Κωνσταντίνος Μάνος

Ο Κωνσταντίνος Μάνος, Έλληνας εθνικός αγωνιστής, οπαδός της Μεγάλης Ιδέας, λογοτέχνης και πολιτικός που διατέλεσε δήμαρχος και βουλευτής, γεννήθηκε το Σεπτέμβριο του 1869 στην Αθήνα και σκοτώθηκε στις 4 Απριλίου 1913, σε αεροπορικό δυστύχημα στον Λαγκαδά, στη διάρκεια ανιχνευτικής πτήσεως πάνω από βουλγαρικό στρατόπεδο, με αεροσκάφος τύπου Bleriot XI, επιβαίνοντας ως πλήρωμα του Εμμανουήλ Αργυρόπουλου . Η κηδεία του έγινε τη Δευτέρα 8 Απριλίου 1913 στις 3 το μεσημέρι στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών και τάφηκε στον οικογενειακό τάφο στο 1ο Νεκροταφείο.

Ήταν παντρεμένος με την Εριέττα-Ισαβέλλα Μέρλιν, [Henriette-Isαbelle Merlin], που γεννήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 1878, πέθανε στις 3 Μαρτίου 1931, και ήταν κόρη του γνωστού τραπεζίτη Κάρολου Μέρλιν [Charles Louis William Merlin] και της Ειρήνης Στουρνάρη και τρισεγγονή του Γάλλου επαναστάτη Merlin de Douai. Κόρη τους ήταν η Ειρήνη Μάνου, μετέπειτα σύζυγος του Θεολόγου Νικολούδη, βουλευτή και υπουργού του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου.

Κων/νος Μάνος
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: Σεπτέμβριος 1869
Τόπος: Αθήνα (Ελλάδα)
Θάνατος: 4 Απριλίου 1913
Τόπος: Λαγκαδάς, Θεσσαλονίκη, (Ελλάδα)
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Λογοτέχνης, Δήμαρχος, Βουλευτής.

Βιογραφία

Πατέρας του Κωνσταντίνου ήταν ο Θρασύβουλος Μάνος, στρατηγός με καταγωγή από φαναριώτικη οικογένεια που οι ρίζες της έφταναν στην εποχή του Αυτοκρατορικού οίκου των Κομνηνών, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1835 και σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, και μητέρα του η Ρωξάνη Μαυρομιχάλη. Αδελφός του ήταν ο Πέτρος Μάνος, Ίλαρχος του Ιππικού και πατέρας της Ασπασίας Μάνου, συζύγου σε μοργανατικό γάμο, του βασιλιά Αλέξανδρου.

Ο Κωνσταντίνος Μάνος ολοκλήρωσε τις Γυμνασιακές του σπουδές στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες στη Λειψία και Χαϊδελβέργη και αργότερα φιλοσοφία και φιλολογία στην Οξφόρδη. Στη διάρκεια της παραμονής του στην Αυστρία, χρημάτισε καθηγητής Ελληνικών και συνοδός της της αυτοκράτειρας Ελισάβετ, γνωστής ως Σίσι, θέση από την οποία παραιτήθηκε και την παρέδωσε στον Αναστάσιο Χρηστομάνο, για να πάρει μέρος το 1896, στην οργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας, στους οποίους ήταν μέλος της Ολυμπιακής Επιτροπής και διατέλεσε αλυτάρχης. Ήταν ο συνθέτης του ύμνου του συλλόγου «Πανελλήνιος» Γυμναστικός Σύλλογος που μελοποίησε ο Σπύρος Σαμαράς, ο οποίος μελοποίησε και τον Ολυμπιακό Ύμνο. Ο Ύμνος του Πανελληνίου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1893, στους αγώνες τους οποίους διοργάνωσε ο σύλλογος, ενώ η ενασχόληση του Μάνου με τον αθλητισμό ξεκίνησε στα χρόνια των σπουδών του σε πανεπιστήμια με οργανωμένη αθλητική δραστηριότητα, όπως η Οξφόρδη.

Τον Οκτώβριο του 1895 ίδρυσε τον αθλητικό σύλλογο «Αθλητικός Όμιλος Αθηνών» με στόχο να προετοιμάσει αθλητές για τη συμμετοχή τους στην 1η Ολυμπιάδα που διοργανώθηκε τον επόμενο χρόνο στην Αθήνα. Στα αθλήματα προετοιμασίας δεν περιέλαβε τη γυμναστική, την πάλη και την ποδηλασία, τα οποία δεν θεωρούσε ευγενή αθλήματα, καθώς όπως έγραφε σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στον τύπο της εποχής «...Δι' εμέ, Ολυμπιακοί Αγώνες είναι μόνο οι εν Σταδίω τελούμενοι... Το ακροβατικόν των επί μονοζύγου και διζύγου και κρίκων γυμνάσεων και η ασχημία της ποδηλατοδρομίας ουδόλως με συγκινούν». Η κοινωνική του προέλευση αλλά και οι στενές του σχέσεις με τη βασιλική οικογένεια είχαν ως αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν στον Όμιλο αθλητές της αριστοκρατικής τάξης, ενώ η εύνοια του διαδόχου Κωνσταντίνου προς το πρόσωπό του, είχε ως αποτέλεσμα ο σύλλογος να κυριαρχήσει στους αγώνες πρόκρισης. Εκλέχτηκε μέλος της αναδιοργανωμένης Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων [Ε.Ο.Α.], θέση στην οποία παρέμεινε έως το 1904, οπότε αντικαταστάθηκε εξαιτίας της απουσίας του από τις συνεδριάσεις. Εκείνη την εποχή εντάχθηκε στην «Εθνική Εταιρεία», στα μέλη της οποίας συγκαταλέγονταν ο αδελφός του Πέτρος και ο πατέρας του Θρασύβουλος, προπαρασκεύαζε ένοπλες εξεγέρσεις στη Μακεδονία, την Ήπειρο και στην Κρήτη.

Εθνική δράση

Πήρε μέρος στην επανάσταση της Κρήτης το 1896, και αφού συγκρότησε το εθελοντικό Σώμα του Ιερού Λόχου, πολέμησε ως επικεφαλής του και τα κατορθώματα του ενέπνευσαν την λαϊκή μούσα, ενώ μια κρητική μαντινάδα λέει «Όσοι πιστεύετε Θεό και τόνε προσκυνάτε / τον καπετάνο Κωσταντή το Μάνο ν’ αγαπάτε». Μετά την αποτυχία της επαναστάσεως επέστρεψε στην Αθήνα, αλλά με τον διορισμό του Πρίγκηπα Γεωργίου ως Ύπατου Αρμοστή, επανήλθε στην Κρήτη, όμως λίγα χρόνια αργότερα και αφού διαφώνησε με τον Πρίγκηπα Γεώργιο, αποτέλεσε έναν από τους πρωτεργάτης της επαναστατικής αντιπολιτεύσεως, και εγκατέλειψε το νησί. Διάφορες απογοητεύσεις τον υποχρέωσαν να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να ταξιδέψει, φτάνοντας μέχρι και την Αλάσκα. Πήρε μέρος στο Μακεδονικό Αγώνα . Όταν αποφασίστηκε η αποστολή εκπροσώπου από το Μακεδονικό Κομιτάτο για την ανάληψη τής διευθύνσεως του αγώνα στη Δυτική Μακεδονία, επιλέχθηκε και πήγε στην Καστοριά ως ζωέμπορος με το ψευδώνυμο «Μιχαηλίδης», όμως οι Τούρκοι τον συνέλαβαν και το 1904 τον υποχρέωσαν να απομακρυνθεί.

Στη συνέχεια επέστρεψε στην Κρήτη και στις 26 Φεβρουαρίου 1905 μαζί με δεκαπέντε άλλους επιφανείς πολιτευτές συνέταξαν και υπέγραψαν προκήρυξη, το πρώτο επίσημο επαναστατικό κείμενο και προμήνυμα της επαναστάσεως, με την οποία ζητούσαν μεταβολή του κρητικού συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας, ενώ στις 10 Μαρτίου 1905 συμμετείχε στην τριανδρία της επαναστάσεως στο χωριό Θέρισο Χανίων στους πρόποδες των Λευκών Ορέων και ο Κωνσταντίνος Φούμης διατέλεσε από το 1909 έως το 1910, Υπουργός Οικονομικών της Κρητικής Πολιτείας, ο Κωνσταντίνος Μάνος ανέλαβε τις στρατιωτικές υποθέσεις, ο Ελευθέριος Βενιζέλος τις διπλωματικές επαφές με τους εκπροσώπους των Προστάτιδων Δυνάμεων. Η κυβέρνηση εξέδωσε γραμμάτια για εσωτερικό πατριωτικό δάνειο ύψους 100.000 δραχμών, οργάνωσε υπηρεσίες Οικονομικών, συγκοινωνιών και διοικήσεως, τύπωσε γραμματόσημα και εξέδιδε την εφημερίδα, «Το Θέρισο».

Την Πέμπτη 10 Μαρτίου 1905, συμμετείχε στην τριανδρία της επαναστάσεως στο χωριό Θέρισο Χανίων στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, όπου 1.500 περίπου άνδρες, κήρυξαν την «...Ένωσιν μετά του Βασιλείου της Ελλάδος εις μίαν αδιαίρετον, ελευθέραν συνταγματικήν πολιτείαν..». Συγκρότησε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Κωνσταντίνο Φούμη την ηγεσία της επαναστάσεως, ενώ συμμετείχε στο κίνημα των Λάκκων . Το 1909 πήρε μέρος στο Κίνημα στο Γουδί και στη συνέχεια διορίστηκε αντιπρόσωπος και στις δύο αναθεωρητικές βουλές που ακολούθησαν. Πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους, επικεφαλής Κρητικού σώματος 300 ανδρών, τους οποίους εξόπλισε με δικές του δαπάνες, και έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις της Ηπείρου, απελευθερώνοντας την Νικόπολη Πρεβέζης και την Μανωλιάσα, μάχες στις οποίες διακρίθηκε για τον ηρωισμό του. Στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, βοήθησε στην απελευθέρωση της Πρέβεζας και τραυματίσθηκε δύο φορές, ενώ από τον τύπο της εποχής είχε χαρακτηριστεί ως ο «εκπορθητής της Πρεβέζης».

Το ανταρτικό σώμα του συμμετείχε στις μάχες στη Ήπειρο και τις μάχες γύρω από τη Μανωλιάσα, ενώ η σύζυγός του υπηρετούσε ως εθελόντρια νοσοκόμος, όταν αποφασίστηκε η διάλυση των εθελοντικών σωμάτων. Ο Μάνος παρέμεινε στη Φιλιππιάδα και ανέμενε να κληθεί να πολεμήσει, όμως, μέχρι και την πτώση των Ιωαννίνων, δεν χρειάστηκε και έτσι επέστρεψε στην Αθήνα. Στη συνέχεια μετέβη στη Θεσσαλονίκη, όπου συνεχιζόταν ο αγώνας για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και οι μάχες κατά των Βουλγάρων.

Πολιτική δράση

Διατέλεσε δήμαρχος

• Χανίων, καθώς διορίστηκε το Δεκέμβριο του 1901 και το 1903 και παρέμεινε μέχρι το 1905 στη θέση του .

Εκλέχθηκε βουλευτής

• Χανίων, μετά την αποχώρηση του Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης Πρίγκηπα Γεωργίου,
• Αττικοβοιωτίας στην Α΄ και Β’ Αναθεωρητική Βουλή, μετά το 1909, όταν επέστρεψε στην Αθήνα.

Το τέλος

Η αγάπη του στην περιπέτεια τον έφερε κοντά στα νεοαφιχθέντα αεροπλάνα και μαζί με τον Εμμανουήλ Αργυρόπουλο, γιο του Γεωργίου Αργυρόπουλου, πρεσβευτή της Ελλάδος στην Αγία Πετρούπολη, απογειώθηκαν από το αεροδρόμιο Λαμπέτ της Θεσσαλονίκης, στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα η Σταυρούπολη, για να εκτελέσουν επιχείρηση αναγνωρίσεως πάνω από τις γραμμές των Βουλγαρικών δυνάμεων. Πέταξαν με ένα κεραμιδί αεροπλάνο τύπου Βleriot ΧΙ-2 με κινητήρα 50 ίππων, που το αποκαλούσαν λόγω της προέλευσης του «Μενετή», το οποίο βρέθηκε άθικτο και κατασχέθηκε από τον Ελληνικό στρατό, όταν απελευθέρωσε την πόλη από τους Τούρκους.

Ο Μάνος έπεισε τον Αργυρόπουλο να πετάξει μαζί του, όμως του είπε ότι θα προτιμούσε να πετάξουν με το «Αλκυών», όμως ο Αργυρόπουλος τον καθησύχασε και του είπε ότι, λόγω του χρώματος του αεροπλάνου μπορούσε και πετούσε πάνω από τους Τούρκους χωρίς να δέχεται πυρά, καθώς τον θεωρούσαν δικό τους. Στη διάρκεια της πτήσεως έπεσαν, στις 10 το πρωί, από μηχανική βλάβη, λόγω της εμπλοκής τους σε σφοδρή κακοκαιρία, και βρήκαν ακαριαίο θάνατο πάνω σε βράχια, σε απόσταση 500 μέτρα από το Λαγκαδά, δυο μέρες πριν τη μάχη των Γιαννιτσών. Στο σημείο της συντριβής έχει ανεγερθεί μνημείο αφιερωμένο στη μνήμη τους.

Η σορός του μεταφέρθηκε στον Πειραιά με το ατμόπλοιο «Θράκη» και στη συνέχεια με τρένο και με τη συνοδεία Κρητών πολεμιστών μεταφέρθηκε στην Αθήνα.

Εργογραφία

Συγκαταλεγόταν στους δημοφιλείς ποιητές της αθηναϊκής κοινωνίας κι είναι ο δημιουργός των ποιημάτων «Ιουδήθ», «Το τραγούδι του Ήλιου», «Νεράιδες» και «Ξαστεριά, τα οποία περιλαμβάνονται στην μοναδική ποιητική συλλογή με τίτλο:

• «Λόγια της καρδιάς», που εκδόθηκε το 1890 και για την οποία τιμήθηκε με τον πρώτο έπαινο στον Φιλαδέλφειο διαγωνισμό, ενώ απέσπασε άλλα βραβεία και πολύ ευμενείς κριτικές.

Δημοσίευε μεταφράσεις και άλλα έργα του στην Φιλολογική «Εστία». Ήταν οπαδός της Δημοτικής γλώσσας και πρωτοστάτησε στην καθιέρωση της μαζί με τον εθνικιστή λογοτέχνη Λορέντζο Μαβίλη.

Το 1905 εξέδωσε το έργο

• «Αντιγόνη» του Σοφοκλέους, έργο που εκδόθηκε στη δημοτική γλώσσα, γεγονός πρωτοποριακό για την εποχή του, ενώ αργότερα ως βουλευτής της αναθεωρητικής Βουλής υπέβαλε αίτημα να καθιερωθεί η Δημοτική ως επίσημη γλώσσα του Κράτους.

Ποιητικές συνθέσεις του δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Τέχνη», ενώ άλλες παραμένουν ανέκδοτες και βρίσκονται σήμερα στην κατοχή του ομώνυμου εγγονού του. Στα κατάλοιπα του υπάρχουν επιστολές του Ιωάννη Ψυχάρη, του Ελευθέριου Βενιζέλου και άλλων προσωπικοτήτων της εποχής του.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Κωνσταντίνος Θ. Μάνος Μιλτιάδης Μαλακάσης, Τόμος 15, Αριθμός 1 (1912), Περιοδικό «Ποικίλη Στοά»,
• Πρωτεργάτες του Ελληνικού Αθλητισμού
• Κωνσταντίνος Μάνος, Φωτογραφικό υλικό
• Κωνσταντίνος Μάνος, Ψηφιακά τεκμήρια (Λειτουργούν οι σύνδεσμοι από τον 11 έως το τέλος)

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org