Μιλτιάδης Μαλακάσης
Ο Μιλτιάδης Μαλακάσης, Έλληνας κορυφαίος λυρικός ποιητής, γεννήθηκε στις 3 Μαρτίου 1869 στο Μεσολόγγι [1] και πέθανε από καρκίνο, στις 27 Ιανουαρίου 1943 στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» στην Αθήνα. Το 1908 παντρεύτηκε με την Ελίζα Δεληγιώργη, τρίτη κόρη του πολιτικού Επαμεινώνδα Δεληγεώργη και πρώτη ξαδέλφη του Ζαν Μορεάς, [Jean Moreas].
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Καταγόταν από ευκατάστατη οικογένεια αγωνιστών του 1821 και οι πρόγονοι του είχαν φτάσει στην περιοχή του Μεσολογγίου, προερχόμενοι από την Πίνδο. Ο παππούς του Χαράλαμπος Μαλακάσας, στενός συνεργάτης και έμπιστος άνθρωπος του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, ήταν πολιτάρχης και πυροβολητής στη διάρκεια της πολιορκίας του Μεσολογγίου. Γονείς του ήταν ο Αγαμέμνονας Μαλακάσας και η Ζωή Κερασοβίτη, οι οποίοι είχαν αποκτήσει οκτώ παιδιά από τα οποία επέζησαν ο Μιλτιάδης και τρία κορίτσια. Ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός και μετά τον αγώνα, αφοσιώθηκε στη καλλιέργεια των κτημάτων του, στο χωριό Γαλατάς Μεσολογγίου.
Ο Μιλτιάδης τελείωσε το δημοτικό και το Ελληνικό σχολείο στο Μεσολόγγι, χωρίς ιδιαίτερες επιδόσεις στα μαθήματα και ήταν μέτριος μαθητής, ενώ στη διάρκεια των σπουδών του στο Γυμνάσιο έχασε χρονιές. Φοίτησε στο Α' Γυμνάσιο Πατρών, ενώ το 1885 εγκαταστάθηκε ως εσωτερικός στο ιδιωτικό λύκειο Παπαγεωργίου στην Αθήνα, όπου το 1888 ολοκλήρωσε τα μαθήματα της Μέσης Εκπαιδεύσεως.
Λογοτεχνική δράση
Μετά την ολοκλήρωση των μαθημάτων της Μέσης εκπαιδεύσεως γράφηκε στη Νομική σχολή Αθηνών, αλλά δεν πήρε ποτέ δίπλωμα, γιατί στο μεταξύ τον είχε κερδίσει η ποίηση, έκανε κοσμική ζωή και συμμετείχε ως μέλος στην «Αθηναϊκή Λέσχη». Την οριστική στροφή του προς την ποίηση την έκανε το 1897 όταν γνωρίστηκε με τον Ελληνογάλλο ποιητή Ζαν Μορεάς, τον Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλο, ο οποίος είχε έρθει στην Ελλάδα για να συμμετάσχει στις πολεμικές εκστρατείες. Ο Μορεάς μετάφρασε δύο ποιήματα του Μαλακάση τα οποία δημοσίευσε στη Γαλλία.
Το 1904 μαζί με τους Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και Λάμπρο Πορφύρα, ήταν ιδρυτικό μέλος της εταιρείας «Εθνική γλώσσα» της οποίας έγινε γενικός γραμματέας κι αγωνίστηκε για την καθιέρωση της Δημοτικής γλώσσας. Μετά από πρόσκληση των δημοτικιστών ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου διετέλεσε πρόεδρος του εκεί Ελληνικού συλλόγου και αρχισυντάκτης της εφημερίδας του συλλόγου, στην Κωνσταντινούπολη και τη Γερμανία. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα το 1915, συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Τέχνη» και «Παναθήναια». Το 1917 διορίστηκε κοσμήτορας και στη συνέχεια διατέλεσε διευθυντής στη βιβλιοθήκη της Βουλής, ενώ το 1932 εκλέχτηκε πρόεδρος στην «Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών». Παρέμεινε στη θέση του στη βιβλιοθήκη της βουλής έως το 1935 όταν παύθηκε, όμως προσλήφθηκε ξανά το 1936 και το 1937 υπέβαλλε την παραίτηση του.
Διακρίνονταν για την άψογη εμφάνιση και το αρχοντικό ύφος του, ενώ έγινε θρύλος για το μονόκλ, [monocle], που φορούσε. Υπέγραψε διαμαρτυρία η οποία δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Νέα Ελλάς» της 10ης Νοεμβρίου 1940 [2], που προσυπέγραψαν επίσης πολλοί Έλληνες διανοούμενοι και άνθρωποι των γραμμάτων, εναντίον της Ιταλικής επιθέσεως σε βάρος της Ελλάδος. Μεταξύ των ονομάτων που υπέγραψαν περιλαμβάνονταν επίσης οι Άριστος Καμπάνης, Κωστής Παλαμάς, Σπύρος Μελάς, Άγγελος Σικελιανός, Γεώργιος Δροσίνης, Σωτήρης Σκίπης, Δημήτριος Μητρόπουλος, Κ. Δημητριάδης, Νικόλαος Βέης, Κωνσταντίνος Παρθένης, Ιωάννης Γρυπάρης, Γιάννης Βλαχογιάννης, Στρατής Μυριβήλης, Κώστας Ουράνης, Γρηγόριος Ξενόπουλος και Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς.
Ο Μαλακάσης έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του αποτραβηγμένος στο σπίτι του στο Ψυχικό και πέθανε λίγες μέρες μετά το θάνατο του συμπατριώτη του λογοτέχνη, Αντώνη Τραυλαντώνη, για το θάνατο του οποίου ο Μαλακάσης, αν και βαρύτατα ασθενής, έγραψε τους παρακάτω στίχους,
«Τι λες; Σε μια γάϊτα πλιά μπασμένοι
δεν είν καιρός, προς τον ’αη Σώστη να τραβούμε;
Κι εκεί σαν φθάσουμε άξαφνα να βρούμε
την Εξαδέλφη [3] να μας περιμένει;»
Ήταν μέλος της τεκτονικής στοάς «Πυθαγόρας» η οποία λειτουργεί, ως σήμερα, υπό την αιγίδα της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας.
Διακρίσεις
Τιμήθηκε το 1923 με το
- Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων, από το Υπουργείο Παιδείας.
Εργογραφία
Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη λογοτεχνία από το περιοδικό «Εβδομάς το 1885 χρησιμοποιώντας στο πρώτο του δημοσίευμα τα αρχικά «Μ.Μ.», ενώ πιο συστηματικά άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα, πεζά και άρθρα από το 1892, σε διάφορα περιοδικά κι εφημερίδες, όπως η «Εικονογραφημένη Εστία», ο «Διόνυσος», η «Τέχνη», τα «Παναθήναια», το «Άστυ» και η «Ακρόπολις». Δημοσίευσε πολλά ποιήματα του στο περιοδικό «Νουμάς», εκφραστικό όργανο των δημοτικιστών. Έγραψε πεζά, κριτικά και ταξιδιωτικά κείμενα και πολλές μεταφράσεις. Πολλά ποιήματά του μεταφράστηκαν στα γερμανικά και τα γαλλικά. Στην ποίηση του αφθονεί η ψυχική αρχοντιά, εκφρασμένη με την αδρή δημοτική του γλώσσα. Από τις τεχνοτροπίες ασπάζεται τον παρνασσισμό και το νεοκλασικισμό. Ασχολήθηκε με την ποίηση, τη μετάφραση, την πεζογραφία και το 1925 τύπωσε μια έκθεση περί βιβλιοθηκονομίας.
Το ποιητικό του έργο χαρακτηρίζεται από απαισιόδοξη διάθεση, ενώ άλλα χαρακτηριστικά του είναι η στιχουργική επιδεξιότητα και η μουσική αίσθηση. Η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο
- «Συντρίμματα», την τύπωσε το 1899 και είναι αφιερωμένη στον συμβολιστή ποιητή Ζαν Μορεάς.
Ακολούθησαν οι συλλογές,
- «Ώρες», το 1903,
- «Η κυρά του Πύργου», το 1904 σε θεατρική μορφή,
- «Πεπρωμένα», το 1909,
- «Ασφόδελοι», το 1918, η συλλογή περιλαμβάνει το ποίημα «Μνημόσυνο στὸν [[Περικλής Γιαννόπουλος|Περικλή Γιαννόπουλο», το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Παναθήναια» στις 30 Απριλίου 1910,
- «Μπαταριάς»,
- «Τάκη-Πλούμας»,
- «Μπάιρον», για το οποίο βραβεύτηκε με Τιμητική Πλακέτα το 1920,
- «Τα Μεσολογγίτικα», το 1929, η οποία κυκλοφόρησε το 1946, μετά το θάνατό του,
- «Αντίφωνα», το 1931,
- «Το ερωτικό», το 1939.
Μετέφρασε ποιήματα του Δάντη, του Γκαίτε, του Ίψεν του Μπάυρον, αλλά και το έργο
- «Στροφές», το 1920, του Ζαν Μορεάς το 1920.
Το 1964 κυκλοφόρησε το έργο
- «Μαλακάσης: Άπαντα», με ποιήματα που συγκέντρωσε σε δύο τόμους ο Γεώργιος Βαλέτας, ενώ το 2005 κυκλοφόρησαν τα
- «Άπαντα», σε τρεις τόμους που περιλαμβάνουν τα
- «Ποιήματα», το 2005,
- «Πεζά», το 2006, με φιλολογική επιμέλεια του Γιάννη Παπακώστα [4].
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Μιλτιάδης Μαλακάσης Περιοδικό «Νέα Εστία», Τεύχος 384, 1η Ιουνίου 1943
- Μαλακάσης Μιλτιάδης: Γλυκύτατος Ευαίσθητος Βάρδος peri-grafis.net
- Μιλτιάδης Μαλακάσης-Ποιήματα
Παραπομπές
- ↑ Κατέρρευσε το αρχοντικό Μαλακάση
- ↑ [«..Είναι δύο εβδομάδες τώρα, που ένα τελεσίγραφο μοναδικό στα διπλωματικά χρονικά των Αθηνών για το περιεχόμενον, την ώρα και τον τρόπο που το παρουσίασεν η Ιταλία κάλεσε την Ελλάδα να της παραδώση τα εδάφη της, να αρνηθή την ελευθερία της και να κατασπιλώση την τιμή της. Οι Έλληνες δώσαμε στην ιταμή αυτή αξίωσι της φασιστικής βίας, την απάντησι που επέβαλαν τριών χιλιάδων ετών παραδόσεις, χαραγμένες βαθειά στην ψυχή μας, αλλά και γραμμένες στην τελευταία γωνιά της ιερής γης με το αίμα των μεγαλυτέρων ηρώων της ανθρωπίνης ιστορίας. Και αυτή τη στιγμή κοντά στο ρεύμα του Θυάμιδος και στις χιονισμένες πλαγιές της Πίνδου και των Μακεδονικών βουνών πολεμούμε, τις περισσότερες φορές με τη λόγχη, αποφασισμένοι να νικήσουμε ή να αποθάνουμε μέχρις ενός. Σ' αυτό τον άνισο σκληρότατο αλλά πεισματώδη αγώνα, που κάνει τον λυσσασμένο επιδρομέα να ξεσπάζη κατά των γυναικών, των γερόντων και των παιδιών, να καίη, να σκοτώνη, να ακρωτηριάζη, να διαμελίζη τους πληθυσμούς στις ανοχύρωτες και άμαχες πόλεις μας και στα ειρηνικά χωριά μας, έχουμε το αίσθημα ότι δεν υπερασπιζόμαστε δική μας μόνον υπόθεσι: Ότι αγωνιζόμεθα για την σωτηρία όλων εκείνων των Υψηλών αξιών που αποτελούν τον πνευματικό και ηθικό πολιτισμό, την πολύτιμη παρακαταθήκη που κληροδότησαν στην ανθρωπότητα οι δοξασμένοι πρόγονοι και που σήμερα βλέπουμε να απειλούνται από το κύμα της βαρβαρότητος και της βίας. Ακριβώς αυτό το αίσθημα εμπνέει το θάρρος σε μας τους Έλληνες διανοουμένους, τους ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης, ν' απευθυνθούμε στους αδελφούς μας όλου του Κόσμου για να ζητήσουμε όχι την υλική αλλά την ηθική βοήθειά τους. Ζητούμε την εισφορά των ψυχών, την επανάστασι των συνειδήσεων, το κήρυγμα, την άμεση επίδρασι, παντού όπου είναι δυνατόν, την άγρυπνη παρακολούθησι και την ενέργεια για ένα καινούργιο πνευματικό Μαραθώνα που θα απαλλάξη τα δυναστευόμενα Έθνη από τη φοβέρα της πιο μαύρης σκλαβιάς που γνώρισε ως τώρα ο κόσμος..»]
- ↑ [«Η Εξαδέλφη» είναι τίτλος έργου του Αντώνη Τραυλαντώνη, γραμμένο το 1912, στο οποίο μας μεταφέρει στον κυματισμό και την μαγεία της Μεσολογγίτικης λιμνοθάλασσας. Από μαρτυρίες πιθανολογείται ότι πρόκειται για βιωματική εμπειρία, καθώς ο Τραυλαντώνης αγάπησε μακρινή συγγένισσά του που δεν την παντρεύτηκε]
- ↑ Ο πεζογράφος Μαλακάσης Εφημερίδα «Η Καθημερινή», 14 Νοεμβρίου 2006
