Αρτύρ ντε Γκομπινώ

Ο Αρτύρ-Ζοζέφ κόμης ντε Κομπινό, [Joseph Arthur Comte de Gobineau], Γάλλος διπλωμάτης, Εθνολόγος, φυλετιστής και συγγραφέας, θεωρητικός της υπεροχής της Λευκής φυλής που διατύπωσε την άποψη ότι η φυλή είναι αυτή που δημιουργεί τον πολιτισμό, αλλά και σφοδρός πολέμιος της Ελληνική φυλής και των Ελλήνων που θεωρούσε «εκ -σημιτισμένους» και κατώτερους από τις άλλες λευκές φυλές , γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου 1816 στη Βίλ ντ' Αβραί, (Ville d’ Avray) του Μπορντό κοντά στο Παρίσι και πέθανε στις 13 Οκτωβρίου 1882 στο Τορίνο της Ιταλίας από αποπληξία.

Ήταν παντρεμένος από το 1846 με την Κρεολή Clémence Gabrielle Monnerot, που γεννήθηκε στην Μαρτινίκα. Ο γάμος του υπήρξε βιαστικός καθώς εκείνη ήταν έγκυος από τον κοινό φίλο τους, τον Πιερ ντε Σέρρε που την είχε εγκαταλείψει κι εκείνη ως πιστή καθολική, δεν ήθελε να γεννήσει ένα παιδί σαν άγαμη μητέρα. Από το γάμο τους ο Αρτύρ και η Clémence απέκτησαν δύο κόρες.

Arthur Gobineau
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 14 Ιουλίου 1816
Τόπος: Βίλ ντ' Αβραί, Μπορντό (Γαλλία)
Σύζυγος: Παντρεμένος
Τέκνα: Δύο κόρες
Υπηκοότητα: Γαλλική
Ασχολία: Διπλωμάτης, εθνολόγος, Φυλετιστής, συγγραφέας
Θάνατος: 13 Οκτωβρίου 1882
Τόπος: Τορίνο (Ιταλία)

Βιογραφία

Ο Αρθούρος κατάγονταν από αριστοκρατική οικογένεια. Ο πατέρας του, ο Louis de Gobineau (1784–1858), ήταν βασιλόφρονας Γάλλος ανώτερος απόστρατος αξιωματικός και η μητέρα του, η Anne-Louise Magdeleine de Gercy, ήταν Κρεολή και κόρη ενός μη ευγενούς βασιλικού φορολογικού υπαλλήλου. Η οικογένεια de Gercy ζούσε στην αποικία του Saint-Domingue (σύγχρονη Αϊτή ) για τον 18ο αιώνα, λόγος για τον οποίο ο Gobineau φοβόταν ότι πιθανόν είχε μαύρους προγόνους από την πλευρά της μητέρας του. Η Anne-Louise Magdeleine de Gercy υπήρξε κυρία επί των τιμών της πριγκίπισσας Παυλίνας Βοναπάρτη, της αδελφής του Μεγάλου Ναπολέοντα, ενώ ήταν και συγγραφέας αισθηματικών μυθιστορημάτων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1830 η μητέρα του εγκατέλειψε τον πατέρα του ακολουθώντας τον δάσκαλο των παιδιών της, τον Charles de La Coindière, με τον οποί σύναψε ερωτική σχέση. Μαζί της πήρε τον γιο και τις δύο κόρες της κι έκτοτε περιπλανήθηκε σε όλη την ανατολική Γαλλία, την Ελβετία και το Μεγάλο Δουκάτο του Μπάντεν, ενώ για να στηρίξει την οικογένεια της, διέπραξε απάτη για την οποία φυλακίστηκε.

Εφηβεία

Ο Gobineau έζησε τα πρώτα χρόνια των εφηβικών του χρόνων στην πόλη Inzligen όπου έμεναν η μητέρα του και ο εραστής της κι έμαθε άριστα τα Γερμανικά. Στην Ελβετία ο Αρτύρ έδειξε ενδιαφέρον για τον Οριενταλισμό. Παράλληλα σπούδασε τη γερμανική και λατινική γλώσσα, και επιδόθηκε στη μελέτη της περσικής και σανσκριτικής. Μετά την επανάσταση του 1830 και την εκθρόνιση του βασιλιά, έχασε την πατρική του περιουσία και το 1831 ο πατέρας του κόμης de Gobineau ανέλαβε την επιμέλεια των τριών παιδιών του και ο Αρθούρος την υπόλοιπη εφηβεία του στο Lorient της Βρετάνης.

Ενήλικη ζωή

Το 1835 επέστρεψε στη Γαλλία και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, κοντά σε κάποιο θείο του, όπου έγραφε μυθιστορήματα για εφημερίδες και άρθρα σε φιλομοναρχικά περιοδικά. Εκεί γνωρίστηκε με τον διανοούμενο και πολιτικό Αλέξις Ντε Τοκβίλ, συγγραφέα του έργου «Η Δημοκρατία στην Αμερική» και το 1849 ανέλαβε γραμματέας του στο Υπουργείο Εξωτερικών. Το 1851 έγινε πρώτος γραμματέας της πρεσβείας στη Βέρνη ξεκινώντας διπλωματική καριέρα και στη συνέχεια υπηρέτησε στην Τεχεράνη της Περσίας για τρία χρόνια. Το 1860, όταν προέκυψε διαφορά μεταξύ Γαλλίας και Αγγλίας περί νομής της Νέας Γης, του ανατέθηκε η διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων, και μετά την επιτυχημένη έκβαση των διαπραγματεύσεων ονομάστηκε πρέσβης και επέστρεψε στην Περσία όπου παρέμεινε για άλλα τέσσερα έτη.

Το 1868 μετατέθηκε στο Ρίο Ιανέϊρο στη Βραζιλία όπου συνδέθηκε με τον αυτοκράτορα Dom Pedro. Εκεί παρέμεινε για δύο χρόνια και λόγω της κακής καταστάσεως της υγείας του αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Γαλλία, όμως μετά την έκρηξη του Γαλλογερμανικού πολέμου, διορίστηκε το 1872, επιτετραμμένος στη Σουηδία, όπου παρέμεινε για πέντε χρόνια. Με άδεια της Γαλλικής κυβερνήσεως ακολούθησε τον αυτοκράτορα Dom Pedro στην περιοδεία του στη Στοκχόλμη, Πετρούπολη, Μόσχα, Νίσνι Νοβγορόδ, Κίεβο, Σεβαστούπολη, Κωνσταντινούπολη και Αθήνα, κάνοντας το τελευταίο του μακρύ ταξίδι πριν επιστρέψει στη Σουηδία, όπου ολοκλήρωσε τη διπλωματική του θητεία και τον ίδιο χρόνο αναχώρησε για την Ιταλία όπου πέθανε. Το 1894, ιδρύθηκε στη Γερμανία η «Ένωσις Γκομπινώ» που απέβλεπε στη μετάφραση των έργων του και τη διάδοση των φυλετικών απόψεων του.

Σχέση με την Ελλάδα

Ο Άρθουρος υπηρέτησε στην Ελλάδα από το 1864 έως το 1868, είχε λάβει μέρος στις διαπραγματεύσεις για τα όρια της χώρας και για την εμπειρία του αυτή έγραψε, «Εν τη ιδρύσει της Ελλάδος απέβλεπον...{...}...εις την διάλυσίν της». Στη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα επισκέφθηκε το σπήλαιο της Αντιπάρου με την Αγγλική πολεμική κορβέτα «Αυγή», και περιέγραψε το κατέβασμα σ' αυτό, «...Τα σχοινιά ετοιμάστηκαν, οι δάδες άναψαν και οι ναύτες της κορβέτας ...{...}..., άρχισαν να ετοιμάζουν το κατέβασμα, με τη σοφή καθοδήγηση ενός αξιωματικού...{...}.... Για να κατεβεί κανείς στο Σπήλαιο της Αντιπάρου είναι υποχρεωμένος να γλιστρήσει σαν αλεπού, μέσα σε ένα από τους διαδρόμους που ανοίγονται στο βάθος δεξιά και αριστερά, στην μεγάλη είσοδο. Μπαίνετε τότε μέσα σε πυκνά σκοτάδια σκυμμένοι στα δύο, για να μην σπάσετε το κεφάλι επάνω στον βράχο πού κρέμεται σέρνεστε με κόπο και σε στάση γελοία επάνω στην γλιστερή και υγρή πέτρα όπου αρπάζετε την άκρη του σχοινιού...».

Ο Γκομπινώ έγραψε το 1869, στη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα, το έργο

• «Η Ιστορία των Περσών», με αφορμή την Κρητική Επανάσταση.

Στο έργο παρουσίαζε τους αρχαίους Έλληνες προδότες, υπηρέτες των τυράννων τους, τονίζοντας ταυτόχρονα την υπεροχή των Περσών. Την ίδια προκατάληψη έδειχνε και για τους σύγχρονους Έλληνες, τους «σιμιτισμένους» και κατώτερους από τις άλλες λευκές φυλές γι’ αυτό και το έργο δεν έτυχε θερμής υποδοχής από τους Έλληνες λογίους του 19ου αιώνα. Το 1916, ένα χρόνο πριν την έκδοση του έργου Les Perses de l’ Occident, ο Παλαμάς είχε αναφερθεί στο έργο αυτό του «φιλοπέρση και γερμανομανή» που διέσυρε τους Έλληνες. Ο Γκομπινό επηρέασε με το «ρομαντικό φυλετισμό» του τις πολιτικές απόψεις του Ίωνα Δραγούμη. Όπως επισήμανε ο Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου, ο Γκομπινό είχε την τύχη των προφητών που απορρίπτει ο τόπος τους, αντίθετα με τους Γερμανούς που υιοθέτησαν τις απόψεις του.

Φυλετική θεωρία

Ο Γκομπινώ, ο θεμελιωτής του ρατσισμού, υπήρξε ένας εκλεπτυσμένος διανοητής αριστοκρατικού τύπου, πολύ μακριά από το σκληρό αντισημιτισμό θα μπορούσε μάλιστα να χαρακτηριστεί το ακριβώς αντίθετο καθώς εκφράστηκε θετικά για τους Εβραίους, όπως και από κάθε μορφή βαναυσότητος. Έγινε ο δημιουργός της θεωρίας «των αρείων» που προορίστηκε για τη μεγάλη αποστολή των Γερμανών, για τους οποίους ο ίδιος πίστευε ότι έπαψαν να είναι μια καθαρή φυλή. Για τον Gobineau η θεωρία της ανισότητας των φυλών χρησίμευσε στη θεμελίωση της ιδέας του αριστοκρατισμού και τη δικαίωση του πολιτισμού και του ελιτισμού. Γενικά, ήταν απαισιόδοξος και πίστευε στην αναπόφευκτη παρακμή των φυλών και των πολιτισμών. Στη Γαλλία οι ιδέες του δεν είχαν ανταπόκριση, όμως τα αποτελέσματα τους φάνηκαν στη Γερμανία.

Ο Γκομπινό διέκρινε τρεις ανθρώπινες φυλές,

• τη λευκή, με ανώτερη νοημοσύνη, ηθική, και βούληση,
• τη μαύρη, λιγότερο ικανή, με ζωώδη φύση, συναισθηματικά ασταθή και δίχως ηθική και
• την κίτρινη.

Σύμφωνα με τις απόψεις που διατύπωσε οι μεγάλοι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν στην ιστορική διαδρομή των ανθρώπων, ήταν δέκα. Οι Περσικός, Ινδικός, Αιγυπτιακός, Ασυριακός, στον οποίο συμπεριλαμβάνει τον Εβραϊκό και τον Φοινικικό, Αρχαίος Ελληνικός, Κινεζικός, Γερμανικός του 5ου αιώνα μ.Χ., Αλλεγανιακός της Βορείου Αμερικής, Μεξικάνικος και Περουβιανός, όλοι με την καθοριστική συμβολή της Αρείων. Κατά τη γνώμη του η μόνη καθαρή φυλή της εποχής του ήταν η Γερμανική, όχι των σύγχρονων Γερμανών που είχαν αναμιχθεί με Σλάβους και Κέλτες, αλλά η ξανθή δολιχοκέφαλος φυλή κυανού αίματος, που κατοικούσε στην Αγγλία, το Βέλγιο και τη Βόρεια Γαλλία.

Στο έργο του

• «Δοκίμιο περί της ανισότητας των φυλών», [«Essai sur l' inegalite des races humaines»], το 1853 ,

εκθέτει απόψεις, όπου διατύπωσε τις απόψεις του για το φυλετισμό. Το βιβλίο γνώρισε μεγάλη διάδοση και θεωρήθηκε αφετηρία των ρατσιστικών θεωριών αφού «έφερε στο προσκήνιο» τους Άριους, ως ανώτερης ομάδας της λευκής φυλής. Σύμφωνα με τον Γκομπινώ, η ανδρεία και η λαμπρότητα κάθε φυλής απορρέει από την ποσόστωση, την αναλογία της άριας φυλής σε σχέση με τις εκφυλισμένες. Στο έργο του υποστηρίζει ότι μεταξύ των ανθρώπινων φυλών υπάρχει ιεραρχία, η οποία τεκμηριώνεται από βιολογικές, ανθρωπολογικές και ιστορικές μελέτες, ενώ ανώτερη φυλή θεωρεί το λευκό έθνος των Αρίων της Ινδίας. Υποστηρίζει παράλληλα ότι οι ανθρώπινοι πολιτισμοί καθορίζονται από τη φυλετική τους σύνθεση και θεωρούσε πως οι κοινωνίες των Αρείων, όσο δεν έρχονται σε επιμιξία με μαύρα και κίτρινα στοιχεία, ζουν σε συνθήκες ευημερίας. Ο φυλετισμός του επηρέασε την εξέλιξη των θεωριών και των πρακτικών του ρατσισμού και ήταν απόρροια πολύχρονων ιστορικών, ανθρωπολογικών και εθνολογικών μελετών, συνεπώς δεν ήταν πολιτικός, αλλά «επιστημονικός», ενώ δεν ήταν αντισημίτης. Τις φυλετικές του θεωρίες ασπάστηκαν ο Richard Wagner, οι Παγγερμανιστές του 19ου αιώνα, ο αγγλογερμανός πολιτικός Χιούστον Τσάμπερλεν που θεωρείται πνευματικό του παιδί, αλλά και ο Αδόλφος Χίτλερ.

Εργογραφία

Έγινε γνωστός και ως συγγραφέας λογοτεχνικών έργων, ιστορίας και λογοτεχνικής κριτικής, ενώ τα μυθιστορήματα του διακρίνονται για την πρωτοτυπία τους. Μέρος του έργου του είναι αφιερωμένο στην Ελλάδα της εποχής του. Έγραψε επίσης μελέτες για τον Ιωάννη Καποδίστρια το 1841, τον οποίον συγκαταλέγει στους τρεις μεγαλύτερους διπλωμάτες της εποχής μαζί με τον Μέττερνιχ και τον Ταλλεϋράνδο, ταξιδιωτικές αναμνήσεις και μυθιστορήματα, όμως σε μια σειρά έργων, όπως

• «Τρία χρόνια στην Ασία» το 1859,
• «Μελέτη των σφηνοειδών γραφών» το 1864,
• «Οι θρησκείες και οι φιλόσοφοι στην Κεντρική Ασία» το 1866 και κυρίως στην
• «Ιστορία των Περσών» το 1869,

ισχυρίζεται ότι ήταν ατύχημα η ήττα των Περσών κατά τους Περσικούς πολέμους, επειδή η φυλή των Περσών αντιπροσώπευε τον ευγενέστερο και τον πιο πολιτισμένο τύπο των Αρίων. Στα έργα αυτά υποστήριξε ότι η νίκη των Ελλήνων στους Περσικούς Πολέμους καθώς και η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν γεγονότα που επέφεραν την καταστροφή του περσικού πολιτισμού και λειτούργησαν καταλυτικά στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού.

Έγραψε επίσης μυθιστορήματα όπως οι

• «Πλειάδες» το 1874,
• «Αναγέννησις»,
• «Ασιατικά διηγήματα» το 1876,
• «Ακριβή Φραγκοπούλου και το κόκκινο μαντήλι»,

που αναφέρεται στην κόρη γνωστής οικογένειας της Νάξου. Υποστηρίζεται ότι, αν ο ήρωας της ιστορίας ταυτίζεται με τον αφηγητή, η Ακριβή θεωρείται λογοτεχνική μετάπλαση της Ζωής Δραγούμη .

• «Στο βασίλειο των Ελλήνων» το 1878.

Το βιβλίο εκδόθηκε και στην Ελληνική γλώσσα. Σ' αυτό ο Γκομπινό εκφράζει απόψεις που διαμόρφωσε κατά τη θητεία του ως πρεσβευτής της Γαλλίας στην Ελλάδα, κατηγορεί την Ευρώπη για την «κακοποίηση» του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους και εξαίρει το φρόνημα, το σθένος και την αποφασιστικότητα των Ελλήνων. Έχοντας τερματίσει τη διπλωματική σταδιοδρομία του, ο κόμης εκφράζει τις προσωπικές απόψεις που διαμόρφωσε με βάση τη μελέτη των ιστορικών συγκυριών κατά τη θητεία του στην Ελλάδα. Μέμφεται την Ευρώπη και επικρίνει διπλωματικούς χειρισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων που φάσκουν κι αντιφάσκουν προσπαθώντας να συμβιβάσουν ασυμβίβαστα. Παρ' ότι οι απόψεις του είναι «αιρετικές» σχετικά με όσα γνωρίζουμε για την Ελληνική Εθνεγερσία του 1821, συνεχώς εξαίρουν το φρόνημα, το σθένος και την αποφασιστικότητα των Ελλήνων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Arthur de Gobineau (1816-1882) redskywarning.blogspot.com]
• [Η φυλετική θεωρία του Γκομπινώ pandidaktirio.blogspot.gr]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org