Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου

O ιερέας Οικονόμος Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου, Έλληνας εθνικιστής με καταγωγή από την Κύπρο, δάσκαλος και καθηγητής Θρησκευτικών, ιεροψάλτης, κατηχητής και στη συνέχεια ιερέας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου, φίλος και συνεργάτης του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή, εθνικός αγωνιστής του ενωτικού αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. [Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών] θέση στην οποία παρέμεινε πιστός ως το τέλος της επίγειας παρουσίας του, αρχικά στενός συνεργάτης και συνεξόριστος του Αρχιεπισκόπου Μακάριου Γ' (Μούσκος) και στη συνέχεια σφοδρός πολέμιος των θέσεων του για ανεξαρτησία της Κύπρου, ποιητής και συγγραφέας, γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1911 στο χωριό Αγία Βαρβάρα της επαρχίας Λευκωσίας στην Κύπρο, όπου και πέθανε το πρωί της 10ης Μαΐου 2001, λίγη ώρα μετά αφού άκουσε από το πρωινό δελτίο ειδήσεων την ανάκρουση του Ελληνικού Εθνικού Ύμνου. Η νεκρώσιμη ακολουθία του τελέστηκε την Κυριακή 13 Μαΐου στον Ιερό Ναό της Αγίας Βαρβάρας στη γενέτειρα του. Ο πατέρας Σταύρος Παπαγαθαγγέλου τάφηκε, όπως και η Πρεσβυτέρα του, στον περίβολο του Ιδρύματος Παπαγαθαγγέλου και του παρεκκλησίου του Αγίου Νεκταρίου.

Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου
Συνοπτικές πληροφορίες
Γέννηση: 25 Μαρτίου 1911
Τόπος: Αγία Βαρβάρα, Λευκωσία (Κύπρος)
Θάνατος: 10 Μαΐου 2001
Τόπος: Αγία Βαρβάρα, Λευκωσία (Κύπρος)
Σύζυγος: Ιωάννα Κωσταντίνου Ευτυχίου
Τέκνα: Πατέρας (5) τέκνων
Υπηκοότητα: Αγγλική, Κυπριακή
Ασχολία: Εκπαιδευτικός, Ιερέας Εθνικός αγωνιστής

Ήταν παντρεμένος με την Ιωάννα Κωσταντίνου Ευτυχίου και από το γάμο του έγινε πατέρας πέντε παιδιών, μικρότερο από τα οποία είναι η πανεπιστημιακός, διδάκτωρ του πανεπιστημίου Αθηνών στη Συγκριτική Λογοτεχνία, Βαρβάρα Παπασταύρου-Κορωνιωτάκη.

Βιογραφία

Πατέρας του Σταύρου, ήταν ο ιερέας του χωριού της Αγίας Βαρβάρας, ο Παπά Αγαθάγγελος και μητέρα του ήταν η Σοφία Χατζησάββα Σουρουπή. Ο Σταύρος Παπαγαθαγγέλου, από το 1917 μέχρι το καλοκαίρι του 1924, παρακολούθησε τα μαθήματα του Δημοτικού σχολείου στη γενέτειρα του. Το Φθινόπωρο του 1924 γράφηκε για να φοιτήσει στο Παγκύπριο Ιεροδιδασκαλείο από το οποίο αποφοίτησε, το 1931, με άριστα.

Εκπαιδευτική δράση

Μετά την αποφοίτηση του από το Παγκύπριο Ιεροδιδασκαλείο, και ως το 1933, ο Σταύρος Παπαγαθαγγέλου εργάστηκε ως ιδιωτικός υπάλληλος στη Λευκωσία και το ίδιο χρονικό διάστημα συμμετείχε στις εκκλησιαστικές ιεροτελεστίες ως ιεροψάλτης στον Ιερό Ναό Αγ. Βαρβάρας Καϊμακλίου. Στην συνέχεια, από το 1933 έως το 1936, διετέλεσε διευθυντής της Ελληνικής Σχολής Αλεξανδρέττας και παράλληλα ήταν Ιεροψάλτης στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Αλεξανδρέττας στην περιοχή της Αντιόχειας. Μετά την επιστροφή του στην Κύπρο ξεκίνησε την διδασκαλία σε σχολεία, αρχικά της Δημοτικής και στη συνέχεια της Μέσης Εκπαιδεύσεως , από το 1936 μέχρι το 1938 στη Συκόπετρα και τον επόμενο χρόνο στους Αγίους Τριμιθιάς. Εργάστηκε ως καθηγητής Θρησκευτικών, από το 1940 μέχρι το 1942, στην Παγκύπρια Ακαδημία Θηλέων Λευκωσίας, από το 1942 μέχρι το 1949 στο Παγκύπριο Γυμνάσιο Αρρένων και Θηλέων Φανερωμένης, το σπουδαστικό έτος 1960-61 στο Παγκύπριο Κολλέγιο Παλλαρή και από το 1961 μέχρι το 1972 στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και Παγκύπριο Γυμνάσιο Θηλέων Φανερωμένης.

Ιερωσύνη

Το 1939, εκπληρώνοντας τη σφοδρή του επιθυμία , χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος στις 9 ιουλίου εκείνου του χρόνου. Στις 17 Σεπτεμβρίου 1939 χειροτονήθηκε ιερέας και στην διάρκεια της διακονίας του υπηρέτησε, στον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννου Λευκωσίας, από το 1939 μέχρι το 1941, στον Ιερό Ναό Παναγίας Φανερωμένης, από το 1941 μέχρι το 1973, στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, στο διάστημα της διετούς παραμονής του στην Αθήνα, και από το 1983 μέχρι το 1987, στο Ίδρυμα «Άγιος Νεκτάριος».

Το 1939, το έτος της χειροτονίας του, ο πατέρας Σταύρος ίδρυσε τα Κατηχητικά Σχολεία Λευκωσίας , αρχικά τα Ανώτερα και ακολούθως τα Κατώτερα. Ακολούθησε η πρωτοβουλία του για την ίδρυση της Ο.Χ.Ε.Ν. [Ορθόδοξη Χριστιανική Ένωσις Νέων], ενώ υπήρξε από τους ιδρυτές της Π.Ο.Θ.Ο.Ι [Παγκύπρια Οργάνωσις Θρησκευτικών Ορθοδόξων Ιδρυμάτων]. Το 1945 ίδρυσε τη Νυχτερινή Σχολή της Ο.Χ.Ε.Ν. και έπειτα την Απογευματινή Σχολή Εργαζομένου Κοριτσιού και το 1946, με την βοήθεια των συνεργατών του, οργάνωσε την Α' Φιλανθρωπική Αγορά Λευκωσίας, η οποία απευθυνόταν στα παιδιά των Κατηχητικών Σχολείων. Την περίοδο 1949-1950 φοίτησε στη Σχολή Ιεροκηρύκων, Εξομολόγων, Κατηχητών της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Εθνική δράση

Το 1949, η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου προκάλεσε την Αγγλική αποικιακή Κυβέρνηση να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Μετά την αρνητική απάντηση των Άγγλων, η εκκλησία της Κύπρου πραγματοποίησε δικό της δημοψήφισμα και στις 15 Ιανουαρίου 1950 ο λαός της Κύπρου εξέφρασε εμπράκτως τη θέληση του για την Ένωση του νησιού με την Ελλάδα, καθώς υπέρ της Ενώσεως ψήφισε το 95,7% των ψηφοφόρων, δηλαδή 215.108 επί συνόλου 224.757 ατόμων που είχαν δικαίωμα ψήφου. Σύμφωνα με τον Παπασταύρο: «Τούτη τη μέρα η Νήσος των Αγίων ολόκληρη έπλεε στο γαλανόλευκο. Οι δρόμοι των πιο πολλών χωριών προς την εκκλησία, μα και οι αυλές των Εκκλησιών στρώθηκαν με μυρσίνια. Άνδρες και γυναίκες πρωί-πρωί με πηγαίο ενθουσιασμό, φλογερή πίστη και σωφροσύνη χαρακτηριστική έσπευδαν στην εκκλησία, για να εκτελέσουν το άγιο καθήκον. Πρώτα-πρώτα να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία κι ύστερα να εκφράσουν με την υπογραφή τους σ’ ένα φύλλο χαρτιού τη θέλησή τους για το πολιτικό μέλλον τους. Για ένωση και μόνον Ένωση με τη Μάνα Ελλάδα».

Ο πατέρας Σταύρος υπήρξε συντάκτης του μυστικού επαναστατικού δελτίου «Ένωσις», ενώ πρωτοστάτησε και στην ίδρυση της επαναστατικής οργανώσεως Κ.Α.Ρ.Η. [Κύπριοι Αγωνιστές Ριψοκίνδυνοι Ηγέτες] . Ως ηγέτης της O.X.E.N., μυήθηκε στον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. για την ανεξαρτησία της Κύπρου και το 1952 ήλθε σε επαφή με τον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή, καθώς ο Γρίβας χρησιμοποιούσε τις οργανώσεις νεολαίας O.X.E.N. του Παπαγαθαγγέλου, Κ.Α.Ρ.Η. του Ιωαννίδη, Π.Ε.Κ. του Αζίνα και Π.Ε.Ο.Ν. του Ποσκώτη, ως αφετηρία στρατολογήσεως νεαρών αγωνιστών για την έναρξη του ένοπλου αγώνα ενώ ήλθε και σε επαφή με τους ηγέτες των δυο οργανώσεων τους πατέρα Σταύρο Παπαγαθαγγέλου και Σταύρο Ποσκώτη από τη Λάρνακα. Τα πρώτα χρόνια του Ενωτικού αγώνα το στρατηγείο του παπα-Σταύρου ήταν ο ναός της Παναγίας της Φανερωμένης στη Λευκωσία, όπου ιερουργούσε. Εκεί, μέσα στο εξομολογητήριο του ναού, τον επισκέφθηκε το 1954 ο Γεώργιος Γρίβας-Διγενής, ο οποίος του ζήτησε να βοηθήσει στη στρατολόγηση μελών της υπό σύσταση Ε.Ο.Κ.Α., η οποία αρχικά λεγόταν Ε.Μ.Α.Κ. [Εθνικό Μέτωπο Απελευθερώσεως Κύπρου]- επιλέγοντας πρόσωπα της εμπιστοσύνης του . Ο πατέρας Σταύρος Παπαγαθαγγέλου εργάστηκε ως στρατολόγος της Ε.Ο.Κ.Α. σε όλη την Κύπρο, πριν αλλά και μετά την έναρξη του ενωτικού αγώνα.

Η δραστηριότητά του κάλυψε αρκετούς τομείς, καθώς όρκισε πολλούς από τους αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. σε πόλεις και χωριά, κάνοντας ομιλίες και διεγείροντας το Εθνικό αίσθημα των νέων ενώ συνεχίσθηκε εντονότερη μετά την 1η Απριλίου 1955, όταν ξεκίνησε η ένοπλη δράση της Ε.Ο.Κ.Α. κατά των Άγγλων αποικιοκρατών. Υπήρξε φίλος και στενός συνεργάτης του Γρηγόρη Αυξεντίου κι αυτός τέλεσε κρυφά τον γάμο του τότε καταζητούμενου Αυξεντίου, με τη Βασιλική, [Βασιλεία], Παναγή, στο μοναστήρι του Αχειροποιήτου στον Καραβά, ενώ ήδη από το 1950 είχε γνωρίσει στην Θεσσαλονίκη τον Κυριάκο Μάτση . Οι εντολές του Γρίβα προς τα μέλη της Ε.Ο.Κ.Α. στην Λευκωσία διαβιβάζονταν μέσω του Παπασταύρου, πριν από την εξορία του στις Σεϋχέλλες. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Ησύχιου Σοφοκλέους, που ήταν ο αρχηγός των ομάδων κρούσεως της ΕΟΚΑ στην περιοχή Λευκωσίας και προαστίων, η εντολή για τις εκρήξεις στις 29 Φεβρουαρίου 1956 του δόθηκε από τον Γρίβα με σημείωμα που του παρέδωσε ο Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου. Η μαρτυρία του επιβεβαιώνεται από τον ίδιο τον Παπασταύρο, ο οποίος στο βιβλίο του γράφει : «....Λίγες μέρες πριν από τούτη τη συνάντηση [σ.σ. του Μακαρίου με τους Χάρντιγκ και Μπόιντ στις 29 Φεβρουαρίου 1956] ο Αρχηγός Διγενής είχε δώσει εντολή που έλεγε, κατά την νύχτα των συνομιλιών οι ομάδες κρούσεως να προσβάλουν όσο το δυνατόν πιο πολλούς στόχους με βόμβες...».

Εξορία

Η δραστηριότητα του πατέρα Σταύρου προκάλεσε την προσοχή των Αγγλικών αρχών κατοχής στην Κύπρο. Στις 2 το μεσημέρι της 9ης Μαρτίου, ο Παπαγαθαγγέλου, μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ', τον Μητροπολίτη Κυρηνείας Κυπριανό και τον Πολύκαρπο Ιωαννίδη, τότε γραμματέα της Μητροπόλεως Κερύνειας, γνωστό ως Αλατζένο ή Αλατζια, μεταφέρθηκε σε ένα άδειο αεροπλάνο της ΡΑΦ, τύπου «Χέιστιγκς», φρουρούμενο από Άγγλους στρατιώτες, στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Αφού επιβιβάστηκαν, ο επικεφαλής Άγγλος αξιωματικός τους διάβασε το διάταγμα απελάσεως, υπογεγραμμένο από τον Χάρντινγκ στις 7 Μαρτίου 1956, με το οποίο ο Παπαγαθαγγέλου ήταν υποχρεωμένος «να εγκαταλείψη την Αποικίαν (...) και να παραμείνη εφ’ εξής εκτός της Αποικίας (...) υπό την φρούρησιν της κυβερνήσεως της Αυτής Μεγαλειότητος». Για τον Παπαγαθαγγέλου η κατηγορία ήταν πως: «Η γνωστή υπό το όνομα ΟΧΕΝ [Ορθόδοξος Χριστιανική Οργάνωσις Νέων] ήσκησε την πλέον ολεθρίαν επιρροήν επί της κυπριακής νεολαίας και εχρησιμοποίησε την οργάνωσιν αυτήν διά την προετοιμασίαν των μελών της ΕΟΚΑ» . Στις 4.15 το απόγευμα εκείνης της ημέρας το αεροπλάνο αναχώρησε ενώ στους επιβάτες του προστέθηκαν τρεις αστυνομικοί με πολιτικά, η φρουρά των εξορίστων και μετέφερε τους τέσσερις εξορίστους αρχικά στη Μομπάσα της Κένυας, όπου μετεπιβιβάστηκαν σε φρεγάτα του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού, που τους οδήγησε στο Μαχέ, στις Σεϋχέλλες. Ο τόπος κρατήσεως τους ήταν η εξοχική έπαυλη «Σαν Σουσί», σε υψόμετρο 330 μέτρων, μέσα σε τροπική βλάστηση, δυόμισι χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Βικτώρια .

Εκεί ο τότε 45χρονος Παπασταύρος ειδοποιήθηκε, μέσω του τοπικού κυβερνήτη William Addis, από την αποικιακή κυβέρνηση στην Κύπρο, ότι αποφάσισαν να καταβάλουν 50 λίρες τον μήνα για τη συντήρηση της οικογένειάς του στην Κύπρο, της παπαδιάς Γιαννούλας και των πέντε ανήλικων τέκνων τους, το μικρότερο, η Βαρβαρίτσα, μόλις τριών χρονών. Ο Παπασταύρος που εισέπραττε τον μισθό του ως ιερέας της Παναγίας Φανερωμένης έγραψε, στις 26 Ιουνίου 1956, στη σύζυγο του στην Κύπρο πως μετά από προβληματισμό και αφού το συζήτησε και με τους συνεξόριστους αποφάσισε να αποδεχθεί τις 50 λίρες των αρχών κατοχής καθώς, «...Είναι δίκαιον, οι διαπράξαντες το ανοσιούργημα να στερήσουν μίαν οικογένειαν από τον προστάτην της, να πληρώσουν τουλάχιστον, τα έξοδα συντηρήσεώς της». Παράλληλα, της ζήτησε, μόλις λάβει την επιστολή του, να ενημερώσει τον Μητροπολίτη Σαλαμίνος και την Επιτροπεία της Παναγίας Φανερωμένης, «ότι του λοιπού δεν θα δέχεσαι τον μισθόν μου», διότι δεν θεωρούσε πρέπον να εισπράττει και τον μισθό του ιερέα. Ο Παπασταύρος κρατήθηκε στις Σεϋχέλλες, όπου παρατηρήθηκαν οι πρώτες διαφωνίες του με τον Μακάριο και επήλθε ψύχρανση των σχέσεων του, επί 13 μήνες ενώ όταν αφέθηκε ελεύθερος, στις 28 Μαρτίου 1957, του απαγορεύθηκε να επιστρέψει στην Κύπρο, καθώς κρίθηκε επικίνδυνος από τις Αγγλικές αρχές κατοχής.

Επιστροφή στην Κύπρο

Επιστρέφοντας από την εξορία του ο Παπασταύρος ταξίδεψε στην Αθήνα, όπου έφτασε στις 17 Απριλίου 1957, ακολουθώντας τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ'. Στην Αθήνα ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης της και εκεί εγκαταστάθηκε για τα επόμενα, σχεδόν δύο, χρόνια ιερουργώντας στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών. Τον Ιούλιο του 1957, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ' μίλησε, πρώτη φορά, για ανεξαρτησία. «Επειδή δεν είναι τόσο εύκολο να καρποφορήσει ο αγώνας μας για την Ένωση, νομίζω ότι πρέπει να μελετήσουμε καλύτερα θέμα ανεξαρτησίας, θέμα αυτοκυβέρνησης, για να σταματήσει πια αυτό το κακό» , άποψη που βρήκε σθεναρά αντίθετο τον Παπασταύρο. Οι διαφωνίες του με τον Μακάριο ενισχύθηκαν μετά την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης και την επιστροφή τους στην Κύπρο και σύντομα ήρθε σε απόλυτη ρήξη με τις θέσεις περί ανεξάρτητου Κυπριακού κράτους που διατύπωσε ο Μακάριος, καθώς ο ίδιος παρέμενε ανένδοτος και ανυποχώρητος υποστηρικτής της Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα λόγος για τον οποίο, κατ' εντολήν του Μακαρίου, απομακρύνθηκε από την εκκλησία της Φανερωμένης όπου λειτουργούσε στο κέντρο της Λευκωσίας, την επόμενη μέρα της επιστροφής του στην Κύπρο.

Πιστός στις εθνικές του θέσεις και απόψεις ο πατέρας Σταύρος συντάχθηκε στο πλευρό των τριών εθνικιστών Μητροπολιτών της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου οι οποίοι προχώρησαν στην καθαίρεση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ'. Συντάχθηκε με τον Γεώργιο Γρίβα και στην επαναδραστηριοποίηση της Ε.Ο.Κ.Α. και υπήρξε σκληροπυρηνικό στέλεχος της Ε.Ο.Κ.Α. Β', ενώ τον Ιανουάριο του 1974 ήταν παρών και χοροστάτησε, μαζί με του Μητροπολίτες Κυρηνείας Κυπριανό και Πάφου Γεννάδιο, στην νεκρώσιμη ακολουθία του Στρατηγού Γρίβα. Στις 15 Ιουλίου 1974 έθεσε υπό τον έλεγχό του την Αρχιεπισκοπή της Κύπρου στη Λευκωσία, στήριξε τον Πρόεδρο Νικόλαο Σαμψών και τάχθηκε υπέρ του να παραμείνει ο Μακάριος εκτός εξουσίας, αν και -για λόγους ουσίας- ήταν αντίθετος στην εκκλησιαστική καθαίρεση του Μακαρίου Γ'.

Εργογραφία

Ο πατέρας Σταύρος Παπαγαθαγγέλου, γνωστός για τον ηρωισμό, την φλόγα, τον ζήλο και τους αγώνες του για την απελευθέρωση και την ένταξη της Κύπρου στον Εθνικό κορμό, έγραψε και δημοσίευσε μελέτες, 217 του ποιήματα -πολλά μελοποιημένα- και άρθρα, θρησκευτικού και εθνικού περιεχομένου, όπως τραγούδια για παιδιά, ενώ αρθρογράφησε και δημοσίευσε εργασίες του σε εφημερίδες και περιοδικά. Παράλληλα εξέδωσε και δημοσίευσε δεκατέσσερα βιβλία, ποιήματα για την παιδική και νεανική ηλικία, προσευχές για τα παιδιά όλων των τάξεων του Δημοτικού, κείμενα για τις γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας και βιογραφίες Αγίων, όπου καταγράφονται η ευσέβειά του, ο πατριωτισμός του, η αγάπη στη μουσική και τον λόγο του Θεού.

Συγγραφικό έργο

Έγραψε και δημοσίευσε τις ακόλουθες αυτοτελείς εκδόσεις:

• «Θείας Λειτουργίας Εγκόλπιον, με τη συνεργασία του Κώστα Μυριανθέα, το 1942,
• «Ψαλμοί και Μελωδίαι» το 1962,
• «Για της καρδιάς το πυρωμα», τραγούδια σε Βυζαντινή και Ευρωπαϊκή μουσική, το 1964,
• «Και τώρα Προσευχή», παιδικές προσευχές, το 1964,
• «Θεέ μου να ξημέρωσεν», τραγούδια σε Βυζαντινή και Ευρωπαϊκή μουσική, το 1965,
• «Εξομολογείσθε τώ Κυρίῳ», (ψαλμοί, μελωδίες, τεύχος Β'), το 1967,
• «Το Προσευχητάριο το παιδιού», σε τρία τεύχη, (Τεύχος Α', για την Α' και Β' τάξη Δημοτικού, Τεύχος Β', για την Γ' και Δ' τάξη Δημοτικού, Τεύχος Γ', για την Ε' και Στ' τάξη Δημοτικού), το 1969,
• «Γνωριμία με τις γιορτές μας», το 1972 και Β' έκδοση το 1993,
• «Πιστοί μέχρι θανάτου», το 1974,
• «Συντροφιά με τους Αγίους», τόμος Α', το 1976, τόμος Β' το 1979,
• «Μορφές πού αγίασαν την Κύπρο», Α' έκδοση το 1978, Γ' έκδοση το 1988, στο οποίο υπάρχουν οι βιογραφίες εξήντα Μορφών της Ορθοδοξίας,
• «Με τα πουλιά (Τραγούδια για παιδιά σε Ευρωπαϊκή μουσική). Λευκωσία 1984.
• «Πάντα μπροστά (Τραγούδια για μεγάλα παιδιά σε Ευρωπαϊκή μουσική). Λευκωσία 1985.
• «Ο Άγιος Νεκτάριος Αιγίνης ο θαυματουργός», το 1986,
• «Σπυρίδων ο Τριμυθούντος», το 1988,
• «Παιδικά Φτερουγίσματα», ποιήματα για παιδιά, έκδοση Ιδρύματος «Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου», το 1989,
• «Όμορφα χρόνια», ποιήματα για παιδιά, έκδοση Ιδρύματος «Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου», το 1991,
• «Η Μαρτυρία μου. Πώς έζησα την προπαρασκευή και τον αγώνα της ΕΟΚΑ», έκδοση Ιδρύματος «Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου», το 1995.
  

Το βιβλίο του αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές ιστορικές πηγές για γεγονότα που διαδραματίστηκαν πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, γεγονότων που είχε γνώση καθώς υπήρξε από τους στρατολόγους της ΕΟΚΑ αλλά και επειδή ήταν ιδρυτής της Ο.Χ.Ε.Ν. Λευκωσίας, των κατηχητικών Λευκωσίας και των νυχτερινών σχολείων της Ο.Χ.Ε.Ν. -από τις οποίες στρατολογήθηκαν ορισμένοι από τους κορυφαίους μαχητές του ενωτικού αγώνα, μεταξύ τους οι, Ιάκωβος Πατάτσος, Πέτρος Ηλιάδης, Μάκης Γιωργάλλας, Νίκος Γεωργίου, Μάρκος Δράκος, Στυλιανός Λένας και ο Παναγιώτης Γεωργιάδης.

• «Συντροφιά με τους αγίους», Έκδοση Ιδρύματος «Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου», (επανέκδοση) Λευκωσία 1996.

Μουσικό έργο

• «Ο παππούς τραγουδά στα παιδιά. 15 τραγούδια για παιδιά», Δισκοθήκη «Ζωή», Αθήνα 1973,
• «Νοσταλγείς ιερές. 12 τραγούδια για την οικογένεια», Δισκοθήκη «Ζωή», Αθήνα 1977,
• «Ηρωϊκές φωνές από την Κύπρο μας. 13 τραγούδια του Αγώνος», Δισκοθήκη «Ζωή», Αθήνα 1978,
• «Με τα πουλιά. 17 τραγούδια για παιδιά», Δισκοθήκη «Ζωή», Αθήνα 1980,
• «Παιδικές φωνές. 15 τραγούδια για παιδιά,» Δισκοθήκη «Ζωή», Αθήνα 1980,
• «Πάντα μπροστά. 12 τραγούδια για νέους», Δισκοθήκη «Ζωή», Αθήνα 1981,
• «Παιδικά φτερουγίσματα. 18 τραγούδια για παιδιά», Ίδρυμα «Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου», Λευκωσία 1989,
• «Εθνικά σαλπίσματα. 14 εθνικά τραγούδια», Ίδρυμα «Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου», Λευκωσία 1992.

Ίδρυμα Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου

Ίδρυμα Παπαγαθαγγέλλου

Το 1989, ο Παπασταύρος, ίδρυσε το πνευματικό και φιλανθρωπικό Ίδρυμα Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου , στο οποίο πρόσφερε ένα κτήμα καθώς και τα δικαιώματα όλων του των έργων, ενώ στο χώρο ανέγειρε Παρεκκλήσιο, αφιερωμένο στον Άγιο Νεκτάριο. Στο ίδιο κτήμα, το 1995 οικοδομήθηκε βρεφονηπιακός σταθμός που άρχισε την λειτουργία του στις 28 Δεκεμβρίου του 1997. Στα εγκαίνια του σταθμού, ο Παπασταύρος εξέφρασε «...τον ευγενή του οραματισμόν και τον ιερόν του πόθον».

Το τέλος του

Το 1973, ο Παπασταύρος εξαιτίας της εκκλησιαστικής διαμάχης μεταξύ Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και των τριών εθνικιστών και ενωτικών μητροπολιτών αποσύρθηκε οριστικά στο χωριό του, την Αγία Βαρβάρα, λίγο έξω από τη Λευκωσία όπου μαζί με την σύζυγο του έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του, ως τις 10 Μαΐου του 2001 που εγκατέλειψε τα εγκόσμια. Παρόντες στην νεκρώσιμη ακολουθία του ήταν οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς και ο Πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης. Στον επικήδειο λόγο που εκφωνήθηκε στον Ιερό Ναό του χωριού της Αγίας Βαρβάρας, διαβάστηκε το αγαπημένο απόσπασμα από ομιλία του, στο οποίο αναδύονται τα συναισθήματα του για την πορεία της ζωής. «...Η ζωή δεν ήταν πάντα γλυκιά κι ανέφελη {...} Μυριάδες ποτήρια οι πίκρες {...} Περάσαμε μέσα από το καμίνι των θλίψεων και τη θάλασσα των δοκιμασιών {...} Στο τέλος όμως η ευσπλαχνία του μεγάλου Θεού μας έβγαλε σε τόπον αναψυχής και ανέσεως. Όρθιος τώρα με τη χάρη του βρισκόμαστε με την πρεσβυτέρα μου- αλήθεια, πόσα οφείλω σ’ αυτή- στο χωριό μου την Αγία Βαρβάρα. Στο χωριό που είδα για πρώτη φορά το φως της ζωής ετοιμάζομαι για τον μεγάλο απόπλουν προς τη Ζωή. Πορεύομαι να συνεχίσω να ψάλλω κι εκεί το όνομα του Κυρίου «το αινετόν και δεδοξασμένον εις τους αιώνας».

Μνήμη Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου

Ο Παπασταύρος, ο «στρατολόγος και εμπνευσμένος πνευματικός ηγέτης της ΕΟΚΑ» που αναφέρονταν στην Μεγάλη Βρετανία και τη χαρακτήριζε -γραπτά ή προφορικά- «Γεροκολασμένη Αυτοκρατορία», με την παρουσία του ενσάρκωσε τον αγώνα για την Ελλάδα και την Ορθόδοξη Εκκλησία. Aφιέρωσε τη ζωή του στα ιδανικά της ελευθερίας, της Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα, ενώ παράλληλα υπήρξε βαθιά θρησκευόμενος έχοντας ως οδηγό του το Χριστό. Ο ίδιος έλεγε: «ζω για τον Χριστό και την Ελλάδα» και μέχρι την τελευταία του στιγμή δεν σταμάτησε να μιλά για την Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα. Πίστευε ότι η αλλαγή της κοινωνίας επί τη βάσει του Θείου Ευαγγελίου θα φέρει κοινωνική δικαιοσύνη και πως με την πίστη στον Ιησού Χριστό θα ερχόταν η εθνική αποκατάσταση και η Ένωσις της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο ίδιος ήταν πάντοτε έτοιμος να προσφέρει κάθε τι για την πατρίδα και τον Χριστό. Ως εκπαιδευτικός ήταν προσοντούχος και διέθετε ιδιαίτερη μεταδοτικότητα, είτε ψάλλοντας Εθνικά θούρια, είτε διδάσκοντας ευσέβεια και απεριόριστη πίστη στον Ιησού και την Πατρίδα. Θεωρούσε πως τα προβλήματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου και γενικότερα του Κυπριακού κράτους άρχισαν το 1959 με την ανάληψη της Προεδρίας από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο τον Γ', η οποία συνέβη καθ' υπέρβαση κάθε βιβλικού και εκκλησιαστικού κανόνα ενώ επιπρόσθετα καταλόγιζε στον -θεοποιηθέντα- Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ' την υπογραφή των Συμφωνιών της Ζυρίχης αντίθετα με τον όρκο που είχε δώσει ως Αρχιεπίσκοπος. Παράλληλα, ο πατέρας Σταύρος στάθηκε αντίθετος με την άποψη του Μητροπολίτη Πάφου Γενναδίου, περί καθαιρέσεως του Αρχιεπισκόπου όμως, παρά τις εκκλήσεις του, οι τρείς Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Κύπρου προχώρησαν στην πράξη τους.

Ο Γρηγόρης Μπονάνος, Αρχηγός των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων την περίοδο του καθεστώτος του Δημητρίου Ιωαννίδη, αλλά και κάποιο διάστημα την περίοδο της αποκαλούμενης μεταπολιτεύσεως, γράφει: «...Ο θάνατος του Γρίβα, «έλυσε» τας χείρας του Μακαρίου και των αυλοκολάκων του {...} Εν τω μεταξύ, με επεσκέπτοντο διακεκριμένοι Ελληνοκύπριοι, λαμπροί πατριώται, οι οποίοι μου περιέγραφον τας επικρατούσας εις Κύπρον συνθήκας και διεμαρτύροντο διότι η μήτηρ πατρίς δεν λαμβάνει μέτρα διά την σωτηρίαν της νήσου, την διατήρησιν της ελληνικότητος της, τον έλεγχον των αποθρασυνθέντων κομμουνιστών, την πάταξιν των ενόπλων συμμοριών που διάφοροι αυλοκόλακες του Μακαρίου είχαν σχηματίσει. Δεν επιθυμώ να αναφέρω ονόματα, διότι φοβούμαι ότι αυτό θα τους δημιουργούσα ακόμη και σήμερον προβλήματα. Πάντως τους ενθυμούμαι όλους και τους τιμώ από το βάθος της ψυχής μου. Θα ήξιζε να αναφέρω, μόνον τον Παπασταύρον, τον φλογερόν ρασοφόρον πατριώτην και σεμνόν κληρικόν...» .

Πηγές

• [«Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου: Ο Αγωνιστής της Ορθοδοξίας και της Πατρίδας», στο «Ηρωικοί Απόηχοι του ’55», του Μιχαλάκη Ι. Μαραθεύτη, Λευκωσία 2006.]
• [«Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου-Από την Κύπρο στις Σεΰχέλλες. Χρονικό εξορίας (Με ανέκδοτες επιστολές του Παπασταύρου)», Βαρβάρα Παπασταύρου-Κορονιωτάκη, Απρίλιος 2014.]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• [Βιογραφικό Σημείωμα του μακαριστού πατρός Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου pigizois.gr]
• [Συνέντευξη από τον Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου σύνδεσμος (1ος) ΕΔΩ (Video, lekythos.library.ucy.ac.cy) ή σύνδεσμος (2ος) ΕΔΩ (Video youtube.com)]
• [Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου ayiavarvara.org.cy]
• [Παπαγαθαγγέλου παπά Σταύρος polignosi.com]
• [Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου Youtube, playlist videos.]

Διαβάστε τα λήμματα

ΕΟΚΑ-1955 ΕΟΚΑ (1η Απριλίου 1955) Η Οργάνωση Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών-Ε.Ο.Κ.Α. Ο τόπος Φυλακισμένα μνήματα Αρχηγός Γεώργιος Γρίβας Πολιτική Καθοδήγηση Κώστας Μόντης Υποστηρικτές Σπυρίδων Παπαγεωργίου Θεόφιλος Γεωργιάδης Τάσος Παπαδόπουλος Τάκης Μεγαλοοικονόμου Φάνης Χαμόδρακας Βιβλιογραφία Από την ΕΟΚΑ στην ΕΟΚΑ Β΄ Εθνικοί ήρωες Επιφανείς μαχητές Γρηγόριος Αυξεντίου Ανδρέας Δημητρίου Μάρκος Δράκος Αυγουστής Ευσταθίου Ανδρέας Ζάκος Μιχαήλ Καραολής Ανδρέας Κάρυος Πάτροκλος Κόκκινος Μιχαήλ Κουτσόφτας Στυλιανός Λένας Νεοπτόλεμος Λεφτής Κυριάκος Μάτσης Χαρίλαος Μιχαήλ Στέλιος Μαυρομάτης Ανδρέας Παναγίδης Ευαγόρας Παλληκαρίδης Ηλίας Παπακυριακού Ιάκωβος Πατάτσος Φώτης Πίττας Σάββας Ροτσίδης Χρίστος Σαμάρας Χρίστος Τσιάρτας Ορθόδοξοι Ιερωμένοι Αρχιεπίσκοποι Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Β' Μητροπολίτες Μητροπολίτης Άνθιμος (ο Μαχαιριώτης), Μητροπολίτης Γεννάδιος (ο Μαχαιριώτης), Μητροπολίτης Κυπριανός (ο Κυριακίδης) Ιερείς Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου

Παραπομπές

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ: η ΕΛΛΗΝΙΚΗ εναλλακτική εγκυκλοπαίδεια

Έκδοση της Metapedia.org