Παναιτώλιο Αιτωλοακαρνανίας

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Το Παναιτώλιο ή Παναιτώλιον, [Γεωγραφικός Κωδικός νόμου «Καλλικράτης»: 3803040301] είναι πεδινή κωμόπολη της Δημοτικής κοινότητας Θεστιέων του Δήμου Αγρινίου, μετά την ψήφιση και εφαρμογή από το 2010 του νόμου για την Τοπική Αυτοδικοίκηση με την ονομασία «Καλλικράτης», βρίσκεται στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Έως τον Μάϊο του 2010, η τέως κοινότητα Παναιτωλίου μαζί με τις κοινότητες Νέα Αβόρανη, Καινούργιο και Προσήλια -όλες ανήκουν πλέον στο Δήμο Αγρινίου- αποτελούσαν τον Δήμο Θεστιέων.

Παναιτώλιο Αιτωλοακαρνανίας
Γεωγραφικό διαμέρισμα: Στερεά Ελλάδα
Περιφέρεια: Δυτικής Ελλάδoς
Νομός: Αιτωλοακαρνανίας
Δήμος: Αγρινίου
Δημοτική Κοινότητα: Θεστιέων
Πληθυσμός: 2.935 κάτοικοι (Απογραφή 2011) [1]
Έκταση: 29.401 km²
Πλατεία Μάνας (Παναιτώλιο)

Θέση

Η κωμόπολη του Παναιτωλίου είναι κτισμένη σε πεδινή περιοχή με μέσο υψόμετρο 52 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στο γεωγραφικό πλάτος 38° 35' 54" N και στο γεωγραφικό μήκος 21° 26' 23" E [2], ενώ από τη συνολική του έκταση, 14.500 στρέμματα είναι καλλιεργήσιμη γη, 2.300 στρέμματα βαλτώδης περιοχή και τα υπόλοιπα οικοδομική έκταση. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νομού Αιτωλοακαρνανίας, σε απόσταση 36 χιλιομέτρων βορείως του Μεσολογγίου, μόλις πέντε χιλιόμετρα πριν από το Αγρίνιο, δεξιά (ανατολικά) της Εθνικής οδού Αντιρρίου-Αγρινίου, από το οποίο το χωρίζει ο χείμαρρος της Ερμίτσας. Απλώνεται σε μήκος τριών χιλιομέτρων, πάνω στο δρόμο που οδηγεί στο Θέρμο και γεωγραφικά βρίσκεται κοντά στις υπώρειες του Παναιτωλικού όρους. Γειτνιάζει, ανατολικά με το Καινούργιο, δυτικά με την εθνική οδό Αντίρριου-Ιωαννίνων, βόρεια με τη Νέα Αβώρανη και νότια με τη λίμνη Τριχωνίδα, στις καλαμιές της οποίας τελειώνει ο εύφορος κάμπος του χωριού. Με τα καλοχτισμένα πέτρινα σπίτια του δεσπόζει στην περιοχή της Τριχωνίδας, στις παρυφές της οποίας βρίσκεται η θέση «Αμπάρια» [3].

Ιστορία

Αρχικά η περιοχή του Παναιτωλίου κατοικήθηκε από τους Κουρήτες -πρωτοελληνικό φύλλο της Μυκηναϊκής εποχής. Οι Κουρήτες και οι Πελασγοί πρωτοέλληνες που κατοίκησαν στον τόπο ήταν λαός ειρηνικός, ασχολούταν με την γεωργία και είχαν ζωή οργανωμένη σε κοινότητες. Το Παναιτώλιο αποτελούσε τμήμα της Αιτωλικής Συμπολιτείας και οι κάτοικοι του παρέμειναν ελεύθεροι, πολιτικά και οικονομικά ισχυροί μέχριτο 146 π.Χ. όταν η περιοχή κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους. Τον 3ο αιώνα μ.Χ. οι Γότθοι του Αττίλα κατέλαβαν, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν την περιοχή.

Η ονομασία Παναιτώλιο σήμαινε και συμβόλιζε το Κοινό των Αιτωλών, όπως ονομαζόταν η γενική συνέλευση των αντιπροσώπων των διαφόρων πόλεων της Αιτωλίας. Οι απαρχές της ζωής στην περιοχή χάνονται στη νεολιθική εποχή. Ήταν συνοικισμός του Βλοχού και βρίσκονταν στα υψώματα μεταξύ της σημερινής Νέας Αβόρανης και του Καινουργίου και κατοικούνταν πριν από το 1789, ενώ στη θέση που είναι σήμερα, κτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και ήταν γνωστό με την ονομασία Μουσταφούλι από το όνομα του Μουσταφά-πασά ο οποίος είχε στην κατοχή του όλη την παραλίμνια περιοχή έως και τον Αϊ Γιάννη τον Ριγανά.

Τουρκοκρατία

Σύμφωνα με την παράδοση, το Παναιτώλιο ήταν συνοικισμός του Βλοχού και βρισκόταν στα υψώματα μεταξύ Αβόρανης και Καινουρίου. Χρονολογικά η περιοχή κατοικούνταν πριν από το 1789, όπως μαρτυρούν διάφορες αποφάσεις των Τούρκων (Εμπρί) και στη σημερινή του θέση χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Στην ηλεκτρονική εφημερίδα του Αγρινίου «Νέα Εποχή» ο Αθανάσιος Παλιούρας διηγείται:

«....Ανατολικά και νότια του Βραχωριού απλώνεται η ακραία συνοικία, που όλοι την ονομάζουν Ντούτσαγα. Ο παππούς μου, ο μπάρμπα-Ζάχος ο Κάππας, που έφτασε τα εκατό και μας αποχαιρέτησε όρθιος μια Μεγάλη Παρασκευή του 1961, έλεγε πως, καθώς θυμόταν από τους παλιότερους που το κουβέντιαζαν, όταν αυτός ήταν παιδί -δηλαδή εκεί γύρω στα 1880- όλοι ήξεραν για τον Ντουτς-αγά. Αυτός ο Τούρκος αγάς εξουσίαζε την περιοχή μας ως την ώρα που επαναστάτησαν οι Βραχωρίτες -μια άλλη ηρωική ιστορία αυτή- δηλαδή ως τις 11 Ιουνίου 1821. Ήταν ο Ντουτς αγάς γαμπρός του Μουσταφά-πασά, που είχε στην κατοχή του όλη την παραλίμνια περιοχή και μέχρι τον Αϊ Γιάννη τον Ριγανά. Αυτό το μεγάλο και πλούσιο προάστιο του Αγρινίου, το Παναιτώλιο σήμερα, οι παλιότεροι το ξέρουν το μισό σαν Μουσταφούλικαι το άλλο μισό σαν Χαλίκι. Από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι κι εγώ πως κάθε Σαββατοκύριακο ερχόταν το νερό από το ποτάμι της Ερμίτσας και ποτιζόταν η Ρουπακιά. Ήταν, έλεγαν, μέσα στη συμφωνία της προίκας που έδωσε ο Μουσταφά-πασάς στον Ντουτς-αγά. Τουρκικό εθιμικό δίκαιο που έμεινε ως σήμερα ισχυρό και παντοδύναμο, πάνω από οποιαδήποτε νεότερη ρύθμιση...».

Γεφύρια Αλάμπεη [4]

Στον κάμπο του Παναιτωλίου, νότια από το χωριό προς το σημείο όπου η λίμνη Τριχωνίδα ενώνεται με την λίμνη Λυσἶμαχία και παράλληλα με την επαρχιακή οδό Αγρινίου-Μεσολογγίου, υπήρχαν τα γεφύρια του Αλάμπεη, σπάνιο έργο θεμελιώσεως σε βαλτώδες έδαφος, μια σειρά από 373 κάμαρες (τόξα). Σύμφωνα με τον περιηγητή-ιστορικό Πουκεβίλ ο Αλάμπεης απλά έχτισε πάνω στις βάσεις των παλιών γεφυριών που είχαν κατασκευάσει οι Ρωμαίοι ή οι Νορμανδοί.

Τα γεφύρια βρίσκονταν στο δυτικό άκρο της λίμνης Τριχωνίδος, στην νοητή ευθεία που ενώνει το Παναιτώλιο με το Κάτω Κεράσοβο της Μακρυνείας και είχαν συνολικό μήκος 3 χιλιόμετρα. Δημιουργούσαν μια οδό επικοινωνίας του βόρειου τμήματος των λιμνών Τριχωνίδας-Λυσιμαχίας με τις νοτιότερες περιοχές Μακρυνείας και Μεσολογγίου. Η μορφή τους ήταν ημικυκλική με άνοιγμα 4,00-5,00 μέτρα με πλάτος οδοστρώματος περίπου 3,00 μέτρα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 υπήρχε εμφανές τμήμα τους μήκους 150-180 μέτρων.

«...Είχαμε σταματήσει στις όχθες του έλους, για να προετοιμάσουμε τα όπλα μας και να μπούμε στην επικίνδυνη περιοχή του Ζυγού, όταν βρεθήκαμε σε μια γέφυρα με τρακόσιες εβδομήντα καμάρες, που αγκαλιάζει το τέναγος σε μια έκταση περίπου ενός χιλιομέτρου. Παρατήρησα σε κάποιους πυλώνες, σκαλιά που οδηγούν σε πλατώματα, κτισμένα γύρω από την προεξοχή των πρόβολων. Σχηματίζονταν ένα είδος μώλων, όπου διέκρινα δακτύλιους στους οποίους έδεναν τα σκάφη. Με αυτά έκαναν εμπόριο στα παράλια της λίμνης, που άλλοτε περιβαλλόταν από πόλεις με ιδιαίτερη εμπορική κίνηση στα λιμάνια τους. Ξεχώρισα ακόμα μερικά σκάφη που ταξιδεύουν στην Τριχωνίδα και στους Οζυρούς της Ακαρνανίας, για να εκμεταλλευτούν την οικοδομική ξυλεία που έχει άφθονη η περιοχή και τους ψαρότοπους κοντά στο αγκυροβόλιό τους.» 

19ος αιώνας

Για τα γεφύρια του Αλάμπεη γράφει, στις 15 Ιουνίου 1805, ο Συνταγματάρχης Leake που περιηγήθηκε τότε στην Αιτωλοακαρνανία:

«... Αφήνοντας τις Παπαδάτες λίγα μίλια αριστερά μας, μπαίνουμε στην υπερυψωμένη οδογέφυρα στις 8:10 και πορευόμαστε έφιπποι μέσω μιας εξαιρετικά ευχάριστης σκιάς από βαλανιδιές, αγριελιές και πλατάνια, που μπλέκονται με γιρλάντες απ’ τ' αγριοκλήματα, και μεγάλες καλαμιές στα πιο ελώδη σημεία. Η υπερυψωμένη οδογέφυρα, που στηρίζεται σε έναν μεγάλο αριθμό τόξων, λέγεται ότι είναι διακοσίων ετών, και ότι χτίστηκε από κάποιο μπέη του Βραχωριού, ο οποίος πιθανώς εκμεταλλεύθηκε τα θεμέλια ενός αρχαιότερου έργου. Ένα ήρεμο ρεύμα ρέει κάτω από τις κάμαρες από τα δεξιά προς τα αριστερά. Φθάνουμε στο τέλος της οδογέφυρας στις 8:30, διασχίζουμε την υπόλοιπη πεδιάδα, και, ανεβαίνοντας την τελευταία πλαγιά των υψωμάτων που την οριοθετούν από τον Βορρά, φθάνουμε στις 9:45 στο Βραχώρι...».

Στην περιοχή λειτουργούσε και το Χάνι του Αλάμπεη που βρισκόταν στο τέλος των γεφυριών προς την περιοχή της Μακρυνείας. Αναφορά σ' αυτό δίνει ο Γάλλος περιηγητής Μ. Raoul de Malherbe το 1834, όταν κατά την περιήγησή του στην περιοχή μας αναφέρει ότι αυτός και η συνοδεία του κοιμήθηκαν στο χάνι του Αλάμπεη πριν φτάσουν στο Βραχώρι ενώ μνεία τους κάνει και ο Άγγλος D. E. Colnaghi, τo 1861, που αναφέρει την διανυκτέρευσή του στο χάνι. Το 1885 ο λογοτέχνης και περιηγητής Δημήτριος Βικέλας γράφει [5]:

«...Τις ήτο ο Αλαήμπεης ούτος, του οποίου η γέφυρα διαιωνίζει το όνομα. Εγνώριζε άραγε ότε έκτιζε δια μέσου των λιμνών την οδόν ταύτην, ότι εδημιούργει τον γοητευτικώτερον επί γης περίπατον; Δεν ηδυνήθην να συλλέξω ακριβείς περί αυτού ειδήσεις, ίσως ήτο ευλαβής τις μουσουλμάνος θέλων να δαπανήση τα πλούτη του έπ' αγαθώ. Οι Τούρκοι αφήκαν τοσούτον ολίγα επί της Ελληνικής γης ίχνη αγαθά της διαβιώσεως των, ώστε αποβαίνει έτι μάλλον αξιέπαινο το έργον του Αλάμπεη. Ούτε την εποχή της οικοδομής της γέφυρας ταύτης ήδυνήθην να εξακριβώσω. O Λήκ, όστις επισκεφθείς το Βραχώρι κατά το 1805 ηδύνατο να λάβη πληροφορίας ακριβεστέρας παρά των κρατούντων τότε ομοπίστων του Αλάμπεη, αναφέρει μόνον ότι κατά τους Βραχωρίτας τα γεφύρια ταύτα είχον κτισθή προ διακοσίων ετών, προσθέτει δε ότι κατά πάσαν πιθανότητα εκτίσθησαν επί θεμελίων αρχαιοτέρας έτι εποχής. Κατά τον Πουκεβίλ, οι Έλληνες του Βραχωρίου απέδιδον την οικοδομήν της γέφυρας εις τους Νορμανδούς, αυτός δε εκφέρει την γνώμη ότι εκτίσθη υπό των Ρωμαίων. Εν τη αμφιβολία, ας είμεθα γενναιότεροι ημείς και ας αφήσωμεν αδιαφιλονίκητο εις τον Τούρκον Άλαήμπεη την δόξα ταύτη...».

20ος αιώνας

Τελευταίες σωζόμενες μαρτυρίες για την ύπαρξη αλλά και την κατάσταση των γεφυριών είναι αυτές του Γεωργίου Ευστ. Παπούτση, που διατέλεσε πρόεδρος της τότε Κοινότητος Παναιτωλίου, όπως την κατέθεσε το 1964, που υποστηρίζει: «..Τα γεφύρια σε αρκετό μήκος δεν καταστράφηκαν αλλά είναι χωμένα. Μπορώ να σας δείξω το συγκεκριμένο σημείο...». Με τη σειρά της η δασκάλα του 1ου Δημοτικού σχολείου Παναιτωλίου και συγγραφέας Κωνσταντούλας Σχισμένου, σύζυγος του Θεόδωρου Λειβαδίτη, γράφει:

«...Η γιαγιά μου έλεγε πως πέρασε νύφη από τα γεφύρια αυτά με το συμπεθεριό καβάλα σε άλογα. Η γιαγιά μου ήταν από το Μουσταφούλι και ο γαμπρός από τη Ματαράγκα. Εγώ θυμάμαι ακόμα όταν ήμουν μικρή με πήρε ο πατέρας μου και πήγαμε στο λόγγο (δάσος) για ξύλα. Ανάμεσα στα άγρια δέντρα και τα λιμνάζοντα νερά, είδα τα γεφύρια αυτά μισοκατεστραμμένα...».

Η μοναδική φωτογραφία των γεφυριών, του 1960, βρίσκεται στο μουσείο Μπενάκη, στην Αθήνα, και τα απεικονίζει λίγο πιο πάνω από τον ενωτικό αύλακα προς την πλευρά του κάμπου του Παναιτωλίου. Τα γεφύρια κηρύχθηκαν «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον» με Υπουργικό Διάταγμα [6] το οποίο φέρει την υπογραφή του Κωνσταντίνου Βοβολίνη, Υπουργού Προεδρίας της κυβερνήσεως του Γεωργίου Παπαδόπουλου, διαρκούσης της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, όμως δεν κατέστη δυνατό να διασωθούν, καθώς οι κυβερνήσεις μετά το 1974 έδειξαν παντελή έλλειψη ενδιαφέροντος και δεν χρηματοδότησαν τη συγκεκριμένη δράση.

Μετεπαναστατικά χρόνια

Το Παναιτώλιο είναι δημιούργημα κυρίως μετεπαναστατικό και το μεγάλωμα του είναι αποτέλεσμα εσωτερικής μεταναστεύσεως. Στην πρώτη επίσημη απογραφή των οικισμών της Ελλάδος, σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση, [7] αναφέρεται ως «Μουσταφούλι, Θέρμου Τριχωνίας».

Σύγχρονη εποχή

Τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα το Παναιτώλιο αποτέλεσε σημείο όπου συναντήθηκαν τα έντονα εσωτερικά μεταναστευτικά ρεύματα, που ξεκίνησαν από τα χωριά της Ηπείρου όπως επίσης τις ορεινές και δύσβατες περιοχές των γειτονικών νομών Ευρυτανίας, Φθιώτιδος, αλλά και της Καρδίτσας. Εδώ έφθασαν εργάτες γης και τεχνίτες πέτρας που αναζητούσαν επικερδή εργασία, γεωργοί οι οποίοι ανακάλυπταν εύφορη γη να καλλιεργήσουν, που ο κάμπος του χωριού προσφέρει απλόχερα, και κτηνοτρόφοι που ξεχείμαζαν με τις οικογένειες και τα κοπάδια τους, εκμεταλλευόμενοι το ήπιο κλίμα. Με τα χρόνια, σχεδόν όλοι, οι εσωτερικοί μετανάστες μετατράπηκαν σε πολίτες και πλέον είναι σημαντική η παρουσία Ευρυτάνων και Ηπειρωτών, λειτουργούν μάλιστα και Εθνοτοπικούς συλλόγους, οι οποίοι ζουν και συνεργάζονται αρμονικά, με τους παλαιότερα εγκατεστημένους κατοίκους.

Πληθυσμιακές μεταβολές

Στο τέλος του 19ου αιώνα, κατά την απογραφή του 1896, το Παναιτώλιο είχε πραγματικό πληθυσμό 586 κατοίκων, από τους οποίους οι 318 ήταν άνδρες και οι 268 ήταν γυναίκες. Έκτοτε ο πληθυσμός του διαμορφώθηκε ως εξής:
Ημερομηνία / Έτος απογραφής / Κάτοικοι

Απρίλιος 1879
(15 & 16/04) 1889
(5 & 6/10) 1896
(15 & 16/04) 1920
(15 & 16/05) 1928
(16/10) 1940
(07/04) 1951
(19/03) 1961
(14/03) 1971
(05/04) 1981
(17/03) 1991
586 κάτοικοι [8]
995 κάτοικοι [9]
1.124 κάτοικοι [10]
1.624 κάτοικοι [11]
2.396 κάτοικοι [12]
2.876 κάτοικοι [13]
3.109 κάτοικοι [14]
3.425 κάτοικοι
3.580 κάτοικοι
3.546 κάτοικοι
3.330 κάτοικοι
(18/03) 2001
(10-24/05) 2011
(23/10-23/11) 2021
3.022 κάτοικοι [15]
2.935 κάτοικοι
κάτοικοι

Διοικητικές μεταβολές [16]

Η νομική υπόσταση της Κοινότητας Παναιτωλίου από τη σύσταση της, με Διάταγμα του Βασιλιά Όθωνα το 1835, έως την ένταξη της, τον Ιανουάριο του 2011, στον Δήμο Αγρινίου, υπέστη τις ακόλουθες μεταβολές:

  • Το 1835, με το Βασιλικό Διάταγμα της 1ης Οκτωβρίου 1835, [ΦΕΚ 19], ιδρύθηκε ο Δήμος Θέρμου, ο οποίος περιλάμβανε τους οικισμούς, Θέρμος, Προσήλια, Μουσταφούλι, Βροχολή, Καινούργιον, Τσουκαλάδα, Μονή Βλοχού, ο οποίος το 1910, με το Β.Δ. της 25ης Νοεμβρίου 1910, [ΦΕΚ 360], μετονομάστηκε σε Δήμο Θεστιέων.
  • Το 1912 συστάθηκε, [ΦΕΚ 261Α-31/08/1912], ως «Κοινότητα Μουσταφουλίου Νομού Αιτωλοακαρνανίας» με έδρα τον ομώνυμο οικισμό, η οποία περιελάμβανε και το συνοικισμό Χαλίκι.
  • Το 1928 μετονομάστηκε, [ΦΕΚ 81Α-04/05 /1928], από Μουσταφούλιον σε Παναιτώλιον και σε Κοινότητα Παναιτωλίου, με την πρωτοβουλία και φροντίδα του δασκάλου Φωτίου Αλεξόπουλου, ενώ αναγνωρίσθηκε ο οικισμός Χαλίκι και προσαρτήθηκε, [ΦΕΚ - 16/05/1928], στην Κοινότητα Παναιτωλίου.
  • Το 1950, [2 Αυγούστου 1950, ΦΕΚ 17 Ιανουαρίου 1950], ο οικισμός Χαλίκι αποσπάστηκε με Βασιλικό Διάταγμα από την κοινότητα του Παναιτωλίου, με την οποία επανενώθηκε το 1951 με την 668/1951 απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας.
  • Το 1961 ο οικισμός Χαλίκι καταργήθηκε, [ΦΕΚ-19/03/1961].
  • Το 1997, η Κοινότητα Παναιτωλίου καταργήθηκε, [ΦΕΚ 244Α-04/12/1997, νόμος «Καποδίστριας»], και ενσωματώθηκε στο Δήμο Θεστιέων, ο οποίος είχε επανιδρυθεί από το 1994, αρχικά με τη συνένωση των κοινοτήτων Καινουργίου και Προσηλίων.
  • Από την 1η Ιανουαρίου 2011, με την εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτης», το Παναιτώλιο αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αγρινίου.

Διατελέσαντες Πρόεδροι [17] [18] [19]

Πρόεδροι της Κοινότητας Παναιτωλίου (μέχρι την ημέρα της καταργήσεως της) διετέλεσαν τα εξής πρόσωπα:

Αρχική εκλογή ή διορισμός
Λήξη θητείας
Ονοματεπώνυμο Κοινοτάρχη Παρατηρήσεις
1912 Δημήτριος Κατσιμάρης
Χρίστος Τσιλιμπώκος
Θεόδωρος Μπεσίρης
Δημήτριος Τσέλιος
Κωνσταντίνος Μπεσίρης
Χρήστος Καρκαμπούλιας
Δημήτριος Τραπεζιώτης
Ιωάννης Σακκάς (Ληστοσυμμορίτης-Πρ. Λαϊκής Κυριαρχίας 1944-45)
Κωσταντίνος Τσιλιμπώκος
Αθανάσιος Σιαδήμας [20]
1947 1949 Ευθύμιος Σαρδέλης Πρόεδρος Χαλικίου-εκλογή με μυστική ψηφοφορία συμβουλίου
1949 14 Απριλίου 1961 Αθανάσιος Σχισμένος εκλογή με μυστική ψηφοφορία συμβουλίου
15 Απριλίου 1951 20 Νοεμβρίου 1954 Θεόδωρος Λειβαδίτης εκλογή με μυστική ψηφοφορία συμβουλίου
21 Νοεμβρίου 1954 1956 Κωνσταντίνος Τσέλιος (συνδυασμός: «Οι νέοι») εκλογή με μυστική ψηφοφορία συμβουλίου
1956 4 Απριλίου 1959 Γεώργιος Παπαχρήστος ανακήρυξη από Νομάρχη Σχοινά, αριθμός πρακτικού 2/1957
5 Απριλίου 1959 28 Οκτωβρίου 1961 Θ. Γαλαζούλας («Συνδυασμός Έργων») εκλογή με μυστική ψηφοφορία συμβουλίου
29 Οκτωβρίου 1961 4 Ιουλίου 1964 Γεώργιος Παπούτσης του Ευστράτιου εκλογή με μυστική ψηφοφορία συμβουλίου
5 Ιουλίου 1964 5 Απριλίου 1975 Γεώργιος Παπούτσης του Ευστράτιου (συνδυασμός: «Έργα-Αναδημιουργία») [21] άμεση εκλογή από τους κατοίκους (ποσοστό 54%)
6 Απριλίου 1975 31 Δεκεμβρίου 1982 Δημήτριος Παπαχρήστος [22] (συνδυασμός: Καπνοπαραγωγών Παναιτωλίου)
1 Ιανουαρίου 1983 31 Δεκεμβρίου 1994 Χρήστος Παπαρίζος του Ιωάννου (συνδυασμός: Δημοκρατική Ενότητα)
1 Ιανουαρίου 1995 31 Δεκεμβρίου 1998 Ιωάννης Θεμ. Παπαχρήστος [23] (συνδυασμός: Δημοκρατική Ενότητα).

Υπηρεσίες

Στο Παναιτώλιο λειτουργούν υποκαταστήματα τραπεζών, ταχυδρομικό γραφείο, παιδικοί σταθμοί, τρία Νηπιαγωγεία, δύο Δημοτικά σχολεία, Γυμνάσιο και Λύκειο, Αγροτικό Ιατρείο, το Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας, [ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ] [24], όπου είναι η έδρα της Εταιρείας Προστασίας Τριχωνίδας, [Ε.Π.Τ.] [25], που ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1997 με την νομική μορφή της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας, δημοτικό γήπεδο, ο αθλητικός σύλλογος Ολυμπιακός Παναιτωλίου [26], Γεωργικοί Συνεταιρισμοί ενώ υπάρχον και δύο κοιμητήρια.

Στα όρια της κωμοπόλεως ανήκουν και λειτουργούν οι Ιεροί Ναοί:

  • ενορίας Αγίας Τριάδος που είναι η πολιούχος και
  • ενορίας Αγίας Παρασκευής,
  • του Ησυχαστηρίου των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης [27], στη Βροχολή στα κτήματα της οικογένειας του Αρχιμανδρίτη Κυρού Θεόκλητου, κατά κόσμον Γεωργίου Ντζάθα,
  • της Παναγίας Σωτήρος, στα Αμπάρια Παναιτωλίου,

και οι ναοί των δύο κοιμητηρίων:

  • του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού, που η μνήμη του τιμάται στις 29 Αυγούστου, στο κοιμητήριο της ενορίας της Αγίας Τριάδος,
  • του Αγίου Ιωάννου Νηστευτή, που κτίστηκε το 1957 και η μνήμη του τιμάται στις 2 Σεπτεμβρίου, στο κοιμητήριο της ενορίας της Αγίας Παρασκευής.

Οικονομία

Βασικές ασχολίες των κατοίκων της περιοχής είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία, σποραδικά έως σπάνια η αλιεία στην Λίμνη Τριχωνίδα, ενώ, σχεδόν αποκλειστική, αγροτική παραγωγή ήταν, έως τα τελευταία χρόνια του 20ου αιώνα, η καλλιέργεια καπνόφυλλων τύπου «Τσεμπέλια Αγρινίου» όμως μετά τον περιορισμό της καλλιέργειας καπνού, οι βρώσιμες ελιές, το ελαιόλαδο, το καλαμπόκι, το τριφύλλι, τα κηπευτικά -υπαίθρια και σε θερμοκήπια, τα εσπεριδοειδή, το κρασί, τα ψάρια της λίμνης, κυρίως η αθερίνα, τα κτηνοτροφικά προϊόντα, προβατοτροφίας και οικόσιτης ορνιθοτροφίας, αποτελούν το κέντρο βάρους της αγροτικής οικονομίας. Λειτουργούν, επίσης, βιοτεχνίες παραγωγής ειδών ενδύσεως, επιχειρήσεις επεξεργασίας και μεταποιήσεως του καρπού της ελιάς και μεγάλες μονάδες αρτοποιίας [28].

Η θέση «Αμπάρια», όπου λειτουργούσε το παλιό αντλιοστάσιο της κωμοπόλεως το οποίο ανακαινίστηκε μέσω του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «LIFE-ΦΥΣΗ 1999», «Δράσεις για την προστασία των ασβεστούχων βάλτων της λίμνης Τριχωνίδας» και μετατράπηκε σε «Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδος» [ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ.], είναι περιοχή γνωστή για την πανίδα, τη χλωρίδα της στη οποία τα παλιότερα χρόνια είχε αναπτυχθεί εμπόριο χελιών και άλλων ψαριών. Το παλιό Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας διαθέτει εκθεσιακό χώρο με θεματικούς πίνακες, μακέτα της Λίμνης Τριχωνίδος, ενυδρείο με ψάρια της λίμνης, αίθουσα προβολών και εργαστήριο αναλύσεως ποιότητας νερού, ενώ λειτουργεί εκθετήριο του Γυναικείου Συνεταιρισμού Παναιτωλίου με τοπικά προϊόντα, όπως γλυκά κουταλιού, τραχανά, χυλοπίτες και άλλα.

Αθλητισμός

Ο «Γυμναστικός Σύλλογος Ολυμπιακός Παναιτωλίου», με επίσημο έτος ιδρύσεως το 1948 και εκπροσωπεί το Δημοτικό διαμέρισμα Παναιτωλίου στις τοπικές ποδοσφαιρικές διοργανώσεις της Ε.Π.Σ. Αιτωλοακαρνανίας. Χρώματα του συλλόγου είναι το κόκκινο και το λευκό ενώ ως έμβλημά του έχει επιλεγεί ο δαφνοστεφανωμένος έφηβος. Ιστορική έδρα του συλλόγου είναι το Δημοτικό Γήπεδο Παναιτωλίου, αρχικά με χωμάτινο τερέν και στη συνέχεια με φυσικό χλοοτάπητα. Η ομάδα έχει πολυετή παρουσία στα τοπικά πρωταθλήματα. Σημαντικότερη διάκριση του συλλόγου αποτελεί η συμμετοχή του στο πρωτάθλημα της Δ' Εθνικής κατηγορίας την αγωνιστική περίοδο 1992-93 και την ίδια αγωνιστική περίοδο η ομάδα ποδοσφαίρου του συλλόγου συμμετείχε στον τελικό του κυπέλλου συλλόγων της Ε.Π.Σ. Αιτωλοακαρνανίας, όπου αντιμετώπισε τον Ναυπακτιακό Αστέρα, από τον οποίο ηττήθηκε με 1-0 [29].

Την αγωνιστική περίοδο 2018-18 η ομάδα αντιμετώπισε σειρά εσωτερικών αλλά και ζητήματα που αφορούσαν την συμπεριφορά των οπαδών της. Σε αγώνα με την ομάδα ΠΑΟ Δόξα Καινούργιου, φίλαθλος της ομάδος τραυμάτισε τον επόπτη με αποτέλεσμα τον μηδενισμό της. Παράλληλα, της επιβλήθηκε επιπρόσθετη αφαίρεση βαθμών από τον τρέχοντα βαθμολογικό πίνακα καθώς και απαγόρευση συμμετοχής σε κάθε διοργάνωση για χρονικό διάστημα δύο μηνών με αποτέλεσμα τον υποβιβασμό της στην Β' κατηγορία των ερασιτεχνικών πρωταθλημάτων της Αιτωλοακαρνανίας [30]. Το καλοκαίρι του 2019 το Διοικητικό συμβούλιο της ομάδος δε δήλωσε συμμετοχή στο πρωτάθλημα της Β Κατηγορίας όπου αγωνιζόταν και την αγωνιστική περίοδο 201920 -η ομάδα έμεινε εκτός αγωνιστικής δράσεως κάτι που συνέβη τον Σεπτέμβριο του 2020 όταν η ομάδα δήλωσε συμμετοχή στα πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ. Αιτωλοακαρνανίας, ξεκινώντας από τη Γ' Κατηγορία των τοπικών πρωταθλημάτων [31].

Πολιτισμός

Το Υπουργείο Πολιτισμού την 1η Σεπτεμβρίου του 1977 κήρυξε «....ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/50, τους περιμετρικούς τοίχους του κτιρίου στην κοινότητα Παναιτωλίου ν. Αιτωλοακαρνανίας, ιδιοκτησίας Κώστα και Βασίλη Νικολακόπουλου, διότι αποτελεί χώρο μνήμης και ιστορικής συλλογικής δράσης, καθώς και σύμβολο Εθνικής Αντίστασης, επειδή στο νότιο τοίχο του εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς το 1944 τρεις αγωνιστές της Αντίστασης» [32].

Με ομόφωνη απόφαση που έλαβε στις 29 Ιουνίου 2020 το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Αγρινίου αποδέχθηκε την απόφαση της Κοινότητος Παναιτωλίου αλλά και την σχετική εισηγητική απόφαση της Επιτροπής Αθλητισμού του Δήμου Αγρινίου και μετονόμασε σε «Δημήτριος Καραγιάννης» το Δημοτικό Γήπεδο της Κοινότητος Παναιτωλίου, τιμώντας με αυτό τον τρόπο τον αείμνηστο πρώην παράγοντα της ομάδος του Ολυμπιακού Παναιτωλίου για την πολυετή προσφορά του στην ομάδα και την τοπική κοινωνία γενικότερα [33].

Παράλληλα, με άλλη του απόφαση που ελήφθη το απόγευμα της Δευτέρας 27 Ιουλίου το δημοτικό συμβούλιο Αγρινίου στην 9η τακτική συνεδρίασή του έδωσε στο κτίριο όπου στεγάζεται το Αγροτικό ιατρείο Παναιτωλίου, φέρει το όνομα «Αθανάσιος Σιαδήμας του Ηλία», του γιατρού που απεβίωσε σε ηλικία 82 ετών στις 26 Μαρτίου 1987 και δραστηριοποιήθηκε επί δεκαετίες στο Παναιτώλιο. Το θέμα συζητήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο Αγρινίου μετά και από ομόφωνη πρόταση του Συμβουλίου της Κοινότητας Παναιτωλίου, και κατά τα λεγόμενα του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Αγρινίου είναι η πρώτη φορά που δίνεται όνομα σε αγροτικό ιατρείο του Δήμου. Η δημοτική αρχή κατά το παρελθόν ονόμασε την οδό μπροστά στην οικία του, σε οδό Αθανασίου Η. Σιαδήμα [34]

Το «Παναιτώλιο» (Αλσούπολη Νέας Ιωνίας)

Το Παναιτώλιο είναι ένα ιστορικό διατηρητέο μνημείο που αναπτύχθηκε μέσα στην πευκόφυτη πλατεία Παναιτωλίου στο κέντρο της Αλσούπολης Νέας Ιωνίας. Το κτίσμα ανεγέρθηκε το 1930 από την εταιρεία «Καλογρέζα Α.Β.Ε.», η οποία είχε αγοράσει γη και τη διαφήμιζε, για να την πουλήσει ως «Αλσόπολη». Αρχικά λειτούργησε ως ξενοδοχείο με το όνομα «ΤΑ ΠΕΥΚΑ» όμως μετά τον πόλεμο, το αγόρασε σε μορφή ερειπίων από τους βομβαρδισμούς, ο γιατρός Νικολακόπουλος που το ονόμασε «Παναιτώλιο» προς τιμήν του τόπου καταγωγής του. Το 1988 η δημοτική αρχή του Ηρακλείου Γκότση με δάνειο προχώρησε στις διαδικασίες απαλλοτριώσεως. Με παρέμβαση της τότε υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, το υπουργείο συμπλήρωσε ποσό 15 εκατομμυρίων για την απαλλοτρίωση και στη συνέχεια ο δήμος Νέας Ιωνίας αγόρασε το «Παναιτώλιο», ο χώρος του οποίου λειτουργεί έκτοτε ως πολιτιστικό κέντρο.

Σύλλογος Παναιτωλιωτών Αθηνών-Πειραιώς

Στην Αθήνα λειτουργεί ο Σύλλογος Παναιτωλιωτών Αθηνών-Πειραιώς ο οποίος ιδρύθηκε το 1978 και δυνητικά έχει ως μέλη του τους κατοίκους στην Αττική της πρώην Κοινότητος Παναιτωλίου ή όσους έλκουν την καταγωγή τους από την ευρύτερη περιοχή της πρώην Κοινότητος. Ιδρυτικά μέλη του ήταν ο Παναγιώτης Παπαχρήστος και ο Χρήστος Αλεξόπουλος, πρώτος Πρόεδρος και Γραμματέας αντίστοιχα. Σκοπός του Συλλόγου είναι η μεταξύ των μελών του ανάπτυξη και βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων και η σύσφιξη των φιλικών τους δεσμών. Επίσης, η ψυχαγωγία τους με εκδρομές, εορτές και ομαδικές επισκέψεις στη γενέθλια γη, καθώς και η διοργάνωση άλλων συγκεντρώσεων και εκδηλώσεων.

Από το 1988 έως το 1990 Πρόεδρος του Συλλόγου εκλέχθηκε ο λογοτέχνης Γεράσιμος (Μάκης) Τσέλιος ο οποίος υλοποίησε την έκδοση της τριμηνιαίας εφημε­ρίδος «Το Παναιτώλιο της Αθήνας». Ο Σύλλογος διοργανώνει συγκέντρωση-χορό στις αρχές κάθε νέου έτους στην Αττική ενώ από το 2004, κάθε καλοκαίρι, διοργανώνει στην κεντρική πλατεία στο Παναιτώλιο, την εκδήλωση «ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ» ένα παραδοσιακό πανηγύρι, μία γιορτή πολιτισμού, με χορούς και τραγούδια από όλη την Ελλάδα. Επί μακρό χρονικό διάστημα Πρόεδρος του Συλλόγου διατέλεσε ο Σπυρίδων Τσίγκας, ανιψιός του εθνικού ήρωα Ανθυπολοχαγού Ανδρέα Τσίγκα και γαμπρός από ανιψιά του μακαριστού πατέρα Θεόκλητου Ντζάθα. Επί των ημερών του ο Σύλλογος προχώρησε στην έκδοση του τριμηνιαίου καλαίσθητου και με προσεγμένη ύλη περιοδικού «ΤΟ ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΟ» [35], το οποίο κυκλοφορεί σε 1.000 αντίτυπα, που αποστέλλονται ταχυδρομικώς, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε όσους έχουν καταγωγή από το Παναιτώλιο.

Προσωπικότητες

Βιβλιογραφία

  • «Το Παναιτώλιο στα μονοπάτια του χρόνου» [37], Κωνσταντούλα Σχισμένου–Λειβαδίτη

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. [«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», (pdf) σελίδα 235η.]
  2. [Ο καιρός στο Παναιτώλιο Αιτωλοακαρνανία youweather.com]
  3. [Αμπάρια Παναιτωλίου -Youtube (Video)]
  4. [Τα γεφύρια του Αλάμπεη]
  5. [Δημήτριος Βικέλας, «Νικόπολις», σελίδες 76η-79η.]
  6. [Φύλλο Εφημερίδος Κυβερνήσεως αριθμός φύλλου της 29ης Αυγούστου 1968, αριθμός αποφάσεως 1466/12776, 6ης Αυγούστου 1968.]
  7. [Φ.Ε.Κ. 80 παράρτημα, 8 Δεκεμβρίου 1836, όπως δημοσιεύθηκε στο έργο του Μιχαήλ Χουλιαράκη, «Γεωγραφική διοικητική και πληθυσμιακή εξέλιξις της Ελλάδος» (Τόμος Α' σελίδες 110η-122η.)]
  8. [Νομός Αιτωλίας & Ακαρνανίας Πληθυσμός της Ελλάδος, σελίδα 141η, (pdf format)]
  9. [Νομός Αιτωλίας & Ακαρνανίας Πληθυσμός της Ελλάδος, σελίδα 141η, (pdf format)]
  10. [Νομός Αιτωλίας & Ακαρνανίας Πληθυσμός της Ελλάδος, σελίδα 41η, (pdf format)]
  11. [Νομός Αιτωλίας & Ακαρνανίας Πληθυσμός της Ελλάδος, σελίδα 39η, (pdf format)]
  12. [Νομός Αιτωλίας & Ακαρνανίας Πληθυσμός της Ελλάδος, σελίδα 41η, (pdf format)]
  13. [Νομός Αιτωλίας & Ακαρνανίας Πληθυσμός της Ελλάδος, σελίδα 48η, (pdf format)]
  14. [Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951, Αθήνα 1955, σελίδα 122η. ]
  15. [Γενική απογραφή πληθυσμού της 18ης Μαρτίου 2001 Φύλλο εφημερίδος Κυβερνήσεως]
  16. [Διοικητικές μεταβολές Οικισμών των ΟΤΑ]
  17. [Αποτελέσματα εκλογών Δημοτικών & Κοινοτικών αρχών των ετών 1951, 1954 & 1959. ypes.gr (pdf format)]
  18. [Κ. Παναιτωλίου (Αιτωλοακαρνανίας) Δημοτικές εκλογές (Λεπτομέρειες), eetaa.gr]
  19. [Αποτελέσματα εκλογών Δημοτικών & Κοινοτικών αρχών των ετών 1954-1998. ypes.gr (pdf format)]
  20. [Από το 1947 που υπάρχουν πρακτικά έως το 1961 η εκλογή προέδρου και αντιπροέδρου γινόταν από το Κοινοτικό συμβούλιο με μυστική ψηφοφορία και διάρκεια θητείας δυο χρόνια. Το κοινοτικό συμβούλιο εκλέγονταν για 4 χρόνια.]
  21. [Ο Γεώργιος Παπούτσης του Ευστράτιου εκλέχθηκε Κοινοτάρχης με μυστική ψηφοφορία του Κοινοτικού Συμβουλίου που προέκυψε από τις αυτοδιοικητικές εκλογές στις 5 Ιουλίου του 1964. Η θητεία του ανανεώθηκε από το επαναστατικό καθεστώς της 21ης Απριλίου του 1967 και παρέμεινε στη θέση του Προέδρου της Κοινότητος Παναιτωλίου μέχρι τις 6 Απριλίου του 1975.]
  22. [Ο Δημήτριος (Μπέμπης) Παπαχρήστος εξελέγη το 1975. Υπήρξε ο πρώτος αιρετός πρόεδρος μετά την πτώση του καθεστώτος του Δημητρίου Ιωαννίδη και την αποκαλούμενη μεταπολίτευση.]
  23. [Ο Ιωάννης Θεμιστοκλή Παπαχρήστος υπήρξε ο τελευταίος εκλεγμένος πρόεδρος της Κοινότητας Παναιτωλίου. Διατέλεσε Κοινοτάρχης της ως την κατάργηση της και την προσάρτηση της στον νεοσύστατο Δήμο Θεστιέων.]
  24. [Εταιρεία Προστασίας Τριχωνίδος]
  25. [Εταιρεία Προστασία Τριχωνίδος]
  26. [Youtube-Ιστότοπος Ολυμπιακού Παναιτωλίου]
  27. [Ιερόν Ησυχαστήριον Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης]
  28. [Ιστορία του Παναιτωλίου]
  29. [Να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι olatagoal.gr]
  30. [ΕΠΣΑ :Φτωχότερο το τοπικό ποδόσφαιρο, ποιες ομάδες δεν δήλωσαν συμμετοχή agriniolike.gr]
  31. [Ξανά στα γήπεδα ο Ολυμπιακός Παναιτωλίου agriniopress.gr, 10 Σεπτεμβρίου 2020.]
  32. [Χαρακτηρισμός ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου]
  33. [Το όνομα του Δημήτριου Καραγιάννη θα δοθεί στο γήπεδο Παναιτωλίου agrinionews.gr, 1η Ιουλίου 2020.]
  34. ["Αθανάσιος Σιαδήμας του Ηλία" Ομόφωνα το δημοτικό συμβούλιο Αγρινίου έδωσε το όνομα στο κτήριο που στεγάζεται το Αγροτικό ιατρείο Παναιτωλίου panaitolionews.gr, 27η Ιουλίου 2020.]
  35. [«ΤΟ ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΟ»]
  36. [Δημήτρης Πιστικός ηλεκτρονική εφημερίδα Εποχή (ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2022, 16:27').]
  37. [«Το Παναιτώλιο στα μονοπάτια του χρόνου..» (ανακτήθηκε 19 Οκτωβρίου 2022, 19:19')]