Μορίς Μπαρές

Ο Μωρίς ή Μορίς Ογκίστ Μπαρές [Γαλλικά: Maurice Auguste Barrés] Γάλλος εθνικιστής, φιλέλληνας, στοχαστής, μυθιστοριογράφος, δημοσιογράφος και δοκιμιογράφος, πολιτικός, που ήταν μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, κριτικός, Ιστορικός της Τέχνης, Αισθητικός και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, γεννήθηκε στις 19 Αυγούστου 1862 στο χωριό Σαρμ-σιρ-Μοζέλ [Charmes-sur-Moselle] της Λωραίνης και πέθανε στις 4 Δεκεμβρίου 1923, από καρδιακή προσβολή στο σπίτι του, στην περιοχή Neuilly-sur-Seine του Παρισιού. Κηδεύτηκε στις 8 Δεκεμβρίου με δημόσια δαπάνη στην Παναγία των Παρισίων με την παρουσία του Alexandre Millerand, του Raymond Poincare και στρατάρχη Φος, ενώ τάφηκε στις 9 Δεκεμβρίου στο νεκροταφείο του Charmes, της γενέτειράς του, όπως ήταν η τελευταία του επιθυμία.

Maurice Auguste Barrés
Γέννηση: 19 Αυγούστου 1862
Τόπος: Σαρμ-σιρ-Μοζέλ, Λωραίνη (Γαλλία)
Σύζυγος: Paule Barrès
Τέκνο: Philippe Pierre Auguste Barrès
Υπηκοότητα: Γαλλική
Ασχολία: Στοχαστής, πολιτικός, δημοσιογράφος
Θάνατος: 4 Δεκεμβρίου 1923
Τόπος: Neuilly-sur-Seine, Παρίσι (Γαλλία)

Ήταν παντρεμένος με την Paule Barrès και από το γάμο του απέκτησαν στις 8 Ιουλίου 1896, ένα γιο, το Φιλίπ Μπαρές [Philippe Pierre Auguste Barrès].

Βιογραφία

Πατέρας του ήταν ο μηχανικός Joseph Auguste Barrès, μητέρα του η Anne Claire Luxer Charmes, που κατάγονταν από μια οικογένεια βυρσοδεψών κι είχε μια μεγαλύτερη αδελφή, η οποία γεννήθηκε το Νοέμβριο του 1860, την Anne-Marie Demange.

Σπουδές

Ο Μωρίς παρακολούθησε τα μαθήματα της Βασικής εκπαιδεύσεως στη γενέτειρα του και τον Οκτώβριο του 1873, σε ηλικία δέκα ετών, έγινε οικότροφος στο θρησκευτικό κολέγιο La Malgrange του Νανσί, ενώ από τον Οκτώβριο του 1877 παρακολούθησε τα μαθήματα του Λυκείου στο Νανσί, όπου έγινε φίλος με τον Stanislas de Guaita. Την άνοιξη του 1880 εγκαταλείπει το οικοτροφείο και νοικιάζει ένα μικρό διαμέρισμα, ενώ στις 23 Ιουλίου του ίδιου χρόνου αποφοίτησε από το Λύκειο και τον Νοέμβριο ξεκίνησε Νομικές σπουδές στο Παρίσι.

Πολιτική δράση

Από το 1880 είχε ήδη αρχίσει να συμβάλει λογοτεχνικά και δημοσιογραφικά στο μηνιαίο περιοδικό «Jeune France», και εξέδωσε ένα δικό του περιοδικό με τίτλο, «Les Taches d'encre», το οποίο επέζησε μόνο για λίγους μήνες. Μ' αυτό τον τρόπο ενεπλάκη σύντομα στη λογοτεχνική ζωή του Καρτιέ Λατέν και απέκτησε φήμη ως επαναστάτης και δανδής, ενώ μετά από τέσσερα χρόνια δημοσιογραφίας εγκαταστάθηκε στην Ιταλία, όπου γνωρίστηκε και έγινε στενός συνεργάτης του Gabriele d'Annunzio.

Έκανε πολιτική καριέρα ξεκινώντας με θέσεις που έβρισκαν ανταπόκριση στις τάξεις της άκρας Αριστεράς όμως σταδιακά μετακινήθηκε και μαζί με τον Σαρλ Μωρράς χαρακτηρίζεται ως πρωτοφασίστας. Ο Μπαρές που αυτοχαρακτηρίστηκε ως εθνικιστής, ήταν αντισημίτης και υπήρξε ένας από τους βασικότερους πολεμίους του Άλφρεντ Ντρέιφους . Η απάντηση του Μπαρρές στην υπόθεση Ντρέυφους ήταν η δημιουργία της οργανώσεως Ligue de la patrie française, την οποία επιχειρεί να μετατρέψει σε εκφραστικό όργανο των θέσεών του ενώ την υπόθεση Ντρέυφους την αντιμετώπισε ωσάν αφορμή για μια πολύ μεγαλύτερη μάχη:

«...η Υπόθεση Ντρέυφους, αυτή καθαυτή, είναι ασήμαντη. Το σημαντικό είναι ότι επινόησαν και χρησιμοποίησαν τον Ντρέυφους για να εξυπηρετήσουν αντιμιλιταριστικές και διεθνιστικές θεωρίες. Ιδού ενάντια σε ποιους αναλαμβάνουμε να αντιδράσουμε».

Ο Μπαρρές εμφανίστηκε στην πολιτική το 1889, ως υποψήφιος και στις 22 Σεπτεμβρίου εκλέχθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων, για μια θητεία έως τις 14 Οκτωβρίου 1893. Στις ομιλίες του στρέφεται κατά της παρουσίας ξένων εργατών στο έδαφος της Γαλλίας και αρχίζει να χρησιμοποιεί τη λέξη εθνικισμός. Τον Μάιο-Ιούλιο του 1893, στην πρώτη σελίδα του Figaro , ο Μπαρρές δημοσίευσε σειρά πολιτικών άρθρων, με τον γενικό τίτλο «Ενάντια στους ξένους». Το πρώτο άρθρο έχει υπότιτλο «Το εθνικιστικό αίσθημα», το δεύτερο «Οι επιθυμίες των εθνικιστών», το τρίτο «Ο εθνικισμός στην Ευρώπη». Την 1η Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου ανέλαβε την πολιτική καθοδήγηση της εθνικιστικής και λογοτεχνικής εφημερίδας «La Ροζέτα», στην ομάδα των συντακτών της οποίας, περιλαμβάνονται ο Paul Bourget, Leon Daudet και Charles Maurras. Στη συνέχεια αν και απέτυχε τέσσερις φορές, εκλέχθηκε εκ νέου στις 6 Μαΐου 1906 έως τις 31 Μαΐου 1910. Έκτοτε επανεκλέχθηκε από τις 24 Απριλίου 1910 έως τις 31 Μαΐου 1914, από τις 26 Απριλίου 1914 έως τις 12 Ιουλίου 1919 και από τις 16 Νοεμβρίου 1919 έως τις 4 Δεκεμβρίου 1923, δηλαδή έως το θάνατό του .

Εκλέχθηκε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας στις 25 Ιανουαρίου 1906 στη θέση του θανόντος ποιητή Heredia, όταν επικράτησε με ψήφους 25 υπέρ έναντι 8 του Edmond Hauraucourt. Η υποδοχή της εισδοχής του στη Γαλλική Ακαδημία έγινε στις 17 Ιανουαρίου 1907 από τον υποκόμη Vogue και διατήρησε τη θέση ως το θάνατο του. Συμμετείχε, από κοινού με τον Σαρλ Μωρράς, στους πολιτικούς αγώνες, από τις τάξεις του Εθνικιστικού και μοναρχικού κινήματος της «Action Franηaise», αναπτύσσοντας εθνικιστικές θεωρίες που συνιστούσαν μια πρώιμη μορφή φασισμού. Υπήρξε αντιορθολογιστής, αντιθετικιστής, εχθρός του νατουραλισμού και αντιδημοκρατικός, ενώ ήταν γνωστός Μαρτινιστής και μέλος μιας Ροδοσταυρικής Οµάδος. Ο Μωρίς Μπαρρές ήταν συχνά παρών και ομιλητής σε τελετές προς τιμήν των πεσόντων στις μάχες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως στη Gerbéviller της Λωρραίνης στις 11 Οκτωβρίου 1914. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του είχε εμπλακεί σε μια εκστρατεία για την αποκατάσταση των κτιρίων της γαλλικής εκκλησίας και βοήθησε στην καθιέρωση της 24ης Ιουνίου ως Ημέρας Εθνικής Μνήμης για τη Αγία Ιωάννα της Λωραίνης.

Οι ιδέες του

Ο Μπαρές θεωρείται, μαζί με τον Charles Maurras, ως ένας από τους βασικούς φιλοσόφους του Ευρωπαϊκού εθνικισμού στην αλλαγή του αιώνα στη Γαλλία. Οι δυο τους σχετίζονται με το Γαλλικό ρεβανσισμό [revanchism] την επιθυμία των Γάλλων να κατακτήσουν την περιοχή της Αλσατίας που προσαρτήθηκε στη νεοσυσταθείσα γερμανική αυτοκρατορία το 1871, στο τέλος του γαλλο-πρωσικού πολέμου. Στην πραγματικότητα, ο Μπαρές καθιέρωσε τη λέξη εθνικισμός στη Γαλλική γλώσσα κι αποκλήθηκε πρωθιερέας του γαλλικού εθνικισμού, ιδεολόγος των δεσμών με τη γη, τους προγόνους και τις παραδόσεις. Υποστήριξε ότι, «Ο εθνικισμός βασιλεύει στο σύμπαν» κι έγραψε πως «..Οι γερμανοί φιλόσοφοι μου έδωσαν το βαθύτερο συναίσθημα της ανθρώπινης ενέργειας, του ατομικισμού, του εγώ». Η ομολογία του τον καθιστά παρόμοιο με τον Γιόχαν Γκότλιμπ Φίχτε λόγω της εξελίξεως της σκέψεως του, του περάσματος από τη λατρεία του ατομικού «εγώ» στο συλλογικό «εμείς». Ταυτόχρονα τον διαχωρίζει από τον Φίχτε και τον κάνει να πλησιάσει τον Φρειδερίκο Νίτσε. Ο Μπαρές είναι στοχαστής που ενδιαφέρεται για τα πάντα -από τη λογοτεχνική αισθητική ως τον αθεϊσμό και από την ανθρώπινη ψυχολογία, τη σκιαγράφηση των συναισθημάτων παρά τη λογική οικοδόμηση, ως το κοινωνικό και το πολιτικό. Υπήρξε λάτρης των μνημείων και είναι τεράστια η συμβολή του στη μελέτη και ερμηνεία του έργου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.

Όπως αναφέρει, «...έχοντας επί καιρό δουλέψει την έννοια του εγώ με τη μέθοδο των ποιητών και των μυθιστοριογράφων, με την εσωτερική παρατήρηση, βυθίστηκα, βυθίστηκα στην άμμο χωρίς αντίσταση ώσπου να βρω στον πάτο και για στήριγμα τη συλλογικότητα..», ενώ θεωρεί ότι η υπέρτατη βάση αποτελείται από «...όλους όσους καταδύονται, που σχηματίζουν ένα και μοναδικό ον» και η προσωπική ταύτιση με αυτό το ον είναι «..ένας ίλιγγος στον οποίο το άτομο καταστρέφεται για να ξαναβρεθεί μέσα στην οικογένεια, στη ράτσα, στο έθνος...». Τέλος, αναφερόμενος στον εθνικισμό του διαπιστώνει:

«Για ορισμένους ανθρώπους το υπερφυσικό έχει καθαιρεθεί. Η ευλάβεια τους, που επιθυμεί ένα αντικείμενο, δεν το βρίσκει στους ουρανούς. Εγώ έφερα την ευλάβεια μου στη γη, στη γη των νεκρών μου....Δεν είμαστε κύριοι των σκέψεων που γεννιούνται μέσα μας. Δεν προέρχονται από την εξυπνάδα μας. Είναι τρόποι αντίδρασης στους οποίους μεταφράζονται πολύ παλαιές προδιαθέσεις της φυσιολογίας μας... Ο εθνικισμός αποτελεί παραδοχή ενός ντετερμινισμού... Δεν υπάρχει καν ελευθερία σκέψης. Δεν μπορώ να ζω παρά σύμφωνα με τους νεκρούς μου...». 

Για τον Μπαρρές κανείς δεν μπορεί να είναι Γάλλος επειδή το θεσπίζει ένας ανθρώπινος νόμος. Σύμφωνα με τον ίδιο «το αίμα ακολουθεί πάντοτε τη φυσική τάξη των πραγμάτων και αντιστέκεται στα κηρύγματα και τους ανθρώπινους νόμους» και «τα παιδιά των ξένων δε γεννιούνται Γάλλοι παρά μόνο στη φαντασία του νομοθετικού πλαισίου».

Το ιδανικό του ήταν η κοινοβουλευτική μοναρχία, ενώ απέναντι στον ανταγωνισμό από τη σοσιαλιστική ιδεολογία, ο εθνικισμός του στρέφεται εναντίον των ξένων και των Εβραίων -ίσως να του άρμοζε ο χαρακτηρισμός εθνικοσοσιαλισμός. Πιστεύοντας ότι πρέπει να βεβαιωνόμαστε για την προώθηση των λιγότερο προνομιούχων μελών του έθνους, απομακρύνοντας τους ξένους, ο Μπαρές έγραψε, «...Βλέπουμε πώς ο εθνικισμός γεννά αναγκαστικά το σοσιαλισμό». Το επιχείρημα παραπέμπει στις εκλογικές πτυχές του «Προγράμματος του Νανσί», το οποίο απευθυνόταν το 1898 σε εκλογείς αποκλεισμένους από την κοινοβουλευτική ολιγαρχία. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του παραμένει δημοκρατικός, ενώ επιστρέφει και στη θρησκεία, εξετάζοντας τι το ασυμβίβαστο έχει ο ιδεολογικός εθνικισμός με αυτή, «...Αισθάνομαι ότι εδώ και μερικούς μήνες ολισθαίνω από τον εθνικισμό στον καθολικισμό...». Ο Μπαρές -που υπήρξε ένας από τους ευαγγελιστές του Νίκου Καζαντζάκη, ορίζει το 1893, τον «νεο-καθολικισμό» ως «...έναν τρόπο ανάμιξης της ηδυπάθειας με τη θρησκεία..».

Οι εθνικιστικές ιδέες και το έργο του επηρέασαν σημαντικό τμήμα της Ευρωπαϊκής διανοήσεως, όμως επέδρασε καταλυτικά στους Γάλλους συγγραφείς Αντρέ Ζιντ και Αντρέ Μαλρώ. Η γνωριμία του με το Γιάννη Ψυχάρη, επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την συντηρητική στροφή του Ψυχάρη. Ο Ψυχάρης στο «Ταξίδι» του με λέξεις γεμάτες από τα ευγενέστερα συναισθήματα, γράφει: «Οι πατέρες μας, που τώρα κοίτουνται στον τάφο, δεν είναι πεθαμένοι, μας δώσανε τη ζωή τους, εμείς την έχουμε σήμερα και τη βαστούμε. Η σειρά δεν τελειώνει, η αλυσίδα δε σπάνει. Θα ‘ρθουνε άλλοι κατόπι που θα πάρουνε, που θα βαστάξουνε και κείνοι μια ώρα την αιώνια ζωή που τους δώσαμε ‘μεις». Ο Ίων Δραγούμης που με το ψευδώνυμο «Ίδας» έγραψε το 1907, το βιβλίο «Μαρτύρων και ηρώων αίμα», όπου εξυμνεί το Μακεδονικό αγώνα, όπως αναφέρει η κριτική της εποχής του δέχθηκε καταλυτική την επίδραση που του άσκησαν ο Φρειδερίκος Νίτσε και ο Μπαρρές, για τον οποίο αναφέρεται συχνά στα ημερολόγια του, όπως στον Ιππόλυτο Ταίν και τον Χέρμπερτ Σπένσερ.

Στα ημερολόγιά του ο Δραγούμης αναφέρεται συχνά στον Μπαρρές παραθέτοντας μάλιστα και αποσπάσματα από βιβλία του. Η ιδέα του Μπαρρές σύμφωνα με τη σχέση των νεκρών και των ζωντανών ανθρώπων που τους συνδέει το κοινό αίμα και η κοινή πατρίδα, φαίνεται στο βιβλίο «Σαμοθράκη» του Έλληνα πρωτοφασίστα στο κεφάλαιο «Νεκρικός διάλογος». Στο κεφάλαιο αυτό ο Δραγούμης συζητά με έναν κοσμοπολίτη ο οποίος είναι νεκρός και στο τέλος καταλήγει να του πει «την ψυχή σου την έχω εγώ μέσα μου που είμαι ζωντανός και πατριώτης σου». Ο Μπαρρές προτού εμφανιστούν τα γνωστά κινήματα του Μεσοπολέμου θα ορίσει πως «ο εθνικισμός γεννά τον σοσιαλισμό» και θα επισημάνει την αναγκαιότητα της ένωσης αυτών των δύο ιδεών. Ο Δραγούμης θα είναι ο πρώτος στην Ελλάδα που θα φέρει την Ιδέα αυτή και θα αρχίσει να γράφει για έναν εθνικό σοσιαλισμό στην εφημερίδα «Αθηναϊκή» στις 20 Απριλίου του 1920: «…εις τους Έλληνας σοσιαλιστάς θα υπεδείκνυα αν ήθελον να με ακολουθήσουν…Εθνικόν σοσιαλισμόν, όχι υπό την γνωστήν έννοιαν, αλλ’ υπό την έννοιαν, ότι η εφαρμογή του θα είναι ανάλογος προς το έθνος και προς την κατάστασιν της εξελίξεώς του». Μελέτη για το έργο του Μπαρές έγραψε ο Νικόλαος Επισκοπόπουλος, Έλληνας πεζογράφος και κριτικός, γνωστός με το ψευδώνυμο Νικολά Σεγκύρ [Nicolas Ségur].

Εργογραφία

Ο Μπαρές έγραψε πολυάριθμα μυθιστορήματα, δοκίμια και άρθρα. Στα μυθιστορήματα του ο νεώτερος ανορθολογισμός και ο εθνικισμός σημείωσαν έναν από τους πρώτους θριάμβους του. Χαρακτηριστική είναι η εξέλιξή του που τον οδήγησε από θέσεις άκρου ατομισμού στη λατρεία της παραδόσεως, της γης και των νεκρών. Δημοσίευσε πολλά βιβλία, εμπνευσμένα από τον πόλεμο και από τα μεγάλα προβλήματα της εποχής του. Υπήρξε ένας από εκείνους που γνώρισαν στους Δυτικούς Ευρωπαίους τον κόσμο του Νότου, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα.

Η πορεία του εκφράζεται με την τριλογία

• «Η λατρεία του εγώ» (1888-91),
• «O Κήπος της Βερενίκης», [«Le Jardin de Berenice»], το 1891,
• «Οι ξεριζωμένοι, το 1897,
• «Μυθιστόρημα της εθνικής δραστηριότητας», τρίτομο έργο, όπου οι νεαροί κύριοι ήρωες συμβολίζουν τον όλεθρο στον οποίο είναι καταδικασμένος όποιος «ξεκόβει» από την εθνική του πραγματικότητα.
• «Η έκκληση στον στρατιώτη», το 1900 και
• «Τα πρόσωπά τους», το 1902,
• «Ταξίδι στη Σπάρτη», το 1906 .

Επισκέφθηκε την Ελλάδα τον Απρίλιο και Μάιο του 1900 και στο βιβλίο του αναφέρει το περιστατικό με τη δίκη του χαρεμιού του Χουρσίτ Πασά που έμεινε απείραχτο κατά τις βιαιότητες που έγιναν στην κατάληψη της Τριπόλεως από τις δυνάμεις του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, αλλά και για τις νεαρές γυναίκες του χαρεμιού που δεν έμειναν ασυγκίνητες από την ομορφιά και το σφρίγος, όπως παρατηρεί ο Mπαρές, των νεαρών Ελλήνων πολεμιστών. Αναφερόμενος στην Τρίπολη της Πελοποννήσου επισημαίνει τους Τουρκικούς της δρόμους καθώς και την έλλειψη των υπολειμμάτων του πρόσφατου Τουρκικού παρελθόντος,

«..Ήθελα να βρω ακόμα τις μνήμες του τοπικού πασά και γενικότερα τα σημάδια ενός ανατολίτικου χρώματος...Τίποτε και κανείς δεν μου έδωσε πληροφορίες για τον πασά του Μοριά όπως σώζεται στα δημοτικά τραγούδια -καθισμένο στα περιβόλια του με την Αρβανίτικη φρουρά του, τους μαύρους σκλάβους του να κρατούν όμορφα άλογα, τους φοβερούς του Γενίτσαρους, το γεμάτο Σεράι του με τους ζαχαροπλάστες, τους ακόλουθους, τους γελωτοποιούς, τους μουζικάντηδες, του αθυρόστομους καραγκιοζοπαίχτες του..». 

• «Ο Γκρέκο ή το μυστικό του Τολέντο», το 1911, στο οποίο εξηγεί πως κατανόησε τα κρύφια του Ισπανισμού δια μέσου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.
• «Η γη και οι νεκροί», εκδόσεις «Νέα Γενεά», Αθήνα, Ιούλιος 2021.

Μνήμη Μωρίς Μπαρές

Τον Μάιο του 1921 ο Αντρέ Μπρετόν και οι Ντανταϊστές οργάνωσαν τη «δίκη του Μπαρρές», όμως ανάμεσά τους βρίσκονταν και ένας νεαρός οπαδός του, ο Λουί Αραγκόν, που αναλαμβάνει να παίξει σε αυτή τη φάρσα τον ρόλο του συνηγόρου υπερασπίσεως. Στον Μεσοπόλεμο, μετά τον θάνατο του Μπαρρές, πολλοί διανοούμενοι πέρασαν από ένα στάδιο μπαρρεσισμού: ο Ζαν Κοκτώ αναδείχθηκε ως το «τρομερό παιδί του μπαρρεσισμού», και ο Αντρέ Μαλρώ, υπό την επίδρασή του, ακολούθησε αντίστοιχη πορεία από τον εγωτισμό στον εθνικισμό.

Ο εθνικισμός του Μπαρρές

Ο Μπαρρές, διεθνούς εμβέλειας θεωρητικός του εθνικισμού αν και δεν ήταν αυτός που τον ανακάλυψε αλλά προσχώρησε και μεταστράφηκε σ' αυτόν, υπήρξε ο πρώτος που αποφάσισε να διατυπώσει μια θεωρία για τον εθνικισμό, συνδυάζοντάς τη μάλιστα με την πολιτική πράξη. Καθιέρωσε - συνειδητά, συστηματικά, ίσως και προκλητικά - αυτή την ονομασία για το συγκεκριμένο ρεύμα και για τη θεωρία του: μια θεωρία όχι για το έθνος, αλλά για τον εθνικισμό, περνώντας από το ερώτημα τι είναι έθνος στο τι είναι εθνικισμός, τον οποίο ορίζει ως «.... λατρεία της γης και των νεκρών» η οποία επιτελείται με τη λογοτεχνία, την τέχνη, την πολιτική πράξη, ώσπου ο εθνικιστής ανακαλύψει τον εαυτό του και το αντικείμενό της, το έθνος του. Ο ιδανικός τύπος του εθνικιστή κατά τον Μπαρρές είναι λογοτέχνης, αριστοκράτης (κυριολεκτικά ή μεταφορικά), με πολιτικές φιλοδοξίες όπως ο Ίωνας Δραγούμης στην Ελλάδα, ο Ερνστ Γιούνγκερ στη Γερμανία, οι Γκαμπριέλε Ντ’ Αννούντσιο και Ενρίκο Κορραντίνι στην Ιταλία, ο Saunders Lewis στην Ουαλία, η Maud Gonne, νεαρή και όμορφη ηθοποιός και φεμινίστρια — γνωστή και από τη θυελλώδη σχέση της με τον Γέιτς — η οποία δρούσε εκείνα τα χρόνια στο Παρίσι ως εκπρόσωπος του ιρλανδικού εθνικισμού και διατηρούσε επαφές με τον Μπαρρές πριν από το 1891.

Το 1913 ο Arthur Griffith, ο ιδρυτής του «Σιν Φέιν», αναφέρεται στον Μπαρρές ως μια πηγή εμπνεύσεως που οι Ιρλανδοί πρέπει να μελετήσουν:

«...Αυτή η προσέγγιση θα είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για μας στην Ιρλανδία, που είμαστε υπό κατοχή όπως και οι συμπατριώτες του Μπαρρές [της Αλσατίας και της Λωρραίνης], για να εργαστούμε για την ατομική και εθνική μας σωτηρία μέσα στην - και σε έναν βαθμό παρά την - ασφυκτική επιρροή της μεγαλύτερης χώρας που μας κρατά κάτω από την ηθική της κυριαρχία [....]. Έχουμε χάσει τις ψυχές μας. Ο Μπαρρές είχε χάσει την ψυχή του, όπως και η χώρα του, και η ιστορία του έργου του είναι η ιστορία της αναζητήσεως και ανακτήσεως της ψυχής του..».

Πνευματική κυριαρχία

Ο Μπαρρές αντιλαμβανόταν τον εαυτό του πολύ περισσότερο σαν λογοτέχνη παρά σαν θεωρητικό και πολιτικό. Τον Φεβρουάριο του 1901 ανέφερε σε μια ομιλία του:

«Είναι απαραίτητο να προσφέρουμε στον εθνικισμό το ίδιο είδος υπηρεσιών που προσέφερε ο Ουγκώ στους οπορτουνιστές-ριζοσπάστες με τους Αθλίους του {...} όλοι σχεδόν οι νέοι είχαν μεθύσει από τον μεγάλο συγγραφέα που έδινε στις ιδέες τους μια λογοτεχνική έκφραση, ένα είδος μυστικιστικής δυνάμεως...».

Από τα τέλη του 19ου αιώνος έως τον A' Παγκόσμιο πόλεμο δέσποσε στον ευρύτατο τομέα της γαλλικής διανοήσεως, που αντιδρούσε στην πνευματική κληρονομιά του 19ου αιώνα και της Γαλλικής επαναστάσεως. Σύμφωνα με τον Μισέλ Βινόκ ο αιώνας των διανοουμένων χωρίζεται σε τρεις περιόδους, στην «εποχή Μπαρές», στην «εποχή Ζιντ» και στην «εποχή Σαρτρ». Στην πρώτη περίοδο πρωταγωνιστής είναι ο Μπαρές και χαρακτηριστικό στοιχείο των «ετών Μπαρές» ήταν η θριαμβευτική εισβολή της επιστήμης και της λογικής της.

Αρχείο Μορίς Μπαρές

Η αλληλογραφία του Μπαρρές, μικρό τμήμα της οποίας αποτελούν οι επιστολές που αντάλλασσε με τον Ίωνα Δραγούμη στη διάρκεια της μακροχρόνιας και πολυκύμαντης σχέσεως του με τον Μπαρρές, φυλάσσεται στο Τμήμα Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας (B.N.F.) και περιέχει επιστολές που προέρχονται από περισσότερα από 12.600 διαφορετικά πρόσωπα. Στον αριθμό αυτό δε συμπεριλαμβάνονται οι 15.000 περίπου επιστολές που έλαβε ο Μπαρρές στη διάρκεια του πολέμου από στρατιώτες ή συγγενείς τους, νοσοκόμες και άλλους, οι οποίες ταξινομήθηκαν ξεχωριστά. Στη βιβλιοθήκη υπάρχουν χιλιάδες βιβλία, με ιδιόγραφες αφιερώσεις και επισυνημμένες επιστολές, που του έστελναν συγγραφείς, τα οποία φυλάσσονται χωριστά, μαζί με όλη τη βιβλιοθήκη του, στο κτίριο François Mitterand της BNF. Στο Αρχείο Μπαρρές βρίσκουμε επαφές του και με αρκετούς ζωγράφους, όπως ο Ιγνάθιο Θουλοάγα, και συνθέτες, όπως οι Καμίγ Σαιν-Σανς, Βενσάν ντ’ Εντύ, Ρεϊνάλντο Αν και Μανουέλ ντε Φάγια.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Βιογραφία του Μορίς Μπαρρές (στη γαλλική γλώσσα)]
• [Maurice Barrès et notre temps (Enregistré en 1948)]
• [Maurice Barres (1910-1919)]

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org