Θαλής ο Μιλήσιος

Ο Θαλής, γνωστός ως Μιλήσιος λόγω της καταγωγής του, Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ένας από τους επτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδος και ο πρώτος στον οποίο δόθηκε το παρωνύμιο «σοφός», γεννήθηκε περί το 625 π.Χ. στη Μίλητο και πέθανε περίπου το 546 π.χ. Ο Απολλόδωρος στα Χρονικά του λέει ότι ο Θαλής γεννήθηκε στο πρώτο έτος της τριακοστής ένατης Ολυμπιάδας. Πέθανε σε ηλικία 78 ετών ή 90, όπως υποστηρίζει ο Σωσικράτης διότι πέθανε στην πεντηκοστή όγδοη Ολυμπιάδα, ήταν δηλαδή σύγχρονος του Κροίσου.

Θαλής ο Μιλήσιος

Αναφέρεται ότι ο Θαλής παντρεύτηκε και πως είχε γιο με όνομα Κύβισθος, άλλοι όμως λένε ότι έμεινε άγαμος και υιοθέτησε τον γιο της αδερφής του ενώ όταν τον ρώτησαν γιατί δεν κάνει παιδιά ο ίδιος, απάντησε «Από αγάπη για τα παιδιά».

Βιογραφία

Πατέρας του Θαλή ήταν ο Εξαμύης και μητέρα του η Κλεοβουλίνη που ανήκαν σε ευγενή γενιά, από την οικογένεια των Θηλιδών, πρόκειται για την οικογένεια με την ευγενέστερη καταγωγή μεταξύ των απογόνων του Κάδμου και του Αγήνορα. Ο Θαλής έλαβε μόρφωση από τους Αιγυπτίους ιερείς κι όταν επέστρεψε στη Μίλητο, ίδρυσε σχολή στην οποία μαθητής και μετέπειτα διάδοχός του ήταν ο Αναξίμανδρος. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή ο Θαλής έγινε δεκτός ως πολίτης στη Μίλητο, όταν πήγε εκεί μαζί με τον Νείλο, που απελάθηκε από τη Φοινίκη. Οι περισσότεροι, πάντως, λένε ότι ο Θαλής ήταν ντόπιος Μιλήσιος. Αρχικά και επί ικανό χρονικό διάστημα ασχολήθηκε με τα πολιτικά πράγματα όμως στη συνέχεια άρχισε να ασχολείται με τη σπουδή της φύσης.

Φιλοσοφικές απόψεις

Ο Ηρακλείδης παρουσιάζει τον Θαλή να λέει ο ίδιος για τον εαυτό του ότι υπήρξε ένας μοναχικός άνθρωπος που έζησε ως ένας απομονωμένος ιδιώτης. Η μητέρα του, όταν ήταν νέος, τον πρότρεπε να παντρευτεί κι αυτός της απαντούσε «ούπω καιρός», δηλαδή «δεν είναι ακόμη καιρός». Όταν τα χρόνια πέρασαν και η μητέρα του του επαναλάμβανε την ίδια προτροπή ο Θαλής απαντούσε: «Ουκέτι καιρός», δηλαδή «Πέρασε πια ο καιρός». Κατά την παράδοση, οι έξι από τους επτά σοφούς αναγνώριζαν τα πρωτεία της σοφίας στο Θαλή, που όμως ήταν τόσο μετριόφρων, ώστε αναγνώριζε τα πρωτεία της σοφίας μόνο στο Θεό. Σύμφωνα με τον ποιητή Χοιρίλο ο Θαλής ήταν ο πρώτος που είπε ότι οι ψυχές είναι αθάνατες.

Ο Θαλής αδιαφορούσε για τα χρήματα. Γι' αυτό, οι φίλοι και συγγενείς του τον κορόιδευαν ότι τάχα δεν μπορούσε να πλουτίσει. Ο Θαλής, όμως, σαν άριστος μετεωρολόγος, προέβλεψε ότι εκείνη τη χρονιά θα είχαν οι ελαιώνες καλή σοδειά, ενοικίασε τη σοδειά της Μιλήτου και της Χίου κι όταν έφτασε η συγκομιδή, κέρδισε πάρα πολλά χρήματα και τότε μπόρεσε να πει: «Εμείς μπορούμε να κερδίσουμε ότι ώρα θέλουμε χρήματα, αλλά προτιμούμε να ασχολούμαστε με πιο σοβαρά πράγματα». Κατά τον Έρμιππο, όπως αναφέρει στους Βίους του, ο Θαλής συνήθιζε να λέει: «Για τρία πράγματα ευγνωμονώ την τύχη. Ότι γεννήθηκα πρώτα άνθρωπος και όχι θηρίο, δεύτερον άντρας και όχι γυναίκα και τρίτο, Έλληνας και όχι βάρβαρος», αυτό που κάποιοι άλλοι αποδίδουν ως έκφραση στον Σωκράτη. Λένε, επίσης, ότι, όταν κάποτε μια υπερήλικη γυναίκα τον οδηγούσε έξω από το σπίτι για να παρατηρήσει τα άστρα, ο Θαλής έπεσε σ' ένα χαντάκι κι έβαλε τις φωνές. Τότε η γυναίκα του είπε: «Εσύ, δηλαδή, Θαλή, φαντάζεσαι πως θα μπορέσεις να γνωρίσεις όσα είναι ψηλά στον ουρανό, τη στιγμή που δεν μπορείς να δεις όσα είναι μπροστά στα πόδια σου;»

Επιστημονικό έργο

Το επιστημονικό έργο του Θαλή είναι τεράστιο. Στα μαθηματικά επινόησε την απόδειξη που θεωρείται ότι αποτέλεσε τη βάση για την δημιουργία του πολιτισμού. Θεωρείται πως είναι ο πρώτος που ασχολήθηκε με την αστρονομία. Σύμφωνα με όσα γράφει ο Εύδημος στο έργο του Ιστορία της αστρονομίας, αυτός είναι και ο λόγος που εκφράζονται με θαυμασμό για τον Θαλή ο Ξενοφάνης και ο Ηρόδοτος, άποψη που βεβαιώνουν, επίσης, ο Ηράκλειτος και ο Δημόκριτος. Στην αστρονομία ο Θαλής, που είπε για το σύμπαν πως είναι έμψυχο και γεμάτο από θεότητες, ήταν ο ευρετής των εποχών του έτους και καθόρισε τη διάρκεια του σε 365 ημέρες.

Πρώτος προσδιόρισε την πορεία του ήλιου από τη μια τροπή στην άλλη, πρόβλεψε και ερμήνευσε σωστά τις ηλιακές εκλείψεις και μίλησε για τις τροπές του ήλιου, πρώτος υποστήριξε ότι το μέγεθος του ήλιου είναι το ένα επτακοσιοστό εικοστό του σεληνιακού κύκλου, όπως και το μέγεθος της σελήνης είναι το ένα επτακοσιοστό εικοστό του σεληνιακού κύκλου. Ήταν, επίσης, ο πρώτος που ονόμασε «τριακοστή» την τελευταία μέρα του μήνα. Είπε, πρώτος αυτός, ότι η Σελήνη είναι ετερόφωτη διότι φωτίζεται από τον ήλιο και, τέλος, βρήκε ότι ο πολικός αστέρας μπορεί να χρησιμέψει σαν οδηγός για τους ναυτικούς τη νύχτα, όπως αναφέρει ο Καλλίμαχος που τον ξέρει ως τον άνθρωπο που ανακάλυψε τη Μικρή Άρκτο. Στη Φυσική ο Θαλής ανακάλυψε το μαγνητισμό και τον ηλεκτρισμό. Ακόμη όταν βρισκόταν στην Αίγυπτο ερμήνευσε τις πλημμύρες του Νείλου και τις απόδωσε σε ετήσιους ανέμους. Στη Φιλοσοφία του θεώρησε συνολικά τον κόσμο και προσπάθησε να αναγάγει όλα τα φαινόμενα σε μια αρχή. Θεωρούσε ότι κύριο συστατικό του κόσμου ήταν το νερό, γιατί, όπως έλεγε, και η ζωή μεταδίνεται δια μέσου της «υγράς οδού».

Συγγραφικό έργο & αποφθέγματα

Σύμφωνα με πληροφορίες συγχρόνων του συγγραφέων ο Θαλής δεν άφησε κανένα σύγγραμμα και η

• «Ναυτική αστρολογία» που αποδίδεται σ' αυτόν φέρεται να είναι έργο του Σαμιώτη Φώκου.

Σύμφωνα όμως με άλλους ο Θαλής έγραψε δύο πραγματείες:

• «Για τις τροπές του ήλιου» και
• «Για την ισημερία», επειδή όλα τα άλλα τα θεώρησε πράγματα ακατάληπτα.

Αποφθέγματά του είναι:

• «Το μεγαλύτερο πράγμα είναι ο χώρος γιατί τα χωράει όλα»,
• «Το πιο γρήγορο πράγμα είναι ο νους, γιατί δεν υπάρχει εμπόδιο στο δρόμο του» και άλλα.

Το τέλος του

Ο Θαλής πέθανε ενώ παρακολουθούσε αθλητικό αγώνα καθώς τον κατέβαλε η μεγάλη ζέστη, η δίψα και η εξάντληση από την πολύ προχωρημένη ηλικία του. Η επιγραφή πάνω στον τάφο του έλεγε:

«Μικρός, αλήθεια, αυτός ο τάφος, μα η δόξα του ουρανομήκης
δες τον, είν' ο τάφος του στοχαστικού Θαλή».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Θαλής - Επτά Σοφοί Βίοι Φιλοσόφων 1.22-122 (1.22-1.26), Διογένης ο Λαέρτιος]
• [Οι 7 Σοφοί της αρχαιότητας Video, youtube.com]
• [Οι Επτά Σοφοί δεν ήταν επτά Ουρανία Τουτουντζή]

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org