Γεώργιος Μπάκος
Ο Γεώργιος Μπάκος, Έλληνας εθνικιστής ανώτατος αξιωματικός του Στρατού ξηράς με το βαθμό του Υποστρατήγου (ε.α.), γεννήθηκε στις 27 Αυγούστου 1892 στην περιοχή της Μάνης του νομού Λακωνίας ή σύμφωνα με άλλη πηγή [1] στην Αθήνα και δολοφονήθηκε, μετά από φρικτά βασανιστήρια από κομμουνιστικές συμμορίες, στις 6 Ιανουαρίου 1945 στο χωριό Στεφάνη, που ως το 1927 ονομάζονταν Κρώρα, των Δερβενοχωρίων στις βόρειες πλαγιές της Πάρνηθας στο νομό Βοιωτίας.
Ο Γεώργιος Μπάκος ήταν έγγαμος και από το γάμο του απέκτησε κόρες, οι οποίες αναφέρονται ως μέλη της εθνικοσοσιαλιστικής Ε.Σ.Π.Ο., της οργανώσεως που ανατίναξε η ομάδα του Κώστα Περρίκου.
| Συνοπτικές πληροφορίες |
|---|
| Γέννηση: 27 Αυγούστου 1892 |
| Τόπος: Μάνη, Λακωνία ή Αθήνα, Αττική (Ελλάδα) |
| Σύζυγος: Έγγαμος |
| Τέκνα: Δύο κόρες |
| Υπηκοότητα: Ελληνική |
| Ασχολία: Υποστράτηγος (ΠΖ) |
| Δολοφονία: 6 Ιανουαρίου 1945 |
| Τόπος: Στεφάνη (Κρώρα), Δερβενοχώρια (Ελλάδα) |
Περιεχόμενα
Βιογραφία
Πατέρας του Γεωργίου ήταν ο Αναστάσιος Μπάκος.
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Στις 28 Δεκεμβρίου του 1909 ο Γεώργιος Μπάκος κατετάγη και φοίτησε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε στις 21 Μαΐου του 1913 με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού (ΠΖ). Συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο με το βαθμό του Λοχαγού όταν συνελήφθη αιχμάλωτος, όπως και ολόκληρο το Δ' Σώμα Στρατού από τους Γερμανούς και κρατήθηκε στο στρατόπεδο του Γκαίρλιτς. Μετά την απελευθέρωση του και με το βαθμό του Ταγματάρχη συμμετείχε στη Μικρασιατική εκστρατεία ως διοικητής της 3ης Μοίρας, η οποία ανήκε στο 6ο Σύνταγμα Πεζικού. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή αποτάχθηκε [2] και ανακλήθηκε στην ενεργό δράση στις 20 Αυγούστου του 1927, μετά την παροχή αμνηστίας. Στις 17 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου προήχθη στο βαθμό του Συνταγματάρχου και στις 17 Οκτωβρίου του 1935 έγινε Υποστράτηγος. Διετέλεσε Διοικητής της Ι Μεραρχίας από το 1935 έως το 1937.
Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Στις 8 Νοεμβρίου του 1940 στην διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου ο Μπάκος τοποθετήθηκε Διοικητής της ΙΙΙ Μεραρχίας θέση στην οποία παρέμεινε έως τις 7 Μαρτίου του 1941 κι ήταν ο νικητής του Τεπελενίου, της Κλεισούρας και ο εκπορθητής της Τρεμπεσίνας, ενώ στη συνέχεια από τις 7 Μαρτίου ανέλαβε Διοικητής του Β' Σώματος Στρατού.
Συνθηκολόγηση
Στις 15 Απριλίου 1941 ο τότε υποστράτηγος Μπάκος σε αναφορά του προς το Γενικό Στρατηγείο, τόνιζε, ότι «....ή δημιουργηθείσα κατάστασις θα επιφέρη αναποφεύκτως άδοξον διάλυσιν του στρατού ης δεν είναι άξιος. Άπασα ιεραρχία Σώματος Στρατού προτείνει ως μόνην απομένουσαν λύσιν ανακωχήν μετά Γερμανών επί όρου μη εισόδω Ιταλών εις ελληνικόν έδαφος...», όμως η απάντηση του Αλέξανδρου Παπάγου ήταν αρνητική και καθώς είχαν ξεσπάσει κρούσματα απειθαρχίας, έδωσε εντολή να τυφεκίζονται όσοι λιποτακτούν. Σε τηλεγράφημα του που διάβασε, στις δύο το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής 18 Απριλίου 1941, στο Πολεμικό Συμβούλιο που συγκλήθηκε στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», ο υφυπουργός Νίκος Παπαδήμας, έγραψε στην Ελληνική κυβέρνηση, «..Ανέφερα επανειλημμένως και αναφέρω μετά παρρησίας, ότι κατάστασις εξελίσσεται ραγδαίως επί τα χείρω. Διαρροή, ανυπακοή, εγκατάλειψις αξιωματικών επιτείνεται παρ’ όλα τα ληφθέντα μέτρα και τυφεκισμούς. Εξορκίζω υμάς εν ονόματι του Θεού λάβετε άμεσον απόφασιν ίνα μη θρηνήσωμεν ερείπια άνευ προηγουμένου. Οιοσδήποτε νομίζει ότι δύναται να φέρη τον σταυρόν του μαρτυρίου ικανώτερος ημών, ας ορθολογισθή και ας έλθη να κλαύση την καταστροφήν, διότι τα ιδικά μας δάκρυα εστείρευσαν...»
Το βράδυ της 18ης Απριλίου, ο Μπάκος συναντήθηκε στο Καλπάκι με τους Παναγιώτη Δεμέστιχα και Σπυρίδωνα, Μητροπολίτη Ιωαννίνων και συμφώνησαν να στείλουν την επόμενη ημέρα τηλεγράφημα στην κυβέρνηση με 12ωρη προθεσμία συνθηκολογήσεως με τους Γερμανούς. Αν η απάντηση της κυβερνήσεως ήταν αρνητική, συμφώνησαν να σχηματίσουν κυβέρνηση στο Μέτσοβο και να συνθηκολογήσουν με τις γερμανικές αρχές, προκειμένου να μην παραδοθούν στις Ιταλικές δυνάμεις, όμως η συμφωνία τους δεν τηρήθηκε. Την επόμενη ημέρα ο Δεμέστιχας έστειλε στο Γενικό Επιτελείο το ακόλουθο μήνυμα, «...Λύσις καταστάσεως επείγει. Σημειούνται αντιπειθαρχικά κρούσματα. Μετά 24ωρον θα είναι αργά...».
Στις 20 Απριλίου 1941, ανήμερα του Πάσχα, ο Μπάκος σε συνεννόηση με τον διοικητή του Α' Σώματος Στρατού αντιστράτηγο Παναγιώτη Δεμέστιχα, εξουσιοδότησαν τον αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου διοικητή του Γ' Σώματος Στρατού στη Δυτική Μακεδονία και το Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα, υπέγραψαν πρωτόκολλο ανακωχής με τον διοικητή της 1ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Ες-Ες, υποστράτηγο Γιόζεφ, [Σεπ], Ντήτριχ, [Josef «Sepp» Dietrich], στο Βοτονάσι του Μετσόβου. Ο Γεώργιος Μπάκος παρέμεινε στη θέση του Διοικητή του Β' Σώματος Στρατού μέχρι τις 22 Απριλίου του 1941.
Υπουργός Εθνικής Άμυνας
Μετά τη συνθηκολόγηση, ο Μπάκος μεταφέρθηκε στις 29 Απριλίου το βράδυ, με Γερμανικό στρατιωτικό αεροπλάνο από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, μαζί με τον Γεώργιο Τσολάκογλου, και στις 30 Απριλίου 1941 στις 11 το πρωί, ορκίστηκε
- Υπουργός Εθνικής Αμύνης [3] [4], υπουργείο που συστάθηκε με συγχώνευση των αντίστοιχων Στρατιωτικών, Ναυτικών και Αεροπορίας, στην κυβέρνηση υπό τον εθνικιστή στρατηγό Γεώργιο Τσολάκογλου, από τον αρχιμανδρίτη Νικόλαο Παπαδόπουλο, ιερέα του ναού Αγίου Γεωργίου Καρύτση, μετά την άρνηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών να ορκίσει την υπό συγκρότηση κυβέρνηση [5]. Παρέμεινε υπουργός για δυο χρόνια έως τις 7 Απριλίου 1943, καθώς διατηρήθηκε στη θέση του και στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Λογοθετόπουλου. Σύμφωνα με το στρατηγό Θρασύβουλο Τσακαλώτο, δεν ήθελε να συμμετάσχει στην κυβέρνηση κι αυτό έγινε μετά από πιέσεις των αξιωματικών και προκειμένου να εξασφαλισθεί η ενότητα του σώματος. Ευθύνη του υπουργείου του ήταν να μεθοδεύσει ως προς τους εφέδρους την αποστράτευση και να μεριμνήσει για τα μόνιμα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων. Διευθυντή του υπουργείου διόρισε τον παλαιό υπασπιστή του Θρασύβουλο Τσακαλώτο, ο όποιος ένα μήνα αργότερα «..πήρε άδεια τη αιτήσει του..» και διέφυγε στη Μέση Ανατολή, ενώ στη θέση του διορίσθηκε ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Τσιγγούνης [6] πού μεταπολεμικά διατέλεσε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού.
Έργο Γεωργίου Μπάκου [7]
Με απόφαση του Γεωργίου Μπάκου καταρτίσθηκε Επιτροπή [8] πού θα καταργούσε τις χαριστικές συντάξεις, απόφαση που στόχευε τα στελέχη του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου και με διάταγμα πού υπογράφηκε στις 19 Ιουλίου 1941 καταργήθηκε η σύνταξη των 15.000 δραχμών μηνιαίως, της χήρας του Εθνικού κυβερνήτη Ιωάννου Μεταξά που είχε συνταξιοδοτηθεί μετά το θάνατο του συζύγου της, ενώ στη διάρκεια της θητείας του, φρόντισε για το μισθολόγιο των στρατιωτικών.
Σε συνεργασία με τον Ιωάννη Κυριακό, ανώτερο Γενικό Αρχίατρο, αποφάσισε τη σύσταση [9] του νοσοκομείου Ν.Ι.Μ.Τ.Σ., [«Νοσηλευτικό Ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού»] [10], το οποίο εγκαταστάθηκε αρχικά, στο κτίριο όπου σήμερα στεγάζεται η Διεύθυνση του. Οι Μπάκος και Κυριακός άρχισαν τα θεμέλια με δικά τους χρήματα. Την ίδια εποχή προσπάθησε να βοηθήσει οικονομικά τους σπουδαστές της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, που είχαν πολεμήσει στην Κρήτη και επέστρεψαν εξαθλιωμένοι στην ηπειρωτική Ελλάδα. Πέτυχε να πραγματοποιήσει ομαλώς την αποστράτευση των εφέδρων, φρόντισε για τους νοσηλευόμενους τραυματίες οπλίτες και πολίτες, να απασχολήσει αξιωματικούς σε διάφορες δημόσιες θέσεις ή σε υπηρεσίες του Ερυθρού Σταυρού, να φροντίσει, με ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις, για την επιμόρφωση των μονίμων αξιωματικών με την εγγραφή τους σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, κυρίως στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, με δύο επιστολές [11] που έστειλε στον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και να αποσπασθούν αξιωματικοί στη Μέση Εκπαίδευση ως καθηγητές της γυμναστικής.
Ως υπουργός Εθνικής Άμυνας, ίδρυσε
- Ταμείο Αλληλεγγύης Αξιωματικών,
- Ταμείο Αλληλοβοηθείας Οπλιτών Αναπήρων,
- «Οίκο Παλαιών Πολεμιστών»,
- «Τμήμα Στρατιωτικού» σε κάθε Δήμο και Νομαρχία,
- «Τιμητική Φρουρά Αγνώστου Στρατιώτου», με τη μορφή ανεξαρτήτου τάγματος.
Κατέστησε
- υποχρεωτική τη διατροφή των εκ του εξωτερικού εθελοντών,
- την τιμητική διάκριση των αναπήρων αξιωματικών και οπλιτών, συνεπεία τραυμάτων πολέμου,
Έλαβε μέτρα για
- τον καθορισμό συντάξεων με πνεύμα δικαιοσύνης και φρόντισε περί της καταβολής χρηματικού ποσού στις οικογενείας όσων είχαν αιχμαλωτισθεί,
- τη διάθεση νοσοκόμου σε αναπήρους αξιωματικούς και οπλίτες, συνεπεία τραυμάτων πολέμου.
Κατηγορίες σε βάρος του
Στον Γεώργιος Μπάκο καταλόγισαν ευθύνη για τις νομοθετικές κυρώσεις εις βάρος των μονίμων αξιωματικών που διέφευγαν στη Μέση Ανατολή, αν και αποδεδειγμένα τα μέτρα δεν εφαρμόζονταν, και ουδέποτε ανεστάλη η καταβολή των μισθών και των συντάξεων στις οικογένειές τους. Κατηγορήθηκε [12] επίσης, ότι προσπάθησε να δημιουργήσει και πρότεινε στο υπουργικό συμβούλιο να δημιουργηθεί μια αντικομμουνιστική «κυανόλευκη μεραρχία» στην οποία θα συμμετείχαν Έλληνες εθελοντές, για να πολεμήσουν στο ρωσικό μέτωπο με τους Γερμανούς. Ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Τσολάκογλου, που αγνοούσε όπως δήλωσε αργότερα την ενέργεια του υπουργού του, πίστευε ότι το εγχείρημα ήταν «...λυπηρόν και όσο και λίαν εγκληματικόν...» και με τη συνδρομή του αρχηγού της Χωροφυλακής υποστράτηγου Ντάκου, προσπάθησε να ματαιώσει τη δημιουργία και την αποστολή της Μεραρχίας, για την οποία είχαν εγγραφεί 2.000 άνδρες μόνο στη Θεσσαλονίκη, ενώ στην Αθήνα είχαν ετοιμασθεί 200 αιτήσεις για τη συγκρότηση της. Ανάλογη προσπάθεια είχε αναλάβει ο Σπύρος Στεροδήμος, ως επικεφαλής της οργανώσεως «Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση», γνωστή με τα αρχικά Ε.Σ.Π.Ο., το κτίριο της οποίας ανατίναξε η ομάδα του Κώστα Περρίκου, προκειμένου να συγκροτήσει σώμα εθελοντών για το Ανατολικό Μέτωπο.
Σύμφωνα με το στρατηγό Θρασύβουλο Τσακαλώτο, που ήταν επιτελάρχης του στο Β' Σώμα Στρατού, ο Μπάκος ήταν μαχητικός αντικομουνιστής και ο πλέον γερμανόφιλος της κυβερνήσεως του Γεωργίου Τσολάκογλου. Πίστευε ως σχεδόν σίγουρη τη νίκη της Γερμανίας κι υποστήριζε ότι η «κυανόλευκη μεραρχία» θα ήταν ένα ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο στα χέρια της Ελλάδας, ενώ η Γερμανική κατοχή θα γινόταν ηπιότερη και ζήτησε κατάλογο των αξιωματικών για να τον παραδώσει στο αρμόδιο γερμανικό γραφείο. Ο Μπάκος συνέχιζε να πιστεύει ακλόνητα «εις την Γερμανικήν νίκην» ακόμη και «μετά το Ελ-Αλαμέιν και την υποχώρησιν των Γερμανών εις την Αφρικήν, ως και εις το Ανατολικόν Μέτωπον», και γενικώς μετά τη δυσμενή τροπή που πήραν για τη Γερμανία τα πολεμικά πράγματα κατά το τέλος φθινοπώρου του 1942 [13]. Ως τις αρχές του 21ου αιώνα δεν υπάρχει ολοκληρωμένη έρευνα για το έργο που πραγματοποίησε ο Μπάκος ως υπουργός Εθνικής Άμυνας, όμως υπάρχουν θετικές αναφορές για πτυχές του.
Το τέλος του
Το πρώτο δικαστήριο δοσιλόγων έγινε τον Δεκέμβριο του 1944, όμως οι κομμουνιστές αντάρτες θεώρησαν ότι οι δίκες αργούσαν και θα ήταν παρωδία. Στις 18 Δεκεμβρίου 1944, στη διάρκεια της κομμουνιστικής ανταρσίας, την περίοδο των Δεκεμβριανών, οι πολιτοφύλακες της Ο.Π.Λ.Α. του Ε.Λ.Α.Σ., [Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός], επιτέθηκαν και εισέβαλαν στις ανδρικές και γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, αφού κατάφεραν να ανατινάξουν τμήμα του μαντρότοιχου που υπήρχε γύρω από το χώρο. Η φρουρά έδωσε μάχη και κατόρθωσε να φυγαδεύσει τον Γεώργιο Τσολάκογλου, όμως οι αντάρτες συνέλαβαν 100-130 κρατούμενους, μεταξύ τους και το Μπάκο, ο οποίος κρατούνταν εκεί εν όψει της δίκης του. Οδηγήθηκε ως όμηρος σε περιοχή της Πάρνηθας όπου, αφού καταδικάστηκε σε θάνατο από λαϊκό δικαστήριο έπειτα από δίκη-παρωδία, εκτελέστηκε με φρικώδη τρόπο. Οι κομμουνιστές αντάρτες τον έδεσαν από τα πόδια σε δυο άλογα τα οποία έτρεχαν αντίθετα και τον έσκισαν στη μέση, ενώ το πτώμα του βρέθηκε διαμελισμένο σε ένα πηγάδι στον Ασπρόπυργο. Το όνομα του Μπάκου περιλαμβάνεται μεταξύ των εγκληματιών πολέμου των καταλόγων της Δίκης της Νυρεμβέργης.
Παραπομπές
- ↑ [Η Αθήνα αναφέρεται ως το τόπος γεννήσεως του Γεωργίου Μπάκου στον ατομικό του φάκελλο με αριθμό 917 ο οποίος τηρείται στη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. Στο 4ο Γραφείο της Δ.Ι.Σ. υπάρχει και φωτογραφία του Στρατηγού Μπάκου.]
- ↑ [Ο Γεώργιος Μπάκος αποτάχθηκε με Βασιλικό Διάταγμα στις 3 Δεκεμβρίου του 1923.]
- ↑ [H ονομασία «Υπουργείον Εθνικής Αμύνης» καθορίστηκε επί Υπουργίας Γεωργίου Μπάκου. Το νέο Υπουργείο προήλθε από τη συγχώνευση των Υπουργείων Στρατιωτικών, Ναυτικών και Αεροπορίας σε ένα ενιαίο από της 30ής Απριλίου 1941. Την ονομασία διατήρησε η υπό τον Εμμανουήλ Τσουδερό Κυβέρνηση, υπό ένα πολιτικό προϊστάμενο, ο όποιος ονομάζετο Υπουργός Εθνικής Αμύνης.]
- ↑ Κυβέρνησις ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΣΟΛΑΚΟΓΛΟΥ Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης
- ↑ [Το διάταγμα του διορισμού και της συγκροτήσεως της κυβερνήσεως δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ της 30ης Απριλίου 1941, τεύχος Α', με αριθμό 147. ]
- ↑ [Σύμφωνα με το αρχείο του Αλέξανδρου Τσιγγούνη, τότε συνταγματάρχη και διοικητή του 34ου Συντάγματος Πεζικού της 8ης Μεραρχίας Πεζικού, ο Τσιγγούνης κατηγορήθηκε από τον Κατσιμήτρο ότι στις 21 Απριλίου 1941, εγκατέλειψε τη θέση του στην Κακκαβιά επειδή λιποψύχησε απέναντι στους Γερμανούς. Το 1942 ο Τσιγγούνης υπέβαλε μήνυση κατά του Κατσιμήτρου, ενώ ακολούθησε πειθαρχική δίωξη του Τσιγγούνη, όπως προκύπτει από το υλικό του αρχείου του και τελικά τιμωρήθηκε τον Φεβρουάριο του 1943 με 20ήμερη κράτηση εξ’ αιτίας απρεπών εκφράσεων που περιλάμβανε στην απολογία του για τον Κατσιμήτρο. Στο αρχείο του Τσιγγούνη που φυλάσσεται στο Ε.Λ.Ι.Α., στον υποφάκελο 1, υπάρχει η μήνυση κατά του Κατσιμήτρου, καθώς και αναφορές, αλληλογραφία με Υπουργείο Στρατιωτικών, αντίγραφα πολεμικών εκθέσεων του Τσιγγούνη και το σχέδιο της απολογίας του.]
- ↑ Γεώργιος Μπάκος: Αποτίμηση του έργου του (ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΘΗΝΑΙ)
- ↑ [Την επιτροπή αποτελούσαν, Πρόεδρος ο Αγαμέμνων Μεταξάς υποστράτηγος, αναπληρωτής πρόεδρος ο συνταγματάρχης πεζικού Ευστάθιος Λιώσης ή Λιόσης, μέλη οι συνταγματάρχες Ιωάννης Ράϊκος, Σ. Κιτριλλάκης, Ηλίας Γλυφής καί Φ. Παπαχαραλάμπους.]
- ↑ [Το νοσοκομείο Ν.Ι.Μ.Τ.Σ. το «Νοσηλευτικό Ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού» ιδρύθηκε με το Νομοθετικό Διάταγμα 597/ του 1941 κι άρχισε να λειτουργεί την 21 Ιανουαρίου 1942, με δύναμη 25 κλινών οι οποίες σύντομα έγιναν 75, για παθολογικούς και χειρουργικούς ασθενείς, όμως τα εγκαίνια του έγιναν στις 25 ΑπρΙλίου του ίδιου χρόνου. Στη μνήμη του Στρατηγού Μπάκου ιδρύθηκε ορειχάλκινη προτομή του η οποία κοσμούσε τον κήπο του Νοσοκομείου.]
- ↑ «Νοσηλευτικό Ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού»
- ↑ Από το Έπος στα θρανία Locandiera.gr
- ↑ [Στη διάρκεια της δίκης των «δοσιλόγων» υπουργών, η οποία διεξήχθη μετά τη δολοφονία του στρατηγού Μπάκου, ο μάρτυρας Ορέστης Παπαπαναγιώτου, τότε μέλος του προεδρείου της Ενώσεως Εφέδρων Αξιωματικών, κατέθεσε ότι τον Ιούνιο του 1941 το προεδρείο, με τη μεσολάβηση του τότε υπουργού Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, έγινε δεκτό σε μία από τις συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου για να αναπτύξει μερικά αιτήματα των εφέδρων αξιωματικών και να διορισθούν δημόσιοι υπάλληλοι για να ζήσουν. Όπως κατέθεσε ο μάρτυρας, «...Εκεί άκουσα....τον στρατηγό Μπάκο να τους καλεί να πλαισιώσουν μία λεγεώνα η οποία θα πολεμήσει βοηθώντας τους Γερμανούς κατά των Ρώσων. Τη σύσταση αυτή του Μπάκου, την υποστήριξαν οι Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος και Σωτήριος Γκοτζαμάνης, ενώ οι άλλοι σιωπούσαν...»]
- ↑ [«Η ομηρία των πέντε στρατηγών:Ζωή των-Στρατόπεδα συγκεντρώσεως», Αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Μπακόπουλος, Αθήναι 1948, σελίδα 22η.]
