Στίλπων Κυριακίδης
Ο Στίλπωνας Κυριακίδης, Έλληνας εθνικιστής φιλόλογος, ιστορικός-λαογράφος, βυζαντινολόγος και πανεπιστημιακός καθηγητής, εισηγητής της «ιστορικής μεθόδου» στην Ελληνική Λαογραφία, γεννήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1887 στην Κομοτηνή και πέθανε [1] στις 18 Μαρτίου 1964 στη Θεσσαλονίκη. Η κηδεία του έγινε στις 10 το πρωί της 19ης Μαρτίου, από το ναό της του Θεού Σοφίας.
Ήταν παντρεμένος με την Ευτυχία Εμμανουήλ, με την οποία απέκτησαν τρεις κόρες, μικρότερη από τις οποίες ήταν η μετέπειτα καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, η Άλκη Κυριακίδη-Νέστορος.
| Συνοπτικές πληροφορίες |
|---|
 |
| Γέννηση: 25 Οκτωβρίου 1887 |
| Τόπος: Κομοτηνή (Ελλάδα) |
| Σύζυγος: Ευτυχία Εμμανουήλ |
| Τέκνα: Άλκη Κυριακίδη-Νέστορος |
| Υπηκοότητα: Ελληνική |
| Ασχολία: Φιλόλογος, Ιστορικός λαογράφος, |
| Θάνατος: 18 Μαρτίου 1964 |
| Τόπος: Θεσσαλονίκη (Ελλάδα) |
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Γονείς του Στίλπωνα ήταν ο γιατρός Παρασκευάς Κυριακίδης και μητέρα του η δασκάλα Φωτεινή Ψάλτου, των οποίων ήταν το μόνο παιδί. Ο πατέρας του πέθανε όταν ο Στίλπωνας ήταν 6 χρονών και την ανατροφή του ανέλαβε η μητέρα του.
Σπουδές
Ο Στίλπων παρακολούθησε την εγκύκλια εκπαίδευση σε εκπαιδευτήρια της Κομοτηνής και των Σερρών, και κατόπιν εισαγωγικών εξετάσεων εφοίτησε από το 1907 έως και το 1911 στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου των Αθηνών. Μετά την αποφοίτηση του δίδαξε ως δάσκαλος στο Σουφλί, ενώ το 1907 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου παρακολούθησε διαλέξεις του Νικολάου Πολίτη. Αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1911.
Καθηγητική δραστηριότητα
Ο Στίλπωνας διορίστηκε και δίδαξε ως καθηγητής στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων ενώ το διάστημα 1912 έως 1914 διετέλεσε γυμνασιάρχης στο Παγκύπριο Γυμνάσιο [2] στη Λευκωσία.
Πανεπιστημιακή δράση
Το 1926 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη και εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στο εκεί Πανεπιστήμιο, στην έδρα της «Θρησκείας των Αρχαίων Ελλήνων, του Ιδιωτικού αυτών Βίου και της Λαογραφίας» του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έως το 1957 που αποχώρησε. Στο διάστημα αυτό εκλέχθηκε κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, το 1931-1932, το 1939-1940, το 1941-1942, το 1950-1951 και 1956-1957, και δύο φορές πρύτανης, τις περιόδους 1933-1934 και 1942-1943 [3], ενώ το 1957 εκλέχθηκε Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Διατέλεσε πρώτος διευθυντής του Λαογραφικού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών [4].
Κοινωνική δράση
Την περίοδο 1909-10 συγκροτήθηκε η «Επιτροπεία τοπωνυμιών της Ελλάδος», η οποία θα φρόντιζε για τον «...εξελληνισμό της Ελλάδος», σύμφωνα με την εφημερίδα «Εστία». Στην επιτροπή εκφράστηκαν δύο διαμετρικά αντίθετες απόψεις. Η πρώτη, αυτή που υποστήριζε το αμετάβλητο της ονοματοθεσίας τους και η δεύτερη, που υποστήριξε ο Κυριακίδης, που ήταν υπέρμαχος της αλλαγής των παλαιών τοπωνυμίων καθώς:
«...μολύνουν το πρόσωπον της ωραίας ελληνικής πατρίδος μας, και επειδή ...[...]... χρησιμεύουν ...[...]... ως επιχειρήματα στους εχθρούς του έθνους και της φυλής μας δια να διεκδικούν τας χώρας μας, καλόν είναι σιγά-σιγά να αποσβεσθούν, να λείψουν. ...[...]... τα διάφορα τούρκικα και σλάβικα ονόματα των χωριών. Η ελληνική γλώσσα έχει την δύναμιν να πλάσει ωραιότατα ονόματα, με τα οποία να στολίσει τον χάρτη της ελληνικής μας πατρίδος....».
Από το 1914 έως το 1926 εργάστηκε ως συντάκτης στο «Ιστορικό Λεξικό της Ελληνικής γλώσσας». Το 1921 ανέλαβε διευθυντής στο περιοδικό «Λαογραφία» θέση που διατήρησε έως το 1951, ενώ διηύθυνε παράλληλα το περιοδικό «Μακεδονικά» και μαζί με το Λίνο Πολίτη, το περιοδικό «Ελληνικά». Υπήρξε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, μέλος της «Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας» και άλλων επιστημονικών εταιρειών και σωματείων. Διατέλεσε γραμματέας της «Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας» από το 1914 έως το 1926, και μετά το θάνατο του Νικόλαου Γ.Πολίτη, ανέλαβε την έκδοση του περιοδικού «Δελτίον της Λαογραφίας».
4η Αυγούστου & Ιωάννης Μεταξάς
Το Σεπτέμβριο του 1937 μετά την έκδοση του περιοδικού «Νέον Κράτος», το οποίο με πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, διεθνή και ιδεολογικά θέματα εξελίχθηκε στο σημαντικότερο και εγκυρότερο δημοσιογραφικό όργανο του καθεστώτος της «4ης Αυγούστου» του Ιωάννη Μεταξά, ο Κυριακίδης περιλαμβάνονταν μεταξύ των συνεργατών του [5], όπως και οι Γιάννης Γρυπάρης, Άγγελος Σικελιανός, Ρίτα Μπούμη-Παπά, Κλέων Παράσχος, Ιωάννης Μ. Παναγιωτόπουλος, Πέτρος Χάρης, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Ευάγγελος Παπανούτσος, Αχιλλέας Τζάρτζανος, Κωνσταντίνος Δημαράς, Αρίστος Καμπάνης και Γεώργιος Ζώρας. Ήταν ιδρυτικό μέλος στην «Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών», στις 15 Μαΐου 1942 εκλέχθηκε Πρόεδρος του Διοικητικού της Συμβουλίου και επανεκλέγονταν στη θέση αυτή μέχρι τον θάνατό του [6]. Η προτομή του βρίσκεται μπροστά από το Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής.
Εργογραφία
Ο Κυριακίδης ήταν από τους σημαντικότερους Έλληνες λαογράφους και δημοσίευσε φιλολογικές, ιστορικές και λαογραφικές εργασίες και στα έργα του ορίζει τη Λαογραφία ως «...την επιστήμη του λαϊκού πολιτισμού» [7].
Το αρχείο του δωρήθηκε το 1988 από την κόρη του Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος στην βιβλιοθήκη [8] του Τομέα Λαογραφίας στο παλαιό κτίριο της Φιλοσοφικής. Ο Κυριακίδης πρόσθεσε στη λαογραφία ξεχωριστό κεφάλαιο για την κατοικία, και ότι σχετίζεται µε την καθημερινή ζωή του λαού και διαχώρισε το περιεχόμενο του λαϊκού πολιτισμού σε:
- φυσικές εκδηλώσεις του λαού,
- πνευματικές εκδηλώσεις,
- κοινωνικές εκδηλώσεις του λαού.
Έργα του είναι:
- «Η λυτρωτική Θράκη και οι Βούλγαροι», το 1919,
- «Η Χίος παρά τοίς γεωγράφοις καί περιηγηταίς», [σε τρεις τόμους το 1946, Αθήνα, με τη συνεργασία του Φίλιππου Αργέντη από τη Χίο].
Το έργο περιλαμβάνει εντυπώσεις και γνώμες ξένων περιηγητών που επισκέφθηκαν τη Χίο σε διάφορα χρονικά διαστήματα. Περιέχει τα πρωτότυπα κείμενα και μεταφράσεις τους στην καθαρεύουσα, ενώ χρονικά εκτείνεται από τον 8ο μ.Χ. μέχρι τον 20ο αιώνα.
- «Βυζαντιναί Μελέται VI Οι Σλάβοι εν Πελοποννήσω», [έκδοση «Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών», σελ. 108, Ιανουάριος 1947],
- «Επίκαιρα διδάγματα εκ των Πολιτικών του Αριστοτέλους», [έκδοση «Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών», σελ. 24, Ιανουάριος 1952],
- «Σύντομος επισκόπησις της ιστορίας του Μακεδονικού αγώνος», [έκδοση «Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου», σελ. 19, Ιανουάριος 1962],
- «Η δυτική Θράκη και οι Βούλγαροι», [έκδοση «Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων», σελ. 222, Ιανουάριος 1996],
- «Περί την ιστορίαν της Θράκης», [έκδοση «Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου», σελ.79, Ιανουάριος 1993],
- «Το δημοτικό τραγούδι», [έκδοση «Ερμής», σελ. 398, Ιανουάριος 1990].
Στο έργο υποστηρίζει την άποψη ότι το δημοτικό τραγούδι, διακρίνεται σε:
- κυρίως άσματα,
- διηγηματικά και
- δραματικές παραστάσεις.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Έργα του Στίλπωνα Κυριακίδη σε ψηφιακή μορφή
- Έργα του Στίλπωνα Κυριακίδη σε ψηφιακή μορφή
- Μελέτες του Στίλπωνα Κυριακίδη, σε ψηφιακή μορφή
- Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο της Φιλοσοφικής Σχολής
- «Το αρχείο του Στίλπωνος Π. Κυριακίδη στο Λαογραφικό Μουσείο & Αρχείο της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π. Θεσσαλονίκης»
Διαβάστε τα λήμματα
| |||||||||||||||
Παραπομπές
- ↑ Απεβίωσεν ο καθηγητής Στ. Κυριακίδης Εφημερίδα «Μακεδονία», 19 Μαρτίου 1964, αρ. φύλλου 17.134, σελίδα 4η
- ↑ Στίλπων Κυριακίδης (1887 – 1964) Ιστοσελίδα του Παγκύπριου Γυμνασίου
- ↑ Κοσμήτορες της Φιλοσοφικής Σχολής
- ↑ Το Κέντρο Λαογραφίας, Ίδρυση–θεσμικό πλαίσιο
- ↑ [Γιώργος Ανδρειωμένος, Η πνευματική ζωή υπό επιτήρηση:Το παράδειγμα του περιοδικού «Το Νέον Κράτος», εκδόσεις «Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη»]
- ↑ Στίλπων Κυριακίδης Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών
- ↑ Λαογραφία-Παραδοσιακός Πολιτισμός Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων, σελίδα 14η.
- ↑ Βιβλία του Στίλπωνος Κυριακίδη στη συλλογή της Βιβλιοθήκης ΑΠΘ.
