Πέτρος Βλαστός

Ο Πέτρος Βλαστός, Έλληνας εθνικιστής νομικός, επιχειρηματίας, λεξικογράφος, λογοτέχνης, γνωστός δημοτικιστής και υποστηρικτής της ανωτερότητας της Λευκής φυλής, γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1879 στην Καλκούτα των Ινδιών και πέθανε στις 25 Φεβρουαρίου 1941 από πνευμονία, στο Λίβερπουλ της Αγγλίας, καθώς παρά την επισφαλή του υγεία συμμετείχε στην παθητική αεράμυνα στη διάρκεια των Γερμανικών βομβαρδισμών.

Στις 23 Οκτωβρίου 1909 παντρεύτηκαν με την Αζίζα-Κατερίνα κόρη του Αλέξανδρου Πάλλη, στον Ελληνορθόδοξο Ναό του Αγίου Νικολάου στο Λίβερπουλ και μαζί απέκτησαν τέσσερα παιδιά, τον Αλέξη, τη Δομίνη, τον Αλέξη-Πέτρο και την Ανδριάννα.

Πέτρος Βλαστός

Βιογραφία

Ήταν γιος του Πέτρου-Θεόδωρου Βλαστού , που κατάγονταν από τη Χίο και γεννήθηκε στη Γαλλία, μητέρα του ήταν η Δέσποινα Αμπρούζη-Ράλλη, που γεννήθηκε στις 30 Ιουλίου 1857 στη Σύρο, ενώ αδελφός του ήταν ο Αμβρόσιος Βλαστός, ο οποίος γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου 1885 στην Αθήνα. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα, ενώ από το 1901 ως το 1919, όταν ο οίκος «Αδελφοί Ράλλη» πουλήθηκε σε ξένη εταιρεία, εργάστηκε στο υποκατάστημα του εμπορικού οίκου «Αδελφοί Ράλλη» στις Ινδίες. Στη συνέχεια από το 1919 έως το 1928 εγκαταστάθηκε στο Λίβερπουλ, εργάστηκε στο εκεί γραφείο της εταιρείας, κι έζησε τελικά στην πόλη ως το θάνατό του. Από το 1928 ως το τέλος της ζωής του αφοσιώθηκε στη συγγραφική του δραστηριότητα. Ανήκει στους Έλληνες της διασποράς που κατά τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας επηρέασαν σημαντικά τα ελληνικά γράμματα. Ειδικότερα ανήκε στον κύκλο του οίκου Ράλλη, που στάθηκε ένα από τα πρώτα και σημαντικότερα κέντρα του ελληνικού δημοτικιστικού κινήματος, ενώ στον ίδιο κύκλο ανήκαν ο Αλέξανδρος Πάλλης, ο Αργύρης Εφταλιώτης, ο Δημήτρης Πετροκόκκινος καθώς και ο αδερφός του Αμβρόσιος Βλαστός. Παράλληλα ο Βλαστός διατηρούσε τακτική αλληλογραφία με τον γενάρχη του δημοτικιστικού κινήματος Γιάννη Ψυχάρη.

Πολιτικές & Γλωσσικές απόψεις

Εκτός από τον σαφή γλωσσικό προσανατολισμό του Βλαστού προς τον «καθαρισμό» του Γιάννη Ψυχάρη, στο σύνολο του συγγραφικού έργου του κυριαρχεί η εθνικιστική ιδεολογική του στράτευση, στα χνάρια της θεωρίας του παιδικού του φίλου Ίωνα Δραγούμη από τον οποίο το 1906, γνωρίστηκε με την Πηνελόπη Δέλτα , υπέρ του διαφωτισμού των Ελλήνων της εποχής του και της ανάδειξης της ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού με την παράλληλη θεώρηση της ιστορικής περιόδου του Βυζαντίου ως φάσης πολιτιστικής οπισθοδρόμησης. Υπήρξε σημαντικότατο μέλος του φιλολογικού χώρου της εποχής του, ένθερμος εθνικιστής και το γνωστικό του επίπεδο του έκανε τον Καζαντζάκη να δηλώσει ότι «...Ὁ Ίων Δραγούμης κι ὁ Πέτρος Βλαστὸς εἶναι, θαρρῶ, οἱ δυὸ ἂνθρωποι ποὺ περισσότερο τίμησα καὶ ἀγάπησα στὴ ζωή μου...» , αν και ο Πέτρος Βλαστός στο περιοδικό «Νουμάς» της 19ης Φεβρουαρίου 1906, κατηγορεί τον Καζαντζάκη για υπερβολικό μιμητισμό του D’ Annunzio, για πολυλογία, και για ελάχιστη φροντίδα της γλώσσας, στο βιβλίο του «Όφις και Κρίνος». Ο φανατισμός του Βλαστού στην υποστήριξη της δημοτικής έφτανε στα όρια της μισαλλόδοξης δυσπιστίας του απέναντι σε ότι δεν ήταν γραμμένο στη δημοτική και αποκαλούσε τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη «..ελεεινό», έλεγε για τον Ανδρέα Κάλβο ότι ήταν ένας απλός «...στιχοπλόκος», ενώ θεωρούσε ότι τα ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη είναι «...βάθρα… που τους λείπουν τ' αγάλματα…».

Ο Βλαστός αναζητεί το ελληνικό µέλλον στον ρατσισμό και στο τευτονικό ιδεώδες. Ήταν βαθύτατα επηρεασμένος από τις Φυλετικές θέσεις του Houston Stewart Chamberlain, ήταν υποστηρικτής του Sir Francis Galton, θεωρητικού της ευγονικής και υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της Φυλετικής ανωτερότητας των Λευκών καθώς και της καθάρσεως του Ελληνικού έθνους από τα Φυλετικά απομεινάρια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σχετικά αναφέρει το 1914 σε δημοσίευμά του στο περιοδικό «Γράμματα» της Αλεξάνδρειας, «...Ένα πράµα πρέπει να καταλάβουµε καθαρά. Ο σηµερινός πολιτισµός της Εβρώπης είναι σκεδόν ολάκερος τεφτονικός. Βασίζεται στην Αγγλία, στην Ολλάντα, στη Γερµανία και στη Γαλλία -όχι την τωρινή Γαλλία µα κείνη που ξεψύχησε στα 1789. Τον πολιτισµό αφτό είµαστε αναγκασµένοι να τον έχουµε γύρω µας γιατί είναι κυρίαρχος. (...) Η δική µας ελπίδα σωτηρίας είναι πως έχουµε ακόµα αρκετές φυλές µέσα µας που δεν τις πείραξε βαθιά το λατινικό (ή ουροσηµιτικό) φαρµάκι καθώς τους Ρουµελιώτες, τους Αρβανίτες, τους κάπως γνήσιους Ελληνες, Σλάβους ή άλλους Άριους. (...) Οι φυλές αφτές πολεµήσανε στο 21 -και όχι οι λογής λογής Γραικύλοι. Κι αν οι φυλές αφτές γίνουν η αποκλειστική βάση του ελληνισµού τότε θα φτιάσουµε δικό µας πολιτισµό που θα συγγενέβει όχι µόνο µε τον τεφτονικό µα και µε τον αρχαίο ελληνικό» . Άλλο σημαντικό του χαρακτηριστικό είναι η συμμετοχή του στον γλωσσικό φανατισμό του λεγόμενου γλωσσικού ζητήματος και μαζί με τον αδελφό του Αμβρόσιο υπήρξε ηγετική μορφή του δημοτικιστικού κινήματος.

Οι θέσεις του διατυπώνονται ιδιαιτέρως στην συζήτηση δια αλληλογραφίας του περιοδικού «Νουμάς» και σε πολλά άλλα κείμενα του στα οποία θεωρεί πως είναι ανάγκη οι Έλληνες να δεχθούν καθαρό Άριο αίμα για να βρουν τον παλιό εαυτό τους και αναφέρει ότι ο «..Ρωμιός» είναι ένας «...Άριος πλημμυρισμένος αίμα σημιτικό κι αρκετό σλαβικό, φράγκικο κι αρμένικο...» προτείνει, ανάμεσα στ’ άλλα, τον πόλεμο ως αξία αλλά και ως μέσο χωρίσματος δυνατών και αδυνάτων, ή το «...ξεκαθάρισμα των σκουπιδιών» όπως λέει συγκεκριμένα, την επιμειξία με τους Αλβανούς και την απορρόφησή τους διότι είναι το πιο καθαρό άριο έθνος των Βαλκανίων, καθώς και τη σκληραγωγία, την αυστηρή πειθαρχία και την «ψυχόρμητη» εκπαίδευση των παιδιών. Το ζήτημα της Φυλετικής υγείας ή ευγένειας όπως ανέφερε χαρακτηριστικά βρισκόταν διαρκώς στον τρόπο σκέψης του. Τον Μάρτιο του 1914 παρέδωσε μάλιστα δύο διαλέξεις, υπό τον τίτλο

• «Η Φυλετική Ευγένεια», στον Εκπαιδευτικό Όμιλο και στο Λύκειο Ελληνίδων, στις οποίες ανέπτυξε την κοσμοθεωρία του περί ευγονικής και φυλετισμού.

Εργογραφία

Έγραψε και δημοσίευσε ποιήματα, διηγήματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις, κριτικές, μελέτες, φιλοσοφικά κι αισθητικά δοκίμια. Κάποια από τα έργα του είναι πολύ επηρεασμένος από τη φιλοσοφία του Φρειδερίκου Νίτσε. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1904 με την έκδοση της ποιητικής συλλογής «Της Ζωής», με το ψευδώνυμο «Έρμονας». Η συλλογή του έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους αθηναϊκούς δημοτικιστικούς κύκλους και επαινέθηκε από τον Κωστή Παλαμά. Ακολούθησαν εκδόσεις και δημοσιεύσεις ποιημάτων, διηγημάτων, κριτικών και πολιτικών δοκιμίων, μελετών και ταξιδιωτικών κειμένων. Συνεργάστηκε με έντυπα όπως ο «Νουμάς», τα «Γράμματα» (Αλεξάνδρειας), τα «Κυπριακά Γράμματα», τα «Ελληνικά Φύλλα», τα «Χιώτικα Χρονικά» και η «Νέα Εστία».

Εξαιρετικής σημασίας είναι τα κείμενα του:

• «Φυλετική Ευγένεια»,
• «Φυλετική έρευνα για τον Ελληνισμό»,
• «Η Φυλή» και πολλά ακόμη.

Το μεγαλύτερο μέρος των φυλετιστικών του κειμένων έμειναν στην αφάνεια και ήταν αδημοσίευτα επί έναν αιώνα. Κυκλοφόρησαν σε συλλογή υπό τον τίτλο

• «Η Φυλετική Ευγένεια και άλλα κείμενα» το 2018.

Ποίηση

Τα πρώτα ποιήματά του, που ήταν κυρίως σονέτα, τα έγραψε δεκατετράστιχα, σε στίχους δεκαπεντασύλλαβους κι ανομοιοκατάληκτους, ενώ οι στίχοι του αναφέρονται στη φύση και τον ελληνικό χώρο, που αγαπούσε με πάθος.

• «Της ζωής», Αθήνα, εκδόσεις τυπογραφείο «Εστίας», 1904, με το ψευδώνυμο «Έρμονας», που παρουσιάστηκε το 1905 από τις στήλες του περιοδικού «Νουμάς»,
• «Αργώ», Αθήνα, εκδόσεις τυπογραφείο «Εστίας», 1905, με το ψευδώνυμο «Έρμονας»,
• «Η Αργώ και άλλα ποιήματα», εκδόσεις «Oxford, University Press», το 1921.

Πεζογραφία

• «Στον ήσκιο της συκιάς», διηγήματα, Αθήνα, εκδόσεις τυπογραφείο «Εστίας», το 1908.

Μελέτες-Δοκίμια-Ταξιδιωτικές εντυπώσεις

• «Φυσική», μεταφρασμένη από τα Αγγλικά, Αθήνα, το 1912,
• «Κριτικά ταξίδι» , Αθήνα, Τυπογραφείο της «Εστίας», το 1912,
• «Γραμματική της δημοτικής», Αθήνα, το 1914
• «Συνώνυμα και συγγενικά· Τέχνες και σύνεργα» , Αθήνα, Τυπογραφείο της «Εστίας», το 1931, [Β' έκδοση συμπληρωμένη από τα κατάλοιπα του συγγραφέα με επιμέλεια της Άλκηστις Σουλογιάννη και εισαγωγή της Ρένας Σταυρίδη-Πατρικίου, Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., το 1989]. Το βιβλίο έχει γραφεί με βάση το υλικό του προσωπικού του αρχείου, ενώ υπάρχει σχολιασμός των λημμάτων στην πολυτονική καθαρεύουσα, στην αγγλική, τη γαλλική, την ιταλική, τη γερμανική και τη λατινική γλώσσα. Είναι το πρώτο σημαντικό «λεξικό συνωνύμων» της λαϊκής, διαλεκτικής και λογοτεχνικής δημοτικής, το οποίο αποκλείει τις νεοελληνικές λέξεις που έχουν λόγια προέλευση, καθώς το γλωσσικό «πιστεύω» του συγγραφέα καθορίζει τη στάση που τήρησε στη σύνταξη του έργου του. Για το λεξικό ο Άνθιμος Παπαδόπουλος, έγραψε ότι «…είναι το πλουσιώτερον και ακριβέστερον λεξικόν της νέας Ελληνικής…», ενώ στον πρόλογο του ο συγγραφέας σημειώνει «.. Για να χτιστεί και να συνοργανιστεί ένα συστηματικό λεξικό της δημοτικής χρειάζεται να γίνει πρώτα πολλή δουλιά στα θεμέλια. Σε αφτά δούλεψα και γώ [...] Οι τυχεροί που θα σηκώσουν τα προπύλαια και τ’ αετώματα θα μας έχουν πια ξεχάσει εμάς που δρώσαμε στα κατακόμπια (ίσως μάλιστα και μας περιφρονήσουν) μα τέτοια πάντα είναι η άδοξη μοίρα των θεμελίων. Μένουν άφαντα μέσα στο χώμα κι ας βασίζεται απάνω-τους ολάκερο το οικοδόμημα…».
• «Η ελληνική και μερικές άλλες διγλωσσίες», Αθήνα, εκδόσεις Τυπογραφείο της «Εστίας», το 1934,
• «Παραβλάσταρα», Αθήνα, εκδόσεις Τυπογραφείο της «Εστίας», το 1937,
• «Η Φυλετική Ευγένεια και άλλα κείμενα», Αθήνα, εκδόσεις «Νέα Γενεά», το 2018.

Ξενόγλωσσες εκδόσεις

• «A l’ ombre du Figuier· Contes traduits du Neo-Grec», Μετάφραση Eugene Clement, πρόλογος Luis Roussel. Paris, Ed.R.Chiberre, χ.χ.,
• «Greek bilingualism and some parallel cases», Athens, «Hestia Press», το 1933.

Μνήμη Πέτρου Βλαστού

Ο Πέτρος Βλαστός και ο Ίωνας Δραγούμης εισήγαγαν στην Ελλάδα την ιδέα του εθνικισμού ως ενός συγκεκριμένου πολιτικού, ιδεολογικού και πολιτισμικού ρεύματος, που αποκαλείται έτσι από τους οπαδούς του και από τρίτους, του «εθνικισμού των εθνικιστών», αλλά και της φυλής ως ενός επιστημονικού εργαλείου κοινωνικής και ιστορικής αναλύσεως που στηρίζεται σε θεωρίες περί ανισότητας των φυλών .

Ο Γλαύκος Αλιθέρσης στο δοκίμιο του «Ο ποιητής Πέτρος Βλαστός», έγραφε για τον ποιητή, «….Με τον ποιητή της «Αργώς» θυμούμαι πάντα την Κύπρο. […] Πόλεμους εσωτερικούς για λευτεριά και μάθηση…{…}…. Ποθούσαμε την αποκατάσταση την πιο τέλεια, και την προσδοκούσαμε γρήγορα. Πρώτα την εθνική, μαζί την εκπαιδευτική (=γλωσσική) και την κοινωνική. …{…}… Ο Παλαμάς ενθουσίαζε. ο Ψυχάρης κήρυχνε. ο Βενιζέλος πραγματοποιούσε. Ο Βλαστός συνένωνε την τριαδική μας θεότητα. Δίδασκε, οραματίζονταν κι έσπρωχνε στη δράση. Πολεμούσε την πρόληψη, έθελγε τη φαντασία μας, καθόριζε τα ιδανικά μας. Χτυπούσε το Χριστιανισμό με την αρωστεμένη ψυχή, και την προγονοπληξία και την καθαρεύουσα. Τη φαντασία μας την ταξίδευε και τη μεθούσε με την καλλιτεχνική μορφή του λόγου. Και θάπρεπε να καλυτερέψουμε τη φυλή σκοτώνοντας το λογιοτατισμό και ξαναγυρίζοντας στην απλή ζωή και τη φύση…» .

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Φυλετική Ευγένεια και άλλα κείμενα» Συλλογή κειμένων του Βλαστού απο τις εκδόσεις «Νέα Γενεά»
• Πέτρος Βλαστός Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
• Περί Φυλής-Πέτρος Βλαστός Υπερβορεία.blogspot.gr
• Φυλετική έρευνα για τον ελληνισμό-Πέτρος Βλαστός Περιοδικό «Γράμματα», Τόμος 3, Αριθμός 31/1916
• Η φυλετική ευγένεια-Πέτρος Βλαστός Εφημερίδα Ακρόπολις», 18 Μαρτίου 1916, Αναδημοσίευση στο Περιοδικό «Νουμάς»
• Πέτρος Βλαστός Σειρά έργων του λογοτέχνη
• Ανέκδοτη αλληλογραφία του Πέτρου Βλαστού με την Πηνελόπη Δέλτα
• Πέτρος Βλαστός-Πραγματισμός

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org