μετώπου, δεν είχε κομματικές συμπάθειες και διατηρούσε φιλίες με πρόσωπα και από τις δύο παρατάξεις. Οι ιδέες και οι λόγοι του επηρέασαν σημαντικές προσωπικότητες από το χώρο της Τέχνης και είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Σαλβαδόρ Νταλί, που εξέφραζε το θαυμασμό του για το πρόσωπο και τα γραπτά του ιδρυτή της Φάλαγγας, Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, και χρησιμοποιούσε στις ομιλίες και στα γραπτά του την επίκληση «Arriba España», αναφερόμενος στο ειδικό ιμπεριαλιστικό ρόλο της Ισπανίας σε σχέση με άλλα έθνη. Ο Νταλί υποστήριξε τη συμμαχία του Φρανθίσκο Φράνκο με τον Αδόλφο Χίτλερ και τον Μπενίτο Μουσολίνι κατά της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών και σταθερός στις αντισιωνιστικές του θέσεις, είχε χαιρετίσει τη «λύση του εθνικού προβλήματος».

Το τέλος του

Χοσέ Αντόνιο στο Αλικάντε

Ο Χοσέ Αντόνιο υποστήριζε δημόσια την ανάγκη στρατιωτικού κινήματος εναντίον της αριστερής κυβερνήσεως του Λαϊκού Μετώπου και στις 19 Μαΐου 1935 είχε πει, «...Η αποστολή μας είναι δύσκολη μέχρι του αδυνάτου, όμως εμείς πιστεύουμε στα θαύματα». Στις 14 Μαρτίου 1936, η Φάλαγγα κηρύχθηκε εκτός νόμου, και ο Χοσέ Αντόνιο συνελήφθη, με την κατηγορία ότι έσπασε τις σφραγίδες, με τις οποίες είχε κλείσει η κυβέρνηση τα κεντρικά γραφεία της Φάλαγγας στην Μαδρίτη και του επιβλήθηκε μικρή ποινή φυλακίσεως, ενώ στις 6 Ιουλίου 1936 μεταφέρθηκε και φυλακίστηκε στο φρούριο του Αλικάντε, με την κατηγορία της παράνομης οπλοκατοχής. Στις 17 Ιουλίου ξέσπασε το κίνημα των στρατιωτικών, με τον Φράνκο να βρίσκεται στη θέση του γενικού διοικητή στη Σαντα Κρούζ ντε Τενερίφ, την πρωτεύουσα των Κανάριων Νήσων, απ' όπου έφτασε στο Μαρόκο με το προσωπικό του αεροπλάνο, και κηρύχθηκε η έκρηξη του Ισπανικού εμφυλίου. Στο πλευρό του Φράνκο, συντάχτηκαν οι βασιλόφρονες Καρλιστές με την πολιτοφυλακή τους, τους «requetes», καθώς και οι βασιλόφρονες, αντίπαλοι των Καρλιστών, οι Αλφονσιστές, ενώ υποστήριξη του παρείχε και το ενωμένο κόμμα της Ισπανικής Συνομοσπονδίας Αυτόνομης Δεξιάς, [C.E.D.A.].

Στις 3 Οκτωβρίου ο Χοσέ Αντόνιο κατηγορήθηκε για τα κακουργήματα της συνωμοσίας κατά της Δημοκρατίας και της προτροπής σε στρατιωτική εξέγερση. Στις 18 Νοεμβρίου, στις 02.30 π.μ., κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε θάνατο σε εκτελεστικό απόσπασμα από λαϊκό δικαστήριο, αποτελούμενο από κομμουνιστές και αναρχικούς, αν και σύμφωνα με άλλη πηγή δεν έγινε καμία δίκη. Εκτελέστηκε νωρίς το πρωί της 20ης Νοέμβρη 1936, ενώ μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα και λίγο πριν την εκτέλεση του αναφώνησε, «Θα μας επιβραβεύσει ο Θεός. Ζήτω η Ισπανία!». Στην εκτέλεσή του, που έγινε από τους σενετιστές, τους αναρχικούς, πρωτοστάτησε ο ηγέτης του δημοκρατικού κέντρου Μανουέλ Αθάνια, [Manuel Azaña]], φιλελεύθερος ρεπουμπλικάνος, που ανέλαβε δύο φορές την προεδρεία της δημοκρατίας.

Ο Φρανθίσκο Φράνκο, που ο τουφεκισμός του Χοσέ Αντόνιο τον διευκόλυνε στη συντηρητική του στροφή, είχε αρνηθεί να τον ανταλλάξει με το γιο του Φρανσίσκο Λάργκο Καμπαλλέρο, [Francisco Largo Caballero], του σοσιαλιστή προέδρου της Δημοκρατίας. Παράλληλα, η ηγεσία του Ισπανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, άσκησε κριτική για την θανατική καταδίκη του, θεωρώντας τη λανθασμένη πολιτικά πράξη. Μετά τη δολοφονία του, στο προσκλητήριο της Φάλαγγας οι σύντροφοί του στο άκουσμα του ονόματός του φώναζαν, «Παρών». [Presente]. Τιμήθηκε μετά την επικράτηση του στρατηγού Φρανθίσκο Φράνκο και η «Ισπανική Φάλαγγα» έμεινε ως η μόνη νόμιμη πολιτική οργάνωση της Ισπανίας. Το 1958, ο Φιντέλ Κάστρο στη διάρκεια επισκέψεως στην Νέα Υόρκη, δήλωσε σε Αμερικανούς δημοσιογράφους, «...Θέλω να με θεωρείτε μία διασταύρωση Χοσέ Μαρτί και Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα», ενώ στη διάρκεια του αγώνα για την κατάληψη της εξουσίας στην Κούβα κουβαλούσε μαζί του τα «Άπαντα» του Χοσέ Αντόνιο κι όταν κατέλαβε την εξουσία, έκλεινε όλους τους πολιτικούς του λόγους με την φράση «Πατρίδα η Θάνατος», στο πνεύμα των λόγων του Χοσέ Αντόνιο.

Μετά τη λήξη του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου την 1η Απριλίου 1939, οι Φαλαγγίτες αποφάσισαν να μεταφέρουν τη σορό του από το νεκροταφείο του Αλικάντε στο El Escorial. Η πομπή διάνυσε 467 χιλιόμετρα, με δεκάδες χιλιάδες εθελοντές να ακολουθούν και να μεταφέρουν στους ώμους τους, σε όλο το μήκος της διαδρομής, το φέρετρο με τη σορό του Χοσέ Αντόνιο, υπό την κάλυψη Ισπανικών και διεθνών μέσων ενημερώσεως. Η πομπή ξεκίνησε στις 19 Νοεμβρίου 1939 από το Αλικάντε και τερμάτισε τη διαδρομή στις 30 Νοεμβρίου, όταν έφτασε στο Πάνθεον των Βασιλέων στο El Escorial. Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς έγραψε κι αφιέρωσε στη μνήμη του Χοσέ Αντόνιο το τετράστιχο: «Για σε και στα μακάρια και στα δύσκολα χρόνια, / μια δόξα η ιστορία κρατά κι η τέχνη μια αρμονία. / Στην όψη Σου έτσι μια ομορφιά γλυκοχαράζει αιώνια / κι η Ελλάδα σα σταυραδερφή σε ασπάζεται Ισπανία».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Giorgio Almirante: Η (Ισπανική) Φάλαγγα και ο Φασισμός Εκδόσεις «Λόγχη»
• «Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα» Χρίστος Γούδης, «Ελληνικές Γραμμές», 26 Ιουλίου 2008
• Cara al Sol Ο ύμνος της Ισπανικής φάλαγγας
• The cinematic image of José Antonio Primo de Rivera: somewhere between a leader and a saint
• José Antonio Primo de Rivera y Sáenz de Heredia
• Ο Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος Δημήτριος Μουρουτζάκης, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Φεβρουάριος 2013

Διαβάστε τα λήμματα

• Φρανθίσκο Φράνκο
• Ραμίρο Λεντέσμα Ράμος

Βιβλιογραφία

• [«Λόγοι Μάχης. Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα», το 1983, εκδόσεις «Ελεύθερη Σκέψις», μετάφραση Θεόδωρος Μανιάτης.]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org