Διονύσιος Τσόκος
Ο Διονύσιος Τσόκας ή Τσόκος Έλληνας ζωγράφος, από τους πρώτους εθνικούς της μεταοθωμανικής Ελλάδας κι ένας από τους πρωτεργάτες της ζωγραφικής στην νεότερη Ελλάδα, γεννήθηκε στο τέλος Φεβρουαρίου του 1820 στη Ζάκυνθο και πέθανε στις 7/8 Σεπτεμβρίου 1862 στην Αθήνα. Η νεκρώσιμη ακολουθία του τελέστηκε στην Αθήνα και τάφηκε στο Α' νεκροταφείο της πόλεως, στον αριθμό 45, ανάμεσα στους τάφους του Ιωάννη Γρυπάρη και του Αχιλλέα Παράσχου.
Ο Τσόκος ήταν παντρεμένος με την Ιωάννα Γούζαρη από την Ζάκυνθο και από το γάμο του απέκτησε τρεις κόρες, την Μαριγώ, την Ελένη και την Αικατερίνη η οποία παντρεύτηκε τον φαρμακοποιό Ν. Καζιλάρη, ο γιος της οποίας, ο Ιωάννης, το 1937 πούλησε όσους πίνακες του παππού του είχε στην κατοχή του στο Μουσείο Μπενάκη.
Βιογραφία
Η οικογένεια Τσόκα ήταν Ηπειρωτικής καταγωγής κι έφυγε από το Συρράκο της Ηπείρου τα χρόνια πριν την Εθνεγερσία του 1821 και συνέχεια κατέφυγε στα Επτάνησα, ειδικότερα στη Ζάκυνθο, όπου εγκαταστάθηκε. Στο νησί ο Νικόλαος Τσόκος, ο πατέρας του μετέπειτα ζωγράφου, δημιούργησε περιουσία από το εμπόριο λαδιού. Μητέρα του Διονύση Τσόκου ήταν η Κιάρα Καμίλλου. Ο Διονύσιος έδειξε το ταλέντο του στη ζωγραφική από τα πρώτα του εφηβικά χρόνια και φέρεται ότι έλαβε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής στην γενέτειρα του υπό την εποπτεία του ζωγράφου Νικόλαου Καντούνη. Το 1844 πήγε τη Βενετία, όπου σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών [Accademia di Belle Arti di Venezia] με δάσκαλο τον περίφημο φιλέλληνα ζωγράφο Λουδοβίκο Λιπαρίνι [Ludovico Lipparini]. Στη Βενετία ο Τσόκος συμμετείχε το 1845, με ένα πορτρέτο γυναίκας στην Δημόσια Έκθεση της Ακαδημίας της Βενετίας και το όνομά του αναφέρεται σε σχετική τεχνοκριτική που δημοσιεύθηκε σε ιταλική εφημερίδα της εποχής, αλλά και το 1846 σε εκθέσεις ζωγραφικής και βραβεύτηκε για το έργο του.
Το 1847 ο Τσόκος γύρισε στη Ζάκυνθο και το 1850 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα. Το 1856 προσελήφθη ως καθηγητής σχεδίου και ζωγραφικής στο Αρσάκειο Αθηνών. Την ίδια χρονιά εντυπωσίασε τους τεχνοκριτικούς με τις προσωπογραφίες του στην Έκθεση των Τεχνών που διοργάνωσε το τότε Σχολείον των Τεχνών, η μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1858 συμμετείχε και διακρίθηκε στη συλλογική έκθεση των Ελλήνων ζωγράφων στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με προσωπογραφίες αγωνιστών του 1821. Ο Τσόκος παρέμεινε στη θέση του καθηγητή στο Αρσάκειο μέχρι το αιφνίδιο θάνατο του.
Εργογραφία
Ο Τσόκος επηρεασμένος από τον Λουδοβίκο Λιπαρίνι και εμπνευσμένος από προσωπικό υψηλό πατριωτικό του φρόνημα ζωγράφισε μια σειρά από έργα σχετιζόμενα με την Ελληνική Εθνεγερσία του 1821. Ο Βαυαρός Peter Von Hess, ο Θεόδωρος Βρυζάκης και ο Τσόκος ήταν οι πρώτοι καλλιτέχνες που με το έργο τους έδωσαν εικόνα στην Ελληνική επανάσταση. Ο Τσόκος από το 1850 έως το 1860 εκτέλεσε κατά παραγγελία πολλές προσωπογραφίες ιστορικών προσώπων καθώς και προσωπογραφίες καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έπειτα από παραγγελία της ελληνικής κυβερνήσεως, ανέλαβε να ζωγραφίσει πορτραίτα των αγωνιστών της Ελληνικής εθνεγερσίας, όμως ο θάνατος του δεν του επέτρεψε να ολοκληρώσει το έργο του. Το έργο του συνδυάζει στοιχεία ακαδημαϊσμού με αντίστοιχα της Επτανησιακής Σχολής με τάση εξιδανικεύσεως. Στα έργα του που αφορούν την Επανάσταση παρατηρούνται σκηνές μικρού μεγέθους, σχετιζόμενες κατά κύριο λόγο με τα Επτάνησα ενώ σε αυτά είναι έντονη περισσότερο η προσωπική συγκίνηση ενώ παρά την ύπαρξη της, η ηρωική διάθεση υπάρχει σε μικρότερη κλίμακα. Οι προσωπογραφίες, οι αγιογραφίες και τα ιστορικά θέματα αποτέλεσαν τους δύο πόλους της ζωγραφικής του δημιουργίας του Τσόκου.
Ζωγραφικοί πίνακες
Τα σημαντικότερα έργα του Τσόκου είναι:
- «Ο Μάρκος Μπότσαρης αποχαιρετά την οικογένεια του»,
- «Φυγή από την Πάργα», το 1849,
- «Ο όρκος των Φιλικών», το 1849,
- «Αγόρι που οδηγεί τυφλό», το 1849,
- «Ιωάννης Καποδίστριας»,
- «Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια», το 1850. Το έργο πωλήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη στις 20 Ιανουαρίου 1937, από τον Ιωάννη Καζιλάρη, εγγονό του ζωγράφου.
- «Ο αποχαιρετισμός ενός αγωνιστή» ή «Ο αποχαιρετισμός του Μάρκου Μπότσαρη»,
- «Ο όρκος»,
- «Ο απαγχονισμός του Πατριάρχου»,
- «Πανηγυρική έλευση του Όθωνος και Αμαλίας στην Αθήνα»,
- «Η κηδεία του βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα»,
- «Αθανάσιος Διάκος»,
- «Κωνσταντίνος Κανάρης»
- «Θεόκλητος Φαρμακίδης», το 1858,
- Ο παλαίμαχος-ζητιάνος, το 1858.
Ο Τσόκος ζωγράφισε τις τοιχογραφίες της οικίας του αρχιτέκτονα πολεοδόμου Κλεάνθη στην Πλάκα. Έργα του διασώζονται και φυλάσσονται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στην Εθνική Πινακοθήκη, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη συλλογή Κουτλίδη, στο μουσείο Μπενάκη και σε μουσεία πόλεων του εξωτερικού και της Ελλάδος.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Διονύσιος Τσόκος-Επιφανείς Συρρακιώτες visitsyrrako.gr
- Τσόκος Διονύσιος-Dionysios Tsokos [1820-1862]
