Θεόδωρος Βελλιανίτης

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Θεόδωρος Α. Βελλιανίτης-Σαντικλές [1], Έλληνας δημοσιογράφος, λογοτέχνης, λαογράφος και πολιτικός που διατέλεσε βουλευτής, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Βουλής και υπουργός, γεννήθηκε το 1853 στον Πειραιά [2] και πέθανε το 1933 στην Αθήνα.

Θεόδωρος Βελλιανίτης

Βιογραφία

Η καταγωγή της οικογένειας του ήταν από τους Παξούς, όμως ο παππούς του εγκαταστάθηκε στον Πειραιά, όπου το 1836 κατασκεύασε μια από τις πρώτες κατοικίες της περιοχής. Ο Θεόδωρος Βελλιανίτης, την ίδια περίοδο που η οικογένεια του μετακόμισε στην Αθήνα, εγκαταστάθηκε στη Ρωσία κοντά σε συγγενείς του, για οκτώ χρόνια -σύμφωνα με δική του μαρτυρία [3]- κι εκεί ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, ενώ παράλληλα με την εκμάθηση της γλώσσας, σπούδασε αρχαία ελληνική και ρωσική φιλολογία. Ήταν μέλος στην «Εθνική Εταιρία», [«Ε.Ε.»], και ανέπτυξε σημαντική εθνική δράση, ενώ πήρε μέρος στον ατυχή πόλεμο του 1897. Συνεργάστηκε ως δημοσιογράφος με πολλές αθηναϊκές εφημερίδες, όπως η «Ακρόπολις», το «Έθνος», η «Εστία» και το «Εμπρός», ενώ διετέλεσε ανταποκριτής ρωσικών εφημερίδων και συνεργάτης στη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια». Το 1930 έγινε πρόεδρος της Ενώσεως Δημοσιογράφων. Το όνομα του περιλαμβάνεται σ’ εκείνα των «Επιφανών Ελλήνων Ελευθεροτεκτόνων» [4]. Κατοικούσε στην περιοχή των Εξαρχείων [5] στην Αθήνα, αρχικά στην οδό Δερβενίων 14 και αργότερα στην οδό Θεμιστοκλέους 52, όπου κάθε Παρασκευή βράδυ, συγκεντρώνονταν λογοτέχνες, εικαστικοί και πολιτικοί, μεταξύ τους οι Γεώργιος Σουρής, Παύλος Νιρβάνας, Νίκος Σπανδωνής, Ιωαννης Πολέμης, Δημήτριος Χατζόπουλος, Γιάννης Καμπύσης, Αριστομένης Προβελλέγιος, Δημήτριος Καμπούρογλου, Κωνσταντίνος Παρθένης, Γεώργιος Ροϊλλός, Θεόδωρος Ράλλης, Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, Μπάμπης Άννινος, Δημήτριος Ταγκόπουλος και Τίμος Μωραιτίνης.

Πολιτική δράση

Το 1895 εκλέχθηκε βουλευτής Παξών με το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη και το 1896 διατέλεσε αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων. Μετά το θάνατο του Τρικούπη προσχώρησε στο κόμμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη και εκλέχθηκε βουλευτής Κέρκυρας, από το κόμμα του οποίου αποχώρησε αργότερα. Στις 16 Ιουνίου 1900, οι εφημερίδες της εποχής δημοσίευσαν [6] την είδηση για επεισόδιο του με τον δημοσιογράφο Σπύρο Δάσιο, διευθυντή της εφημερίδος «Εστία», το οποίο ο Βελλιανίτης θεώρησε ειρωνικό για την προσωπικότητα του. Η διένεξη έληξε με την υπογραφή πρωτοκόλλου μεταξύ των δύο πλευρών στις 13 Ιουνίου, παρουσία μαρτύρων που συνυπέγραψαν. Στην υπογραφή του πρωτοκόλλου ο Βελλιανίτης εκπροσωπήθηκε από δύο φίλους του, ένας από τους οποίους ήταν ο Βίκτωρας Δούσμανης, στενός φίλος και συνεργάτης του. Υπήρξε από το 1906, γενικός διευθυντής της εταιρείας «Τ.Τ.Τ.» [7] και στη διάρκεια της θητείας του εισηγήθηκε και πέτυχε το 1916, την πρόσληψη γυναικών υπαλλήλων στον δημόσιο τομέα, εκτός του τομέας της εκπαιδεύσεως, όπως ίσχυε έως τότε.

Tο 1924 ανέλαβε υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην κυβέρνηση «θερινών διακοπών» του Θεμιστοκλή Σοφούλη. Τον Αύγουστο του 1924, όταν δημιουργήθηκε ο οργανισμός του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ως υπουργός Παιδείας συγκρότησε επιτροπή που την αποτελούσαν καθηγητές του Πανεπιστημίου, υπάλληλοι του Υπουργείου και ειδικοί επιστήμονες, οι οποίοι θα φρόντιζαν ώστε, «…ο Οργανισμός του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης να συνταχθή μετ’ επισταμένην μελέτην, εξ ης και η υπόστασις του Πανεπιστημίου Αθηνών να τηρηθή άνευ μειώσεως ταύτης και βλάβης…». Παράλληλα η επιτροπή αποφάνθηκε σχετικώς με τον καθορισμό των τακτικών εδρών και το διορισμό των πρώτων τακτικών καθηγητών στο νέο Πανεπιστήμιο, ο οποίος θα γίνεται από τον υπουργό Παιδείας και όχι από το Υπουργικό Συμβούλιο Παρά τις προσπάθειες της επιτροπής παρέμεινε ανεπίλυτο το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ των δύο Πανεπιστημίων καθώς και η μετάθεση των καθηγητών από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σ’ εκείνο της Θεσσαλονίκης [8].

Πολιτιστική δραστηριότητα

Το 1889, από κοινού με τους Βίκτωρα Δούσμανη, Πέτρο Κανάκη και Αριστομένη Βαλέτα, συγκρότησαν ομάδα και ανέλαβαν πρωτοβουλία για τη διοργάνωση Πανελληνίων Εικαστικών Εκθέσεων ή να επαναληφθούν οι ετήσιες πανελλαδικές εκθέσεις που είχαν καθιερωθεί στο Πολυτεχνείο επί Καυταντζόγλου, οι οποίες είχαν ατονήσει, ύστερα και από την αλλαγή στον εκπαιδευτικό προσανατολισμό του ιδρύματος [9]. Το 1897 συμμετείχε στην έκδοση και αρθρογραφούσε στην έκδοση «Ημερολόγιο των Φιλοτέχνων». Σε επιστολή του [10] ο Θεόδωρος Βελλιανίτης αναφέρει ότι, «...επήλθε εις την διάνοιαν του φίλου μου Β. Δούσμανη και εμού η ιδέα της οργανώσεως ετησίας καλλιτεχνικής εκθέσεως, ήτις βαθμηδόν προαγομένη να καταστή αξία λόγου ου μόνον εν Ελλάδι αλλά κατ' ολίγον και πέραν των ορίων αυτής...».

Η ομάδα αυτή, μέχρι τη διάλυση της το 1904, διοργάνωσε έξι εκθέσεις, μεγαλύτερου ή μικρότερου ενδιαφέροντος. Η πρώτη διοργανώθηκε στο Ζάππειο τον Απρίλιο του 1896, με την ευκαιρία της αναβιώσεως του θεσμού των Ολυμπιάδων και υπήρξε ιδιαίτερα επιτυχημένη [11]. Η δεύτερη έκθεση διοργανώθηκε επίσης στο Ζάππειο στις 6 Απριλίου 1898 [12], ενώ τα εγκαίνια της τρίτης έγιναν στον ίδιο χώρο, στις 28 Μαρτίου 1899 [13]. Η έκθεση του 1901, που πραγματοποιήθηκε σε ειδικά διαμορφωμένη, μεγάλη αποθήκη σκουπιδιών, του Ζαππείου [14], ενώ οι δύο τελευταίες συγκέντρωσαν ελάχιστο ενδιαφέρον, λόγω των δυσκολιών στην ανεύρεση κατάλληλων χώρων για τη διοργάνωση τους. Η πρωτοβουλία τους οδήγησε στην ίδρυση της «Εταιρείας των Φιλοτέχνων», με όργανό της το καλλιτεχνικό περιοδικό «Πινακοθήκη» [15] [16].

Εργογραφία

Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία τη δεκαετία του 1880 και σύμφωνα με το βιογραφικό του λήμμα στη «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια», «…Υπήρξε ..{…]… ο πρώτος που γνώρισε στο ελληνικό κοινό με άρθρα, διαλέξεις και μεταφράσεις την άγνωστη ως τότε ρωσική λογοτεχνία…{…}…». Έγραφε σε απλή, δημοσιογραφική και εκλαϊκευμένη καθαρεύουσα και δημοσίευσε στα ελληνικά, τα γαλλικά και τα αγγλικά. Την περίοδο από το 1886 έως το 1887 δημοσίευσε τη σειρά

  • «Ρωσικές Αναμνήσεις», στην εφημερίδα «Ακρόπολις», ένα πανόραμα της ρωσικής ζωής, καθώς και ανταποκρίσεις από τα δημοσιογραφικά του ταξίδια, τις
  • «Κριμαϊκαί εντυπώσεις» στην εφημερίδα «Εφημερίς» το 1892.

Λογοτεχνικά ανήκε στη Σχολή της Κέρκυρας μαζί με τους φίλους του Ιάκωβο Πολυλά και Γεράσιμο Μαρκορά. Τα χρονογραφήματα του έχουν συγκεντρωθεί στα βιβλία,

  • «Η Ελλάς κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες»,
  • «Στρατιωτικαί Αναμνήσεις»,
  • «Παλαιαί Οδοί και παλαιαί Φυσιογνωμίαι»,

στο οποίο παραθέτει στους 28 χαρακτηριστικώτερους τύπους της Αθήνας του 19ου αιώνα, που άφησαν εποχή είτε με τις πράξεις τους είτε με τις φράσεις που ξεστόμισαν, είτε για τον τρόπο με τον οποίο ζούσαν και σκέπτονταν.

Δημοσίευσε τις μελέτες

  • «Τα θέατρα και τα καφενεία επί Όθωνος»,
  • «Αι τύχαι των τελευταίων Παλαιολόγων»,
  • «Οι πρώτοι ιδρυταί της Φιλικής Εταιρείας», μεταξύ τους και ο πρόγονος του Θεόδωρος Βελλιανίτης, που μυήθηκε στην Πετρούπολη της Ρωσίας,
  • «Βαλκάνια:οι Βαλκανικοί και οι Ελληνοτουρκικοί Πόλεμοι»
  • «Η Δούκισσα της Πλακεντίας»,
  • «Η Κόμησσα Θεοτόκη»,
  • «Ευαγγελία Παρασκευοπούλου» [17],
  • «Η πολιτική κατάστασις κατά το 1897»,
  • «Η Ρωσσία» [18] το 1902, εκδότης «Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων»,

Μετέφρασε από τα Ρωσικά, έργα των Πούσκιν, Τουργκένιεφ, Οστρόφσκι, Ντοστογιέφσκι, όπως το

  • «Το δέντρον των Χριστουγέννων και γάμος» [19] καθώς και το
  • «Δια τα καϋμένα τα παιδάκια. Η γιόλκα του Χριστού» [20],

σημειώνοντας, «…Ας διαβασθή, ας ξαναδιαβασθή το διηγημάτιον του Δοστογιέφσκη, δια να συγκινηθούν και αι πέτραι, δια να νιώση η κοινωνία μας ότι πρέπει να πάρη υπό την προστασία της τα άπορα παιδιά…», και Νάντσον, ενώ έδωσε διάλεξη στο φιλολογικό όμιλο «Παρνασσός» με θέμα «Σύγχρονος Ρωσική Φιλολογία». Έγραψε και μετέφρασε ποιήματα, θεατρικά, απομνημονεύματα και διάφορα έργα της ρωσικής λογοτεχνίας, μεταξύ τους την

  • «Ιστορία της Ρωσικής Λογοτεχνίας» του Σκιμπιτσέφσκι, δίτομο έργο που περιλαμβάνει την περίοδο μέχρι τον Γκόγκολ.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. Νήσος Παξοί Πολιτισμός
  2. Οι παιδικές μου αναμνήσεις (του Θεόδωρου Βελλιανίτη)
  3. [«Οι παιδικές μου αναμνήσεις», Εφημερίδα «Εμπρός», 1η Ιουνίου 1926]
  4. Βελλιανίτης Θεόδωρος Μεγάλη Στοά της Ελλάδος
  5. Εξάρχεια–Νέαπολη (Ιστορική Αναδρομή στην Αθήνα μας)
  6. Επεισόδιον Βελλιανίτου-Δάσιου Εφημερίδα «Σκριπτ», 16 Ιουνίου 1900
  7. Η χθεσινή εορτή του κυρίου Βελλιανίτου Εφημερίδα «Εμπρός», 11 Μαρτίου 1907
  8. Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΙΔΡΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
  9. «Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας» «Η καλλιτεχνική εκπαίδευση των νέων στην Ελλάδα», σελίδα 248
  10. [Εφημερίδα «Ακρόπολις», 7 Δεκεμβρίου 1901]
  11. [Εμμανουήλ Ροΐδης, «Η εν Ελλάδι ζωγραφική. Περιηγήσεις εις την Έκθεσιν» Εφημερίδα «Ακρόπολις», 1 Ιουνίου 1896]
  12. [«Αι καλλιτεχνικαί εκθέσεις», Πολύβιος Δημητρακόπουλος, εφημερίδα «Εμπρός», 12 Απριλίου 1898
  13. [Εφημερίδα «Εμπρός», 29 Μαρτίου 1899
  14. [Εφημερίδα «Ακρόπολις», 7 Δεκεμβρίου 1901]
  15. [«Έργα Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων», σελίδα 29]
  16. [Βασιλικό Διάταγμα «Περί εγκρίσεως του καταστατικού της εν Αθήναις Εταιρείας των Φιλοτέχνων», 19 Ιανουαρίου 1888»]
  17. Ευαγγελία Παρασκευοπούλου Ολόκληρη η μελέτη
  18. «Η Ρωσσία» Ολόκληρο το βιβλίο
  19. [εφημερίδα «Ακρόπολις», 24 Δεκεμβρίου 1886]
  20. [ εφημερίδα «Ακρόπολις», 16 Δεκεμβρίου 1889]