Γιώργος Μουζάκης

Ο Γεώργιος Μουζάκης, Έλληνας παραδοσιοκράτης, κορυφαίος συνθέτης, μαέστρος και μουσουργός του ελαφρού ελληνικού τραγουδιού, που συνέθεσε τον ύμνο του Παναθηναϊκού, αλλά και δεξιοτέχνης τρομπετίστας, γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου 1922 στην αθηναϊκή συνοικία Μεταξουργείο και πέθανε το Σάββατο 27 Αυγούστου 2005 στο νοσοκομείο ΝΙΜΙΤΣ στην Αθήνα, μετά από μακρά περίοδο νοσηλείας λόγω προβλημάτων υγείας. Η κηδεία του έγινε στις 11:30 το πρωί της Τρίτης 30 Αυγούστου 2005, με δαπάνη της Α.Ε.Π.Ι. [Ανώνυμη Εταιρεία Πνευματικής Ιδιοκτησίας], της οποίας υπήρξε μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου επί σειρά ετών, παρά την πρόθεση του Υπουργείου Πολιτισμού να τελεστεί δημοσία δαπάνη. Η σορός του ενταφιάστηκε στο Β' Νεκροταφείο Αθηνών.

Συνοπτικές πληροφορίες
Γιώργος Ιωαν. Μουζάκης
Γέννηση: 15 Αυγούστου 1922
Τόπος: Μεταξουργείο, Αθήνα (Ελλάδα)
Σύζυγος: Μαρία Μουζάκη (β' γάμος)
Τέκνα: Δύο τέκνα (α' γάμος) Ζάχος (β' γάμος)
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Συνθέτης, μουσικός
Θάνατος: 27 Αυγούστου 2005
Τόπος: Αθήνα, Αττική (Ελλάδα)

Παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο κι έγινε πατέρας δύο παιδιών και σε δεύτερο γάμο με την Άννα Μουζάκη, η οποία απεβίωσε στις 5 Ιουλίου 2020, και απέκτησαν έναν γιο, τον μουσικό επιμελητή Ζάχο Μουζάκη.

Βιογραφία

Πατέρας του Γιώργου, που ήταν ο δεύτερος από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας, ήταν ο Ιωάννης Μουζάκης από τη Ζάκυνθο ενώ η μητέρα του, η Μαρία, κατάγονταν από το Αίγιο Αχαΐας. Οι γονείς του, οι οποίοι διατηρούσαν καφενείο στην πλατεία Καρόλου, κάτω από την Ομόνοια. Ο Γιώργος, που ήταν παιδί από το δεύτερο γάμο του πατέρα του, είχε δύο αδέλφια από τον πρώτο γάμο του πατέρα του, έναν που σκοτώθηκε από τις δυνάμεις του Άξονα στη διάρκεια της Κατοχής 1941-44 και έναν ακόμη που μετανάστευσε κι έζησε στην Αίγυπτο. Ο Γιώργος σε νεαρή ηλικία, καθώς οι γονείς του αδυνατούσαν να συντηρήσουν την οικογένεια αλλά και προκειμένου να τιθασεύσει τον άτακτο χαρακτήρα του, μαθήτευσε ως εσώκλειστος στο Εμπειρίκειο Ίδρυμα της Σύρου, όπου έμαθε τις πρώτες του νότες και κορνέτα, όμως ολοκλήρωσε μόνο τις δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού σχολείου αλλά εκεί ξεκίνησε να μελετά τρομπέτα με μοναδική βοήθεια κάποια βιβλία μουσικής με δάσκαλο τον Στέφανο Κοσκινά. Επιστρέφοντας στην Αθήνα η άσχημη οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του τον οδήγησε στην ανάγκη να εργαστεί σε περιστασιακές εργασίες προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα.

Μουσική καριέρα

Σε ηλικία 12 ετών έγραφε τραγούδια, τα οποία αναγκάζονταν να πουλήσει για να εξασφαλίζει τα προς το ζην, τα δικά του και της οικογένειας του, με αποτέλεσμα να τα οικειοποιούνται άλλοι. Στο ξεκίνημα της καριέρας του ο Μουζάκης έπαιζε τρομπέτα στις παραστάσεις Καραγκιόζη του Μόλλα και του Μανωλόπουλου όμως σύντομα, σε ηλικία μόλις 16 ετών, πραγματοποίησε εμφάνιση ως τρομπετίστας ως μέλος της Ορχήστρας του Ζαππείου, με απόφαση του Υπουργού Διοικήσεως Πρωτευούσης Κωνσταντίνου Κοτζιά, την περίοδο του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου υπό τον Ιωάννη Μεταξά. Ο Μουζάκης σπούδασε, από το 1939 έως το 1947, στο Ωδείο Αθηνών όμως ήδη από το 1943 ήταν επικεφαλής ορχήστρας, ενώ εμφανίστηκε στη δισκογραφία το 1946 με δίσκους 78 στροφών. Την περίοδο από το 1952 έως το 1954, ο Μουζάκης σπούδασε στην Αυστρία και την Γερμανία και στη συνέχεια επέστρεψε στην Ελλάδα. Εκτός από τρομπέτα, έπαιζε πιάνο, φλίκορν και τρομπόν.

Ως επικεφαλής ορχήστρας ο Μουζάκης συμμετείχε σε δεξιώσεις στα Βασιλικά Ανάκτορα. Την περίοδο μετά τον συμμοριοπόλεμο συμμετείχε με την ορχήστρα του σε πρόγραμμα κοσμικού κέντρου της Αθήνας. Ένα βράδυ, μετά τα μεσάνυχτα, ενεπλάκη σε επεισόδιο στο οποίο χαστούκισε έναν ανήλικο, που όπως αποδείχθηκε ήταν ο τότε διάδοχος και μετέπειτα βασιλιάς της Ελλάδος Κωνσταντίνος Β'. Ο Μουζάκης συνελήφθη και κρατήθηκε σε Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής ως τις πρώτες πρωινές ώρες εκείνης της ημέρας και κατόπιν αφέθηκε ελεύθερος με παρέμβαση του Βασιλιά Παύλου Α', ο οποίος αφού τον επισκέφθηκε στο κρατητήριο φρόντισε να τον διορίσει, με Βασιλικό Διάταγμα, Σαλπιγκτή σε Στρατιωτική μπάντα με το βαθμό του Επιλοχία. Επικεφαλής μουσικών σχημάτων επισκέφθηκε και έδωσε παραστάσεις σε χώρες όπως, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Αυστραλία, Βουλγαρία, Καναδά, Πολωνία, Ρουμανία και άλλες. Διατέλεσε αντιπρόεδρος της Εταιρείας Συνθετών-Συγγραφέων-Εκδοτών, μέλος του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου, της ΕΔΕΤ, της Εταιρείας Θεατρικών Συγγραφέων και επί σειρά ετών Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Α.Ε.Π.Ι.

Εργογραφία

Ο Μουζάκης χαρακτηρίστηκε ως ο «βασιλιάς της επιθεωρήσεως». Τα έργα του μπορούν να χαρακτηριστούν πολυσύνθετα από πλευράς επιρροών. Είχε συνθέσει κάθε είδος τραγουδιού και ρυθμού όπως, χαμπανέρες, τανγκό, βαλς, μπολερό, μπουκι-μπουκι, μάμπο, ρομάντζες, αρχοντορεμπέτικα, μια συμφωνία, μια αρχαϊκή σουίτα και τη λαϊκή όπερα «Ο Μηνάς ο ρέμπελος». Είχε επενδύσει μουσικά περίπου 220 θεατρικά έργα και μιούζικαλ, έγραψε κινηματογραφική μουσική για 50 ταινίες και ήταν συνθέτης σε πάρα πολλά τραγούδια, μεταξύ τους το διαχρονικό «Mambo Brazilero», από την ταινία «Η Ωραία των Αθηνών», 108 θεατρικά και οκτώ ταινίες.

Το τραγούδι του «Καλώς όρισες έρωτα» συμπεριλήφθηκε, το 1968, σε δίσκο από τον Φρανκ Σινάτρα. Στις 28 Ιουνίου 1970 συνεργάστηκε με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, [ΚΘΒΕ] , επενδύοντας μουσικά την παράσταση «Η νύφη της Κούλουρης», του συγγραφέα Βαγγέλη Παντόπουλου. Ήταν ο δημιουργός των τηλεοπτικών εκπομπών, «Από τον παππού στον εγγονό» το 1975, στην τηλεοπτική Υπηρεσία Ενημερώσεως Ενόπλων Δυνάμεων, [Υ.ΕΝ.Ε.Δ], και «Μελωδίες και ρυθμοί».

Ύμνος Παναθηναϊκού Α.Ο.

Ο Μουζάκης έγραψε, το 1959, και ηχογράφησε, το 1962, το μουσικό κομμάτι που αποτελεί τον ύμνο της ομάδος του Παναθηναϊκού Α.Ο., στο οποίο έγραψε στίχους ο εθνικιστής στιχουργός και κορυφαίος κονφερανσιέ Γιώργος Οικονομίδης. Όπως είχε δηλώσει: «Ημασταν με τον Γιώργο Οικονομίδη,..... και βλέπαμε Παναθηναϊκός-Παγκράτι. Είχαμε κερδίσει 4-1. Κατεβαίναμε τη Λεωφόρο, τότε πολύς κόσμος στα γήπεδα και σφύριζα έναν σκοπό. Την ίδια στιγμή, έβαλε λόγια ο Οικονομίδης. Το ίδιο βράδυ ήταν ο Παναθηναϊκός στου «Μοστρού» και παίξαμε το τραγουδάκι που γράφτηκε στον δρόμο και το αφιέρωσα στον Απόστολο Νικολαϊδη και τον Αντώνη Ματζαβελάκη. Το τραγούδι αυτό που γράφτηκε στην κατηφόρα μέχρι να κατέβουμε την Αλεξάνδρας, το 59 ή το 60 έμελλε να γίνει και να είναι ακόμη ο ύμνος του Παναθηναϊκού». Το κομμάτι τραγούδησε ο Γιάννης Βογιατζής, και το σφύριγμα που ακούγεται στην αρχή και στο τέλος, είναι απόσπασμα από τη μουσική της ταινίας η «Γέφυρα του ποταμού Κβάι».

Μουσικές επιτυχίες

Τραγούδια του Μουζάκη ερμήνευσαν καλλιτέχνες όπως: η Μάγια Μελάγια, η Νάνα Μούσχουρη, η Τζένη Βάνου, η Καίτη Μπελίντα, ο Τώνης Μαρούδας, η Μάγια Μελάγια, ο Τζίμης Μακούλης, η Ρένα Βλαχοπούλου, η Καίτη Μπελίντα, η Τζένη Βάνου, ο Γιάννης Βογιατζής, η Σπεράντζα Βρανά και ο Σώτος Παναγόπουλος, ενώ το 1948 συνεργάστηκε με την εθνικίστρια Γαλλίδα καλλιτέχνη Εντίθ Πιάφ στο κέντρο «Μαϊάμι» της οδού Κυψέλης και το 1956 με την Κατερίνα Βαλέντε, στου «Καρυστινού».

Στις επιτυχίες του περιλαμβάνονται τα τραγούδια:

• «Θέλω κοντά σου να μείνω»,
• «Εγώ θα σ' αγαπώ και μη σε νοιάζει»,
• «Μαρία», το οποίο έγραψε κι αφιέρωσε στη μητέρα του,
• «Έλα μου κοπέλα μου»,
• «Μάμπο μπραζιλέρο»,
• «Εγώ θα σ’ αγαπώ και μη σε νοιάζει»,
• «Βίρα τις άγκυρες»,
• «Η σκλάβα»,
• «Ένας φίλος ήρθε απόψε απ’ τα παλιά»,
• «Σου σφυρίζω»,
• «Όμορφη που ήτανε η παλιοπαρέα μας»,
• «Έχω απόψε ραντεβού»,
• «Όπου κι αν πας θα θυμάσαι»,
• «Απόψε θα ’θελα»,
• «Παλιά γειτονιά»,
• «Δεν πάω σπίτι μου απόψε»,
• «Καλώς όρισες έρωτα», το οποίο συμπεριλήφθηκε, το 1968, σε δίσκο του Αμερικανού παραδοσιοκράτη καλλιτέχνη Φρανκ Σινάτρα.
• «Βαλίτσα»,
• «Το Δάκρυ το Πικρότερο»,
• «Αδυναμία μου»,
• «Θέλω ρούμπα να χορεύω»,
• «Mambo Brazilero»,
• «Σ' αγαπώ σ' όλες τις γλώσσες»
• «Η παλιοπαρέα μας»,
• «Το μονοπάτι»,
• «Ο παραμυθάς»,
• «Που θα με πας»,
• «Κουκλίτσα μου κερένια»,
• «Το μονοπάτι»,
• ««Κάποιο δειλινό»,
• «Παναγιά μου ένα παιδί»,
• «Πίνω για τα μάτια σου»,
• «Ξέρω δυο μάτια γαλανά»,
• «Χρόνια σε περίμενα».

Υπάρχουν άγνωστα τραγούδια του Γιώργου Μουζάκη, μεταξύ τους ένας ολοκληρωμένος κύκλος τραγουδιών του με στίχους Κώστα Κοφινιώτη, που κυκλοφόρησε το 1974, από την εταιρεία «Polyphone», αφιερωμένος στη Μικρασιατική καταστροφή, με τίτλο «Προσφυγιά». Στο δίσκο συμμετέχουν οι καλλιτέχνες Φωτεινή Μαυράκη, Πάνος Μαρίνος και Μίνα Σέκρη.

Κινηματογραφική μουσική

Ο Μουζάκης συνέθεσε χιλιάδες μελωδίες για θεατρικές παραστάσεις και επιθεωρήσεις. Συνέδεσε το όνομά του όσο κανένας άλλος συνθέτης με τη χρυσή εποχή της επιθεωρήσεως τη δεκαετία του '50 και γι’ αυτό χαρακτηρίστηκε ως ο «βασιλιάς της επιθεωρήσεως». Επένδυσε μουσικά τις κινηματογραφικές ταινίες :

• «Ορκίστηκα εκδίκηση», το 1952
• «Η ωραία των Αθηνών», το 1954,
• «Ούτε γάτα ούτε ζημιά», το 1955,
• «Ο Κλέαρχος η Μαρίνα και ο κοντός», το 1961,
• «Ματωμένα στέφανα», το 1961
• «Όταν λείπη η γάτα!», το 1962,
• «Ο γαμπρός μου ο δικηγόρος», το 1962
• «Η Αθήνα τη νύχτα», το 1962
• «Το «τεμπελόσκυλο», το 1963,
• «Της κακομοίρας», το 1963,
• «Η βίλα των οργίων», το 1966,
• «Ο αδελφός μου ο τρελλάρας / Ο αδελφός μου ο λόρδος», το 1966,
• «Η βουλευτίνα», το 1966,
• «Ο ανακατωσούρας», το 1967
• «Ακροπόλ» , του Παντελή Βούλγαρη, το 1995.

Διακρίσεις

Ο ίδιος θεωρούσε ως σημαντικά γεγονότα στην καλλιτεχνική του πορεία, την εμφάνιση του, το 1948 στην Αθήνα, στο πλάι της διάσημης Γαλλίδας εθνικίστριας τραγουδίστριας Εντίθ Πιάφ και όταν, το 1956, η Ιταλίδα Κατερίνα Βαλέντε τραγούδησε μαζί του, με σπαστά Ελληνικά, στην ταβέρνα του «Καρυστινού». Ο Μουζάκης τιμήθηκε 3 φορές τα έτη 1952, 1953, 1954, με το «Ξενοπούλειο» έπαθλο καθώς και

• με Α' βραβείο:

- στο Φεστιβάλ Σόποτ Πολωνίας, 2 φορές, όπου το 1966 έλαβε το πρώτο βραβείο ενορχηστρώσεως,

- στο 6ο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης το 1967, για το τραγούδι του «Καλώς Όρισες Έρωτα».

• με Β' βραβείο:

- στο 7ο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης με το τραγούδι του «Κτύπα καρδιά μου», ενώ είχε βραβευτεί και στο Φεστιβάλ της Βαρκελώνης.

- με το Βραβείο Ελλήνων Λογοτεχνών, το 1973.

Το 2003 βραβεύθηκε με τον

• «Χρυσό Φοίνικα», από τον Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο, τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Αρχείο Γιώργου Μουζάκη

Το αρχείο του συνθέτη, που δώρισε στις 24 Οκτωβρίου 2012 στη Βιβλιοθήκη του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής η σύζυγός του Άννα Μουζάκη, περιλαμβάνει κυρίως χειρόγραφες παρτιτούρες από γνωστές κινηματογραφικές ταινίες, όπως «Η Βίλα των οργίων», «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο Κοντός» και «Της κακομοίρας». Επίσης περιλαμβάνονται χειρόγραφα και έντυπες παρτιτούρες άλλων έργων του, δίσκοι 33 και 78 στροφών με τραγούδια του που έχουν κυκλοφορήσει στο παρελθόν και πλούσιο φωτογραφικό υλικό κι είναι διαθέσιμο στο κοινό εντός του χώρου της Βιβλιοθήκης κατόπιν ραντεβού.

Μνήμη Γιώργου Μουζάκη

Ο Μουζάκης, που ήταν μικροκαμωμένος και συχνά αποτελούσε στόχο των συνομηλίκων του λόγος για τον οποίο επιδόθηκε στην εκμάθηση μποξ, ανήκει στους συνθέτες της μεταπολεμικής περιόδου. Σε όλη του την καλλιτεχνική πορεία και ιδιαίτερα στην περίοδο ακμής του από το 1950 μέχρι το 1980, η προσφορά του στο «ελαφρό τραγούδι» υπήρξε ανεξάντλητη. Μιλούσε άριστα Ιταλικά και Αγγλικά, αρχικά κατοικούσε με την οικογένεια στου Γκύζη, στη συνέχεια στο Δήμο Παπάγου Αττικής και αρκετά χρόνια πριν το θάνατο του μετακόμισε στην Κινέττα ακολουθώντας τον γιο του, Ζάχο Μουζάκη. Υπήρξε μανιώδης καπνιστής κι όταν οι γιατροί τον υποχρέωσαν να κόψει το κάπνισμα κατέφυγε στη λύση του πούρου. Ο Γιώργος Μουζάκης σφράγισε με το πολυδιάστατο μουσικό έργο και τα τραγούδια του, που τα χαρακτηρίζουν δύναμη, μπρίο και πάθος κι άφησαν εποχή με την υψηλή αισθητική και την ακαταμάχητη γοητεία τους, τη χρυσή εποχή της ελληνικής επιθεωρήσεως των δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70. Σε συνέντευξη του αποκάλυψε ότι το παράπονο του ήταν που του δόθηκε σύνταξη ανειδίκευτου εργάτη. Θεωρούσε ως το ιερότερό του τραγούδι, αυτό με τον τίτλο «Μαρία», τραγούδι που έγραψε για την μητέρα του, το οποίο ερμήνευσε η (Αικατερίνη Πολιτοπούλου) Καίτη Μπελίντα.

Ο Μουζάκης διατηρούσε πολύχρονη και έντονη ερωτική σχέση με την τραγουδίστρια Μελπομένη Τσιριγώτη, τη γνωστή ως Μάγια Μελάγια. Σε αφιέρωμα που έγινε στην καλλιτέχνιδα εμφανίστηκε και ο Μουζάκης ο οποίος:

«....είπε, βέβαια, τα καλύτερα γι' αυτήν και κάπου εκεί κατάλαβα ότι μεταξύ τους υπήρξε ένας μεγάλος έρωτας! Με την ασφάλεια των χρόνων που είχαν περάσει από τότε, την ρώτησα με την σειρά μου γιατί τα παράτησε όλα και έφυγε από την Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του ΄60. Μου είπε λοιπόν, για την μεγάλη της ερωτική ιστορία με τον μαέστρο και για το πόσο την ζήλευε. Την ζητούσε ο Μανώλης Χιώτης να ηχογραφήσει τραγούδια του και εκείνος της το απαγόρευε. Τον αγνόησε, στην αρχή της σχέσης τους, μερικές φορές, και ευτυχώς γιατί υπάρχουν κάποια τραγούδια του Χιώτη με την φωνή της, όπως το περίφημο «Σκότωσέ με». Μετά, όμως, ο Γιώργος Μουζάκης ήταν απόλυτος και κάπως έτσι δεν ξανασυνεργάστηκε με άλλους συνθέτες. Στα χρόνια που ακολούθησαν, προφανώς, η σχέση γινόταν όλο και πιο καταπιεστική και έτσι, όταν χώρισαν, εκείνη τα παράτησε όλα κι έφυγε από την Ελλάδα....» .

Βιβλιογραφία

• «Γιώργος Μουζάκης-Βίρα τις άγκυρες» , αυτοβιογραφία, [επιμέλεια Ιάσονας Τριανταφυλλίδης εκδόσεις «Άγκυρα»]

Εξωτερικές συνδέσεις

• [Βιογραφία, Γιώργος Μουζάκης]
• [Τραγούδια του Γιώργου Μουζάκη Stixoi.info]
• [Τραγούδια του Γιώργου Μουζάκη Παλιά Κιθάρα]
• [Ο γιος του μουσικοσυνθέτη Γιώργου Μουζάκη εξομολογείται espressonews.gr, 13 Νοεμβρίου 2020]
• [Γιώργος Μουζάκης27 Αυγούστου 2005 ΕΡΤ, Αρχείο-αφιερώματα, Νυκτερινός επισκέπτης, Video.]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org