Περικλής Βιζουκίδης

Ο Περικλής Βιζουκίδης, Έλληνας εθνικιστής νομικός, συγγραφέας, πανεπιστημιακός που διατέλεσε καθηγητής του Αστικού δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, αντεπιστέλλον μέλος της ακαδημίας Αθηνών την περίοδο από το 1951 έως το 1956, γεννήθηκε στις 23 Ιουνίου 1880 στην Κωνσταντινούπολη και πέθανε στις 27 Σεπτεμβρίου 1956 στις Σέρρες από ενδοκρανιακή αιμορραγία συνεπεία κατάγματος -σύμφωνα με την ιατροδικαστική έκθεση- που προκλήθηκε από πτώση, ύστερα από δυστύχημα, όταν τον καταπλάκωσε η ντουλάπα του ξενοδοχείου στο οποίο διέμενε.

Η κηδεία του έγινε στις 28 Σεπτεμβρίου 1956 στις 4 το απόγευμα στο Ναό της Αγίας Σοφίας, με δαπάνη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, ενώ έχει ταφεί στο Δημοτικό κοιμητήριο της Ευαγγελιστρίας, στην οδό Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη.

Περικλής Βιζουκίδης (Προσωπογραφία ζωγράφου Γιώργου Παραλή)
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 23 Ιουνίου 1880
Τόπος: Κωνσταντινούπολη (Τουρκία)
Θάνατος: 27 Σεπτεμβρίου 1956
Τόπος: Σέρρες (Ελλάδα)
Υπηκοότητα: Ελληνική
Ασχολία: Νομικός, συγγραφέας Πανεπιστημιακός καθηγητής.

Βιογραφία

Γονείς του ήταν ο Κωνσταντίνος και η Αικατερίνη Βιζούκα, με καταγωγή από το χωριό Χλωμό στην περιοχή του Πωγωνίου στη Βόρειο Ήπειρο. Ολοκλήρωσε τις μέσες σπουδές του στο Λύκειο του Πέραν και στη συνέχεια φοίτησε στα πανεπιστήμια της Ιένα, του Μονάχου και του Βερολίνου, στο οποίο το 1902 αναγορεύτηκε διδάκτορας μετ' επαίνων και θέμα της διδακτορικής του διατριβής υπήρξε το «Περί της εσχάτης προδοσίας». Δίδαξε για εικοσιπέντε χρόνια, Συγκριτικό δίκαιο καθώς και Ελληνικά και Τουρκικά στη Γερμανία, ενώ το 1904 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και παρείχε νομικές συμβουλές ως δικηγόρος στα προξενικά γραφεία της Ελλάδος και της Γερμανίας. Στην Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμεινε έως το 1906, χρημάτισε Γενικός Γραμματέας του Φιλολογικού Συλλόγου και στη συνέχεια επέστρεψε στη Γερμανία, όπου συνέχισε το διδακτικό του έργο. Στα χρόνια των σπουδών του στη Γερμανία γνωρίστηκε κι έγινε προσωπικός φίλος του μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Σύμφωνα με όσα δημοσιοποιήθηκαν από τη Μεγάλη Στοά της Ελλάδος, ανήκε στις τάξεις των Τεκτόνων ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1930, ενώ το 1932 παρέστη στην κηδεία του Δηµητρίου Παπούλια, Μεγάλου Διδασκάλου της Στοάς, με την ιδιότητα του πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης .

Πανεπιστημιακή δράση

Διορίστηκε αριστίνδην καθηγητής, με Προεδρικό Διάταγμα στις 4 Απριλίου 1928, και στη συνέχεια εκλέχθηκε πρώτος κοσμήτορας στην τακτική έδρα της εισαγωγής εις την επιστήμη του Δικαίου και στοιχείων του Αστικού Δικαίου στο τμήμα Πολιτικών και Οικονομικών επιστημών της Νομικής σχολής και διατέλεσε αντιπρύτανις, θέση στην οποία εκλέχθηκε την Τρίτη 6 Μαΐου 1930 αφού συγκέντρωσε 22 ψήφους σε σύνολο 27 εκλεκτόρων , πρύτανης θέση στην οποία διατέλεσε το ακαδημαϊκό έτος 1931-32, προπρύτανις και κυβερνητικός επίτροπος την ακαδημαϊκή περίοδο 1932-33, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η ιδέα της συστάσεως του Πανεπιστημίου στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με τον Περικλή Βιζουκίδη, είχε εκφραστεί μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, από τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή και το Γεώργιο Στρέιτ. Σύμφωνα με δημοσίευμα στης εφημερίδος «Μακεδονία» , συμμετείχε στο 27ο Συνέδριο Ειρήνης, που έγινε το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου, μαζί με τους καθηγητές Αβροτέλη Ελευθερόπουλο ή Τσαβδάρογλου, Σπυρόπουλο και Δημοσθένη Στεφανίδη.

Στη διάρκεια της πρυτανείας του συμπληρώθηκαν οι χίλιοι πρώτοι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με χιλιοστό τον μετέπειτα δικηγόρο Κωνσταντίνο Φαρμακίδη, στον οποίο ο Βιζουκίδης χάρισε χρυσό ρολόι, που αγόρασε με δικές του δαπάνες. Στο εσωτερικό του ενός καλύμματος υπάρχει εγχάρακτη δωρητήρια επιγραφή με τα ακόλουθα οκτώ παραινετικά αποφθέγματα,

• «Θεόν φοβού»,
• «Νόμοις πείθου»,
• «Γονείς τίμα»,
• «Εργάζου»,
• «Χρόνου φείδου»,
• «Γέροντας σέβου»,
• «Πλησίον βοήθει»,
• «Πατρίδα Αγάπα».

Καταδικάστηκε από ποινικό δικαστήριο για χειροδικία κατά του -αριστερού στις πεποιθήσεις -συναδέλφου του και τότε πρύτανη Δημητρίου Καββάδα, ενώ ήταν απόλυτα αρνητικός στην επιστροφή στο πανεπιστήμιο του Αλέξανδρου Δελμούζου, αλλά και των Χαράλαμπου Θεοδωρίδη, Δημήτρη Καββάδα, Γιάννη Ιμβριώτη, Κώστα Τζώνη και Αντωνίου Σιγάλα. Το 1926 και έως το 1941 συμμετείχε στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού «Ηπειρωτικά Χρονικά», που εκδόθηκε στα Ιωάννινα σε 16 τόμους, μαζί με τους Γεώργιο Αναγνωστόπουλο και Αλκιβιάδη Κοντοπάνο. Το περιοδικό είχε σκοπό να αναπληρώσει την έλλειψη επιστημονικής μελέτης της ιστορίας της Ηπείρου καθώς και να καλύψει την απουσία συστηματικής καταγραφής του λαογραφικού και γλωσσικού υλικού της περιοχής.

Περιλαμβάνεται μεταξύ των ιδρυτών της «Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών», η οποία ιδρύθηκε το Σάββατο 29 Απριλίου 1939, όπως και οι καθηγητές Στίλπωνας Κυριακίδης, Μάξιμος Μαραβελάκης, Αντώνιος Σιγάλας και Δημήτριος Σάντης, ο Γυμνασιάρχης Κωνσταντίνος Μικρού και ο οφθαλμίατρος Θεοφύλακτος Θεοφύλακτος. Στη διάρκεια της τριπλής κατοχής στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, συμμετείχε στην αντιστασιακή αγγλική μονάδα FORCE 133 και ήταν ιδρυτικό μέλος, μαζί με τον Μητροπολίτη Γεννάδιο, στο Εθνικό Συμβούλιο Μακεδονίας, το οποίο αποτέλεσε την επίσημη ελληνική αντιπολίτευση στην Γερμανική Κατοχή.

Η στάση του έναντι των αρχών κατοχής

Διαπνέονταν από αριστοκρατικές απόψεις και θαύμαζε τον εθνικοσοσιαλισμό και για το λόγο αυτό έγινε στόχος υβριστικών και συκοφαντικών επιθέσεων από τους πολιτικούς και ιδεολογικούς του αντιπάλους και ειδικότερα από τους οπαδούς της ελληνικής αριστεράς. Στις 7 Απριλίου 1941, την ώρα που η Ελλάδα υφίστατο επίθεση από τη Γερμανία, δημοσίευσε στην εφημερίδα «Μακεδονία», άρθρο με τίτλο, «Εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί Πάτρης». Στις 9 Απριλίου 1941 στις 7 το πρωί, όταν υπογράφηκε στο κτίριο της Γερμανικής Σχολής Θεσσαλονίκης από τον αντιστράτηγο Κωνσταντίνο Μπακόπουλο, τότε διοικητή της στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας ΤΣΑΜ και τον Γερμανό στρατηγό Φάιελ η παράδοση της Θεσσαλονίκης, ήταν μέλος, ως διερμηνέας, της επιτροπής, την οποία αποτελούσαν ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Μερκουρίου και ο στρατιωτικός διοικητής Θεσσαλονίκης Νικόλαος Ραγκαβής, που παρέδωσε την πόλη στους Γερμανούς.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, μαζί με τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο και τον Πέτρο Λεβή, μεσολάβησε δίχως επιτυχία στις αρχές του 1943, στο Γερμανό Γενικό Διοικητή, προκειμένου να ματαιωθεί η αποστολή των Εβραίων της Μακεδονίας στα Γερμανικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως και στις 30 Οκτωβρίου 1945, κατέθεσε ως μάρτυρας υπερασπίσεως στη δίκη των δημοσιογράφων της Θεσσαλονίκης που είχαν παραπεμφθεί σε δίκη ως δοσίλογοι. Στις 6 Απριλίου 1980 , δημοσιεύθηκε το Α΄ μέρος άρθρου με τίτλο, «Η Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα» του δημοσιογράφου Χρ. Χριστοδούλου. Ο συντάκτης δημοσιεύει φωτογραφία από τις διαπραγματεύσεις για την παράδοση της Θεσσαλονίκης και στο δημοσίευμα του αναφέρεται με εμπάθεια και ψεύδη στον Περικλή Βιζουκίδη, και τον χαρακτηρίζει ως «..γερμανόφιλο καθηγητή», «...περιλάλητο» ο οποίος «…είχε σπουδάσει στη Γερμανία και έτρεφε τυφλό θαυμασμό για το καθεστώς της…», που «…πρωτοστάτησε στο διώξιμο όλων των δημοκρατικών καθηγητών από το Πανεπιστήμιο…» κι ακόμη ότι «…την ημέρα που οι Γερμανοί μπήκαν στη Θεσσαλονίκη τους υποδέχθηκε εγκάρδια και δίχως την εξουσιοδότηση κανενός…». Η αλήθεια είναι ότι ο Περικλής Βιζουκίδης κλήθηκε από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο, λόγω της γνώσεως της Γερμανικής γλώσσας, απόρροια των σπουδών και της γενικότερης παραμονής του στη Γερμανία.

Στη διάρκεια της τριπλής κατοχής που ακολούθησε, ο καθηγητής Βιζουκίδης απομακρύνθηκε από το επιταγμένο ξενοδοχείο «Mediterranean» στο οποίο διέμενε μόνιμα, ενώ το ίδιο χρονικό διάστημα εξασφάλιζε τα προς το ζειν, με τη βοήθεια των γνωστών και συμπατριωτών του Ηπειρωτών αρτοποιών της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα δε, με μαρτυρία του Θ. Περπερή, δικηγόρου Θεσσαλονίκης, όπως αυτή δημοσιεύθηκε στο βιβλίο του «Υπερηφανέστατη Θεσσαλονίκη», ο Βιζουκίδης σε όλη τη διάρκεια της τριπλής κατοχής, φορούσε μαύρη γραβάτα και στις σχετικές ερωτήσεις γνωστών και φίλων απαντούσε πως, «…Εφ’ όσον την πατρίδα μας πατάει ξένος κατακτητής, ο Βιζουκίδης πενθεί». Συκοφαντική επίθεση σε βάρος της μνήμης του διαπράχθηκε επίσης, από τον Ευάγγελο Γιαννόπουλο, τότε πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, μετέπειτα βουλευτή και υπουργό των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Γιαννόπουλος με αφορμή το θέμα «Συνέδριο της Νομικής σχολής του Αριστοτελείου πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης», επιτέθηκε στη μνήμη του καθηγητή Βιζουκίδη, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, που αντέδρασε, υιοθετώντας σχετική ανακοίνωση της «Ηπειρωτικής Εστίας» Θεσσαλονίκης. Το συνδικαλιστικό σωματείο των Δικηγόρων της Θεσσαλονίκης προώθησε την ανακοίνωση, χαρακτηρίζοντας «…αν μη τι άλλο έλλειψη σοβαρότητος…να αποπειράται … να κατασπιλώσει τη μνήμη ενός διαπρεπούς νομομαθούς…του αναστήματος του αειμνήστου Περικλή Βιζουκίδη…».

Το τέλος του

Την ημέρα του θανάτου του είχε επισκεφθεί τις Σέρρες για προσωπική του υπόθεση και διέμενε σε ξενοδοχείο της πόλεως. Εκεί καταλήφθηκε από σκοτοδίνη και στην προσπάθεια του να στηριχθεί στη ντουλάπα του δωματίου, την παρέσυρε, καταπλακώθηκε απ' αυτή και τραυματίστηκε θανάσιμα, στο κεφάλι . Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδος «Ελληνικός Βορράς» , «...Της νεκρωσίμου ακολουθίας προεξήρχον οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίται Κασσανδρίας κ. Καλλίνικος και Διδυμοτείχου κ. Ιωακείμ και τιμάς απέδωσε τμήμα στρατού μετά της μουσικής....{...}... Τον νεκρόν αποχαιρέτησαν εκ μέρους του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ο καθηγητής κ. Νουάρος-Μιχαηλίδης, του Πανεπιστημίου Αθηνών ο καθηγητής κ. Καρανίκας, της Ακαδημίας Αθηνών ο καθηγητής κ. Κυριακίδης, ο κ. Αγγελάκης εκ μέρους του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, ο κ. Χ. Τζόβας της Ηπειρωτικής Εστίας, ο κ. Οικονόμου του Ηπειρώτικου Αγώνα και ο δικηγόρος κ. Βασιλειάδης εκ μέρους των παλαιών μαθητών του....».

Μετά την κηδεία του σχηματίστηκε νεκρική πομπή με επικεφαλής το στρατιωτικό τμήμα και την μουσική, η οποία κατέληξε εις το Νεκροταφείο, όπου έγινε η ταφή του. Τιμής ένεκεν, η Ελληνική σημαία κυμάτιζε μεσίστια για τρεις ημέρες στο Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο, όπως και στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό αλλά και στα ευαγή και φιλανθρωπικά ιδρύματα όπου είχε διατελέσει πρόεδρος.

Τιμές

Διατέλεσε Αντιπρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού Θεσσαλονίκης, ιδρυτής, πρόεδρος, επίτιμος Πρόεδρος και ευεργέτης της Ηπειρωτικής Εστίας Θεσσαλονίκης, και στα δύο σωματεία είχε αντιπρόεδρο τον στρατηγό Αθανάσιο Χρυσοχόου, πρόεδρος της Οικοκυρικής και Επαγγελματικής Σχολής Θεσσαλονίκης καθώς και πρόεδρος των Αλυτρώτων Βορείου Ελλάδος. Μετά το θάνατό του η «Ηπειρωτική Εστία» Θεσσαλονίκης, αθλοθέτησε χρηματικό έπαθλο που έφερε το όνομά του, που αποδίδονταν σε συγγραφέα, ο οποίος παρουσίαζε μελέτη με θέμα παρμένο από την ιστορία, τα ήθη και έθιμα, καθώς και τα κοινωνικά ή κοινοτικά θέσμια των περιοχών της Ηπείρου. Στη διάρκεια του καθεστώτος της «21ης Απριλίου», -στη 16η συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης επί Δημαρχίας Αλέξανδρου Κωνσταντινίδη στις 28 Μαΐου 1969 με την απόφαση 530, δόθηκε το όνομα του στην έως τότε ανώνυμο καμπύλη οδό που βρίσκεται Β.Α. του Πανεπιστημιακού Αλσυλίου που συνδέει την οδό 40 Εκκλησιών και τερματίζει στην οδόν Λυσίμαχου Καυταντζόγλου.

Στις 25 Αυγούστου 2011 στη 18η συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, η επιτροπή ονοματοθεσίας οδών του δήμου Θεσσαλονίκης, αποφάσισε με ψήφους 6 υπέρ και 2 κατά και εισηγήθηκε την απάλειψη του ονόματος του και να μετονομαστεί η οδός «Καθηγητού Περικλέους Βιζουκίδου» σε «Αγωνιστών Πανεπιστημίου ΑΠΘ», ενώ το δημοτικό συμβούλιο κατά πλειοψηφία ενέκρινε την εισήγηση και απέστειλε την υπ' αρ. 1257/25.8.2011 απόφαση του, [ΑΔΑ 4ΑΧΧΩΡ5-Θ7Λ] στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης. Στις 19 Οκτωβρίου 2012, «η Επιτροπή του άρθρου 8 του Ν.3463/2006» της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης «..λόγω έλλειψης επαρκών και πειστικών στοιχείων..» απέρριψε ομόφωνα τη σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου.

Εργογραφία

Πραγματοποίησε περί τις 100 δημοσιεύσεις, δοκίμια και άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες ελληνικά και ξένα, ιδίως εις το «Αρχείον του Εκκλησιαστικού Καθολικού Δικαίου», πολλά με τα ψευδώνυμα «Βόρειος» και «Dr. von Norden». Αφοσιώθηκε στη μελέτη της εξελίξεως του δικαίου από τα αρχαία χρόνια και τα περισσότερα έργα αποτελούν καρπό των ερευνών του.

Έργα του είναι μεταξύ άλλων, τα

• «Γάιος»,
• «Οθωμανικόν Σύνταγμα», το 1909,
• «Επιστημονικαὶ πηγαὶ περὶ Σωκράτους», το 1921, εκδόθηκε στη Λειψία σε 31 σελίδες,
• «Η Δίκη του Σωκράτους», το 1928,
• «Το νομοθετικόν πρόβλημα», το 1932,
• «Η επί το Ρωμαϊκό Δίκαιον ελληνική επίδρασις», το 1940,
• «Η συμβολή των Μακεδόνων εις το έργον του Πανεπιστημίου των Αθηνών», Αύγουστος 1992, εκδόσεις «Ελεύθερη Σκέψις»,
• «Η διαμαρτυρία των Βορείων Ηπειρωτών», Αύγουστος 1992, εκδόσεις «Ελεύθερη Σκέψις».

Η Σχολή των Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης εξέδωσε Επιστημονική Επετηρίδα «Μνημόσυνον Περικλέους Βιζουκίδου» 1960-1963 .

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Έργα του Περικλή Βιζουκίδη (σε ψηφιακή μορφή)
• Περικλής Βιζουκίδης, o αντιστασιακός σοφός επιστήμων Αθηνά Τοτοκώτση, Γενική Γραμματέας Δ.Σ. Ηπειρωτικής Εστίας Θεσσαλονίκης, 25 Σεπτεμβρίου 2013

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org