Χρήστος Λαδάς

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Χρήστος Λαδάς, Έλληνας νομικός και πολιτικός που διατέλεσε βουλευτής και υπουργός Δικαιοσύνης κι είναι αυτός που εισηγήθηκε τον αναγκαστικό νόμο 509/1947, γεννήθηκε το 1891 στην Καλλιθέα στο νομό Αττικής και τραυματίστηκε θανάσιμα σε επίθεση την 1η Μαΐου 1948, εκτελεστών της συμμορίας του Δημήτριου Κωνσταντινέα, γνωστού με το ψευδώνυμο «Λεωνίδας». Εκτελεστής του ήταν ο Ευστράτιος Μουτσογιάννης, μέλος της Ο.Π.Λ.Α. [«Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών»], μετά από απόφαση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος. Εξέπνευσε στις 22:20 το ίδιο βράδυ στο νοσοκομείο «Ερυθρός Σταυρός» στην Αθήνα. Η νεκρώσιμη ακολουθία του έγινε στη Μητρόπολη Αθηνών το πρωί της Κυριακής 2 Μαΐου, τον επικήδειο εκφώνησε ο τότε Υπουργός Εθνικής Οικονομίας Βαρβούτης, και τάφηκε στο Α' νεκροταφείο Αθηνών, ενώ του αποδόθηκαν τιμές εν ενεργεία υπουργού.

Ήταν παντρεμένος με την Αλεξάνδρα Χ. Χαδά και από το γάμο του είχε αποκτήσει μία κόρη, την Πολυξένη Λαδά.

Χρήστος Λαδάς
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 1891
Τόπος: Καλλιθέα, Αττική (Ελλάδα)
Σύζυγος: Αλεξάνδρα Χ. Χαδά-Λαδά
Τέκνα: Πολυξένη Λαδά
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Νομικός, Βουλευτής, Υπουργός
Δολοφονία: 1η Μαΐου 1948
Τόπος: Αθήνα (Ελλάδα)

Βιογραφία

Η οικογένεια του Χρήστου Λαδά κατάγονταν από τον οικισμό (η) Χαλασμένη ή (τα) Χαλασμένα [1] -τη σημερινή συνοικία της Κυψέλης- του Δήμου Αίγινας [2] και ο Χρήστος Λαδάς ήταν ενεργό μέλος του Συνδέσμου των εν Αθήναις Αιγινητών. Πατέρας του ήταν ο Μιχαήλ Λαδάς και είχε δύο αδελφούς τον Λεονάρδο, δικηγόρο Αθηνών και τον Γεώργιο Λαδά. Ο Χρήστος σπούδασε στην Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και διορίστηκε δικηγόρος στο Πρωτοδικείο Αθηνών το 1912 ενώ το 1919 έγινε δικηγόρος στον Άρειο Πάγο. Είχε διατελέσει μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών [Δ.Σ.Α.] και ήταν μέλος της Τεκτονικής Στοάς «Φοίνιξ» της Θεσσαλονίκης και το όνομα του περιλαμβάνεται σε εκείνα των επιφανών Ελλήνων Τεκτόνων [3].

Πρώτα χρόνια

Το 1924 σε συνέδριο της Γ' κομμουνιστικής Διεθνούς συζητήθηκε η αυτονόμηση της Μακεδονίας και Θράκης μετά από πρόταση των εκπροσώπων της Βουλγαρίας και την εισήγηση τους υπερψήφισαν οι Παντελής Πουλιόπουλος και Σεραφείμ Μάξιμος. Τoν Αύγουστο του 1925 η Δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου συνέλαβε και παρέπεμψε σε δίκη 25 ηγετικά στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος για την τοποθέτηση τους υπέρ της αυτονομήσεως της Μακεδονίας, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής Παντελής Πουλιόπουλος. Ο Λαδάς με την ιδιότητα του δικηγόρου τους υπερασπίστηκε [4] στα δικαστήρια, ενώ η δίκη διακόπηκε και συνεχίστηκε το Φεβρουάριο του 1926, όταν υπήρξαν κατηγορούμενοι για έσχατη προδοσία, στη δίκη των αυτονομιστών. Χάρις στην κινητοποίηση οργανώσεων του εξωτερικού, όπως η «Διεθνής Ένωση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη» του διεθνούς φήμης νομικού Aulard, με το εγχώριο τμήμα της οποίας ο Χρήστος Λαδάς διατηρούσε στενές σχέσεις, η δίκη αναβλήθηκε επ' αόριστον.

Πολιτική δράση

Ο Λαδάς πολιτεύτηκε με το Κόμμα Φιλελευθέρων και εξελέγη βουλευτής τέσσερις φορές από το 1926 έως και το 1936, ενώ διατέλεσε υφυπουργός Συγκοινωνιών [5] στην κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου από τις 22 Δεκεμβρίου 1930 έως τις 26 Μαΐου 1932 και επανεξελέγη βουλευτής το 1946, στις πρώτες εκλογές μετά την απελευθέρωση. Στις 7 Σεπτεμβρίου 1947 τοποθετήθηκε υπουργός Δικαιοσύνης [6] στην κυβέρνηση συνεργασίας των Θεμιστοκλή Σοφούλη και Κωνσταντίνου Τσαλδάρη. Η συγκρότηση της κυβερνήσεως του Κέντρου υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη, συνοδεύτηκε από αλλεπάλληλες νομοθετικές και διοικητικές πράξεις που έθεταν εκτός νόμου τις τελευταίες νόμιμες οργανώσεις της Κομμουνιστικής Αριστεράς, ενώ απαγορεύτηκε η κυκλοφορία των εφημερίδων «Ριζοσπάστης» και «Ελεύθερη Ελλάδα». Στις 11-12 Σεπτεμβρίου 1947 η 3η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Ε. αποφάσισε την πολιτική της ενόπλου αναμετρήσεως με το αστικό καθεστώς.

Στις 3 Δεκεμβρίου 1947 οι κομμουνιστές σχημάτισαν τη αποκαλούμενη Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση με πρόεδρο το Μάρκο Βαφειάδη, ενώ στις 8 Ιανουαρίου 1948, η Κυβέρνηση της Ελλάδος έθεσε εκτός νόμου το Κ.Κ.Ε., το Ε.Α.Μ., το οποίο είχε μετατραπεί σε πολιτικό κόμμα μετά την απελευθέρωση, και την οργάνωση «Εθνική Αλληλεγγύη». Παράλληλα απαγορεύτηκαν οι συγκεντρώσεις όσων προπαγάνδιζαν τις Κομμουνιστικές ιδέες ή πρακτικές καθώς και η δημοσιοποίηση ή η διάδοση τους από τον Τύπο, ενώ οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι στρατιωτικοί και οι άνδρες των Σωμάτων Ασφαλείας που «..προπαγανδίζουν κομμουνιστικάς αρχάς» απολύονταν οριστικά και τα αδικήματα τους εκδικάζονταν κατά τις διατάξεις του Γ΄ Ψηφίσματος και οι ποινές επιβάλλονταν από στρατοδικεία. Η κυβέρνηση Σοφούλη ενέτεινε την επιβολή της θανατικής ποινής κατά μελών και στελεχών του ΚΚΕ, ενεργοποιώντας παράλληλα τον εγκλεισμό τους στις φυλακές και στα στρατόπεδα ή την μεταφορά τους σε τόπους εξορίας. Ως βασικός υπεύθυνος θεωρήθηκε ο υπουργός Δικαιοσύνης, ο οποίος είχε εισηγηθεί την επιβολή ιδιαίτερα αυστηρών νόμων, όπως ο αναγκαστικός 509/27 Δεκεμβρίου 1947 [7], «Περὶ μέτρων ἀσφαλείας τοῦ Κράτους, τοῦ πολιτεύματος, τοῦ κοινωνικοῦ καθεστῶτος καὶ προστασίας τῶν ἐλευθεριῶν τῶν πολιτῶν», στην αιτιολογική έκθεση του οποίου, την οποία συνέταξε ο ίδιος, σημείωνε, «...Καθ'άς στιγμάς οι Ελληνες ητοιμάζοντο να μεταβώσιν εις τας εκκλησίας των διά να εορτάσωσιν την μεγάλην εορτήν, οι αρνηταί της Πατρίδος, της οικογενείας και της θρησκείας εσκέπτοντο το έγκλημα και δεν εδίστασαν να το ολοκληρώσουν. Εις αυτούς απαντά ο Ελληνικός Λαός, έτοιμος εις κάθε θυσίαν...». Στην ίδια έκθεση έκανε λόγο για «...ελάχιστη αντεθνική μειονότητα ανατροπέων» που χρησιμοποιείται «..ως τάγμα θανάτου υπό των προαιώνιων εχθρών του έθνους». Παράλληλα εφαρμόστηκε το ΛΖ΄ Ψήφισμα που πρόβλεπε τη στέρηση της ελληνικής ιθαγένειας «..προσώπων αντεθνικώς δρώντων εις το εξωτερικόν».

Ο Λαδάς έθεσε σε ενέργεια πρόγραμμα ομαδικών εκτελέσεων φυλακισμένων, που είχαν καταδικαστεί εις θάνατον από τα κακουργιοδικεία «...δια τα διαπραχθέντα και χαρακτηρισθέντα εγκλήματα της περιόδου της Κατοχής και του Δεκεμβρίου του 1944», αλλά παρέμεναν για δύο χρόνια στις φυλακές δίχως να εκτελεστούν και στο διάστημα από τον Ιούνιο του 1947 έως το Μάρτιο του 1948 υπέγραψε 77 εκτελέσεις, και άλλες 150 μέσα στον Απρίλιο. Την Άνοιξη του 1948, ο Ραδιοφωνικός σταθμός του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος [Δ.Σ.Ε.], μετέδιδε ότι, «...Όλοι οι σύντροφοι της Αθήνας πρέπει να κινηθούνε δραστήρια και να δώσουν ένα γερό μάθημα στον εχθρό του λαού Χρήστο Λαδά που η ελεύθερη κυβέρνηση και το ΚΚΕ τον κατεδίκασε σε θάνατο και τον επικήρυξε μαζί με άλλους αρχιχαφιέδες...».

Η δολοφονία του

Ο Λαδάς δέχθηκε επίθεση το πρωί της Πρωτομαγιάς του 1948, την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου, την ώρα που έβγαινε από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Καρύτση, στην οδό Εδουάρδου Λω στην Αθήνα, η οποία έλαβε το όνομά του, στην Αθήνα. Τη στιγμή που μπήκε στο αυτοκίνητό του ο 22 χρόνων Ευστράτιος Μουτσογιάννης [8], φορώντας στολή σμηνίτη, σπάζοντας το πίσω κρύσταλλο της υπουργικής μαύρης Μπιούικ, έριξε μέσα μια χειροβομβίδα η οποία εξερράγη κι άρχισε να απομακρύνεται τρέχοντας. Ο υπουργός Δικαιοσύνης τραυματίστηκε σοβαρά στην νεφρική χώρα, στα πόδια, το δεξί χέρι και το κεφάλι, και παρά την άμεση διακομιδή του εξέπνευσε στο νοσοκομείο «Ερυθρός Σταυρός». Στις 4 Μαΐου απαγορεύθηκε η αναγραφή και δημοσίευση οποιασδήποτε πληροφορίας για τη δολοφονία του, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο ερευνών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το Κ.Κ.Ε. αρνήθηκε τη συμμετοχή του σε αυτήν, ενώ συνέβη την ίδια χρονική περίοδο δολοφονήθηκε από τις ένοπλες συμμορίες του Κ.Κ.Ε. ο Αμερικανός δημοσιογράφος Τζορτζ Πολκ.

Προς τιμήν του Λαδά, ο δήμος Αίγινας ονόμασε σε Χρήστου Λαδά την οδό όπου βρισκόταν το παλιό Δημαρχιακό Μέγαρο Αίγινας, ενώ αντίστοιχη απόφαση πάρθηκε και από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων και ο δρόμος όπου κατοικούσε ο Χρήστος Λαδάς και εκτελέστηκε από τους κομμουνιστές αντάρτες, πήρε το όνομα του.

Όσα ακολούθησαν

Ο δολοφόνος του Λαδά δέχτηκε τα πυρά ενός από τους σωματοφύλακες του και τραυματίστηκε στο πόδι και την πλάτη, ενώ χρησιμοποίησε μια ακόμη χειροβομβίδα που δεν έσκασε και στη συνέχεια τρίτη, η οποία με την έκρηξη της σκότωσε τον χωροφύλακα Αθανάσιο Πινακούλια, ενώ τραυμάτισε το δράστη της δολοφονικής επιθέσεως και άλλους τρεις αστυφύλακες. Ο Μουτσογιάννης συνελήφθη, λίγο πιο κάτω από το σημείο της δολοφονίας, φέροντας διαμπερές τραύμα στην ωμοπλάτη του και μεταφέρθηκε στον Σταθμό Α΄ Βοηθειών και μετά στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο, όπου υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση από τον καθηγητή Αλεβιζάτο. Εκεί ο Ιωάννης Κροντηράς, προϊστάμενος της Υπηρεσίας Διώξεως Κομμουνισμού, μεταμφιεσμένος σε γιατρό, επιχείρησε να του αποσπάσει πληροφορίες και ο Μουτσογιάννης που αρχικά απέφυγε να ομολογήσει, μετά από ένα εικοσιτετράωρο αποφάσισε να συνεργαστεί και να αποκαλύψει τους συνεργάτες του [9], οι οποίο συνελήφθησαν ενώ διέφυγε τη σύλληψη μονάχα ο αρχηγός της Δημήτριος Κωνσταντινέας, γνωστός με το ψευδώνυμο «Λεωνίδας».

Λίγες ώρες μετά την δολοφονική επίθεση η κυβέρνηση κήρυξε στρατιωτικό νόμο και το διάταγμα δημοσιεύθηκε σε έκτακτο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως στο οποίο οριζόταν η απαγόρευση «...της καθ' οιονδήποτε τρόπον δημοσιεύσεως, ανακοινώσεως ή διαδόσεως πληροφοριών ή ειδήσεων δυναμένων να εμβάλουν εις ανησυχίαν τους πολίτας..». Στις 2 Μαΐου 1948, στο καθημερινό έντυπο Δελτίο Ειδήσεων του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας [Δ.Σ.Ε.], αναφερόταν, «...Στην Αθήνα ένας λαϊκός αγωνιστή σκότωσε τον προδότη υπουργό δικαιοσύνης Λαδά. Η 1η Μάη ξημέρωσε με δύο σημαντικά γεγονότα, καρπούς της αποφασιστικής μάχης του ΔΣΕ: τη δολοφονία Λαδά και την κυβερνητική κρίση στην Αθήνα. Ο Λαδάς ήταν από τους ματωβαμένους εγκληματίες της μοναρχοφασιστικής κυβέρνησης που σαν υπουργός "δικαιοσύνης" έστειλε στο εκτελεστικό απόσπασμα εκατοντάδες έλληνες πατριώτες και είναι ο κύριος και προσωπικά υπεύθυνος για τις εκτελέσεις των αγωνιστών της εθνικής αντίστασης της πρώτης Κατοχής. Διορίστηκε υπουργός στην κυβέρνηση από τον διευθυντή του υπουργείου εξωτερικών των Ενωμένων Πολιτειών Χέντερσον που μαζί του σπούδασε σε αγγλικό πανεπιστήμιο. Η εκτέλεση ήταν πράξη πατριωτική και απηχεί το μίσος του ελληνικού λαού ενάντια στο τυρρηνικό καθεστώς του μοναρχοφασισμού και της αμερικανοκρατία». Η ανακοίνωση ζητήθηκε να συμπεριληφθεί στη δικογραφία της υποθέσεως, ώστε να κατηγορηθεί για ηθική αυτουργία στη δολοφονία, ο Μάρκος Βαφειάδης, όμως η ανάληψη της πολικής ευθύνης για την εκτέλεση δεν έγινε ποτέ ρητά. Στις 4 Μαΐου 1948, την τρίτη ημέρα μετά την Ανάσταση, απαγορεύτηκε η διανυκτέρευση παντός ατόμου εκτός της κατοικίας του και εκτελέστηκαν 24 άτομα, από τις φυλακές Αβέρωφ, στου Γουδή στην Αθήνα και 130 στην επαρχία, 37 στην Αίγινα, 12 στην Λαμία, 58 συνολικά σε Χαλκίδα, Σπάρτη, Τρίπολη, Καλαμάτα και 23 στην Θεσσαλονίκη, καταδικασμένοι από Κακουργιοδικεία, οπαδοί των συμμοριτών. Καθώς οι εκτελέσεις αυτές γίνονταν γνωστές, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, μετά τη δολοφονία του Ιωάννη Λαδά Υπουργός ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Ρέντης, διαβεβαίωνε ότι «...δεν εδόθησαν διαταγαί περί ομαδικών εκτελέσεων καταδίκων εις θάνατον» [10].

Ο Μουτσογιάννης δικάστηκε από Έκτακτο Στρατοδικείο στις 17 Ιουνίου 1948, μαζί με οκτώ ακόμη συλληφθέντες για τη δολοφονία και στις 21 Ιουνίου εκδόθηκε απόφαση σύμφωνα με την οποία καταδικάστηκαν σε θάνατο και οι οκτώ κατηγορούμενοι μεταξύ τους και ο Μουτσογιάννης. Οι έξι, δηλαδή οι Βασ. Ζάννος, Ορ. Μακρίδης, Εμμ. Σαρανταρίδης, Κ. Χατζηκίδης, Κ. Πολατίδης και Χαρ. Ψωμιάδης, εκτελέστηκαν στο Γουδί στις 25 Ιουνίου, ενώ η ποινή του Μουτσογιάννη και του Διονυσίου Καμπανίδη, που θεωρήθηκε ο κύριος συνεργός του, μετατράπηκε σε ισόβια, καθώς σύμφωνα με τον αστυνομικό διευθυντή Νικόλαο Αρχιμανδρίτη «...και οι δύο προέβησαν εις ομολογίας και κατά τη διάρκεια της δίκης εξέφρασαν την ειλικρινή μεταμέλειά τους για το έγκλημα, κατέκριναν την αντεθνική και εγκληματική πολιτική του ΚΚΕ και γενικώς έδωσαν σαφή δείγματα ότι έπαυσαν να πιστεύουν εις τα κομμουνιστικά κηρύγματα». Ο Μουτσογιάννης κρατήθηκε σε συνθήκες απομονώσεως στην Κέρκυρα, την Αίγινα και στις φυλακές Αβέρωφ, όπου ασπάστηκε τη διδασκαλία των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Αποφυλακίστηκε το 1964 και για τα επόμενα έντεκα χρόνια εργάστηκε ως θυρωρός στα καταστήματα «Αδερφοί Λαμπρόπουλοι», ενώ το 1972 έγραψε το βιβλίο,

  • «Από το λεύκωμα μου», στο οποίο αναφέρεται στα γεγονότα σχετικά με την δολοφονία.

Ο Ευστράτιος Μουτσογιάννης, σε συνέντευξή του σε Αθηναϊκή εφημερίδα [11] εξιστόρησε με λεπτομέρειες όλα όσα έγιναν τότε.

Εξωτερικές συνδέσεις

Παραπομπές

  1. [Οδός Χρήστου Λαδά (Αίγινα)]
  2. [Η δημιουργία του Δήμου Αίγινας το 1835 και οι πρώτες εκλογές]
  3. [Λαδάς Χρήστος Μεγάλη Στοά της Ελλάδος]
  4. [Σύμφωνα με την έγγραφη μαρτυρία του τότε προσωρινού γραμματέα του Κ.Κ.Ε., Ελευθέριου Σταυρίδη, η επιλογή του Χρήστου Λαδά από την Κ.Ε. του Κομμουνιστικού Κόμματος υπαγορεύθηκε από την κρισιμότητα των κατηγοριών και το φόβο αποκεφαλισμού του κόμματος, «....ανησυχούντες διά την έκβασιν της δίκης αυτής, φοβούμενοι και διά την ζωήν των κατηγορουμένων, εκρίναμεν σκόπιμον να προσθέσωμεν και έναν εκ των αρίστων αστών δικηγόρων, όστις και ανέλαβε την ηγεσίαν της υπερασπίσεως....»] Ελευθέριος Σταυρίδης, «Τα παρασκήνια του ΚΚΕ», Αθήνα 1953, σελίδα 286.
  5. [Κυβέρνησις ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης.]
  6. [Κυβέρνησις ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ ΣΟΦΟΥΛΗ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης.]
  7. [Με τον Α.Ν. 509/1947 τέθηκε εκτός νόμου το τροτσκιστικό Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας [Κ.Δ.Κ.Ε.], το 1949-50, το Ριζοσπαστικό Δημοκρατικό Κόμμα του Μιχάλη Κύρκου, πατέρα του Λεωνίδα Κύρκου, που συμμετείχε στα 1945-47 στον Συνασπισμό Κομμάτων του ΕΑΜ. Η εφαρμογή του επέφερε αποφάσεις διαλύσεως οργανώσεων, όπως η Ενιαία Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας [Ε.Δ.Ν.Ε.], το 1952, το κλείσιμο εφημερίδων, όπως ο «Δημοκρατικός», το 1951, και η «Δημοκρατική» το 1952, ενώ καταργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1974, μετά του καθεστώτος του Δημητρίου Ιωαννίδη, που είχε ανατρέψει το καθεστώς της 21ης Απριλίου με επικεφαλής το Γεώργιο Παπαδόπουλο ]
  8. [Ο Ευστράτιος Μουστογιάννης κατάγονταν από φτωχή οικογένεια κι είχε άλλα τέσσερα αδέλφια. Εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ το 1943 και κατά τη διάρκεια της Κατοχής υπηρέτησε στον ΕΛΑΣ Αθηνών, ενώ το Σεπτέμβριο του 1944 μετατάχθηκε στην Ο.Π.Λ.Α., ως μέλος της οποίας πολέμησε στα Δεκεμβριανά. Μετά τη Βάρκιζα έγινε δόκιμο μέλος του ΚΚΕ, τον Ιούνιο του 1947 εκτοπίστηκε στην Ικαρία, απ’ όπου επανήλθε τον Οκτώβριο με τα «μέτρα ειρηνεύσεως». Τον Ιανουάριο του 1948 επανασυνδέθηκε με ένα κλιμάκιο του ένοπλου μηχανισμού του Δ.Σ.Ε.]
  9. [Τάσος Βουρνάς, «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας. Ο εμφύλιος», σελίδα 204η.]
  10. [Εφημερίδα «Εμπρός», Τετάρτη 5 Μαΐου 1948, σελίδα 4η.]
  11. [Εφημερίδα «Καθημερινή», φύλλο της 3ης Νοεμβρίου 2007.]