Πέτρος Ωρολογάς

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Πέτρος Ωρολογάς Έλληνας εθνικοσοσιαλιστής εκδότης και δημοσιογράφος στη Θεσσαλονίκη, μία από τις μεγαλύτερες προπολεμικές μορφές της Ελληνικής δημοσιογραφίας, ιδεολογικός αντίπαλος του Ελευθερίου Βενιζέλου, αρχικά αρθρογράφος και στη συνέχεια συνιδιοκτήτης της εφημερίδος «Νέα Ευρώπη», πολιτικός αρθρογράφος, χρονογράφος, δοκιμιογράφος, κριτικός και συγγραφέας που μεταπολεμικά διώχθηκε και καταδικάστηκε για τις ιδέες και τις επιλογές του, γεννήθηκε το 1892 στην Κορυτσά της Βορείου Ηπείρου και πέθανε [1] [2] [3], περί τα μέσα του 2ου δεκαημέρου, τον Νοέμβριο του 1958 στην Θεσσαλονίκη.

Πέτρος Ωρολογάς

Βιογραφία

Η οικογένεια Ωρολογά ήταν Βλάχικης καταγωγής από το Μοναστήρι της έως σήμερα αλύτρωτης Μακεδονίας. Αδελφός του Πέτρου Ωρολογά ήταν ο δημοσιογράφος Αλέξανδρος Ωρολογάς. Ο Πέτρος Ωρολογάς ήρθε πολύ νέος στη Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασε στη σχολή του Στεφάνου Λούκα.

Επαγγελματική δραστηριότητα

Ο Πέτρος Ωρολογάς άρχισε να ασχολείται με την δημοσιογραφία στην Θεσσαλονίκη από το 1911 δημοσιεύοντας στον τοπικό τύπο. Στις 8 Απριλίου 1914 πρωταγωνίστησε στην ίδρυση του σωματείου Σύνδεσμος Ελλήνων Συντακτών, το οποίο ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη [4] «προς περιφρούρηση της καθ’ όλου άξιοπρεπείας τού Τύπου και των συμφερόντων των γνησίων εργατών τού καλάμου, αποκλειστικώς εκ των εξ επαγγέλματος δημοσιογράφων, των αποζώντων αποκλειστικώς εκ τού καλάμου». Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και στη συνέχεια ως διευθυντής στην αντιβενιζελική εφημερίδα «Ταχυδρόμος» [5] [6] Βορείου Ελλάδος. Τα ξημερώματα της 21ης Σεπτεμβρίου 1925, όταν απόσπασμα της Ελληνικής Χωροφυλακής εξόντωσε κι αποκεφάλισε τους λήσταρχους Γιαγκούλα, Μπαμπάνη και Τσαμήτρα, τα κεφάλια των οποίων εξέθεσε σε κοινή θέα στην Κατερίνη. Οι αρχές της Θεσσαλονίκης κατάσχεσαν όλα τα φύλλα της εφημερίδος «Ταχυδρόμος» Βορείου Ελλάδος ενώ, παράλληλα, συνελήφθη ο Ωρολογάς, τότε διευθυντής της εφημερίδος και παραπέμφθηκε σε δίκη για το άρθρο του «Αισιοδοξία», το οποίο κρίθηκε ότι επιδίωκε να κλονίσει «...την εμπιστοσύνη των πολιτών και του στρατεύματος προς την κυβέρνησιν». Το 1938 ο Ωρολογάς ενεπλάκη σε φιλολογική διαμάχη [7] με τους συγγραφείς που δημοσίευαν εκεί αλλά και με τους συντάκτες του περιοδικού «Μακεδονικές Ημέρες», υποστηρίζοντας την συντηρητική προσέγγιση της λογοτεχνίας. Με το ψευδώνυμο «Βραδυνός», εργάστηκε ως αρθρογράφος στην εφημερίδα «Απογευματινή» [8] της Θεσσαλονίκης. Το 1939 ανέλαβε την διεύθυνση της «Απογευματινής», που είναι η μόνη προπολεμική εφημερίδα που συνέχισε να εκδίδεται μέχρι το τέλος της κατοχής της Ελλάδος από τις δυνάμεις του άξονος.

Περίοδος κατοχής

Τον Απρίλιο του 1941 συμμετείχε στην εκδοτική ομάδα της εφημερίδος «Νέα Ευρώπη» [9] ως αρθρογράφος, μια εφημερίδα που κυκλοφόρησε στην Θεσσαλονίκη με εθνοκοινωνικό προσανατολισμό στην οποία υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Πέτρος Φωτεινός» ή «Τριάστερος». Ο Ωρολογάς, μέσα από τις στήλες της εφημερίδος εξέθεσε τους λόγους για τους οποίους έπρεπε ο Ελληνικός λαός να εφαρμόσει μια πολιτική συνεργασίας µε τη Γερμανία, μεταξύ των οποίων ανέφερε και την 

«ιδιαιτερότητα» και «μοναδικότητα» της ελληνικής φυλής, η οποία είναι«κατ’ εξοχήν αρία, ουδαμώς συγγενεύουσα µε τους Λατίνους, ...{...}... φυλή αντισλαυική και ως τοιαύτη αποτελεί εις την νοτιοανατολικήν λεκάνην της Μεσογείου, δύναμιν αναχαιτιστικήν, κατά των προαιωνίων του πανσλαυϊσμού» [10].

Εργάστηκε επίσης σε εφημερίδες και περιοδικά της Θεσσαλονίκης όπως «Το Φως», «Μακεδονία», «Εθνική» και από τον Αύγουστο του 1942 μέχρι τον Μάρτιο του 1943 στο ιδιοκτησίας του έντυπο «Νέοι Καιροί» στο οποίο είχε διευθυντή τον Γρηγόριο Γραμματικόπουλο. Τον Μάρτιο του 1944 ο Ωρολογάς συνεργάστηκε με το περιοδικό «Φιλολογικά Χρονικά» [11], με το οποίο συνεργάζονταν νέοι λυρικοί πεζογράφοι όπως, ο Κοββατζής και ο Αγγελόγλου, κάποιοι νεαροί δεξιοί κριτικοί και ο Βασίλης Λαούρδας. Διευθυντής του περιοδικού ήταν ο Νίκος Μοναχός.

Μετά την απελευθέρωση

Μετά την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής από την Ελλάδα ο Ωρολογάς παραπέμφθηκε [12], στις 23 Οκτωβρίου 1945, σε δίκη ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου δοσιλόγων και στις 3 Νοεμβρίου καταδικάστηκε σε φυλάκιση πέντε ετών για δήθεν αρθρογραφία του υπέρ των στρατευμάτων κατοχής και εναντίον του συμμαχικού αγώνα. Αποφυλακίστηκε πριν το 1949 καθώς η ποινή που του επιβλήθηκε μετατράπηκε σε εξαγοράσιμη και κατέβαλε το ποσό στο Ελληνικό Δημόσιο.

Συγγραφικό έργο

Ο Ωρολογάς, που εξελίχθηκε στον σημαντικότερο δημοσιογράφο και χρονογράφο τής Θεσσαλονίκης, θυμίζει σε πολλά τον Εμμανουήλ Ροΐδη καθώς διέθετε καλλιεργημένο και τολμηρό πνεύμα, λόγος για τον οποίο έβλεπε τα πράγματα συχνά έξω από τις προϊδεάσεις του [13]. Οι παρατηρήσεις του στα επί μέρους ήταν εύστοχες και φανέρωναν ακονισμένη ευαισθησία και νου πρόθυμο να ψηλαφίσει τα πράγματα με την απαιτούμενη προσοχή. Πολλές φορές οι συλλήψεις του ήταν καίριες όμως άσκησε πολύ σκόρπια την κριτική και δεν άφησε έργο ανάλογο με τις πνευματικές του προϋποθέσεις. Η γενικότερη επιρροή του στον τοπικό τύπο της Θεσσαλονίκης θεωρείται ιδιαιτέρως σημαντική. Τα λιγοστά βιβλία του περιέχουν κριτικά δοκίμια, εκτός από το πρώτο. Τα χρονογραφήματα του- που είναι πάρα πολλά και σημαντικά- βρίσκονται σπαρμένα στις εφημερίδες με τις οποίες συνεργάστηκε και αξίζει να συγκεντρωθούν και να εκδοθούν.

Ως δοκιμιογράφος έγραψε τέσσερα βιβλία και μία μελέτη για τον εθνικιστή συνθέτη Αιμίλιο Ριάδη, τον σημαντικότερο της Ελληνικής Εθνικής Σχολής, κορυφαίο μουσικό δημιουργό της Θεσσαλονίκης και μία από τις γοητευτικότερες και πλέον μυστηριώδεις μορφές της Ελληνικής μουσικής. Έγραψε τα δοκίμια:

  • «Σημειώματα» το 1934, που το δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Πέτρος Φωτεινός.
  • «Ίων Δραγούμης» [14], για το οποίο τιμήθηκε το 1939, από κοινού με τον Κλέωνα Παράσχο, με το Α' βραβείο Κριτικής της Διευθύνσεως Γραμμάτων και Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας.
  • «Οι συγγραφείς και η εποχή τους» το 1938, στο οποίο παρουσίασε τους Θεσσαλονικείς πεζογράφους Γ. Δέλιο, Στυλιανό Ξεφλούδα, Αλκ. Γιαννόπουλο, Νικόλαο Πεντζίκη, Αρκάδιο και Βάσο Βασιλείου και τον κριτικό λογοτεχνίας Πέτρο Σπανδωνίδη.
  • «Ένα κίνημα μεταξύ δύο πολέμων», έργο 46 σελίων το οποίο κυκλοφόρησε το 1940 [15].

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. ↑ [Μνημόσυνα Εφημερίδα «Μακεδονία», 20 Δεκεμβρίου 1958, σελίδα 4η.]
  2. ↑ [Πέτρος Ωρολογάς-Νεκρολογία, Περιοδικό «Νέα Εστία», Δεκέμβριος 1958, τεύχος 754ο, σελίδα 1367η, Βάσος Βασιλείου, «Τα γεγονότα και τα ζητήματα».]
  3. ↑ Πέτρος Ωρολογάς-Περιθώριο Γιώργος Θέμελης, Περιοδικό «Νέα Πορεία», τόμος 4ος, τεύχος 45ο-46ο (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1958), σελίδες 401η-402η.
  4. ↑ [Πρώτα μέλη του Συνδέσμου αναφέρονται οι αδελφοί Ωρολογά καθώς και οι Μίνως Λαγουδάκης, Κώστας Ποιμενίδης, Θεοφάνης Παναγιωτόπουλος, Θεόδωρος Χατζηγώγος, Βασίλης Μεσολογγίτης, Πέτρος Λεβαντής, Γεώργιος Ήσαΐας (Ταγκός, Σκνίποβιτς, Υποβρύχιος, Πολύξερος), Θεόδωρος Ρήγκος, Νικόλαος Μπενάκης, Βασίλειος Οικονόμου, Μάνος Βατάλας (Μέμρωδ), Γεώργιος Ζαχαρόπουλος (Έωσφόρος), Αλέξανδρος Μπαλάσκας (Κλέων Βρανάς), Ιωάννης Ζαφειρόπουλος, Κωνσταντίνος Πούγγουρας, Γεώργιος Άζαριάδης, Θεαγένης Καρέτσος, Πέτρος Λούβαρης, Γεώργιος Συρούκης, Σταμάτιος Ράπτης και Αριστείδης Χασηρδζόγλου.]
  5. ↑ Μακεδονία: Ιστορία του Τύπου της Θεσσαλονίκης.
  6. ↑ [Πρώτος αρχισυντάκτης του Ταχυδρόμου Βορείου Ελλάδος ήταν ο Αθηναίος δημοσιογράφος Νίκος Βέρρος, μέχρι την έκδοση του Τηλεγράφου Βορείου Ελλάδος το 1921, όταν ανέλαβε τη διεύθυνσή του. Τον αντικατέστησε ο Πέτρος Ωρολογάς, ο οποίος παρέμεινε στη θέση αυτή ως το 1927 όταν οι αδελφοί Ωρολογά αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν και κατήγγειλαν τον ιδιοκτήτη του Νίκο Δαρβέρη ότι «τυχαίως» είχε δηλωθεί από αυτόν η ιδιοκτησία, «μη όντος ουδέποτε δημοσιογράφου» και ότι ο τίτλος «καθ’ ολοκληρίαν ανήκε εις αυτούς», όμως το ζήτημα δε φαίνεται να επιλύθηκε.]
  7. ↑ Μακεδονικές ημέρες Κλεοπάτρα Ζαχαροπούλου, Διδακτορική διατριβή.
  8. ↑ [Η «Απογευματινή» της Θεσσαλονίκης που αρχικά κυκλοφόρησε στις 24 Μαρτίου του 1933 ως καθημερινή, μετετράπη σε εβδομαδιαία και από την 1η Σεπτεμβρίου 1936 έγινε πάλι καθημερινή. Εκδότες της ήταν ο Αλέξανδρος Ωρολογάς και ο Δήμος Τσούρκας από το Βογατσικό. Στο πρώτο άρθρο της υπό τον τίτλο «Απόγευμα» αναφέρεται: «Η έκδοσις της Απογευματινής συμπίπτει με την άνοδο του Λαϊκού Κόμματος, με την νίκην και των μετ’ αυτού συμπραττόντων κομμάτων και υπήρξε της Κοινής Γνώμης αξίωσις. Διότι η Θεσσαλονίκη είχε επί σειράν ετών, βενιζελικόν το απόγευμα [...]. Με την έκδοσιν της Απογευματινής ο αντιβενιζελισμός αποκτά όργανον, διά του οποίου θα κυριαρχή το απόγευμα...».]
  9. ↑ [Το πρώτο φύλλο της εφημερίδος «Νέα Ευρώπη» κυκλοφόρησε στις 14 Απριλίου 194. Από τον Οκτώβριο του 1944 άρχισε να κυκλοφορεί σε κοινή έκδοση με την «Απογευματινή». Το τελευταίο φύλλο της κοινής εκδόσεως κυκλοφόρησε στις 29 Οκτωβρίου 1944. Χαρακτηριστικά δημοσιεύματα της εφημερίδος ήταν ο αντικομμουνισμός και η πολιτική εναντίον των Εβραίων, ενώ δημοσίευσε και αξιοπρόσεκτα κείμενα λογοτεχνικού περιεχομένου. Τους πρώτους μήνες της κυκλοφορίας της αναγραφόταν κάτω από την ελληνόγλωσσο τίτλο, με μικρότερα τυπογραφικά στοιχεία, ο τίτλος του εντύπου και στα γερμανικά: Das Neue Europa. Έως τον Ιούνιο του 1941 η εφημερίδα διευθυνόταν από τον Βασίλειο Λαμψάκη. Στη συνέχεια διευθυντής ανέλαβε ο Ιωάννης Σπαθάρης με αρχισυντάκτη τον Μιχαήλ Παπαστρατηγάκη. Τον Νοέμβριο του 1941, η εφημερίδα αποκτήθηκε από τους Δημήτριο Ηλιάδη και Πέτρο Ωρολογά, ενώ παρέμεινε σε κυρίαρχο ρόλο ο Παπαστρατηγάκης. Τον Φεβρουάριο του 1942, η εφημερίδα αγοράστηκε από τον Γεώργιο Πολλάτο, υπό τη διεύθυνση του οποίου εκδιδόταν έως τον Οκτώβριο του 1944, οπότε και διεκόπη η έκδοση της.]
  10. ↑ [Πέτρος Ωρολογάς, «Λόγοι φυλετικοί», εφημερίδα «Νέα Ευρώπη», φύλλο της 30ης Ιουλίου 1942.]
  11. ↑ [Το περιοδικό «Φιλολογικά Χρονικά» προωθούσε την ανάγκη καλλιέργειας μιας τέχνης νέου είδους, ενώ έδινε συνέχεια στη διαμαρτυρία κατά της γενιάς του ’30. Στις γραμμές του συνυπήρχαν εθνικιστές, δεξιοί, αριστεροί και «νέοι» λογοτέχνες και κριτικοί. Κύριο στόχο του περιοδικού αποτέλεσε το κατεστημένο των γραμμάτων, η γενιά του ’30, και ο ρόλος που αυτή διαδραμάτισε κατά το προηγούμενο διάστημα της Κατοχής.]
  12. ↑ [Στο Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων Θεσσαλονίκης, μαζί με τους αδελφούς Πέτρο και Αλέξανδρο Ωρολογά, παραπέμφθηκαν και καταδικάστηκαν για τη δράση τους συνολικά 17 άτομα, οι 13 εκ των οποίων ήταν εκδότες, ιδιοκτήτες, διευθυντές ή συντάκτες εφημερίδων, υπάλληλοι ελληνικών και γερμανικών υπηρεσιών που είχαν σχέση με τον Τύπο: Γραφείο Τύπου, Λογοκρισίας, μεταφράσεων κ.ά. Μεταξύ τους οι Γεώργιος Πολλάτος, (εκδότης της εφημερίδας «Νέα Ευρώπη»), Δήμος Τσούρκας, (εκδότης της εφημερίδας «Νέα Ευρώπη»), Ιωάννης Σπαθάρης (εκδότης της εφημερίδας «Νέα Ευρώπη»), Βασίλης Λαμψάκης (εκδότης της εφημερίδας «Νέα Ευρώπη»), Νίκος Φαρδής, Δημήτριος Ηλιάδης (εκδότης της εφημερίδας «Νέα Ευρώπη»), Μιχάλης Παπαστρατηγάκης (αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Νέα Ευρώπη»), οι δημοσιογράφοι Ξενοφών Γιοσμάς, Δημήτριος Λιανόπουλος, Χριστόφορος Ελευθεριάδης, Ευρυπίδης Χειμωνίδης και άλλοι. Μεταξύ των κατηγορουμένων ήταν η Μαρία Πολλάτου, σύζυγος του εκδότη, Κλειώ Καραντινού και Νίκος Γιοσμάς, αγρότης, που δεν είχαν σχέση με τη δημοσιογραφία αλλά με ορισμένους παρόντες ή απόντες κατηγορούμενους, ενώ κάποιοι άλλοι είχαν απαλλαγεί με βούλευμα (υπάρχουν πληροφορίες για τον Πέτρο Λεβαντή και για τον Κώστα Ποιμενίδη). Η αποκαλούμενη «Δίκη των Δωσιλόγων Δημοσιογράφων» άρχισε στις 23 Οκτωβρίου στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων και συνεχίστηκε μέχρι τις 3 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου όταν εκδόθηκε απόφαση μετά από διαδικασία οκτώ ημερών. Από τους κατηγορούμενους μόνο 4 ή 5 ήταν μέλη της ΕΣΗΕΜΘ. Οι κατηγορίες σε βάρος τους στηρίχθηκαν στην υπ' αριθμό 6/1945 Συντακτική Πράξη, που μορφοποίησε την Α' Συντακτική Πράξη και οι κατηγορούμενοι αντιμετώπισαν οκτώ κατηγορίες.]
  13. ↑ Περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης», αριθμός 94-95, Οκτώβριος-Νοέμβριος 1962, σελίδα 394η κ.ε.
  14. ↑ [Ίων Δραγούμης. Κατεβάστε το βιβλίο ΕΔΩ ή Διαβάστε το online και κατεβάστε το ΕΔΩ.]
  15. ↑ Ωρολογάς Πέτρος, «Ένα κίνημα μεταξύ δύο πολέμων» Περιοδικό «Νέα Πορεία», τόμος 4ος, τεύχος 45ο-46ο (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1958), σελίδες 381η-386η.]




Ανακτήθηκε από «http://el.metapedia.org/m/index.php?title=Πέτρος_Ωρολογάς&oldid=127631»