Ντόναλντ Κέιγκαν

Ο Ντόναλντ Κέιγκαν, (αγγλικά: Donald Dov Kagan /keɪɡən) [το επίθετο του αποδίδεται και ως Κάγκαν ], Αμερικανός -Εβραϊκής καταγωγής, Πανεπιστημιακός καθηγητής και διανοούμενος, παγκοσμίου φήμης φιλέλληνας κλασικιστής και ιστορικός που δίδαξε στα Πανεπιστήμια Οχάιο, Κορνέλ και Γέιλ στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, υπερασπιστής της παραδοσιακής εκπαιδεύσεως, ο θεωρούμενος ως αρχιτέκτονας της νεοσυντηρητικής εξωτερικής πολιτικής και σύμβουλος Προέδρων των Η.Π.Α., από τους επιφανέστερους Θουκυδιδιστές, γεννήθηκε την 1η Μαΐου 1932 στο Κουρσέναϊ [Kuršėnai] της Λιθουανίας και πέθανε την Παρασκευή, 6 Αυγούστου 2021, σε οίκο ευγηρίας στην Ουάσινγκτον.

Ντόναλντ Κέιγκαν
Γέννηση: 1η Μαΐου 1932
Τόπος: Κουρσέναϊ [Kuršėnai] (Λιθουανία)
Σύζυγος: Myrna Dabrusky-Kagan
Τέκνα: Robert Kagan και Frederick Kagan
Υπηκοότητα: Η.Π.Α.
Ασχολία: Ιστορικός, Πανεπιστημιακός Διανοούμενος, Συγγραφέας
Θάνατος: 6 Αυγούστου 2021
Τόπος: Ουάσινγκτον D.C. (Η.Π.Α.)

Το 1954 παντρεύτηκε την Myrna Dabrusky - Kagan, και από το γάμο του έγινε πατέρας των νεοσυντηρητικών συγγραφέων και ιστορικών Robert, συζύγου της Victoria Nuland, και Frederick Kagan από τους οποίους έγινε παππούς δύο εγγονών, της Leni και του David.

Βιογραφικά στοιχεία

Καταγωγή

Ο Κέιγκαν ήταν Εβραίος στην καταγωγή και από τους δύο γονείς του . Παππούς του Ντόναλντ, από την πατρική πλευρά, ήταν ο Jakob Kagan. Γιαγιά του ήταν η Yelta Leja Benjaminovich, θυγατέρα του Simon (Shimon ή Shimen) Ruvenstein και της Leja Ruvenstein, οι οποίοι από το γάμο τους απέκτησαν πέντε παιδιά, τη Molly Malka σύζυγο Prelutsky, τον Mones Girsh Kahan, τον Shmuel Kagan, τον Peisakh Kagan και την Tsipa Kahan που όλοι τους γεννήθηκαν στη Λιθουανία όμως έζησαν και πέθαναν, εκτός από τον Shmuel Kagan, στο Σεντ Λιούις στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Πατρογονική οικογένεια

Πατέρας του Ντόναλντ ήταν ο Shmuel Kagan, ο οποίος πέθανε τον Ιανουάριο του 1934, όταν ο Ντόναλντ δεν ήταν ακόμη 2 ετών. Μητέρα του ήταν η Leah (Leja) Benjaminovich. H πατρονονική του οικογένεια κατοικούσε στο Κουρσέναϊ (Kuršėnai) της Λιθουανίας όπου γεννήθηκε ο ίδιος, όμως πολλά μέλη της οικογένειας της μητέρας του είχαν μεταναστεύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και ζούσαν στη Νέα Υόρκη. Λίγους μήνες μετά το θάνατο του πατέρα του η μητέρα του τον πήρε, όπως και τη μεγαλύτερη αδερφή του, την Sara Beile Kagan μετέπειτα σύζυγο Milstein, και μετανάστευσαν στη Νέα Υόρκη, όπου ζούσε η υπόλοιπη οικογένειά της. Ο Ντόναλντ μεγάλωσε στο Μπράουνσβιλ (Brownsville) , τμήμα του Μπρούκλιν (Brooklin), στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, μια περιοχή όπου κατοικούσε μεγάλο πλήθος Εβραίων, που οι περισσότεροι από αυτούς ήταν μετανάστες από την Ανατολική Ευρώπη. Στη Νέα Υόρκη, η μητέρα του εργάστηκε στη βιοτεχνία της οικογένειάς της, που κατασκεύαζε είδη καπνιστών, στη συνέχεια σε ένα εργοστάσιο κατασκευής σωλήνων ενώ αργότερα απέκτησε δική της επιχείρηση με γυναικεία είδη και παεντρεύτηκε σε δύετερο γάμο με τον Εβραϊκής καταγωγής Πολωνό και πολίτη Η.Π.Α., Philip Ofgang, με τον οποίο δεν απέκτησε παιδιά.

Σπουδές

Ο Ντόναλντ παρακολούθησε τα μαθήματα της Βασικής και της Μέσης εκπαιδεύσεως στην περιοχή του τόπου της κατοικίας του και έπαιξε (αμερικανικό) ποδόσφαιρο στο γυμνάσιο Thomas Jefferson, ένα ίδρυμα που εκπαίδευσε γενιές Εβραίων μεταναστών και τα παιδιά τους. Εκεί αγαπημένη καθηγήτρια του ήταν η Meta Elizabeth Schutz, η οποία αποτέλεσε το πρότυπό του, μια διανοούμενη ιστορικός του αρχαίου κόσμου, αυστηρή και σκληρή, που τον ενέπνευσε να γίνει κλασικός ιστορικός, καθώς από μικρός, όπως έλεγε αργότερα, εντυπωσιαζόταν με την ιστορία.

Στη συνέχεια φοίτησε στο Κολλέγιο Μπρούκλιν (Brooklyn College), υπήρξε το πρώτο μέλος της οικογενείας του που το κατόρθωσε, από το οποίο αποφοίτησε το 1954 και το 1955 έλαβε το μεταπτυχιακό του δίπλωμα (M.A.) από το Πανεπιστήμιο Μπράουν (Brown University) και το 1958 το διδακτορικό του δίπλωμα (P.h.D.) από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο (Ohio State University). Στα φοιτητικά χρόνια του αποφάσισε να επικεντρωθεί στην αρχαία ιστορία. Στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο δούλεψε το διδακτορικό του με καθηγητές τους Harvey Goldberg, Foster Rhea Dulles, William MacDonald και άλλους στο Τμήμα Ιστορίας, αλλά την τελευταία του χρονιά δίδαξε επίσης στο Capital University. Η διδακτορική διατριβή του αφορούσε την Κόρινθο, πολύ κοντά στη θέση Ίσθμια, όπου το Πανεπιστήμιο του Οχάιο διατηρεί μια συνεχή ανασκαφή.

Σπουδές στην Ελλάδα

Με υποτροφία του ιδρύματος Fullbright ο Κέιγκαν ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, όπου έζησε με τη σύζυγο του τα έτη 1958 και 1959, για να σπουδάσει στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών. Γράφει ο ίδιος στην εισαγωγή της ελληνικής εκδόσεως του έργου του «Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος»

«Ζούσα σε ένα μικρό διαμέρισμα στους πρόποδες του Λυκαβηττού. {...} Λίγες εβδομάδες μετά την άφιξή μας στην Αθήνα, η γυναίκα μου γέννησε το πρώτο από τα δύο μας αγόρια (σ.σ.: τον Ρόμπερτ). Ενθουσιαστήκαμε με τη σκέψη ότι τούτο συνέβη κάτω από τη θέα της Ακρόπολης. Σπρώχναμε το καροτσάκι του στα μαρμαρόστρωτα πεζοδρόμια της Αθήνας, όπου οι μέρες ήταν όλες, σχεδόν, ηλιόλουστες, ο ουρανός ασυννέφιαστος, γαλάζιος και φωτεινός».

Πανεπιστημιακή δράση

Ο Κέιγκαν δίδαξε, αρχικά, στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, ακολούθως στο πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και στη συνέχεια, από το 1960 έως το 1969, στην έδρα Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Καρνέλ και πολιτικά αυτοχαρακτηρίζονταν ως φιλελεύθερος δημοκρατικός. Ερωτεύτηκε το Cornell, ειδικά τη συλλογικότητα της σχολής του. Το 1969 ένοπλοι μαύροι φοιτητές κατέλαβαν την αίθουσα Willard Straight Hall, της διοικήσεως του Πανεπιστημίου, απαιτώντας τη δημιουργία κέντρου Μαύρων Μελετών, ένα πρόγραμμα που αφορά τη μελέτη της ιστορίας, της πολιτικής και των πολιτισμών των αφρικανικής καταγωγής λαών, τόσο στην Αφρική όσο και σε περιοχές όπου υπάρχουν μαύροι πληθυσμοί, καθώς και αμνηστία για συμφοιτητές τους που είχαν απειθαρχήσει και συμμετάσχει σε προηγούμενη διαμαρτυρία. Η απόφαση του πανεπιστημίου ήταν να διαπραγματευτεί μαζί τους κάτι που, στα μάτια και στο νου του καθηγητή Κέιγκαν, αξιολογήθηκε ως συνθηκολόγηση με τη βία. Το έτος εκείνο, σύμφωνα με τον Jim Lobe, πληροφορία που αναφέρεται από τον Craig Unger, ο καθηγητής αποποιήθηκε τον φιλελευθερισμό. Η κρίση στο Cornell ήταν, όπως έγραψε το 2002 σε άρθρο του στο περιοδικό Yale Alumni, η χειρότερη εμπειρία στη ζωή του και συνέκρινε την απόφαση με τον κατευνασμό των Ναζί από τον Βρετανό πρωθυπουργό Νέβιλ Τσάμπερλεν:

«Παρατηρώντας τους διαχειριστές να επιδεικνύουν όλο το θάρρος του Νέβιλ Τσάμπερλεν (Πρωθυπουργό της Αγγλίας και προκάτοχο του Τσώρτσιλ, που παραιτήθηκε στις 10 Μαϊου 1940), είχε μεγάλη επίδραση πάνω μου και έγινα πολύ πιο συντηρητικός.»

Διδάσκων στο Yale

Το 1969 ο Κέιγκαν άρχισε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Αν και αρχικά θαύμαζε τον Κίνγκμαν Μπρούστερ, τον πρόεδρο του Γέιλ, για τη στάση του ενάντια στον ριζοσπαστισμό της πανεπιστημιούπολης, το 1974 τον επέκρινε δημόσια όταν το πανεπιστήμιο ακύρωσε μια ομιλία του Γουίλιαμ Σόκλεϊ, φυσικού καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, βραβευμένου με Νόμπελ και υπέρμαχου της ευγονικής, που πίστευε ότι οι μαύροι ήταν γενετικά κατώτεροι. Ο καθηγητής Κέιγκαν αν και διαφώνησε έντονα με την άποψη του Shockley, πίστευε ότι το πανεπιστήμιο έπρεπε να εκθέτει τους φοιτητές σε προκλητικές θέσεις. Σε απάντηση αυτής της κριτικής, ο Μπρούστερ ζήτησε από τον ιστορικό C. Vann Woodward να γράψει μια έκθεση σχετικά με την ομιλία στην πανεπιστημιούπολη και αργότερα υιοθέτησε πολλές από τις προτάσεις του που ευθυγραμμίζονται με τις απόψεις του καθηγητή Κέιγκαν.

Το ακαδημαϊκό έτος 1987-1988 διατέλεσε Αναπληρωτής Διευθυντής Αθλητισμού στο Πανεπιστήμιο και το ακαδημαϊκό έτος 1989 αναδείχθηκε στη θέση του Κοσμήτορα στο Κολλέγιο του Γέιλ. Η πολιτική του τον κατέστησε μια αμφιλεγόμενη φιγούρα στην πανεπιστημιούπολη, ειδικά μετά την εκλογή του ως κοσμήτορα του κολεγίου, θέση από την οποία παραιτήθηκε το 1992, επικαλούμενος ως πρόφαση το γεγονός ότι η σχολή απέρριψε το σχέδιό του να περικόψει τον προϋπολογισμό του πανεπιστημίου. Προκάλεσε έντονες επικρίσεις ένα άρθρο του στο οποίο επέκρινε τη σχολή ανθρωπιστικών επιστημών ως «στενόμυαλη» ενώ ο ίδιος εμπνεύστηκε σχέδιο δημιουργίας ενός διεπιστημονικού μαθήματος με αναφορά στον δυτικό πολιτισμό, υποστηριζόμενο με χορηγία 20 εκατομμυρίων δολαρίων από τον Lee M. Bass, επιχειρηματία και απόφοιτο του Yale. Παρά τις προσπάθειες του Κέιγκαν ο σχεδιασμός για το πρόγραμμα ξεκίνησε μετά την παραίτηση του από τη θέση του πρύτανη και το 1995 το Yale επέστρεψε τα χρήματα.

Την Άνοιξη του 1997 ο Κέιγκαν ήταν από τους πρώτους που υπέγραψαν τη Δήλωση Αρχών από τη νεοσυντηρητική δεξαμενή σκέψεως, για το Έργο του Νέου Αμερικανικού Αιώνα. Την παραμονή των προεδρικών εκλογών του 2000, ο Κέιγκαν και ο γιος του Φρέντερικ Κέιγκαν, δημοσίευσαν το: «Ενώ η Αμερική Κοιμάται» ("While America Sleeps") , ένα κάλεσμα για την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Το 2002 το Εθνικό Κληροδότημα Ανθρωπιστικών Επιστημών (National Endowment for the Humanities (NEH)) απένειμε στον Κέιγκαν το Εθνικό Μετάλλιο Ανθρωπιστικών Επιστημών (National Humanities Medal), το οποίο του επιδόθηκε δια χειρός του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζορτζ Μπους Jr, και τον επέλεξε να παραδώσει την Πέμπτη, 12 Μαΐου 2005, στις 7:30 μ.μ. στην Ουάσιγκτον, DC, τη Διάλεξη Τζέφερσον (Jefferson Lecture) (τιμητική σειρά ανθρωπιστικών ομιλιών) , που η NEH αποκαλεί ως «...η υψηλότερη τιμή που η ομοσπονδιακή κυβέρνηση παρέχει για το διακεκριμένο διανοητικό επίτευγμα, στις ανθρωπιστικές επιστήμες.». Η Διάλεξη Τζέφερσον του Κέιγκαν είχε τίτλο «Προς υπεράσπιση της Ιστορίας», όπου ισχυρίστηκε ότι η ιστορία είναι πρωταρχικής σημασίας για τη μελέτη των ανθρωπιστικών σπουδών. Στην αποχαιρετιστήρια διάλεξη του στο Yale έκρουσε συναγερμό. Η φιλελεύθερη εκπαίδευση, είπε, απέτυχε να προσφέρει στους μαθητές ένα κοινό σύνολο αξιών και τα εργαλεία για να κατανοήσουν τον κόσμο και συμπλήρωσε:

«Βρίσκω ένα είδος πολιτιστικού κενού και άγνοιας του παρελθόντος, μια αίσθηση άσκοπης ριζοσπαστικότητας, σαν να γεννήθηκαν χθες όχι μόνο οι μαθητές, αλλά ολόκληρος ο κόσμος»,

Ο κύκλος μαθημάτων «Οι καταβολές του Πολέμου» [«The Origins of War»] ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή μαθήματα του Yale για είκοσι πέντε χρόνια. Για ακόμη μεγαλύτερο χρονικό διάστημα δίδαξε «Εισαγωγή στην Αρχαία Ελληνική Ιστορία» και σεμινάρια ανώτερης βαθμίδας Ιστορίας και Κλασικού Πολιτισμού με επίκεντρο θέματα από τον Θουκυδίδη έως την ηγεμονία των Λακεδαιμονίων. Μέχρι τη συνταξιοδότησή του, το 2013, ο Κέιγκαν αναγορεύθηκε εξέχων καθηγητής (Sterling professor) Κλασικών Σπουδών και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Γέιλ -τίτλος που προορίζεται μόνο για ελάχιστους και απολύτως καταξιωμένους ακαδημαϊκούς στο Γέιλ και χρηματοδοτείται από το κληροδότημα του John William Sterling.

Ιδεολογικές & πολιτικές απόψεις

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ο καθηγητής Κέιγκαν στράφηκε δεξιά ως απάντηση στις πολιτιστικές και πολιτικές αναταραχές της εποχής. Σταδιακά, έφτασε να πιστεύει ότι το Δημοκρατικό Κόμμα και μεγάλο μέρος του ακαδημαϊκού κόσμου είχαν παρασυρθεί πολύ προς τα αριστερά. Υπήρξε διαχρονικά πιστός στις αξίες και τις αρετές του δυτικού πολιτισμού και επέμενε σταθερά στην ανάγκη των χωρών να επιβάλλουν την εξουσία σε έναν άνομο κόσμο λόγος για τον οποίο τον χαρακτήρισαν συντηρητικό. Ο ίδιος αποδέχονταν, σε γενικές γραμμές, αυτό το χαρακτηρισμό αν και αυτοπροσδιορίζοταν ως «δημοκράτης του Χάρι Τρούμαν». Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί ότι αντιπαθούσε τον Ρίτσαρντ Νίξον και, πιο πρόσφατα, τον Ντόναλντ Τραμπ, γαια τον οποίο έλεγε ότι αυτός και οι υποστηρικτές του έχουν «...καταστήσει δυνατή τη διάλυση της αμερικανικής φιλελεύθερης δημοκρατίας», όμως υπήρξε θαυμαστής του Ρόναλντ Ρήγκαν, του οποίου η δέσμευση για έναν ισχυρό στρατό και η προθυμία να αντιμετωπίσει τη Σοβιετική Ένωση του φαινόταν ότι ενσαρκώνει τη «διανοητική και διανοητική σκληρότητα των Ελλήνων στην αντιμετώπιση του ανθρώπου».

Στην συνέντευξη του, στις 14 Αυγούστου του 2021, στο δημοσιογράφο Jay Nordlinger gia to περιοδικό National Review , εξήγησε τη διαφορά μεταξύ ενός φιλελεύθερου και ενός συντηρητικού.

«...Με λένε συντηρητικό. Με έλεγαν φιλελεύθερο. Δεν έχω αλλάξει καθόλου τις απόψεις μου. Το πρώτο πράγμα που είναι ένας συντηρητικός; Δεν είναι φιλελεύθερος. Η διάθεση ενός συντηρητικού είναι κατάλληλη: Πάνω απ' όλα, μην κάνεις κακό. Μην κάνετε τα πράγματα χειρότερα. {...} Ένας φιλελεύθερος είναι πιθανό να έχει πρόγραμμα. ένας συντηρητικός είναι πιθανό να μην έχει κανένα. Ένας φιλελεύθερος ξυπνά με δώδεκα πράγματα που θέλει να κάνει για να αλλάξει τον κόσμο. ένας συντηρητικός είναι πιθανό να πει, "Καλή μέρα". Ο συντηρητικός γνωρίζει ότι ο κόσμος θα μπορούσε να αντέξει πολλή βελτίωση -αλλά είναι επιφυλακτικός να επιβαρύνει με περισσότερες δυσκολίες, σε μια προσπάθεια να επιφέρει τη βελτίωση. {...} Φυσικά, υπάρχουν στιγμές που πρέπει να πολεμήσεις -όταν πρέπει να κάνεις αλλαγές και να αντιμετωπίσεις το κακό. Αλλά να είστε σίγουροι ότι ο αγώνας είναι σωστός».

Ο καθηγητής Κέιγκαν υποστήριζε τη στρατιωτική δράση στο εξωτερικό και την προσήλωση στα ιδεώδη του Δυτικού πολιτισμού στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Τάχθηκε υπέρ της συμμετοχής της χώρας του στους πολέμους στο Βιετνάμ και στο Ιράκ και αμφισβήτησε τον πατριωτισμό των διαδηλωτών. Υπήρξε αντίθετος στην ιδέα της επιτεύξεως ειρήνης με μείωση των στρατών και των όπλων και σημείωσε ότι ο καλύτερος τρόπος για να διατηρηθεί η ειρήνη είναι με έναν μεγάλο στρατό. Η υποταγή είναι η μόνη εγγύηση για την ειρήνη. Κάθε άλλη φανταστική ιδέα αγνοεί τα βασικά θεμέλια των ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Σε όλη του τη ζωή περιφρονούσε τα πολυπολιτισμικά προγράμματα και πίεζε -μάταια- να καθιερώσει ένα ειδικό μάθημα για τις αξίες του Δυτικού Πολιτισμού στο Γέιλ.

Αν και ο καθηγητής Κέιγκαν λογίζεται ως ο αρχιτέκτονας του νεοσυντηρητισμού στην εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α., ο ίδιος αντιτάχθηκε σθεναρά τόσο στην ετικέτα όσο και στη σχέση. Εξέφρασε με καταιγιστικό τρόπο τις απόψεις του για την πολιτική της εποχής του, όμως παρέμεινε μακριά από την Ουάσιγκτον και τους κύκλους χάραξης πολιτικής και η επιρροή του στη χάραξη πολιτικής ήταν έμμεση και παθητική, καθώς οι όποιες διασυνδέσεις του προήλθαν κυρίως από τους γιους του, Ρόμπερτ και Φρέντερικ, οι οποίοι διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη σκέψη και τις στρατηγικές εξωτερικής πολιτικής τα χρόνια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη. Ο Έρικ Έντελμαν, ο οποίος σπούδασε με τον καθηγητή Κέιγκαν και υπηρέτησε σε μια σειρά από ανώτερους ρόλους εθνικής ασφάλειας, είπε πως

«...Δεν ήταν από εκείνους τους ανθρώπους από τη Σχολή Κένεντι του Χάρβαρντ που κατέβηκαν στην Ουάσιγκτον για να συνομιλήσουν με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής», 

όμως είναι γεγονός ότι τα βιβλία του Κέιγκαν άσκησαν σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ -ειδικά το έργο του «On the Origins of War and the Preservation of Peace» (1994), στο οποίο ανέλυσε πέντε κρίσεις και συγκρούσεις, αρχαίες και σύγχρονες, και υποστήριξε ότι οι ηγέτες πρέπει να επιδείξουν όχι μόνο δύναμη αλλά και θάρρος απέναντι στους αντιπάλους.

Ο Κέιγκαν και οι Έλληνες

Ο Κέιγκαν επαναλάμβανε συχνά:

«...Στην ψυχή μου είμαι αρχαίος Έλληνας. Αυτός είναι ένας τρόπος να με ξεχωρίζουν τιμητικά από τους συμπολίτες μου που εκτιμώ πραγματικά». 

Στο εισαγωγικό μάθημά του στο Yale αναφέρει:

«...Κοιτάζοντας την κλασική Ελλάδα, εντυπωσιάστηκα από το εξής εκπληκτικό: ήταν μια στροφή μακριά από το τυπικό πρότυπο του πολιτισμού πριν από εκείνη την εποχή. Οι Έλληνες και ό,τι προήλθε από αυτούς, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας μας, διαφέρουν από τις άλλες κοινωνίες. Οι Έλληνες είναι πιο άμεσα σχετικοί από οτιδήποτε ενδιάμεσο. Ξεκίνησαν με την αξιοσημείωτη υπόθεση ότι ο άνθρωπος δεν είναι τετριμμένος. Ήταν οι πρώτοι που είπαν ότι τα ανθρώπινα όντα ανήκουν στην ίδια φυλή με τους θεούς. Επικεντρώθηκαν στη ζωή εδώ στη γη. Αυτό που έκαναν (οι Έλληνες) ήταν να κερδίσουν τη φήμη ή τη δόξα, που το ονόμασαν Κλέος, με τις πράξεις τους. Αν κάνατε κάτι υπέροχο για την πόλη σας -το αντίστοιχο μιας χώρας σήμερα - κάποιος θα έγραφε γι' αυτό ώστε να σας θυμούνται οι πολίτες και τα παιδιά σας. Αυτή ήταν η βάση της ιδέας τους για την επίτευξη της αθανασίας. Είναι ένα επιχείρημα όχι για ησυχία αλλά για αριστεία.»

Διακρίσεις

Ο Κέιγκαν υπήρξε επίτιμος Διδάκτωρ Ανθρωπίνων Γραμμάτων από το University of New Haven και Adelphi University. Από το 1988-93, υπηρέτησε ως μέλος του Εθνικού Συμβουλίου για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Τιμήθηκε με πολλά βραβεία και υποτροφίες, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων βραβείων διδασκαλίας στο Cornell και στο Yale, που του απένειμε το μετάλλιο DeVane, μια από τις υψηλότερες διακρίσεις του πανεπιστημίου για τη διδασκαλία, ενώ το Brooklyn College, το 1976, του απένειμε το «Βραβείο Διακεκριμένου Απόφοιτου».

Στον Κέιγκαν απονεμήθηκε το βραβείο

• National Humanities Medal , το 2002, από τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους Jr, για τη «διακεκριμένη υποτροφία του στις δόξες της αρχαίας Ελλάδας» και για τη διδασκαλία του «..στη ζωτική κληρονομιά του κλασικού πολιτισμού».

Τιμήθηκε, σε ειδική τελετή στην Ελληνική Πρεσβεία στην Ουάσινγκτον, με το παράσημο του

• Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα, για το σύνολο του επιστημονικού του έργου, τον Ιούλιο του 2021, λίγες ημέρες πριν τον θάνατο του.

Το παράσημο, εκ μέρους της Αικατερίνης Σακελλαροπούλου Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, του επέδωσε η Ελληνίδα πρέσβειρα στην Ουάσιγκτον, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου.

Συγγραφικό έργο

Ο Κέιγκαν ήταν πολυγραφότατος και δημοσίευσε πολλά βιβλία. Μετά την παραίτησή του από το Πανεπιστήμιο, συνέχισε να ακολουθεί τη ζωή ενός δημόσιου διανοούμενου, δημοσιεύοντας δοκίμια και κριτικές στις εφημερίδες The Wall Street Journal, The New York Times και The Weekly Standard. Αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους μελετητές της Ελληνικής ιστορίας στο σύνολο της αλλά ένας παθιασμένος και επίμονος αληθινά εμβριθής μελετητής, μια πραγματική αυθεντία, της ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου παγκοσμίως. Θεωρώντας τον εαυτό του ως Έλληνα στην ψυχή, έγραψε πολλά βιβλία είτε εξ ολοκλήρου είτε εν μέρει για την άνοδο και την πτώση της χρυσής εποχής της Αθήνας. Ειδικευόταν στη ζωή και την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας και είναι γνωστός για την μνημειώδη τετράτομη ιστορία του για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο να και έχει γράψει και δημοσίευσε πολλά βιβλία με θέμα την Ελληνική αρχαιότητα, γενικότερα, αλλά και τη σύγχρονη εποχή.

Το ιστορικό πρότυπο του Κέιγκαν ήταν ο Θουκυδίδης, του οποίου υιοθετούσε τις απόψεις για την ανθρώπινη φύση, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο η εξουσία μεταξύ των εθνών θριάμβευσε επί της ηθικής. Θεωρούσε ότι ο φιλόσοφος που συνέβαλε τα μέγιστα στη σκέψη για τις διεθνείς σχέσεις είναι ο Θουκυδίδης και ο ίδιος αναδείχθηκε ως ο σημαντικότερος μαθητής του. Του άρεσε να επικαλείται το συμπέρασμα του Θουκυδίδη ότι οι πόλεμοι γίνονταν από έναν συνδυασμό φόβου, ιδιοτέλειας και τιμής και το 2002 γράφει, σχετικά, στο Yale Alumni Magazine:

«...Παλιά πίστευα ότι η ειρήνη ήταν η φυσιολογική κατάσταση για την ανθρωπότητα, αλλά όσο περισσότερο κοίταζα, τόσο περισσότερο έβλεπα ότι η ειρήνη ήταν πολύ σπάνια. {...} Οι πόλεμοι συμβαίνουν συνεχώς, οπότε έπρεπε να ρωτήσω, "Γιατί υπάρχει ειρήνη;».

Έργα του στα Ελληνικά

Στην ελληνική γλώσσα κυκλοφορούν:

Πελοποννησιακός Πόλεμος

• «Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος» , Οκτώβριος 2004.

Γράφει σχετικά, το 2003, ο Κέιγκαν:

«...Μια μελέτη του Πελοποννησιακού Πολέμου είναι μια πηγή σοφίας για τη συμπεριφορά των ανθρώπων κάτω από τις τεράστιες πιέσεις που επιβάλλονται από τη θερμή πανούκλα και τις εμφύλιες διαμάχες... {...) ....και τα όρια εντός των οποίων πρέπει αναπόφευκτα να λειτουργήσει»

Ο κριτικός Τζωρτζ Στάινερ, σε μια ανασκόπηση στο The New Yorker γράφει για τη μνημειώδη τετράτομη ιστορία για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο:

«...Ο πειρασμός να επευφημούν τους τέσσερις τόμους του Κέιγκαν, ως το κύριο έργο της ιστορίας που παράχθηκε στη Βόρεια Αμερική σε αυτόν τον αιώνα είναι ζωντανός.» 

Το έργο του Κέιγκαν για τον Πελοποννησιακό πόλεμο συντάχθηκε σε μια εποχή που ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στο αποκορύφωμά του. Αντιμέτωποι με μια σύγκρουση μεγάλης δύναμης για πρώτη φορά στην ιστορία τους, οι Αμερικανοί στράφηκαν στον Θουκυδίδη. Και το ίδιο έκανε και ο Κάγκαν που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Πελοποννησιακός Πόλεμος έμοιαζε με τον Ψυχρό Πόλεμο με έναν σημαντικό τρόπο: Ήταν η ιστορία μιας διπολικής τάξεως πραγμάτων που είχε οδηγήσει στην αναμέτρηση. Ο Κέιγκαν αποφάσισε ότι οι σοφιστικέ και δημοκρατικοί Αθηναίοι ήταν Αμερικανοί, ενώ οι ολιγαρχικοί της Σπάρτης ήταν οι Σοβιετικοί.

Περικλής

• «Περικλής ο Αθηναίος και η γέννηση της δημοκρατίας» .

Ο καθηγητής Κέιγκαν υποστηρίζει ότι

«... οι μεταρρυθμίσεις του Περικλή, έβαλαν τις βάσεις για την τερατώδη ανάπτυξη πολιτικών δυνάμεων, που θα μπορούσαν μέσω τις φιλολαϊκής δημαγωγίας να καταστρέψουν την Αθήνα. Όταν ο Κίμωνας γύρισε από την δεκάχρονη εξορία το 451 π.Χ., δεν αντιτάχθηκε στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις του Περικλή, και ειδικότερα στην μεταρρύθμιση, όσον αφορά το δικαίωμα στην αθηναϊκή υπηκοότητα» . 

Υποστηρίζει, επίσης, ότι η στρατηγική του Περικλή ήταν υπερβολικά αμυντική χωρίς καμία πιθανότητα επιτυχίας ενώ εμπεριείχε ευσεβείς πόθους που πρακτικά ήταν δύσκολο να πραγματοποιηθούν, λόγοι για τους οποίους αυτή απέτυχε.

Θουκυδίδης

• «Θουκυδίδης. Ο αναμορφωτής της Ιστορίας», Μάρτιος 2011.

Όσοι ιστορικοί, πολιτικοί ή διανοούμενοι μελέτησαν τον Θουκυδίδη τείνουν να τον βλέπουν ως φιλόσοφο θεό μεταξύ των ανθρώπων. Για τον Κέιγκαν, ο Θουκυδίδης ήταν ένας σπουδαίος άνθρωπος -ένας εξαιρετικός άνθρωπος- αλλά απλώς ένας άνθρωπος. Σύμφωνα με την άποψη του, ο Θουκυδίδης, το έργο του οποίου είχε μελετήσει όσο λίγοι, είναι «...πηγή σοφίας για την συμπεριφορά των ανθρωπίνων όντων, όταν υπόκεινται στις απίστευτες πιέσεις που επιβάλλει ο πόλεμος, η πανούκλα και οι εμφύλιες συρράξεις...» .

• «Αθήνα-Σπάρτη».

• «On the Origins of War and the Preservation of Peace», το 1995.

Με αφήγηση που ξεκινά από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη και φτάνει μέχρι τους δύο παγκόσμιους πολέμους του 20ου αιώνα και τον Ψυχρό Πόλεμο που ακολούθησαν, ο Κέιγκαν αποφάνθηκε ότι μερικές από τις πιο φρικτές πολεμικές αναμετρήσεις πιθανόν θα είχαν αποφευχθεί αν οι εκάστοτε πολιτικοί ηγέτες αντιμετώπιζαν εγκαίρως τους επιτιθέμενους. Στο έργο του αναφέρεται στον δισταγμό των Συμμάχων να αντιμετωπίσουν τη Γερμανία πριν από τον Α' και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο ίδιο έργο αναφέρεται στην πυραυλική κρίση του 1962 στην Κούβα, η οποία, κατά τη γνώμη του, προέκυψε εν μέρει από την αντίληψη του Σοβιετικού ηγέτη Νικήτα Χρουστσόφ σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Φ. Κένεντυ, φοβόταν να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία.

«Η κρίση των πυραύλων της Κούβας έδειξε ότι δεν αρκεί για το κράτος που επιθυμεί να διατηρήσει την ειρήνη και το status quo να έχει ανώτερη ισχύ. {...} Η κρίση προέκυψε επειδή το πιο ισχυρό κράτος είχε, επίσης, έναν ηγέτη που δεν κατάφερε να πείσει τον αντίπαλό του για τη θέλησή του να χρησιμοποιήσει τη δύναμή του για αυτόν τον σκοπό».

Οικογένεια Ντόναλντ Κέιγκαν

Ο Ντόναλντ Κέιγκαν ζούσε με την οικογένεια του στο Νιου Χέιβεν της πολιτείας του Κονέκτικατ. Η σύζυγος του, η Μίρνα Κέιγκαν (Myrna Kagan), ήταν καθηγήτρια και ιστορικός, συγγραφέας -μεταξύ άλλων- των έργων Όραμα στον Ουρανό, Τα Πρώτα Χρόνια στο Νιού Χέιβεν 1638-1784 (Vision in the Sky: Early Years New Haven, το 1638-1784), η οποία πέθανε την 1η Απριλίου του 2017 στο New Haven της κομητείας New Haven County στην Πολιτεία του Connecticut. Από το γάμο τους έγιναν γονείς δύο τέκνων, του Ρόμπερτ και του Φρέντερικ Κέιγκαν, δύο μετέπειτα γνωστών νεοσυντηρητικών συγγραφέων και ιστορικών. Σύζυγος του Ρόμπερτ Κέιγκαν είναι η Βικτόρια Νούλαντ (Nuland) , εκπρόσωπος Τύπου του State Department από το 2011 έως το 2013 και υφυπουργός Εξωτερικών των Ευρωπαϊκών και Ευρασιατικών Υποθέσεων ενώ σύζυγος του Φρέντερικ Κέιγκαν, είναι η Κίμπερλυ Κέιγκαν, γνωστή στρατιωτικός ιστορικός, ιδρυτής και πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη Μελέτη του Πολέμου.

Το τέλος του

Ο Ντόναλντ Κέιγκαν απεβίωσε το 2021, σε γηροκομείο στην Ουάσινγκτον σε ηλικία 89 ετών ενώ το 2007 είχε αποβιώσει η σύζυγος του. Ο θάνατός του ανακοινώθηκε από το Πανεπιστήμιο του Yale και επιβεβαιώθηκε, την Τετάρτη 11 Αυγούστου 2021, από τον γιο του Ρόμπερτ Κέιγκαν.

Μνήμη Ντόναλντ Κέιγκαν

Ο καθηγητής Κέιγκαν, ένας από τους ικανότερους πολιτικούς αναλυτές της εποχής του, υπήρξε κορυφαίος και πρωτότυπος λόγιος ενώ ως άνθρωπος υπήρξε λαμπρός, οξυδερκής, φιλικός και αεικίνητος. Ικανός δάσκαλος που μπορούσε να παραθέτει με την ίδια ευκολία και πειθώ είτε τις αρχές του ουμανιστή της Αναγεννήσεως Francesco Guiccardini (1483–1540) είτε τις στατιστικές του μεγάλου παίκτη του μπέιζμπολ Τεντ Γουίλιαμς (1918–2002). Υπήρξε μέλος μιας -μη συντεταγμένης- ομάδας διανοουμένων που αποχώρησαν από την αριστερά και αναδείχθηκαν ως η πνευματική και ιδεολογική ραχοκοκαλιά σημαντικού τμήματος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος τη δεκαετία του 1980. Αυτή η ομάδα διανοουμένων και το σύνολο της δουλειάς που δημιούργησαν είχαν διαρκή επιρροή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Αναδείχθηκε μεταξύ των κορυφαίων ιστορικών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Η παθιασμένη διδασκαλία και γραφή του για τους αρχαίους Έλληνες ενέπνευσε γενιές Αμερικανών μελετητών καθώς και στρατηγούς της Ουάσιγκτον, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τους αξιωματούχους που διαμόρφωσαν την Αμερικανική εξωτερική πολιτική υπό τον Ρόναλντ Ρήγκαν και τον Τζορτζ Μπους. Σε αντίθεση με τους περισσότερους σύγχρονους ιστορικούς που αποφεύγουν τις γενικές συγκρίσεις, τις συζητήσεις για την ανθρώπινη φύση και τα κοινά σημεία που ξεπερνούν τις κοινωνίες και τις ιστορικές περιόδους, ο Kagan δεν είχε κανένα πρόβλημα να συγκρίνει τους πολέμους της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης με τους σύγχρονους παγκόσμιους πολέμους.

Ως διδάσκων Πανεπιστημιακός καθηγητής έγινε γνωστός για το ύφος της διδασκαλίας του στην τάξη, όπου οι αναγνώσεις των αρχαίων κειμένων διανθίζονταν με αναφορές στους αγαπημένους του Γιάνκηδες της Νέας Υόρκης και συμπληρώνονταν με εφευρετικές συμμετοχικές επιδείξεις στην τάξη, όπως το να σχηματίζουν οι σπουδαστές μαθητές μια οπλιτική φάλαγγα για να δείξει πώς έμπαιναν Έλληνες στρατιώτες στη μάχη. Θεωρούσε και υποστήριζε σθεναρα ότι «Η εκπαίδευση σε μια δημοκρατία πρέπει να έχει ως στόχο τους πολίτες, την εκπαίδευση των πολιτών». Ο καθηγητής Κέιγκαν, του οποίου η φήμη ως διακεκριμένου και ιδιαίτερα σεβαστού καθηγητή υπήρξε τεράστια, διατηρούσε δια βίου φιλία με τους σπουδαστές του, για τους οποίους δεν ήταν μόνο δάσκαλος αλλά και μέντορας τους και σχεδόν σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της επαγγελματικής τους ζωής, μπορούσαν να τον καλέσουν όταν είχαν την ανάγκη για μια στοχαστικά πειστική συμβουλή.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Donald Kagan]
• [Donald Kagan, celebrated historian of the ancient world and revered teacher]
• [Ντόναλντ Κάγκαν]
• [Πέθανε ο κορυφαίος ιστορικός Ντόναλντ Κέιγκαν radar.gr]
• [Ο επίμονος μελετητής του Πελοποννησιακού Πολέμου Μαργαρίτα Πουρνάρα, εφημερίδα «Καθημερινή», 28 Αυγούστου 2021.]
• [Αν δεν έχεις στρατιωτική δύναμη, κανείς δεν νοιάζεται τι πιστεύεις]
• [Η αμερικανική μιας σύγχρονης ανάγνωσης του Θουκυδίδη]
• [Donald E. Kagan Interview - Videos]
• [Donald Kagan Quotes]
• [An Address to the Class of 1994]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org