Οκτώβριος
Ο Οκτώβριος [1] ή Τρυγομηνάς, σύμφωνα με τα νησιώτικα του Αιγαίου και τα ποντιακά, είναι ο δέκατος μήνας του έτους, και ο δεύτερος του Φθινοπώρου, κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο και έχει 31 ημέρες. Σε πολλά μέρη της Ελλάδος ονομάζεται «Βροχάρης» και καθώς είναι μήνας της σποράς αποκαλείται «Σποριάτης»,«Σποριάς» και «Σπαρτός». Ο Οκτώβριος ήταν ο τέταρτος μήνας του αττικού έτους και ονομάστηκε Πυανεψιών από τα ιερά Πυανέψια ή Πυανόψια, εορτή προς τιμήν του Θεού Απόλλωνα και αρχίζει την ίδια ημέρα του χρόνου με τον μήνα Ιανουάριο, εκτός από τα δίσεκτα έτη. Πήρε την ονομασία του από τη λατινική λέξη Octo [=οκτώ], επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο όγδοος στη σειρά μήνας.
Λαογραφία-Ιστορία
Ο Οκτώβριος είναι η εποχή με τα πρωτοβρόχια και τα χρυσάνθεμα, που στην Ελλάδα βαφτίστηκαν Αϊδημητριάτικα και στην Κύπρο Οχτωβρούδια, που πρωτανθίζουν τα κυκλάμινα σε πλαγιές και βράχια. Στην αρχαία Ελλάδα ο Οκτώβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα. Η περίοδος αυτή ήταν πλούσια σε γιορτές, όπως Προηρόσια, Πυανόψια, Θησεία, Απατούρια, Οσχοφόρια, Θεσμοφόρια, καθώς οι Αθηναίοι φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τη θεϊκή προστασία για τον κύκλο των γεωργικών εργασιών, που άρχιζε. Για το ίδιο λόγο οι Ρωμαίοι θυσίαζαν ένα άλογο στο Πεδίο του Άρεως. Τον Οκτώβριο διεξάγονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια, σε Αθήνα και Ελευσίνα.
Ο Οκτώβριος αρχίζει με την εορτή του πολιούχου των Αθηνών, του Διονυσίου του Αρεοπαγίτη στις 3 του μηνός. Όπως αναφέρει ο Γιώργος Ζωγραφίδης:
«Όταν ο Απόστολος Παύλος κατέβηκε από το βήμα του Αρείου Πάγου, δεν φαίνεται να πέτυχε τίποτα το σπουδαίο. Μπορεί η ομιλία του, όπως τη διασώζουν οι Πράξεις των Αποστόλων, να θεωρήθηκε αργότερα καταστατικό κείμενο για τη σχέση του χριστιανισμού με τον ελληνισμό, όμως δεν έκανε καλή εντύπωση στους Αθηναίους. Δυο-τρεις μόνο τον πλησίασαν, γιατί πίστεψαν στα λόγια του, και ανάμεσά τους κάποιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης…».
Στις 18 Οκτωβρίου τιμάται η μνήμη του Ευαγγελιστή Λουκά, που είναι γνωστός και ως Ιατρός, ο οποίος εκτός του τρίτου Ευαγγελίου συνέγραψε επίσης και τις Πράξεις των Αποστόλων, ενώ υπήρξε και ζωγράφος, «..καθώς σ’ αυτόν αποδίδεται η ιστόρηση των παλαιότερων και αυθεντικών προσωπογραφιών της Θεοτόκου». Στις 26 Οκτωβρίου τιμάται η μνήμη του του Αγίου Δημητρίου [2], λόγος για τον οποίο ο Οκτώβριος αποκαλείται και «Αι-Δημητριάτης».
Ιστορία
Ο Οκτώβριος συνδέεται με καθοριστικής σημασίας γεγονότα της πρόσφατης Ελληνικής ιστορίας. Όπως γράφει η Μαρίνα Πετράκη: «...Η απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944 πυκνώνει συμβολικά το πέρασμα από τον εφιάλτη του εξανδραποδισμού στις προσδοκίες, και τις διαψεύσεις, του μεταπολεμικού κόσμου μας....Η νικηφόρα είσοδος στη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου 1912 μεταμόρφωσε την αμελητέα Ελλάδα σε υπολογίσιμη δύναμη. Η απόρριψη του φασιστικού τελεσίγραφου στις 28 Οκτωβρίου 1940 συμπύκνωσε σε μια λέξη την ομοψυχία και αγωνιστικότητα που στήριξαν, πέρα από κάθε ελπίδα και απελπισία, τον αγώνα στα βουνά της Αλβανίας, στις πόλεις και την ύπαιθρο της κατεχόμενης Ελλάδας....».
- Στις 13 Οκτωβρίου 1904 ο εθνικιστής Παύλος Μελάς, από τους οργανωτές του Μακεδονικού Αγώνα, ενώ βρισκόταν στη Σιάτιστα, προδόθηκε από βουλγάρικη ομάδα και περικυκλώθηκε από Τουρκικό απόσπασμα 150 ανδρών. Έπειτα από δίωρη μάχη αποφασίστηκε να γίνει έξοδος στην οποία τραυματίστηκε θανάσιμα και στη συνέχεια εξέπνευσε.
- Στις 25 Οκτωβρίου 1922 παραπέμπονται σε δίκη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας οι δήθεν υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική καταστροφή στρατιωτικοί και πολιτικοί ηγέτες. Στις 26 Οκτωβρίου ακολούθησε η νικηφόρα είσοδος του Ελληνικού Στρατού, υπό τον τότε Διάδοχο Κωνσταντίνο Α' στη Θεσσαλονίκη.
- Στις 31 Οκτωβρίου 1922 ξεκίνησε η δίκη που έμεινε γνωστή ως «Δίκη των Έξι», που οδήγησε στη θανατική καταδίκη και εκτέλεση των Δημητρίου Γούναρη, Νικόλαου Στράτου, Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, Νικολάου Θεοτόκη, Γεωργίου Μπαλτατζή και Γεωργίου Χατζηανέστη.
- Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο τότε πρωθυπουργός Ιωάννη Μεταξά απαντά «OXI» στο Ιταλικό τελεσίγραφο και η Ιταλία κηρύσσει τον πόλεμο και προσβάλλει τα ελληνικά σύνορα προς την Αλβανία.
- Στις 12 Οκτωβρίου 1944 η Αθήνα απλελευθερώνεται από τα στρατεύματα Κατοχής του Άξονα.
Παροιμίες για τον Οκτώβριο
- Αϊ-Δημητράκη, μικρό Καλοκαιράκι.
- Ο Οκτώβρης συγυρίζει, ναφθαλίνη θα μυρίσει
- Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οχτώ σωρούς δεν έκανες.
- Οκτώβρης και δεν έσπειρες; Λίγο σιτάρι θα ’χεις.
- Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι.
- Το οκτωβριανό το λάδι, άλλος μήνας δεν το βγάζει.
Παραπομπές
- ↑ [Σύμφωνα με το ρωμαϊκό ημερολόγιο, οι πρώτοι τέσσερις μήνες είχαν ονόματα Θεών. Οι επόμενοι συνέχιζαν αριθμητικά, δηλ. ο Quintilis ήταν ο πέμπτος, ο Sextilis ήταν ο έκτος και ούτω καθεξής. Αργότερα ο πέμπτος και ο έκτος μήνας αφιερώθηκαν σε αυτοκράτορες και συγκεκριμένα στον Ιούλιο Καίσαρα και στον Οκταβιανό Αύγουστο, όμως οι επόμενοι μήνες συνέχισαν αριθμητικά. Συγκεκριμένα ο έβδομος μήνας λεγόταν September από το septem (εφτά), ο όγδοος μήνας ονομάστηκε October από το octo (οκτώ), ο ένατος ήταν ο November από το novem (εννιά) και τέλος δέκατος και τελευταίος ήταν ο December από το decem (δέκα). Επομένως, αφού ο Οκτώβριος δεν είχε μ στα λατινικά (October), δεν έχει και στα ελληνικά.]
- ↑ [ Όπως αναφέρουν o Στράτος Θεοδοσίου και o Μάνος Δανέζης: «Η γιορτή αυτή, [σ.σ. του Αγρίου Δημητρίου], που θεωρείται από το λαό μας ορόσημο του χειμώνα, συνδυάζεται με τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου. Στο γεωργικό καλαντάρι οι δυο αυτές γιορτές αποτελούν τις χρονικές τομές που χωρίζουν το έτος σε δυο ίσα μέρη, στο χειμερινό και στο θερινό εξάμηνο αντίστοιχα».]
