Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων

Από Metapedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Κυρός Σπυρίδων, [κατά κόσμον Σπυρίδων Βλάχος], Έλληνας Θεολόγος και Εθνικός αγωνιστής, που εκλέχθηκε και διατέλεσε Μητροπολίτης Βελλάς, Μητροπολίτης Ιωαννίνων και Μητροπολίτης Αμάσειας καθώς και 12ος στη σειρά Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος [1] [2], μετά την ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος, Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Ελλάδος, του ανώτατου θεσμικού οργάνου διοικήσεως, καθώς και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, γεννήθηκε το 1873 στην κωμόπολη Χήλη της Βιθυνίας στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου και πέθανε στις 21 Μαρτίου 1956 στην Αθήνα.

Η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα και η νεκρώσιμη ακολουθία του τελέστηκε το Σάββατο 24 Μαρτίου στο Μητροπολιτικό ναό Αθηνών, παρουσία του βασιλιά Παύλου Α'. Στο νεκρό αποδόθηκαν τιμές πρωθυπουργού και η ταφή του έγινε στο Α' νεκροταφείο Αθηνών.

Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων (ο Βλάχος)
Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων Βλάχος.jpg
Γέννηση: 1873
Τόπος: Χήλη Βιθυνίας, Εύξεινος Πόντος,
Μικρά Ασία
Υπηκοότητα: Τουρκική, Ελληνική
Θάνατος: 21 Μαρτίου 1956
Τόπος: Αθήνα
Συνοπτικές πληροφορίες αξιώματος
* 12ος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών *
Έναρξη Θητείας : 9 Ιουνίου 1949
Λήξη θητείας : 21 Μαρτίου 1956
Προκάτοχος
Διάδοχος

Βιογραφία

Η οικογένεια του Σπυρίδωνα Βλάχου κατάγονταν από τη Ρουψιά Καλπακίου στην περιοχή Πωγωνίου του νομού Ιωαννίνων.

Εκκλησιαστική διαδρομή

Ο Σπυρίδων Βλάχος σπούδασε στη Μεγάλη Σχολή του Γένους και το 1895 εισήλθε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης, από την οποία απoφοίτησε το 1899. Στη συνέχεια χειροτονήθηκε διάκονος και διορίσθηκε Θεολόγος καθηγητής και ιεροκήρυκας στον Γαλατά της Κωνσταντινουπόλεως. Ως Αρχιμανδρίτης διατέλεσε ιεροκήρυκας και αρχιερατικός επίτροπος Ξάνθης και Καβάλας. Υπήρξε προϊστάμενος του Ιερού Ναού Αγίου Αθνασίου Καβάλας, όπου αναφέρεται ότι κάτω από το Ιερό Βήμα του ναού υπήρχε κρύπτη όπλων για τις ανάγκες των Μακεδονομάχων. Ο Σπυρίδων διακρίθηκε για την εκκλησιαστική και εθνική του δράση, οργάνωσε την περιοχή και αναμίχθηκε στο Μακεδονικό Αγώνα που βρίσκονταν στη γέννηση του, ενώ συνεργάσθηκε με τον Ίωνα Δραγούμη και δύο άλλους διπλωμάτες, τον Ευθύμιο Κανελλόπουλο και τον Νικόλαο Μαυρουδή, τους οποίους είχε στείλει η Ελληνική κυβέρνηση για να οργανώσουν την αντίσταση στο Βουλγαρικό κομιτάτο. Παράλληλα υπήρξε συνεργάτης του εθνομάρτυρα Σμύρνης Χρυσοστόμου, τότε Μητροπολίτη Δράμας, στον αγώνα του εναντίον των κομιτατζήδων Βουλγάρων.

Μητροπολίτης Βελλάς και Κονίτσης

Τον Αύγουστο του 1906 εξελέγη Μητροπολίτης Βελλάς και Κονίτσης. Τον Ιούλιο του 1911, ίδρυσε στη Βελλά το ομώνυμο ιεροδιδασκαλείο με τετραετές πρόγραμμα σπουδών και με το υπ' αριθμό 6270 της 1ης Ιουλίου 1911 έγγραφο του ανέφερε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ότι «...προέβην εις την ίδρυσιν Ιερατικής Σχολής εν τω περιβόλω της Μονής Βελλάς...», και παράλληλα ζητούσε τις οδηγίες της Εκκλησίας, για «...την ειδικήν άδειαν λειτουργίας αυτής και τας άλλας διατυπώσεις...». Ταυτόχρονα συνέβαλε στην ίδρυση της «Ηπειρωτικής Εταιρείας» στην Αθήνα. Ανέπτυξε μεγάλη δράση την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων. Ανέπτυξε σημαντική δράση σχετικά με το ζήτημα της Βορείου Ηπείρου, ενώ μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου, κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη ως συνοδικός του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Το 1913 ανέλαβε την αρχηγία του αγώνα για την απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου και συνέταξε την προκήρυξη του Αγώνος για την απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου, στην οποία έγραφε μεταξύ άλλων:

«....Μᾶς ἀποσποῦν ἀπὸ τὰς ἀγκάλας τῆς μητρός μας Ἑλλάδος… Τὸ Πάτριον ἡμῶν ἔδαφος κεῖται σήμερον λεία, δυνάμει ἀδίκου καὶ ἀκύρου βουλήσεως πάντων τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς… Μὴ δυναμένη δὲ νὰ συμβιώσῃ… μετὰ τῆς Ἀλβανίας, κηρύσσει ἡ Βόρειος Ἤπειρος τὴν ἀνεξαρτησίαν της καὶ προσκαλεῖ τοὺς πολίτας της ὅπως, ὑποβαλλόμενοι εἰς πᾶσαν θυσίαν, προασπίσωσι τὴν ἀκεραιότητα τοῦ ἐδάφους καὶ τὰς ἐλευθερίας της ἀπὸ πάσης προσβολῆς....». 

Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1913, συνελήφθη στην Κόνιτσα από τον Τζαβίτ πασά για την μεγάλη εθνική δραστηριότητά του, φυλακίστηκε σε σπίτι πάνω από την αγορά της πόλεως. Ο Τζαβίτ προσπάθησε να στοιχειοθετήσει κατηγορία για την εσχάτη των ποινών, όμως απέτυχε και παρέπεμψε τον Σπυρίδωνα στο στρατοδικείο. Με τις ενέργειες του γραμματέα του Σπυρίδωνα Δόβα και του εθνικού κομιτάτου Κόνιτσας παρενέβη ο Αρχιστράτηγος Διάδοχος Κωνσταντίνος που τηλεγράφησε στον Εσάτ–πασά των Ιωαννίνων ότι είναι υπεύθυνος για τη ζωή του Δεσπότη. Ο Εσάτ με τη σειρά του παρήγγειλε στον Τζαβίτ: «...ούτε τρίχα της κεφαλής του Δεσπότη να μη θίξεις...». Ο Σπυρίδων αφέθηκε ελεύθερος και στις 17 Φεβρουαρίου 1913, με την ιδιότητα του Υπουργού Εκκλησιαστικών και Παιδείας, συμμετείχε στην κυβέρνηση της αυτόνομης Βορείου Ηπείρου, υπό τον Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο.

Μητροπολίτης Ιωαννίνων

Το 1916 μετατέθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων, την οποία εποίμανε μέχρι το 1949, με εξαίρεση τη διετία από το 1922 έως το 1924, που ανέλαβε τη Μητρόπολη Αμασείας. Στα Ιωάννινα οργάνωσε αποδοτικότερα τα ηπειρωτικά κληροδοτήματα, ενώ ενδιαφέρθηκε ζωτικά για τη δημιουργία της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας και την ίδρυση του περιοδικού «Ηπειρωτικά Χρονικά» στη δημιουργία του οποίου ήταν καθοριστικός ο ρόλος του εθνικιστή λογοτέχνη και δημοσιογράφου Χρήστου Χρηστοβασίλη που ήταν προσωπικός φίλος και σύμβουλος του. Το 1939 με δική του παρέμβαση στην κυβέρνηση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου υπό τον Ιωάννη Μεταξά, εξαιρέθηκε ο νομός Ιωαννίνων από τον Αναγκαστικό Νόμο με τον οποίο καταργήθηκαν οι επί τουρκοκρατίας χριστιανικές κοινότητες και οι περιουσίες τους που προέρχονταν από δωρεές και και κληροδοσίες, περιήλθαν σε συγκεκριμένα όργανα που όριζε ο συγκεκριμένος νόμος.

Περίoδος 1940-49

Μετά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ο Μητροπολίτης Σπυρίδων βρέθηκε στο Μέτωπο από την πρώτη στιγμή και εισήλθε πρώτος μαζί με τους Έλληνες στρατιώτες στο Αργυρόκαστρο. Τον Απρίλιο 1941, τάχθηκε υπέρ της ανακωχής και του σχηματισμού κυβερνήσεως για να αποτραπούν τα δεινά του Ελληνισμού και στις 16 Απριλίου με αναφορά του προς την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κορυζή και τον στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο εκλιπαρούσε για την ανάγκη της άμεσης συνθηκολογήσεως της στρατιάς της Ηπείρου, προκειμένου να σταματήσει η άσκοπη αιματοχυσία. Το Μεγάλο Σάββατο 19 Απριλίου ο Σπυρίδων συνομίλησε με τον Τσολάκογλου, τον Δεμέστιχα και τον Μπάκο και συναποφάσισαν να ζητήσουν ανακωχή από τον ίδιο τον Αδόλφο Χίτλερ.

Το βράδυ της 19ης Απριλίου 1941 οι στρατηγοί Γεώργιος Μπάκος και Παναγιώτης Δεμέστιχας ενημέρωσαν τηλεφωνικά τον στρατηγό Γεώργιο Τσολάκογλου ότι αποφάσισαν να συνθηκολογήσουν με τους Γερμανούς, ενώ προηγουμένως είχαν στείλει τελεσίγραφο στην κυβέρνηση να πάρει αποφάσεις, απειλώντας να σχηματίσουν κυβέρνηση στα Ιωάννινα, με πρωθυπουργό τον Μητροπολίτη Σπυρίδωνα. Έχοντας και την ηθική υποστήριξη του Μητροπολίτη έθεσαν 12ωρη προθεσμία, η οποία έληξε άπρακτη. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 20ης προς 21η Απριλίου 1941 ο Μητροπολίτης Σπυρίδωνας επισκέφθηκε το στρατηγό Γεώργιο Τσολάκογλου στο σταθμό διοικήσεως στο μέτωπο και του μετέφερε επιστολή των στρατηγών Γεωργίου Μπάκου και Παναγιώτη Δεμέστιχα, με την οποία τον εξουσιοδοτούσαν να υπογράψει συνθήκη ανακωχής με τους Γερμανούς.

Στα Ιωάννινα τα Χριστούγεννα του 1941, ο τότε Αρχιμανδρίτης Αυγουστίνος Καντιώτης, μπροστά στους Ιταλούς κατακτητές, χοροστατούντος του μητροπολίτου Ιωαννίνων Σπυρίδωνος, μετέπειτα αρχιεπισκόπου Αθηνών, εκφωνεί πατριωτικό λόγο. Οι Ιταλοί, ενοχλημένοι, εκδίδουν ένταλμα συλλήψεως του και ο Σπυρίδων για να τον προστατεύσει, δεν του επιτρέπει να κηρύττει. Κατά την κατοχή της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονα, δηλαδή την περίοδο από το 1941 έως το 1945, ο Σπυρίδωνας έσωσε από φυλακίσεις, βασανισμούς και εκτελέσεις πάρα πολλούς Έλληνες. Αυτή την περίοδο διατέλεσε πρόεδρος του «Οργανισμού Δημοσίας Αντιλήψεως Κοινωνικής Προνοίας Ηπείρου», όμως για τη δράση του καταδικάσθηκε ερήμην σε θάνατο από ιταλικό στρατοδικείο του Αργυροκάστρου, ενώ τέθηκε σε περιορισμό από τους Γερμανούς, που άρθηκε με προσωπική παρέμβαση του Αρχιεπίσκοπου Δαμασκηνού Παπανδρέου προς τον Γερμανό πρεσβευτή στην Αθήνα. Συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και συμπαραστάθηκε στο στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα, αρχηγό της εθνικής αντιστασιακής οργανώσεως Ε.Δ.Ε.Σ., ενώ ανάλογη ήταν η στάση του στα Δεκεμβριανά και στο Συμμοριοπόλεμο.

Αρχιεπίσκοπος

Το 1949, μετά τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού στις 20 Μαΐου εκείνου του χρόνου, αν και αρχικά υπήρξε η σκέψη να αποκατασταθεί ο πρώην Αθηνών Χρύσανθος, τελικά ο Σπυρίδων εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, το Σάββατο 4 Ιουνίου [3], με 42 ψήφους από τους 56 Μητροπολίτες που ψήφισαν. Ενθρονίστηκε [4] στις 9 Ιουνίου 1949 και έως το θάνατο του διατηρούσε και την τοποτηρητεία του μητροπολιτικού θρόνου Ιωαννίνων. Επίλεξε ως κατοικία του το σπίτι επί της σημερινής οδού Εθνάρχου Μακαρίου [5], ιδιοκτησίας της Ιεράς μονής Πεντέλης, στο Παλαιό Ψυχικό Ατικής. Ο Σπυρίδων χειρίστηκε με επιδέξιο τρόπο τα ζητήματα της Εκκλησίας, ενώ υλοποίησε μεγάλα εθνικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά έργα. Ενδιαφέρθηκε για την αποκατάσταση των θυμάτων του Συμμοριοπολέμου και ίδρυσε την «Επιστράτευση της αγάπης», καθώς και την αποστολή του «Δέματος επαναπατρισμού», έργο που ανέθεσε στον τότε Αρχιμανδρίτη Ιερώνυμο Κοτσώνη. Με διαμαρτυρία που απέστειλε προς τους αρχηγούς κρατών και εκκλησιών κατήγγειλε το «παιδομάζωμα» που διενήργησαν οι ένοπλες συμμορίες του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, [Κ.Κ.Ε.], κατήγγειλε τον αποκαλούμενο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος «ως... άλλον Ηρώδη» και ζήτησε τον επαναπατρισμό των Ελληνόπαιδων που είχαν απαχθεί και μεταφερθεί με τη βία εκτός Ελλάδος.

Ο Σπυρίδων διατέλεσε πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής για την Αυτοδιάθεση της Κύπρου και αγωνίστηκε για την Ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Στις 2 Ιουλίου 1950 ήταν ο κεντρικός ομιλητής στο συλλαλητήριο για την Κύπρο το οποίο διοργανώθηκε στο Παναθηναϊκό στάδιο. Στο διάστημα από 15 έως 30 Ιουνίου 1951 η Εκκλησία της Ελλάδος υπό την Προεδρία του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος, γιόρτασε τα 1900 χρόνια από την άφιξη του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα και την είσοδο του Ευαγγελίου στον ευρωπαϊκό χώρο. Ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων εκφράζοντας τα αισθήματα ευγνωμοσύνης των Ελλήνων προς την Θεοτόκο έκρινε ως εύλογο ο ετήσιος πανηγυρισμός του «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου να προσλάβει και θρησκευτικό χαρακτήρα. Έτσι το 1952, με δική του εισήγηση η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ομόφωνα αποφάσισε όπως από το ίδιο έτος η γιορτή της Αγίας Σκέπης, που ήταν την 1η Οκτωβρίου, να εορτάζεται την 28η του μηνός, συνδυασμένη με την Εθνική εορτή της Ελλάδος. Τον Μάρτιο του 1952, ο Σπυρίδων απηύθυνε επιστολή στο βασιλιά της Ελλάδος ζητώντας να μην εκτελεστεί ο Νίκος Μπελογιάννης και οι υπόλοιποι κομμουνιστές που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο για κατασκοπεία σε βάρος της Ελλάδος, ενώ το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου υπέγραψε σύμβαση με το Ελληνικό κράτος, με την οποία η Εκκλησία παραχωρούσε μοναστηριακά κτήματα προς αποκατάσταση ακτημόνων καλλιεργητών.

Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους διώκτες των πιστών του Παλαιού ημερολογίου. Επί των ημερών του Αρχιερείς Γ.Ο.Χ. εξορίστηκαν, ιερείς αποσχηματίστηκαν και ξυρίστηκαν, ναοί σφραγίστηκαν, βεβηλώθηκαν ιερά σύμβολα και σκεύη, φυλακίστηκαν οπαδοί του Παλαιού ημερολογίου, τα παιδιά των Γ.Ο.Χ. αποκλείστηκαν από τη Θεολογική Σχολή, ενώ ο Σπυρίδων εκμεταλλευόμενος τα σκάνδαλα στη Μονή Κερατέας του Επισκόπου Ματθαίου των Γ.Ο.Χ. κατηγόρησε συλλήβδην όλους τους Παλαιοημερολογίτες και ζήτησε από την Πολιτεία τη δίωξη τους. Ο Σπυρίδων ανέπτυξε έντονη φιλανθρωπική δράση και οργάνωσε συσσίτια, σχολεία και παρείχε υποτροφίες σπουδών σε νέους για το εσωτερικό και το εξωτερικό. Ως Αρχιεπίσκοπος κατέβαλε ενέργειες για την ίδρυση του Θεολογικού Οικοτροφείου της Αποστολικής Διακονίας στην Ιερά Μονή Πετράκη, μερίμνησε να αποκτήσει σύγχρονο τυπογραφείο η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, ενώ ίδρυσε τα περιοδικά «Ο Εφημέριος», «Το Χαρούμενο Σπίτι», «Τα Χαρούμενα Παιδιά» και «Η Φωνή του Κυρίου».

Συγγραφικό έργο

  • «Η φωνή του γένους. Ένωσις της Κύπρου: Το παιδομάζωμα: Τουρκικαί βιαιοπραγίαι και άλλα».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. [Αρχιεπίσκοποι Αθηνών-Πρόεδροι Ιεράς Συνόδου. Εκκλησία της Ελλάδος.]
  2. [Ιστορικά ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α' (ο Παπαδόπουλος) είναι ο ο πρώτος «Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος», καθώς όλοι οι προγενέστεροι απ' αυτόν ήταν Μητροπολίτες Αθηνών που απλώς έφεραν τον τίτλο και «Πάσης Ελλάδος» και συγκαλούσαν μεν την Ιεραρχία, αλλά δεν είχαν ακόμη τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου.]
  3. [Ο νέος Αρχιεπίσκοπος εκλέγεται το Σάββατο. Εφημερίδα «Ελευθερία», Τρίτη 31 Μαΐου 1949, σελίδα 5η.]
  4. [Εγένετο χθες η ενθρόνισις του νέου Αρχιεπισκόπου Αθηνών. Εφημερίδα «Ελευθερία», Παρασκευή 10 Ιουνίου 1949, σελίδα 3η.]
  5. [Η κατοικία επί της οδού Εθνάρχου Μακαρίου στο Παλαιό Ψυχικό είναι ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής Πεντέλης και έχει παραχωρηθεί στην Εκκλησία της Ελλάδος για να την χρησιμοποιεί για την διαμονή του ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος. Το σπίτι του Παλαιού Ψυχικού επέλεξαν ως κατοικία τους, εκτός του Σπυρίδωνα, και οι Αρχιεπίσκοποι: Δαμασκηνός, Δωρόθεος Γ', Θεόκλητος Β' και Χριστόδουλος. Το σπίτι εκτείνεται σε τρία επίπεδα, υπόγειο, ισόγειο και 1ος όροφος, συνολικής εκτάσεως 1.100 m2. Σκοπός του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, τον οποίο δεν πρόλαβε να υλοποιήσει ήταν να μετατραπεί σε Εκκλησιαστικό μουσείο ή σε χώρο φιλοξενίας υψηλών προσκεκλημένων της Εκκλησίας.]



Αρχιεπίσκοποι Αθηνών & Πάσης Ελλάδος
Αρχιεπίσκοπος Νεόφυτος (ο Μεταξάς) | Αρχιεπίσκοπος Μισαήλ (ο Αποστολίδης) | Αρχιεπίσκοπος Θεόφιλος (ο Βλαχοπαπαδόπουλος) | Αρχιεπίσκοπος Προκόπιος Α' (ο Γεωργιάδης) | Αρχιεπίσκοπος Γερμανός (ο Καλλιγάς) | Αρχιεπίσκοπος Προκόπιος Β' (ο Οικονομίδης) | Αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος Α' (ο Μηνόπουλος) | Αρχιεπίσκοπος Μελέτιος (ο Μεταξάκης) | Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α' (ο Παπαδόπουλος) | Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος (ο Φιλιππίδης) | Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός (ο Παπανδρέου) | Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων (ο Βλάχος) | Αρχιεπίσκοπος Δωρόθεος (ο Κοτταράς) | Αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος Β' (ο Παναγιωτόπουλος) | Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος (ο Βαβανάτσος) | Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β' (ο Χατζησταύρου) | Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α' (ο Κοτσώνης) | Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ (ο Τίκας) | Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος (ο Παρασκευαΐδης) | Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Β' (ο Λιάπης)