Ιάσων Ζηργάνος

Ο Ιάσονας Ζηργάνος, Έλληνας εθνικιστής, ανώτερος αξιωματικός του Στρατού με το βαθμό του Ταγματάρχη (ΠΒ), αγωνιστής της Εθνικής αντιστάσεως στη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα, ηγετικό στέλεχος του Ε.Δ.Ε.Σ. Βόλου, μέλος του Συντάγματος Ευζώνων Αθηνών μετά τη διάλυση του Ε.Δ.Ε.Σ. από τις κομμουνιστοσυμμορίες, Εθνοφύλακας στο Βόλο και μετέπειτα παγκόσμια γνωστός κολυμβητής υπερμαραθώνιων αποστάσεων σε ανοικτή θάλασσα, ο δεύτερος στην ιστορία όμως πρώτος επίσημα καταγεγραμμένος -από τους αρμόδιους αθλητικούς οργανισμούς- Έλληνας που διήλθε το Στενό της Μάγχης κολυμπώντας, ένας θρύλος και μία από τις τεράστιες μορφές της Ελληνικής αλλά και της παγκοσμίου κολυμβήσεως, γεννήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1909 στη συνοικία Νέα Δημητριάδα του Βόλου στη Θεσσαλία και απεβίωσε από ανακοπή καρδιάς, αποτέλεσμα υποθερμίας, το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 1959 κοντά στις ακτές της Σκωτίας στη διάρκεια ενός κολυμβητικού αγώνα, ενώ προσπαθούσε να ολοκληρώσει την κάλυψη της αποστάσεως από το Γκρούμσφορντ της Ιρλανδίας έως το Πόρτ Πάτρικ στην Σκωτία. Η κηδεία του έγινε στις 7 Οκτωβρίου 1959 στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών με δημόσια δαπάνη.

Ιάσων Ζηργάνος
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 30 Σεπτεμβρίου 1909
Τόπος: Νέα Δημητριάδα, Βόλος Μαγνησία (Ελλάδα)
Σύζυγος: Έγγαμος
Τέκνα: Γεωργία Σωτηροπούλου
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Ταγματάρχης (ΠΒ) ε.α., αθλητής
Θάνατος: 28 Σεπτεμβρίου 1959
Τόπος: Πόρτ Πάτρικ (Σκωτία)

Ο Ζηργάνος ήταν παντρεμένος και από το γάμο του απέκτησε μία κόρη, την Γεωργία Ζηργάνου-Σωτηροπούλου, από την οποία έγινε παππούς 5 εγγονών τα οποία δεν πρόλαβε να γνωρίσει ο ίδιος, ενός αγοριού, του Γεώργιου Σωτηρόπουλου, και τεσσάρων κοριτσιών.

Βιογραφία

Ο Ιάσονας, μέλος υπερπολύτεκνης οικογένειας, ήταν το ένατο και υστερότοκο παιδί του Θεόδωρου Ζηργάνου που ήταν σχολικός επιθεωρητής , και της Τριανταφυλλιάς Ζηργάνου. Ένας από τα μεγαλύτερα αδέλφια του ήταν ο Ευστάθιος Ζηργάνος , μετέπειτα Αξιωματικός, Συνταγματάρχης (ΠΖ) απόφοιτος της Τάξεως 1919 της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, και Ολυμπιονίκης. Ο Ιάσονας παρακολούθησε τα μαθήματα της Δημοτικής εκπαιδεύσεως στην γενέτειρα του. Ήταν μαθητής του Δημοτικού όταν άρχισε την ενασχόληση του με τον αθλητισμό, ιδιαίτερα με την κολύμβηση, και σε ηλικία επτά ετών θεωρούταν καλός κολυμβητής. Ήταν αθλητής του Γυμναστικού Συλλόγου της πόλεως και στις ελεύθερες ώρες του ασχολούνταν -πέρα από την κολύμβηση- με διάφορα αθλήματα, όπως ακόντιο, πάλη, αναρρίχηση, ενόργανη γυμναστική, πυγμαχία, ορειβασία και χιονοδρομία. Παρακολούθησε τα μαθήματα της Μέσης εκπαιδεύσεως και αποφοίτησε από το Πρακτικό Γυμνάσιο και Λύκειο Βόλου ενώ ταυτόχρονα με αυτοδίδακτες μεθόδους έμαθε Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά.

Στρατιωτική σταδιοδρομία

Μετά την αποφοίτηση του από το Πρακτικό Λύκειο Βόλου ο Ζηργάνος επέλεξε να συμμετάσχει στις εξετάσεις της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων όμως απέτυχε να εισαχθεί. Το 1929 συμμετείχε επιτυχώς στις εξετάσεις της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε το 1933 με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Αρχικά εκπαιδεύτηκε στο Σχολείο Εφαρμογής του Πυροβολικού και στη συνέχεια μετατέθηκε σε στρατιωτική μονάδα στην Δράμα, όπου ξεκίνησε την συστηματική ενασχόληση του τον ακοντισμό, όμως υπέστη βαριά θλάση στο δεξιό δελτοειδή, λόγος για τον οποίο αποφάσισε να ασχοληθεί εκ νέου με την κολύμβηση. Ως τόπο για τις προπονήσεις επέλεξε τις πηγές του ποταμού Αγγίτη στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας, στην Καλαμίτσα της Καβάλας αλλά και στα Λιμενάρια της Θάσου. Το 1937 μετατέθηκε στην Κόρινθο, όπου είχε προπονητές τους Τάκη Σακελλαρίου, Κλεάνθη Παλαιολόγου και Σίμιτσεκ. Μαζί τους βελτίωσε την τεχνική του άρχισε να βελτιώνει την τεχνική του και κολυμπώντας την απόσταση Λουτράκι-Κόρινθος οκτώ φορές, πέτυχε καλύτερο χρόνο την 1 ώρα και 45' λεπτά. Το 1939 μετατέθηκε στη Σχολή Γενικής Εκπαίδευσης Επικούρων (Σ.Γ.Ε.Ε.) στο Τατόι και συνέχισε τις προπονήσεις του διανύοντας την απόσταση Νέο-Παλαιό Φάληρο δύο φορές την εβδομάδα.

Β' Π.Π. / Εθνική Αντίσταση

Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου συμμετείχε με το Γ' Σύνταγμα Βαρέως Πυροβολικού στις επιχειρήσεις του Ελληνο-Ιταλικού και του Ελληνο-Γερμανικού πολέμου, ως την παράδοση των Οχυρών Μεταξά και την συνθηκολόγηση της Ελλάδος, όταν επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στην γενέτειρα του όπου συνέχισε να προπονείται, όχι όμως συστηματικά, ενώ παράλληλα επιδίωκε να διαφύγει στην Μέση Ανατολή προσπάθεια που δεν υλοποιήθηκε. Τον Αύγουστο του 1943 δημιουργήθηκε στον Βόλο κίνηση υπέρ του Ναπολέοντα Ζέρβα, με σκοπό τη δημιουργία πολιτικής και στρατιωτικής οργανώσεως του Ε.Δ.Ε.Σ. στην περιοχή , με σύνδεσμο τον Τάκη Μακεδόνα, μετέπειτα αρχηγός του Ε.Α.Σ.Α.Δ. [Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσεως], ο οποίος υπηρετούσε στο Σταθμό της Ελληνικής Χωροφυλακής στο χωριό Μούρεσι Πηλίου. Στις 4 Σεπτεμβρίου 1943 ο Ζηργάνος εντάχθηκε στον Ε.Δ.Ε.Σ. και συμμετείχε στην προσπάθεια συγκροτήσεως ένοπλης ομάδος της οργανώσεως στα Λεχώνα, την Αγριά και τον Άγιο Γεώργιο Νηλείας στο Πήλιο, χωριά του νομού Μαγνησίας που βρίσκονται κοντά στον δρόμο εξόδου προς τα βουνά της περιοχής.

Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1943 οι κομμουνιστοσυμμορίτες συγκρότησαν στο Πήλιο την 16η Μεραρχία του ΕΛΑΣ με επικεφαλής τον στρατηγό Κωνσταντίνο Τσαμάκο και καπετάνιο τον υπολοχαγό Θεόδωρο Καλλίνο (Αμάρμπεη). Η διάλυση του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο και η διαφυγή των διασωθέντων ανδρών του στην Κέρκυρα, τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου, έθεσαν τέλος στις προσπάθειες για τη δημιουργία ενόπλου τμήματος του ΕΔΕΣ στην περιοχή του Βόλου. Σύντομα οι συμμορίτες του ΕΛΑΣ έθεσαν στο στόχαστρο τους όσους επέμεναν να μην προσχωρούν στις τάξεις τους, συνεπώς και πρωτίστως και τους άνδρες του ΕΔΕΣ, και στην κεντρικά συντονισμένο σχέδιο τους να εξουδετερώσουν κάθε αντίθετη οργάνωση επιτέθηκαν και κατέπνιξαν δια της βίας κάθε προσπάθεια αντιστάσεως. Έτσι όσοι είχαν εκδηλωθεί υπέρ του Ζέρβα συνελήφθησαν και δολοφονήθηκαν από τις κομμουνιστικές συμμορίες, ενώ άλλοι εγκατέλειψαν το Πήλιο καταφεύγοντας είτε στον Βόλο είτε στην Αθήνα. Ορισμένοι αποδέχθηκαν να ενταχθούν στις κομμουνιστικές συμμορίες αλλά πάρα πολλοί προσχώρησαν στα Τάγματα Ασφαλείας παρά τις απειλές των συμμοριτών ότι θα δημεύονταν οι περιουσίες τους και θα δολοφονούνταν οι ίδιοι αλλά και μέλη των οικογενειών τους. Ο Ζηργάνος αρχικά επέστρεψε στο Βόλο και στη συνέχεια κατέφυγε στην Αθήνα όπου δέχθηκε επίθεση των δολοφόνων-εκτελεστών της κομμουνιστικής συμμορίας Ο.Π.Λ.Α. από την οποία διασώθηκε χάρη στην άριστη εκπαίδευση και την σωματική του ρώμη. Τελικά στις 4 Απριλίου 1944 ο Ζηργάνος κατατάχθηκε στο Σύνταγμα Ευζώνων Αθηνών .

Συμμοριοπόλεμος

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα και την ανασυγκρότηση του Ελληνικού Στρατού ο Ζηργάνος τοποθετήθηκε στο ΙΧ Σύνταγμα Πυροβολικού, στο Μεγάλο Πεύκο Αττικής, το οποίο μετακινήθηκε το 1946 στο Βόλο όπου επέστρεψε ως επικεφαλής της Εθνοφυλακής όμως σύντομα μετατέθηκε στο Κέντρο Υποδοχής Τεχνιτών [Κ.Υ.Τ.] στην Πάτρα. Εκεί ως αθλητής του τοπικού Ναυτικού Ομίλου ξεκίνησε την προετοιμασία του για να υλοποιήσει το μεγάλο όνειρο του, τον Διάπλου του Στενού της Μάγχης, λόγος για τον οποίο ζήτησε άδεια από το Γενικό Επιτελείο Στρατού και έλαβε αρνητική απάντηση καθώς ο συμμοριοπόλεμος βρίσκονταν ήδη σε κρίσιμη φάση. Επιπροσθέτως τον Ιανουάριο του 1948 υποχρεώθηκε να διακόψει τις προπονήσεις του καθώς μετατέθηκε από την Πάτρα, εντάχθηκε στη δύναμη της 43ης Ταξιαρχίας στην Κόνιτσα και ανέλαβε καθήκοντα ως Διοικητής Τάγματος Πεζικού. Με την μονάδα του συμμετείχε στις άγριες μάχες των επιχειρήσεων στο Γράμμο και τραυματίστηκε στη Μάχη του Λιώκου.

Παρά τον τραυματισμό του ο Ζηργάνος παρέμεινε στην μονάδα του και νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο εκστρατείας. Τελικά τον Σεπτέμβριο του 1948, μετά την λήξη των επιχειρήσεων του συμμοριοπολέμου στην περιοχή και την εξόντωση των συμμοριών του Κ.Κ.Ε., έλαβε άδεια έξι ημερών ενώ η 43η Ταξιαρχία μετακινήθηκε από τα ορεινά και στρατοπέδευσε στα πεδινά των Ιωαννίνων. Την ίδια περίοδο ο Ζηργάνος ξεκίνησε να προπονείται στην Λίμνη Παμβώτιδα, όμως είχε ήδη απωλέσει την δυνατότητα να συμμετάσχει στα δύο μεγάλα αθλητικά γεγονότα εκείνου του έτους, τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τον διάπλου του Στενού της Μάγχης. Το 1949 υπηρετούσε στο Επιτελείο της 75ης Ταξιαρχίας, συμμετέχοντας στις επιχειρήσεις στο Σαραντάπορο. Το 1950 υπηρετούσε την Καβάλα, όταν προκειμένου να αφοσιωθεί αποκλειστικά στον αθλητισμό ο Ζηργάνος παραιτήθηκε από τον Ελληνικό Στρατό με το βαθμό του Ταγματάρχη καθώς συμμετείχε στις Εθνικές εκλογές εκείνου του έτους στο ψηφοδέλτιο νομού Λαρίσης του κόμματος Ε.Π.Ε.Κ. του Στρατηγού Νικολάου Πλαστήρα.

Αθλητική δράση

Ενδεικτική της θελήσεως του Ζηργάνου να πετύχει τον εξ αρχής στόχο του, δηλαδή τον διάπλου του Στενού της Μάγχης, είναι η σχεδόν καθημερινή προπόνηση του στο Βόλο και η απόσταση που κάλυπτε καθημερινά ήταν από το Χόρτο μέχρι την Αγριά, μια διαδρομή 29 χιλιομέτρων ή κολυμπούσε τις διαδρομές Βόλος-Τρίκερι, Μηλίνα-Βόλος και Τρίκερι-Σκιάθος. Τον Σεπτέμβριο του 1946 διήνυσε την θαλάσσια απόσταση μεταξύ Παλαιού Φαλήρου και Αίγινας σε 11 και 1/2 ώρες και το Σεπτέμβριο του 1948 βελτίωσε το χρόνο του στις 10 ώρες και 5 λεπτά. Το χειμώνα του ίδιου έτους σε συνθήκες δριμύτατου κρύου προπονούνταν στα παγωμένα νερά του ποταμού Αώου, την εποχή που υπηρετούσε στην Κόνιτσα, ώστε να προετοιμάσει το σώμα του για τις αντίξοες συνθήκες που θα συναντούσε αλλά και στην Λίμνη Παμβώτιδα των Ιωαννίνων. Στη διάρκεια των επιχειρήσεων στο Σαραντάπορο πληροφορήθηκε για την αποστολή της ομάδας των Ενόπλων Δυνάμεων στο Λονδίνο και με προσωπική του αναφορά και σχετικό αίτημα, έλαβε άδεια και συμμετείχε στην αποστολή της Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ. [Ανωτέρα Συντονιστική Επιτροπή Αθλητισμού Ενόπλων Δυνάμεων], Γενικός Γραμματέας της ήταν ο Σμηναγός Νικόλαος Γρηγοριάδης που με δική του φροντίδα χορηγήθηκε υπηρεσιακό διαβατήριο στον Ζηργάνο.

Διάπλους Μάγχης

Στις 18 Σεπτεμβρίου 1949 ο Ζηργάνος κολύμπησε από το ακρωτήριο Γκρι Νε της Γαλλίας και μετά από 18 ώρες και 35 λεπτά στη θάλασσα διέπλευσε τη Μάγχη, ο τέταρτος άνθρωπος παγκοσμίως που το πέτυχε και ο δεύτερος Έλληνας. Ο διάπλους αυτός, που ήταν ο πρώτος για τον ίδιο, ολοκληρώθηκε επιτυχώς μετά από συγκλονιστική προσπάθεια στην ακτή του Ντόβερ στην Αγγλία, όπου έφτασε απολύτως γυμνός καθώς στη διάρκεια της προσπάθειας του έχασε το μαγιό του. Η σημασία της συμμετοχής του και μόνο, πόσο δε της επιτυχίας του, καθίσταται μεγαλύτερη, δεδομένου ότι η Ελλάδα ακριβώς εκείνη την εποχή βρισκόταν στο τέλος συμμοριοπολέμου και ασφαλώς σε βαθιά οικονομική κρίση . Είναι ενδεικτικό πως το κόστος της συμμετοχής του ανήλθε στις 65 λίρες Αγγλίας δαπάνες στις οποίες με δική του απόφαση συνεισέφερε ο ίδιος ποσό 25 λιρών.

Στις 22 Αυγούστου του 1950 επανέλαβε το Διάπλου της Μάγχης, συμμετέχοντας στον διεθνή κολυμβητικό μαραθώνιο της εφημερίδος «Daily Mail» και κατέλαβε την 7η θέση με χρόνο 16 ώρες και 19 λεπτά. Διέπλευσε τη Μάγχη και το 1951, ενώ δεν ολοκλήρωσε την προσπάθεια του το 1952, την επανέλαβε με επιτυχία το 1954 και τερμάτισε στην 6η θέση μεταξύ κολυμβητών απ’ όλο τον κόσμο, με χρόνο λίγο πάνω από τις 14 ώρες, δηλαδή βελτιωμένο κατά δύο και πλέον ώρες σε σχέση με τον πρώτο διάπλου, και την εγκατέλειψε εκ νέου το 1959. Ακόμη, ο Ζηργάνος διέπλευσε δύο φορές το Βόσπορο, όμως στις 11 Απριλίου του 1952 είχε μια ανεπιτυχή προσπάθεια που λίγο έλειψε να τον οδηγήσει στο θάνατο, κι άλλες τόσες το Νείλο, όμως απέτυχε να πραγματοποιήσει τον περίπλου του νησιού του Μανχάταν στη Νέα Υόρκη καθώς στις 5 Οκτωβρίου 1958 ανασύρθηκε εξαντλημένος από τον ποταμό Χάντσον μετά από μια κολυμβητική προσπάθεια 22 ωρών και 45 λεπτών. Σύμφωνα με δημοσίευμα Ελληνικών εφημερίδων αλλά και των «New York Times», ο Ζηργάνος ξεκίνησε στις 06:50 μ.μ. στο Battery Park, κολύμπησε στον ποταμό East River και βγήκε στον ποταμό Hudson αφού κολύμπησε 25 από τα 28,5 μίλια. Αργότερα διέσχισε τα 23 μίλια του Ειρηνικού Ωκεανού που χωρίζουν το νησί Σάντα Καταλίνα από το Λονγκ Μπιτς της Νότιας Καλιφόρνια και τα 36 χιλιόμετρα από το Κάπρι στη Νάπολη στην Ιταλία ενώ κολύμπησε στις λίμνες Οντάριο του Καναδά και Γουίντερμερ της Σκωτίας.

Συγγραφικό έργο

Τον ίδιο χρόνο, που ήταν και το έτος του θανάτου του, ο Ζηργάνος εξέδωσε εφημερίδα με θέμα το θαλάσσιο αθλητισμό και τον Ιούνιο ολοκλήρωσε μελέτη για το κολύμπι ελεύθερου στυλ (κρόουλ) , ενώ προγραμμάτιζε την κυκλοφορία μίας σειράς που όπως ανέφερε ο ίδιος «θα περιληφθούν τα υπόλοιπα είδη κολυμβήσεως, ήτοι πρόσθιο, ύπτιο, πεταλούδα, συστήματα προπονήσεως κολυμβητών, διατροφή, μασσάζ, Ναυαγωσωστική κλπ», με στόχο

«... την θεωρητικήν κατάρτισιν των κολυμβητών και προπονητών μας, ιδιαιτέρως δε δια να μυηθούν οι ανά τα πέρατα της πατρίδος μας ευρισκόμενοι λάτρεις της κολυμβήσεως εις τα μυστικά του αθλήματος, διότι στερούμενοι προπονητού ή ενός ειδικού, διστάζουν να επιδοθούν εις την κολύμβησιν, ή οι επιδιδόμενοι λαμβάνουν εσφαλμένας αρχάς, αι οποίαι τους εμποδίζουν να εξελιχθούν..».

ώστε να παρέχει υπό μορφή εγχειριδίων «ευθηνό και πρόχειρο βοήθημα δια την προπαγάνδαν της κολυμβήσεως εις τας μεγάλας μάζας των Ελλήνων φιλάθλων.»

Απόσπασμα από το κύριο τμήμα του πονήματος περί κρόουλ, καταδεικνύει με απολύτως ενδεικτικό τρόπο το όραμα του Ζηργάνου:

  «....Ημείς ενταύθα θα περιορισθούμε να περιγράψουμε με ολίγας μόνον λεπτομερείας, γιατί ο σκοπός μας, όπως προαναφέραμε δεν είναι η δημιουργία 10 ή 50 πρωταθλητών, αλλά η εκμάθησις απλώς της κολυμβήσεως εις την μεγάλη μάζα των φιλάθλων και κολυμβητών...».

Το 1961, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του, «η χήρα του και η κόρη του ανέλαβον την έκδοσι».

Ζηργάνος & Μελέτες για την υποθερμία

Ιάσων Ζηργάνος

Ένα άγνωστο κομμάτι της κολυμβητικής ιστορίας του Ζηργάνου σχετίζεται με την συνεισφορά του στην ιατρική έρευνα στο θέμα της υποθερμίας στο θαλάσσιο περιβάλλον. Oι Pugh και Edholm, Άγγλοι επιστήμονες, δημοσίευσαν το 1952 την πρώτη μελέτη της φυσιολογίας των κολυμβητών ανοιχτής θαλάσσης (ειδικά για όσους πραγματοποιούσαν τον διάπλου του στενού της Μάγχης) στο ιατρικό περιοδικό «Lancet» . O Pugh, ο οποίος ήταν μέλος του Βρετανικού Συμβουλίου Ιατρικών Ερευνών γνώρισε τον Ζηργάνο, στη διάρκεια διοργανώσεως σχετικής με τον Διάπλου, έγιναν φίλοι και συνεργάστηκαν σε μια σειρά σημαντικών και δύσκολων πειραμάτων.

Οι δύο ερευνητές προσπάθησαν να προσεγγίσουν τον αμυντικό μηχανισμό με τον οποίο οι κολυμβητές της Μάγχης μπορούσαν να επιβιώσουν σε μια τέτοια παρατεταμένη παραμονή στο κρύο νερό. Ως τότε οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι οι κολυμβητές παρήγαγαν θερμότητα με την κίνηση κι αυτό εξηγούσε την αντοχή τους στο κρύο. Μάλιστα συμβούλευαν τους ναυτικούς σε περίπτωση ναυαγίου να κολυμπούν όσο το δυνατό για να αποφύγουν την υποθερμία. Ο Pugh, ερευνητής και αντικείμενο του πειράματος, ήταν πολύ λεπτός αντίθετα με τον Ζηργάνο που ήταν εύσωμος. Με βάση τις μετρήσεις της θερμοκρασίας ορθού καθώς και μετρήσεις μέσα στους μύες (με βελόνα που έμενε μέσα κατά την διάρκεια της κολυμβήσεως), οι ερευνητές απέδειξαν, ότι στην περίπτωση του λεπτόσωμου ατόμου. με την ζωηρή κολύμβηση η θερμοκρασία έπεφτε κατακόρυφα, ενώ στον Ζηργάνο η θερμοκρασία ανέβαινε. Οι ερευνητές απέδωσαν την διαφορά στην μόνωση που προκαλούσε το στρώμα λίπους στον πιο εύσωμο και υπέδειξαν ότι σε περίπτωση ναυαγίου οι λεπτοί άνθρωποι θα πρέπει να κάθονται ακίνητοι ενώ οι εύσωμοι θα πρέπει να κολυμπούν για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβιώσεως. Επίσης οι έρευνες έδειξαν ότι σημαντική για την επιβίωση είναι η διατήρηση των αισθήσεων που δεν εξαρτάται από το σωματικό τύπο των κολυμβητών. Οι έρευνες σχετικά με το θέμα της υποθερμίας συνεχίζονται ως τις μέρες μας, και ο Ζηργάνος εξακολουθεί να αποτελεί το κεντρικό πρόσωπο.

Τιμητικές διακρίσεις

Ως λοχαγός τιμήθηκε με τέσσερα παράσημα για τη δράση του στα πολεμικά μέτωπα. Το Σεπτέμβριο του 1949 με πρόταση του Υπουργού Στρατιωτικών Παναγιώτη Κανελλόπουλου του απονεμήθηκε το Μετάλλιο Τιμής από την Ελληνική Θαλάσσια Ένωση και στις 17 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου ο τότε Βασιλιάς της Ελλάδος Παύλος Α', του απένειμε στα γραφεία της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής [Ε.Ο.Ε.] το διακριτικό σήμα της Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ. ως επιβράβευση της επιτυχίας του. Με αφορμή το θάνατο του η Α.Σ.Ε.Α.Ε.Δ., θεσμικό όργανο του στρατιωτικού αθλητισμού, ανακοίνωσε τη θεσμοθέτηση βαρύτιμου επάθλου με την επωνυμία «Ιάσων Ζηργάνος», το οποίο θα απένειμε στον πρωταθλητή των ετήσιων κολυμβητικών αγώνων των Ενόπλων Δυνάμεων. Το 1971 καταχωρήθηκε στο Hall of Fame των κορυφαίων αθλητών που υπηρέτησαν την Μαραθώνια Κολύμβηση και ως τον Οκτώβριο του 2019 που καταγράφηκε και ο Σπυρίδων Γιαννιώτης, κολυμβητής μεγάλων αποστάσεων και αθλητής του Ολυμπιακού Πειραιώς, ήταν ο μόνος Έλληνας στη λίστα αυτή. Προς τιμήν του Ζηργάνου δόθηκε το όνομα του στο Δημοτικό Κολυμβητήριο Βόλου, που βρίσκεται στους πρόποδες του λόφου της Γορίτσας, ενώ τα τελευταία χρόνια διοργανώνεται ο κολυμβητικός μαραθώνιος «Ιάσων Ζηργάνος».

Το τέλος του Ζηργάνου

Τελευταίος στόχος του Ζηργάνου αποτέλεσε η επιθυμία του να διασχίσει τα 35 χιλιόμετρα του εξαιρετικά επικίνδυνου Βόρειου καναλιού της Ιρλανδίας, το Βόρειο Κανάλι, από το Ντονάχαντι της Βόρειας Ιρλανδίας ως το Πορτ Πάτρικ της Σκωτίας. Η απόσταση κυριαρχείται από θαλάσσια ρεύματα, ξαφνικές παλίρροιες και ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες και έως τότε την είχε διαπλεύσει μόνο ένας, ο Άγγλος Τομ Μπλόουερ. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1959 ο Ζαργάνος φτάνει, ύστερα από 16 ώρες kai 23 λεπτά κολύμβησης, σε απόσταση τριών μιλίων από την ακτή της Σκωτίας, όπου τον περιμένει κόσμος για να τον υποδεχθεί. Εκεί, μια απρόσμενη παλίρροια τον τραβά πίσω στα ανοιχτά. Παλεύει με όλες του τις δυνάμεις όμως η κούραση και το δριμύ κρύο τον οδηγούν σε απώλεια αισθήσεων. Τα μέτρα διασώσεως είναι ανεπαρκή κι όταν τον ανασύρουν, ο γιατρός του κάνει καρδιακές μαλάξεις με έναν απλό σουγιά. Συνέρχεται, ανοίγει για λίγο τα μάτια, ζητά ένα ζεστό τσάι κι ύστερα τα κλείνει για πάντα. Το 2019 δημοσιεύθηκε το άρθρο «Η απώλεια των αισθήσεων: Η περίπτωση του Ιάσονα Ζιργάνου και το μυστήριο της μη ανιχνευόμενης υποθερμίας» του Michael J. Tipton . Στο άρθρο αυτό αναφέρεται το τέλος του Ζηργάνου, ο οποίος δεν μπορούσε να αισθανθεί τη βαθιά ψύξη του σώματος του και προσπάθησε να κολυμπήσει στο βόρειο κανάλι της Ιρλανδικής θάλασσας, μήκους 22 μιλίων, σε συνθήκες θερμοκρασίας από 9,4°C έως 11,7° C. «Το ανοιχτό καρδιακό μασάζ σε μια βάρκα κωπηλασίας είναι απίθανο να είναι επιτυχές», είπε Tipton, καθηγητής φυσιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, στην Αγγλία, ο οποίος περιέγραψε το γεγονός στην επιστημονική του εργασία.

Μνήμη Ιάσωνος Ζηργάνου

Ο Ζηργάνος πρωτοπόρος της υπερμαραθώνιας κολυμβήσεως στην Ελλάδα, πανέξυπνος και με ιδιαίτερα ζεστό χαρακτήρα, μια αναγεννησιακή προσωπικότητα, είχε πάθος με τον αθλητισμό και ειδικότερα με την κολύμβηση, άθλημα στο οποίο συχνά ήταν ο ίδιος αθλοθέτης επάθλων, αλλά και την μουσική. Ήταν αθλητής στον ακοντισμό, στην πυγμαχία, την ελληνορωμαϊκή πάλη, την ξιφασκία, την ιππασία, την αναρρίχηση, τη γυμναστική στο μονόζυγο και δρομέας στα 1.500 μέτρα ενώ έπαιζε φλάουτο και μαντολίνο. Η ιστορία του μνημονεύεται από παγκοσμίου κύρους ιστοσελίδες όπως των «Times», του «Sports Illustrated» και του «dover.org.uk» στα οποία περιλαμβάνονται όλα τα ονόματα όσων έχουν πετύχει τον διάπλου του Στενού της Μάγχης κι είναι ο μοναδικός Έλληνας που περιλαμβάνεται αν και δεν ήταν ο πρώτος ή ο μοναδικός Έλληνας που το κατόρθωσε.

Μιλώντας για τον Ζηργάνο, ο Σπύρος Γιαννιώτης ανέφερε: «Ο Ιάσωνας Ζηργάνος αποτελεί έναν θρύλο του αθλητισμού και της Μαραθώνιας Κολύμβησης. Μία τεράστια προσωπικότητα, από τους πρώτους που ξεκίνησαν αυτό το άθλημα. Είναι, λοιπόν, μεγάλη τιμή για μένα να είμαι ο δεύτερος Έλληνας με αυτό το επίτευγμα και να ακολουθώ τα βήματα αυτού του θρύλου. Θέλω επίσης, να τονίσω πως η αναγνώριση στο Hall of Fame δεν αφορά μόνο τον πρωταγωνιστικό και κυρίαρχο ρόλο των αθλητών και των αθλητριών μέσα στο νερό, αλλά και έξω από αυτό, στη στάση ζωής που κράτησαν στον αθλητισμό και γενικότερα στην κοινωνική προσφορά τους» .

Βιβλιογραφία

• «Πώς πέρασα τη Μάγχη-Αφηγείται ο Ταγματάρχης Ιάσων Ζηργάνος», εκδόσεις «Δ. Λαγούση-Κ. Χρυσοχόου», σελίδες 80, Αθήνα, Μάρτιος 1950.

Το βιβλίο έχει γραφεί από τον Σ.Ζ. -τα αρχικά του αδελφού του Συνταγματάρχη Στάθη (Ευστάθιου) Ζηργάνου ο οποίος εξηγεί ότι «σημασία δεν έχει ποιος συνέγραψε αυτό το βιβλιαράκι, αλλά το τι γράφει μέσα»- και εξαντλείται στην «εξιστόρηση της περιόδου που προηγήθηκε του πρώτου διάπλου» του Στενού της Μάγχης από τον Ιάσονα Ζηργάνο.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Ιάσωνας Ζηργάνος «Αθλητική Επιστήμη & Ένοπλες Δυνάμεις» Τετραμηνιαία περιοδική έκδοση της ΣΣΕ, τόμος 2ος, τεύχος 2ο, Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2014, σελίδες 14η-21η (ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2022, 07:53’).]
• [Jason Zirganos openwaterpedia.com]
• [Ιάσων Ζηργάνος: Ο κολυμβητής μεγάλων αποστάσεων ανοιχτής θαλάσσης sportofrunning.eu, Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2020.]
• [Ο ακατάλυτος θρύλος του διάπλου της Μάγχης. Ο Ιάσων Ζηργάνος και ο Κορίνθιος Βασίλειος Μπαλάφας. Μια ιστορία σαν παραμύθι zirganosbalafas.blogspot.com]
• [Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσεως manolisgvardis.files.wordpress.com]
• [Ιάσων Ζηργάνος Ερευνητής της Βέροιας, Σάββατο 21 Αυγούστου 2010 (ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022, 18΅59').]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org