Αχιλλέας Πρωτοσύγγελος
Ο Αχιλλέας Πρωτοσύγγελος, [πιθανότερη γραφή Πρωτοσύγκελλος, άλλη γραφή Πρωτοσύγκελος] [1], Έλληνας βενιζελικός ανώτατος αξιωματικός με το βαθμό του Αντιστρατήγου (ΠΖ) στον Ελληνικό στρατό, μέλος της επαναστατικής επιτροπής του κινήματος που ανέλαβε την εξουσία που οδήγησε στην δίκη και την εκτέλεση των Έξι και πολιτικός, που διατέλεσε Υπαρχηγός του ΓΕΣ [Γενικό Επιτελείο Στρατού], και πολιτικός που υπήρξε Υπουργός Εννόμου Τάξεως και Γενικός Διοικητής του Υπουργείου Στρατιωτικών, γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1879 στην Λάρισα και πέθανε στις 15 Δεκεμβρίου 1943 στην Αθήνα.
Ήταν έγγαμος με την Ελένη Πρωτοσύγγελου, όμως δεν απέκτησε κληρονόμους.
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Η καταγωγή της οικογένειας Πρωτοσύγγελου είναι από την περιοχή Αμπελάκια της Θεσσαλίας [2], χτισμένα στις βορειοδυτικές πλαγιές του όρους Όσσα στην είσοδο της κοιλάδας των Τεμπών. Το παλαιότερο γνωστό μέλος της είναι ο Δημήτριος Πρωτοσύγκελος που εγκαταστάθηκε στη Λάρισα χρόνια πριν το 1881 και την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στην Ελλάδα. Ο Δημήτριος Πρωτοσύγκελος από το γάμο του απέκτησε τρεις γιους, τον πρωτότοκο Σέργιο, τον δευτερότοκο Αχιλλέα και τον υστερότοκο Ιωάννη Πρωτοσύγγελο. Το σπίτι της οικογένειας -μια ευρύχωρη ισόγεια κατοικία με αρκετά υπερυψωμένο υπόγειο, βρισκόταν επί της οδού Ηπείρου, απέναντι ακριβώς από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, δυτικά από τη σημερινή παιδική χαρά στη Λάρισα [3]. Ο Αχιλλέας Πρωτοσύγγελος ολοκλήρωσε τα μαθήματα της Βασικής και της Μέσης εκπαιδεύσεως στη Λάρισα.
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Στις 2 Οκτωβρίου του 1900, ο Πρωτοσύγγελος κατατάχθηκε ως εθελοντής στις τάξεις του Ελληνικού στρατού. Φοίτησε στη Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών, όπου ήταν συμφοιτητής του Νικολάου Πλαστήρα με τον οποίο έγιναν στενοί φίλοι, και αποφοίτησε στις 3 Αυγούστου του 1909 με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού Πεζικού. Την ίδια χρονιά προσχώρησε στο κίνημα του Ελευθερίου Βενιζέλου, στο πλευρό του οποίου έμεινε όλα του τα χρόνια. Συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους της περιόδου 1912-13, αρχικά ως Επιτελής Τάγματος του 4ου Συντάγματος Πεζικού και ως Επιτελής της Ταξιαρχίας Μετσόβου. Το 1913 μετείχε, ως Διοικητής Λόχου του 4ου Συντάγματος Πεζικού, στις μάχες από τον Λαχανά έως την Άνω Τζουμαγιά.
Υπήρξε ένθερμος οπαδός του Ελευθέριου Βενιζέλου, τον οποίο επισκέφθηκε στις αρχές του Αυγούστου 1915 μαζί με τον Νικόλαο Πλαστήρα και συντάχθηκε με την Προσωρινή Κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας της Θεσσαλονίκης. Ο Πρωτοσύγγελος την περίοδο 1916-18 πολέμησε στο Μακεδονικό Μέτωπο, στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου στον οποίο έλαβε μέρος, με το βαθμό του Ταγματάρχη. Πήρε μέρος στη μάχη του Σκρα στις 17/30 Μαΐου 1918, ως Επιτελάρχης της Μεραρχίας Αρχιπελάγους, όπου επέδειξε εξαιρετική δράση και προήχθη σε Αντισυνταγματάρχη επί διακεκριμένη πράξη. Το 1919 συμμετείχε στην αποτυχημένη παρέμβαση των Δυτικών Συμμάχων στην Ουκρανία και στη συνέχεια μετατέθηκε στο Μέτωπο της Μικράς Ασίας, όπου ήταν από τους σχεδιαστές της Ελληνικής καλοκαιρινής επιθέσεως του 1920 , η οποία οδήγησε στην κατάληψη της Προύσας. Στη συνέχεια υπηρέτησε ως σύνδεσμος στο Γενικό Στρατηγείο και ως Διοικητής του 3ου Συντάγματος Πεζικού, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε 48ο Σύνταγμα Πεζικού, θέση που κατείχε μέχρι την ήττα και κατάρρευση του μετώπου τον Αύγουστο του 1922. Στην οπισθοχώρηση κατόρθωσε να διασώσει το Σύνταγμα που διοικούσε, το οποίο κατερχόμενο από το Αϊβαλί δεν ήλθε σε επαφή με τον εχθρό, και ο Αντισυνταγματάρχης Πρωτοσύγγελος το διεκπεραίωσε με επιτυχία στη Μυτιλήνη.
Κίνημα 1922
Ο Πρωτοσύγγελος ήταν από τους ηγέτες του Στρατιωτικού κινήματος της 11ης Σεπτεμβρίου 1922, κι ένα από τα δώδεκα μέλη της «Επαναστατικής Επιτροπής», όπως και οι Στυλιανός Γονατάς ως αρχηγός, Νικόλαος Πλαστήρας, Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος, Λουκάς Σακελλαρόπουλος και ο πλοίαρχος Δημήτριος Φωκάς. Σύμφωνα με τον Φράνσις Οσ. Λίντλεϊ, πρέσβη της Αγγλίας στην Ελλάδα, που ζήτησε και είδε τους Γονατά και Πλαστήρα, εκείνοι τον καθησύχασαν ότι η «Επαναστατική Επιτροπή» και «...η Επανάσταση δεν εμφορείται από εκδικητές προθέσεις...» και δεσμεύθηκαν ότι όσοι συνελήφθησαν ως υπεύθυνοι για την Μικρασιατική Καταστροφή, δηλαδή οι Ξενοφών Στρατηγός, Δημήτριος Γούναρης, Γεώργιος Χατζηανέστης, Μιχαήλ Γούδας, Νικόλαος Στράτος, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, Νικόλαος Θεοτόκης και Γεώργιος Μπαλτατζής, θα δικαστούν από τακτικό δικαστήριο και όχι από έκτακτο ή στρατοδικείο. Παρά τις διαβεβαιώσεις τους στις 14 Οκτωβρίου 1922 δημοσιεύθηκε το διάταγμα «Περί συστάσεως και λειτουργίας Εκτάκτου Στρατοδικείου προς εκδίκασιν των κατά των υπαιτίων της εθνικής καταστροφής κατηγοριών», που υπογράφεται από τους Στυλιανό Γονατά, Νικόλαο Πλαστήρα, Λουκά Σακελλαρόπουλο, Αλέξανδρο Γέροντα και Αλέξανδρο Χατζηκυριάκου. Το διάταγμα περιλάμβανε σε δύο κεφάλαια όλες οι διαδικασίες και τις ποινές που θα επιβληθούν, ενώ στο ακροτελεύτιο άρθρο του ορίζεται ότι «...κατά των υπό του Εκτάκτου Στρατοδικείου εκδιδομένων αποφάσεων ουδέν χωρεί τακτικόν ή έκτακτον ένδικον μέσον, η εκτέλεσις δε αυτών γίνεται συμφώνως τοις κειμένοις νόμοις, διαταγή της Επαναστατικής Επιτροπής...».
Μεσοπόλεμος
Το 1923 ο Πρωτοσύγγελος εκλέχθηκε βουλευτής του νομού Λαρίσης στην Δ' Εθνοσυνέλευση και στις 25 Ιουλίου 1924 ανέλαβε καθήκοντα Υπουργού Εννόμου Τάξεως [4] ενώ προσωρινά στις 10 Σεπτεμβρίου του ανατέθηκε η Διεύθυνση του Υπουργείου Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως, έως την παραίτηση του στις 7 Οκτωβρίου του ίδιου έτους στην κυβέρνηση του Θεμιστοκλή Σοφούλη ενώ το 1926 ορίστηκε Γενικός Επιθεωρητής Πεζικού. Την περίοδο από το 1926 έως το 1928 άσκησε καθήκοντα Διοικητή της ΙΙας Μεραρχίας, το 1929 ήταν Φρούραρχος Αθηνών και από το 1930 έως το 1934 διατέλεσε Γενικός Διοικητής Υπουργείου Στρατιωτικών. Το 1934-35 ορίστηκε Υπαρχηγός Γενικού Επιτελείου Στρατού και το 1935-36 Διοικητής [5] της Ανωτάτου Σχολής Πολέμου. Αποστρατεύθηκε στις 16 Ιουλίου 1936.
Μετά την αποστρατεία του προσπάθησε να αντιμετωπίσει το Εθνικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου και αντιτάχθηκε στον Ιωάννη Μεταξά, με τον οποίο ανήκαν σε αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα από τα νεανικά τους χρόνια.
Διακρίσεις
Ο Αντιστράτηγος Πρωτοσύγγελος τιμήθηκε με πάρα πολλά μετάλλια και παράσημα, καθώς και με το Μεγαλόσταυρο του Πανάγιου Τάφου. Το όνομα του δόθηκε στην Τάξη 2013 της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Αντγος Αχιλλέας Πρωτοσύγγελος
- Η οικογένεια Πρωτοσύγκελου Εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας
- Οικία οικογένειας Πρωτοσύγκελου Εφημερίδα Ελευθερία Λάρισας
Παραπομπές
- ↑ [Το επίθετο Πρωτοσύγγελος ή Πρωτοσύγκελος ή Πρωτοσύγκελλος που πρέπει να είναι η σωστή γραφή, [σύνθετη λέξη (πρώτος + συν + κελλί)] εικάζεται ότι προήλθε από τον ανάλογο εκκλησιαστικό τίτλο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ο οποίος πρωτοεμφανίσθηκε τον 8ο αιώνα. Η λέξη σημαίνει τον Πρώτο των Συγκέλλων, δηλαδή των γραμματέων ή συμβούλων μιας Μητροπόλεως. Διοικητικά είναι ο δεύτερος στην εκκλησιαστική ιεραρχία αξιωματούχος μετά τον μητροπολίτη, τον οποίο αντικαθιστά σε διοικητικές υποθέσεις και εκκλησιαστικές τελετές όταν αυτός απουσιάζει ή κωλύεται. Το επίθετο της οικογένειας προφανώς προήλθε από κάποιον πρόγονο της, που πιθανόν να υπήρξε πρωτοσύγκελος του επισκόπου Πλαταμώνος και Λυκοστομίου που είχε την έδρα του στα Αμπελάκια για μεγάλο χρονικό διάστημα.]
- ↑ [Εικάζεται ότι η εγκατάσταση της οικογένειας Πρωτοσύγκελλου στη Λάρισα συνέβη πριν το 1877, καθώς ο ανέκδοτος μέχρι σήμερα Κώδικας της Επισκοπής Πλαταμώνος (1877-1900) δεν έχει καμία αναφορά στο επίθετο τους κι αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί απλώς παράλειψη για μια τόσο εξέχουσα οικογένεια των Αμπελακίων. Ο Κώδικας είναι απόκτημα του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λαρίσης και καλύπτει το χρονικό διάστημα 1877-1900, δηλαδή το χρονικό διάστημα που ήταν επίσκοπος Πλαταμώνος ο Αμβρόσιος Κασσάρας.]
- ↑ [Το σπίτι της οικογένειας Πρωτοσύγκελλου στη Λάρισα κατοικήθηκε έως και λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Ιωάννη Πρωτοσύγκελλου. Επειδή δεν υπήρχαν άμεσοι κληρονόμοι το ακίνητο περιήλθε στο Δημόσιο και εν συνεχεία στον Δήμο, ο οποίος το κατεδάφισε και δημιούργησε το παιδικό πάρκο που υπάρχει μέχρι σήμερα.]
- ↑ Κυβέρνησις ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ ΣΟΦΟΥΛΗ
- ↑ Διατελέσαντες Διοικητές Ανωτάτη Σχολή Πολέμου, 1η Περίοδος Λειτουργίας 1925-1940.
